درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۷۲۱ تا ۱٬۷۴۰ مورد از کل ۷۹٬۱۸۶ مورد.
۱۷۲۱.

دایره شیدایی در «حرکت حبی» از منظر هندسه معرفتی آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۲۰ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۸۰ 83 - 97

کلیدواژه‌ها: نماد دایره حرکت حبی قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۱۰۰
ماهیت «حرکت»، مؤلفه ها، لوازم و گونه های آن همواره با رویکردهای فلسفی، کلامی، عرفانی و تجربی مورد عنایت اندیشمندان بوده است. دایره عشق در «حرکت حبی» ابن عربی، انقلابی در مبانی جهان شناسی نظری است. پرسش مقاله حاضر که به روش توصیفی تحلیلی نگاشته شده، کنکاش از جلوه های حرکت حبی در متن قرآن کریم است که غالباً استطرادی و اشاری تبیین شده است. دستاورد مقاله حرکت حبی را در هندسه معرفتی آیات قرآن به چهار شکل رصد می نماید: اول حرکت حبی در حق تعالی در مقام واحدیت و ظهور و اظهار، علی رغم ثبات در مقام احدیت؛ دوم حرکت حبی در انسان کامل بالفعل و حقیقت محمدیه (ص)؛ سوم در کثرات مختار و مکلف و در قالب صراط مستقیم سلوکی و چهارم در موجودات غیرمختار و غیرمکلّف و در شکل صراط مستقیم وجودی. بدین ترتیب همه قرآن کریم به عنوان مظهر کتاب تدوین و جلوه اسمای الهی، همچنین آیات خاص با اشاره ویژه به اقسام چهارگانه فوق و لایه های حرکت و تحول در آن، جلوه های حرکت حبی محسوب می شوند.
۱۷۲۲.

واکاوی اصطلاح فقهی جزایی کیفرضغث از منظرآموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۵۷ 231 - 244

کلیدواژه‌ها: ضغث قرآن فقه جزایی شلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۲۴
کیفر ضغث یکی از مسائلی است که در حقوق اسلامی و فقه جزائی مورد توجه ویژه واقع شده است. این مسئله در اسلام دارای اهمیت بسیار زیادی بوده و براساس آموزه های قرآنی و فقهی شکل گرفته است. در این پژوهش اصطلاح فقهی کیفرضغث در راستای بهبود نظام قانونی برمبنای ادله نقلی و اصول تعیین کننده جدید و مقررات این کیفرمورد بررسی و ارزیابی قرارمی گیرند. این اصول به عنوان مبناهای اصلی در تنظیم قوانین جزائی در خصوص کیفر ضغث مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین، اصول قرآنی مرتبط با اعمال حدود و یمین نیز مورد بررسی قرار می گیرند. با بهره گیری از منابع فقهی و قرآنی مربوط به مسئله ضغث، پژوهش حاضر به اهمیت رعایت اصول فقهی در تنظیم قوانین جزائی و اصول قرآنی دراعمال حدود ویمین تأکید می کند.نتایج نشان می دهند که اصول فقهی می توانند بهبود نظام حقوقی درخصوص کیفرضغث را ترویج کنند و از جمله تأثیرگذارترین اصول در این زمینه، تعقل و توجه به مصلحت های فردی و شخصی وعمومی هستند در نهایت، پژوهش حاکی از اهمیت تأثیراصول فقهی و قرآنی درتنظیم کیفر ضغث است و پیشنهاد می دهد که نظام حقوقی با رعایت این اصول بهبود یابد.
۱۷۲۳.

راهکارهای اصل مودّت درتدبیرمنزل بارویکرد مقابله با جنگ نرم (براساس سبک زندگی امام (ع) و حضرت زهرا (س))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 275 - 291

کلیدواژه‌ها: مودت تدبیر منزل جنگ نرم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۱۰۹
هدف پژوهش حاضر ارائه راهکارهای مقابله با جنگ نرم، بر اساس اصل مودّت در تدبیر منزل براساس سبک زندگی امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) می باشد. در عصر معاصر با وجود پیشرفت علم، یکی از آسیب های اساسی جوامع، کمبود آرامش و فقدان «مودّت» در تدبیر منزل است که در صورت غافل شدن از این آسیب ها در جنگ نرم، ضررهای فراوانی بر خانواده های اسلامی وارد خواهد شد. در این نوشتار، با مروری اجمالی در مفهوم «مودّت وتدبیر منزل»، و تکیه بر روش داده کاوی متون و تحلیل اسناد موجود در سیره ی امام علی(ع) و فاطمه(س)، راهکارهای اصل مودّت در تدبیر منزل با رویکرد دفاع نرم که شامل: ساده زیستی، خودکفایی در امور منزل، حمایت از حقوق همسر، تجمل و زیبایی، انجام وظایف نسبت به خانه و خانواده، شناسایی، بررسی و تبیین شده است. یافته های پژوهش با توجه به آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع)، بیانگر اهمیت اساسی اصل «مودّت» در تدبیر منزل می باشد.
۱۷۲۴.

معنا شناختی واژه های «حجّت» و «خلق» و ارتباط و تناسب بین آن دو در آیات قرآن کریم و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۹ 163 - 177

کلیدواژه‌ها: حجت خلق آیات قرآن اثبات و اقناع هدف خلقت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۵۰
واژه های حجّت و خلق از پرکاربردترین واژگان قرآن کریم می باشند و از دیرباز مورد توجه مفسّرین قرآن کریم قرار گرفته و نظرات گوناگونی را در این مورد ارائه نموده اند. مصطلح حجّت از واژگان کلیدی قرآن کریم و در آیات مبارکه زیادی به آن اشاره شده است. پس، با تحلیل مفهوم این واژه و تبیین ارزش معنایی آن، می توان به این مسئله مهم پی برد که خداوند با این آیات به دنبال اتمام حجّت برای بندگان خود با اقامه دلیل و برهان است. واژه خلق نیز واژه کلیدی دیگر در قرآن کریم می باشد و با اکثر موضوعات اساسی قرآنی نظیر چگونگی آغاز خلقت، سبب و علت خلقت، غایت، سرانجام خلقت و رابطه ی خلق و خالق در ارتباط می باشد. خلق به معنای به وجود آوردن از هیچ و یا تبدیل از شیء به شیء دیگر که در قرآن کریم بارها ذکر گردیده و باید با توجه به سیاق آیه ی مورد نظر مفهوم آن را دریافت کرد و همچنین جانشین ها و همنشین های بکار رفته در آیات مختلف ما را در این زمینه بسیار یاری خواهد نمود. در این مقاله در نظر داریم به تفسیر، معناشناختی، تناسب و ارتباط واژگان حجّت و خلق با تکیه بر آیات و روایات قرآن کریم بپردازیم.
۱۷۲۵.

بررسی تطبیقی جایگاه و اعتبار حدیث موقوف، نزد اهل سنّت و امامیه (با تأکید بر دیدگاه حنفیه و امامیه)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی اندیشه دینی سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۸ 35-55

کلیدواژه‌ها: حدیث موقوف حجیت قول صحابی مصاحب ائمه مرفوع حکمی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶ تعداد دانلود : ۲۴
اعتبار و عدم اعتبار حدیث موقوف میان اهل سنّت و امامیه از یک سو، سایر اهل سنّت با احناف از سوی دیگر، امامیه و حنفیه از طرف سوم، مورد اختلاف است؛ جمهور اهل سنّت آن را مطلقاً حجّت می دانند. اما احناف، حجیّت آن را مشروط به اشتهار و عدم مخالفت با سنّت پیامبر(ص) و دیگر صحابه می کنند. در مقابل، امامیه منکر اعتبار آن هستند و این در حالی است که منابع حدیثی امامیه و اهل سنت، مملو از احادیث موقوف است. لذا این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی در صدد این است که توافق احناف و امامیه، باتوجه به مبانی اعتبار آن، در چه نقطه ای امکان پذیر است؟ یافته های تحقیق نشان داد حدیث موقوف نزد اهل سنّت، شامل مجموعه قول صحابی، می باشد و حجیّت آن هرچند مورد اختلاف است؛ لکن جمهور اهل سنّت آن را حجّت می دانند. امامیه اگرچه آن را جزو مرسلات شمرده ولی همانند بسیاری از احادیث که مورد اعتماد دوطرف قرار گرفته، در اینجا نیز سرانجام احناف و امامیه در نقطه ای که حدیث موقوف به معصوم برسد، یا مُرسلِ ثقه و یا صحابی مجتهد، آن را نقل کند به توافق و نقطه مشترک رسیده اند.
۱۷۲۷.

واکاوی و تحلیل مدل تدریس مطلوب درس تفسیر با تأکید بر روش های تدریس نوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دین پژوهی و کارآمدی دوره ۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 37 - 53

کلیدواژه‌ها: درس تفسیر تدریس مطلوب روش تدریس انس با قرآن تدریس نوین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۸۱
تفسیر به معنی کشف متن آیات الهی از جمله دروس معارف اسلامی است که در دانشگاه ها تدریس می گردد، این درس انسان را به صورت مستقیم با کلام خداوند مرتبط می گرداند و در زندگی انسان بسیار تأثیر گذار است. هدف اصلی پژوهش حاضر رسیدن به تدریس مطلوب درس تفسیر است. این پژوهش نقدی گذرا بر کتب تفسیری نوشته شده و ارائه شیوه های نوین و جذاب و اثر گذار است. این پژوهش به روش داده بنیاد و از طریق کدگذاری است. قلمرو مطالعه دانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان سمنان است. نمونه آماری شامل دو گروه کلاسی درس تفسیر است. نمونه گیری به صورت هدفمند و حجم نمونه 50 نفر تعیین شد و مصاحبه صورت گرفت. تحلیل داده ها از طریق کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام شد و الگوی پارادایم طراحی گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است از مهم ترین عوامل موثر بر کلاس تفسیر، بلاغت و شیوایی آیات قرآن، اعتقاد به توحید و اصول دین، علاقه مندی به درس تفسیر، تلفیق این درس با زندگی روزمره؛ از نقش عوامل زمینه ای بیان روان و گیرای استاد، شرایط مطلوب علمی استاد، انتخاب محتوای خوب برای تدریس، عوامل فرهنگی، عوامل اجتماعی، عوامل تکنولوژیک، عوامل جذاب سازی نام برد. از جمله موانع در تدریس، نبودن یک منبع درست، زمان نامناسب، گرمی هوا و نبودن تهویه مناسب، پیوسته نبودن برخی مطالب، نمره گرایی است و در نهایت پیامدهای کلاس تفسیر عبارت است از: همراه شدن همیشگی با آیات قرآن، آگاهی و درونی سازی رویکرد قرآنی در یک معلم، علاقه مند شدن به مباحث تفسیری، تشویق به روخوانی و حفظ و تدبر در آیات قرآن، تعمق نگرش نسبت به آیات قرآن کریم و تطبیق آن با شرایط زندگی، آشنایی با سوره های قرآن و علاقه مندی به تفحص و سیر کردن در آیات قرآن.
۱۷۲۸.

دلایل تأثیرگذاری انسان برجهان از طریق تطابق و تشابه با قوای آسمانی (عقل، نفس و فلک) از منظر ابن سینا و ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال ۲۱ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۱ 239 - 257

کلیدواژه‌ها: نفس تأثیر اعمال جهان ملاصدرا ابن سینا افلاک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۷۹
فیلسوفان اسلامی حوادث جهان مادّی را متأثّر از حوادث عالم افلاک می دانند. آن ها معتقدند، انسان از طریق تطابق و تشابه با قوای آسمانی (عقل، نفس و فلک) توان تأثیرگذاری بر روی جهان مادی از غیر طرق عادی را داراست. این تحقیق در پی بررسی و مقایسه دلایل فیلسوفان مسلمان (با تأکید بر آراء ابن سینا و ملاصدرا) بر این ادعا و ارزیابی آن ها از حیث منطقی است. در این مسیر با استفاده از روش تحقیق کتابخانه ای ادله دو فیلسوف استخراج، مقایسه و ارزیابی شده است. نتیجه تحقیق آن است که اموری همچون تشابه در کیف، تشابه درحرکت و تعادل وجودی مثبت شباهت انسان با فلک و دلیل تأثیرگذاری آن برجهان است. انسان با توجه به مواردی نظیر دعا و تأثیر تعقّل نفوس آسمانی در استجابت آن، معجزه و مشابهت با قوای آسمانی، تصوّر معقول و اتّصال باعقل فعّال قادر بر تأثیرگذاری برجهان است. ادله اصلی فیلسوفان تمثیل از نوع منصوص العله است و از حیث منطقی واجد اعتبارند.
۱۷۲۹.

رویداد و چیستی آن از دیدگاه علامه محمدتقی جعفری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های عقلی نوین سال ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۷ 167-189

کلیدواژه‌ها: رویداد علامه جعفری مقوله فعل مقوله انفعال حرکت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۶۳
رویداد که در یک معنای عام، هر آن چیزی است که اتفاق می افتد، واقع می شود و یا رخ می دهد، در متافیزیک معاصر مقوله ای از مقولات جهان معرفی شده است. اگرچه اغلب متافیزیک دان ها وجود رویداد به عنوان یک مقوله را پذیرفته اند لکن در مورد چیستی آن اختلاف داشته و نسبت به تعریف آن رویکردهای مختلفی شکل گرفته است.بحث از رویداد و چیستی آن محدود به متافیزیک معاصر نبوده و در آثار فیلسوفان دیگر نیز قابل پیگیری است. برای این منظور توجه به رابطه و پیوند میان مفهوم رویداد (به معنای عام) و مفهوم تغییر و حرکت و در نظر گرفتن اینکه هر رویدادی معادل با حرکتی است، راهگشا است. اگرچه این معادل سازی از سوی برخی مورد اعتراض است لکن در این مقاله که پژوهشی بر مبنای اندیشه فیلسوف معاصر علامه محمدتقی جعفری است، قابل قبول نشان داده می شود. براساس همین رابطه میان رویداد و حرکت، چیستی رویداد در آثار جعفری پیگیری شده و مبتنی بر مبانی متافیزیکی او و نگاه متفاوتش به جوهر و عرض، رویداد در مقوله فعل یا انفعال تعریف جدیدی پیدا می کند.
۱۷۳۰.

جستاری تاریخی، تطبیقی و عقلانی پیرامون آیه ی« وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانِی » در سنت اسلامی و عهد عتیق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال ۲۱ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۶۱) 166 - 190

کلیدواژه‌ها: قرآن عهد عتیق موسی (ع) لکنت زبان مفسران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۳۳
درک ماهیت لکنت زبانی موسی(ع) می تواند گره گشای برخی شبهات کلامی گردد که ناظر به غیرمعقول بودن نقص جسمانی، به ویژه معیوب بودن زبان رسول الهی است. هدف، درک حقیقت لکنت زبانی منتسب به  این پیامبر الهی است؛ بر اساس تلقی لغویون، مفسران و ودانشمندان و درک دیرپای موجود در سنت اسلامی از آیه 27 سوره طه «وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانِی » و نیز برخی اشارات قرآنی و روایی دیگر، منظور از «عقده» لکنت ظاهری و عضوی ایشان می باشد. گام بعدی تطبیق نظریه مختار از متون اسلامی بر تصریحات و اشارات عهد عتیق با رویکردی زبان شناسانه به این مسئله است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکردی تطبیقی است. از نتایج این پژوهش آن است که: «لکنت به معنای عدم فصاحت، بلاغت و رسائی سخن به عللی ازجمله:کاستی اعتماد به نفس ناشی از قتل قبطی و تنگی سینه موسی(ع)، نظر راجح بوده و دیدگاه مألوف و شایع پیشین، یعنی نقص عضو، در معرض تردید و انکار قرار دارد. «عقده»، در واقع دغدغه ای بوده که موسی(ع) به هنگام بعثت خواستار برطرف شدن آن از خداوند سبحان شده بود و خداوند نیز با انتصاب هارون(ع) به وزارت ایشان، دعایش را مستجاب و آن مانع را برطرف ساخت. جالب آن که آموزه های عهد عتیق نیز با دلالت زبان شناسانه و نیز معناگرایانه با صراحت بیشتری مؤید و گویای همین رأی اخیر می باشند.  
۱۷۳۱.

نقش «تصرف» در عقد متزلزل به موجب خیار مجلس (نقدی بر مواد 450 و 451 ق.م.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فقه مدنی بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۹ 227 - 251

کلیدواژه‌ها: تصرف خیار مجلس عقد متزلزل لزوم عقد فسخ عقد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۵۲
یکی از مباحث مهم در خیارات، چگونگی سقوط خیار است. سٶال اصلی در این پژوهش از نقش تصرف در عقد متزلزل به موجب خیار مجلس است، که با روش توصیفی تحلیلی به آن پاسخ داده شده است. براساس یافته های این تحقیق: اولاً ملاک تحقق مصادیق تصرف عرف است؛ ثانیاً تصرف به عنوان مسقط خیار مجلس امری پذیرفته شده است؛ ثالثاً برای تحقق تصرف نیازی به احراز رضایت به بیع و اسقاط خیار نیست. به عبارت دیگر، تصرف موضوعیت دارد نه طریقیت؛ رابعاً قدر متیقن این حکم، سقوط خیار مجلس با تصرف مشتری در مبیع است. اما نسبت به تعمیم حکم آن به تصرف فروشنده در ثمن (مصداق ماده450ق.م) و تصرف فروشنده در مبیع و تصرف مشتری در ثمن (مصداق ماده451 ق.م) و سایر خیارات، دیدگاه های فقهی مختلفی وجود دارد. این در حالی است که قانون مدنی، مسقط بودن تصرف نسبت به همه خیارات را در مواد 450 و 451 ق.م. پذیرفته است. تعمیم این حکم به همه خیارات در مواد مذکور، مورد انتقاد به نظر می رسد.
۱۷۳۲.

الگوی مفهومی آرمان شهر انگیزشی در تمدن سازی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال ۵ پاییز ۱۴۰۳شماره ۳ (پیاپی ۱۷) 8 - 34

کلیدواژه‌ها: آرمان شهر قرآن کریم انگیزش تمدن سازی تحلیل محتوای کیفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۷۸
از دیدگاه قرآن کریم، انگیزش یکی از ارکان تمدن سازی در تأسیس آرمان شهر اسلامی محسوب می شود؛ ازاین رو هدف پژوهشِ حاضر ارائه الگوی مفهومی آرمان شهر انگیزشی در تمدن سازی قرآن کریم است. در بخش نظری این هدف از طریق بررسی مفاهیم استخراج شده از تفاسیر مفسران دنبال می شود و در بخش کاربردی، چگونگی تمدن سازی انگیزش مبتنی بر قرآن کریم بررسی می شود. سؤال اصلی پژوهش چنین است: الگوی مفهومی آرمان شهر انگیزشی در تمدن سازی قرآن کریم چیست؟ این پژوهش از نوع تحقیقات بنیادی توسعه ای به شمار می رود و روش کیفی مورداستفاده در آن تحلیل محتوای کیفی است. در این راستا متن آیات کل قرآن (جامعه آماری) بررسی و مضمون های مربوط به «الگوی مفهومی آرمان شهر انگیزشی» به عنوان نمونه (بالغ بر 2700 آیه) شناسایی شد؛ آنگاه با مراجعه به تفاسیر، طبقه بندی مفهومی و کدگذاری باز و محوری و انتخابی صورت گرفت. نویسنده در راستای ارائه الگویی جامع، پس از کدگذاری، به سه مضمون پایه اعم از علّی و ساختاری و پیامدی دست یافت. روایی و اعتبار این الگو در مرحله اول توسط 17 نفر از کارشناسان بررسی شد. مقدار cvr و cvi نشان دهنده روایی محتوایی این الگوی مفهومی است. نتایج نشان داد جامعه و تمدن سازی از منظر قرآن کریم، آرمان شهری است که نظام انگیزشی آن در حوزه های مختلف فردی و خانوادگی و اجتماعی قوام می یابد.
۱۷۳۳.

جستاری در ارکان و ابعاد آیات تحدّی با استفاده از روابط هم نشینی و جانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۵ ۴۴-۳۱

کلیدواژه‌ها: آیات تحدی إعجاز قرآن روابط هم نشینی روابط جا نشینی معیار تحدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱ تعداد دانلود : ۱۷
«آیات تحدی» هشت آیه در پنج سوره قرآن کریم است که بر إعجاز آن دلالت دارد. در بخش هایی از این آیات، اختلافاتی در تعبیر دیده می شود که موجب اختلاف در برداشت از آنها، خصوصا امر مورد تحدی و در نهایت جنبه إعجاز در میان مفسران و عالمان علوم قرآن گردیده است. در این مقاله، تعیین معنای مشترک برای بخش های این آیات و رفع اختلاف از عبارات آن و تاکید بر ارتباط تحدی با إعجاز قرآن مجید و جنبه های آن دو و إثبات حقانیّت آن و نبوّت پیام آور آن (صلی الله علیه و آله) دنبال شده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و بالأخص بهره گیری از روابط هم نشینی و جا نشینی در معنی شناسی، درصدد دست یابی به أهداف یادشده است. با این تحقیق به دست آمد که این آیات در فضای تکذیب و مخالفتِ ایجاد شده توسط مشرکان و کافران نازل شده اند و در واقع مخاطبان اولیه آنها، کافران و مخالفان بوده اند؛ گرچه این درخواست همانند آوری و إعجاز قرآن محدود به آنان نمانده است و به نوعی فرا افرادی، فرا زمانی و فرا زبانی گشته است. تقسیم این آیات به أجزاء پنج گانه و استفاده از روابط هم نشینی و جا نشینی در آنها، اندک اختلاف تعبیر را برطرف می سازد و مراد بودن مطالب غیر مذکور در بعضی از آنها را نشان می دهد و بدین سان از اختلاف در آراء و أقوال مفسران و عالمان علوم قرآن کاسته می شود و جنبه تحدی قرآن کریم عیان می گردد و الهی بودن و إعجاز و حقانیّت آن از زمان نزول تا أبد، بیشتر تاکید می شود.
۱۷۳۴.

بررسی تحلیلی روش شناسی هرمنوتیکی رویکرد تفسیری به دین و فرهنگ (با نظر بر آرای دین شناسانه ی کلیفورد گیرتز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی دوره ۸ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ 51 - 74

کلیدواژه‌ها: روش شناسی رویکرد تفسیری معنا نماد هرمنوتیک فلسفی دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۷
مقاله حاضر به این پرسش که روش انسان شناسی تفسیری کدام است و رویکرد اصلی این دیدگاه در بررسی پدیدارهای انسانی بالأخص پدیده های دینی چه چیزی است می پردازد و ضمن نظر بر ماهیت انسان شناسی تفسیری و ارائه تعریفی جامع از این دیدگاه به تبیین بن مایه های آن در ساحت فلسفی می پردازد. روش این نوشتار مبتنی بر رویکرد توصیفی تحلیلی و در مواردی تحلیل محتوایی است. انسان شناسی تفسیری یا نمادین از شاخه های انسان شناسی فرهنگی آمریکایی است که در قرن بیستم در آمریکا پا به عرصه ظهور گذاشته و با ارائه تعریف خاصی از فرهنگ بر فهم معنا از خلال نمادها و آیین ها تأکید دارد. مقاله با اشاره کوتاهی به چیستی رویکرد انسان شناسی تفسیری کلیفورد گیرتز -مهم ترین نماینده رویکرد تفسیری- و تعریفی که وی از فرهنگ و دین ارائه می کند، در بخشی تفصیلی ابتنای این رویکرد بر هرمنوتیک فلسفی و تقابل آن با رویکردهای پوزیتویستی در علوم انسانی را نشان داد و وجوه مختلف این تقابل و ابتنا را کاویده و نشان می دهد که گیرتز به عنوان یک مردم شناس و دین شناس فرهنگی با الهام از اصول هرمنوتیکی، به تأویل و فهم معنای دین و فرهنگ روی آورده و رویکرد تفسیری خویش در دین شناسی و مردم شناسی را با الهام از این مبانی قوام بخشیده است. درواقع با تعریف فرهنگ به مثابه یک متن، عناصر هرمنوتیکی چون تمرکز بر تأویل و معنا، تأکید بر تاریخ و هستی تاریخی، تمرکز بر وجوه درونی تجربه آدمی و روش های درونی، تأکید بر مؤلفه های زبانی و نماد و نشانه، فهم در سایه ی ارجاع جزء به کل و کل به جزء به اضمار و تصریح، مبنای منظر گیرتز در مطالعات فرهنگ و دین است.
۱۷۳۵.

اناجیل و چالش آیات الحاقی؛ بررسی آیات الحاقی در کدکس ها و ترجمه های اناجیل اربعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۵۸) 91 - 109

کلیدواژه‌ها: عهدین آیات الحاقی نسخه انجیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۶۸
باور مسیحیان بر این است که تمام اناجیل، الهام الهی اند؛ یعنی نه چیزی بدان افزوده و نه از آن کاسته شده است؛ درحالی که قدیمی ترین نسخه ای که از اناجیل در دسترس است، دست کم سیصد سال با زمان ادعایی تدوین آن فاصله دارد و نسخه های متأخرتر نیز تا حدود نهصد سال. همین نکته سبب شده است که آیات مختلفِ نسخه های گوناگون اناجیل با یکدیگر تفاوت داشته باشند؛ ادعایی که وحیانی بودن و تحریف ناپذیری متن اناجیل را با چالش مواجه می سازد. این تحقیق که بر پایه اسناد کتابِ مقدسی صورت گرفته، درصدد است تا با اتخاذ روشی توصیفی تحلیلی، آیات الحاقی مورد ادعا در کدکس ها و ترجمه های اناجیل را بررسی و دیدگاه های ارائه شده در این زمینه را بیان کند. اشاره به طرح و تدبیر الهی بر وجود آیات ادعایی، ناتوانی نسخه نویسان در انتقال صحیح متن اصلی، و امکان وجود خطاهای کم اهمیت در متن کتاب مقدس، ازجمله دیدگاه هایی است که در زمینه آیات الحاقی عهد جدید مطرح شده اند.
۱۷۳۶.

بازخوانی تطبیقی محرک نخستین و ویژگی های آن از دید ارسطو و ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فلسفه اسلامی سال ۳ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ 95 - 122

کلیدواژه‌ها: حرکت کمال نیاز حرکت به محرک محرک نخستین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۱۲۰
یکی از محوری ترین موضوعات فلسفه، حرکت می باشد که تأثیرات شگرفی در دیگر علوم داشته است. در کنار تبیین حرکت از سوی فلاسفه، نیاز آن به محرک، مهم ترین بخش این موضوع است. فیلسوفان همواره دو نگاه به این امر داشته اند. برخی حرکت را در جهان هستی رد می کنند و به ثبات و سکون معتقدند و برخی دیگر، جهان هستی و پدیده های آن را پیوسته در حال حرکت می دانند. ارسطو و ابن سینا با روش برهانی و عقلانی، به تبیین حرکت در جهان هستی و پدیده های آن پرداخته و محرک حرکت را عاملی بیرونی در نظر می گیرند که خود دچار دگرگونی نیست و علت حرکت دیگر پدیده هاست و آن را محرک نخستین می نامند. در دیدگاه هر دو، شوق و اشتیاق پیوند میان متحرک و محرک می باشد که ارسطو بر پایه ی آن تنها به محرک نخستین باور دارد و برای اثبات آن، برهان حرکت را می آورد؛ ولی ابن سینا افزون بر اینکه به محرک نخستین باور دارد و عامل حرکت بودن برای دیگر پدیده ها را برای آن تبیین می نماید، از محرک نخستین به عنوان خالق و علت موجِده یاد می کند و در این زمینه از ارسطو فاصله می گیرد. هر دو فیلسوف، محرک نخستین را سرمدی و جاودانه، واحد، بسیط، ضروری الوجود، زنده، سرچشمه ی خیر، نیکی، لذت و ابتهاج می دانند و این ویژگی ها را با دلیل و برهان برای آن اثبات می نمایند.
۱۷۳۷.

نقش امام رضا (ع) در سازمان بخشی حیات فردی و اجتماعی امت اسلامی در مسئله ولایت پذیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۲۰ بهار ۱۴۰۳ شماره ۷۶ 41 - 60

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) ولایت پذیری سازمان بخشی حیات فردی و اجتماعی امت اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۸۶
امام رضا (ع) در مقابله با حکومت عباسی، از مبدأ زیست سیاست مردم عصر خویش وارد کارزار شدند. هدف نهایی ایشان ترمیم فکری امت اسلامی جهت ارتقاء معرفتی نسبت به جایگاه امام(ع) بود. این برنامه با استفاده از ابزارهای مختلف تبیینی و اقناعی که امروزه در مباحث جامعه شناسی قابل بررسی است در جهت توسعه اعتقادی با محوریت ولایت پذیری امت اسلامی شکل گرفت. در این پژوهش با روش تحلیلی-توصیفی در دو بخش سازمان بخشی حیات فردی و اجتماعی مشخص خواهد شد تلاش برای آگاهی امت اسلامی نسبت به جایگاه رفیع امامت و تعمیق فکری آنان و در نهایت ولایت پذیری از امام عادل؛ هدف امام رضا(ع) از به کارگیری ابزارهای مختلف این مفهوم بوده که ایشان موفق شدند تصویری واقعی از امام(ع) یا همان انسان کامل را ترسیم کنند.
۱۷۳۸.

جستاری در اطلاق جامع بر کتاب الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۱ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۸۳ «ویژه پژوهش های حدیثی» 81 - 96

کلیدواژه‌ها: کتاب الاستبصار جامع نگاری جوامع حدیثی شیخ طوسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۱۰۶
جوامع حدیثی از جمله مباحث مهم در حوزه تاریخ حدیث است که از دیرباز مورد توجّه حدیث نگاران و حدیث شناسان قرار گرفته است. ارائه تعریفی مشخص از جوامع حدیثی و به تبع آن بحث درباره اطلاق اصطلاح جامع حدیثی بر کتب اربعه از جمله مسائلی است که درباره جوامع حدیثی مطرح است و کمتر به این وجه پرداخته شده است. به همین جهت، نوشتارِ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و ارائه شواهد و قرائن درصدد اثبات این مطلب است که با توجه به تفاوت ساختاری و محتوایی کتاب الاستبصار شیخ طوسی با سه کتاب حدیثی دیگر، شرایط اطلاق جامع حدیثی بر آن را ندارد. هم چنین با منطبق نبودن متن و ساختار کتاب الاستبصار با تعاریف جامع حدیثی در زمره کتاب های جوامع حدیثی اولیّه شیعه قرار نمی گیرد و در نتیجه کتاب های اربعه اصطلاحی صحیح نمی باشد و جوامع حدیثی شیعه براساس این جُستار سه کتاب است و کتاب الاستبصار در این دسته قرار نمی گیرد.
۱۷۳۹.

تحلیل مضمون اسناد سیاست گذارانه تبلیغی حوزه علمیه قم در نسبت علم و فرهنگ(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۳شماره ۴ (پیاپی ۶۰) 6 - 28

کلیدواژه‌ها: فرهنگ حوزه علمیه قم سیاستگذاری تحلیل مضمون تحلیل کارکردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۴۵
حوزه علمیه از دیرباز نیازهای فرهنگی اجتماعی جامعه را پاسخ داده است. با پیروزی انقلاب اسلامی و ساختارمند شدن حوزه عملیه، شورای عالی حوزه به عنوان نهاد سیاست گذار تأسیس و اسناد فراوانی را با عناوین اساسنامه و چشم انداز تدوین نمود. مسئله این پژوهش بررسی نسبت حوزه و فرهنگ در اسناد و مصوبات مرتبط با تبلیغ با روش تحلیل مضمون است. در روش تحلیل مضمون، با کدگذاری گزاره های مضامین سه گانه «انتقال فرهنگ»، «بایسته های تثبیت فرهنگ» و «جهانی شدن» کشف گردید، که نشان دهنده پذیرش سوژگی حوزه نسبت به فرهنگ است. و علاوه بر این موجبات شناسایی آسیب ها و راه های ارتقای تبلیغ را فراهم کرده است. با توجه به بررسی های کیفی صورت گرفته، حوزه نیازمند یکپارچگی در امر آموزش، پژوهش و تبلیغ است. تا بدین وسیله توانایی حفظ و ارتقای خود به عنوان گروه مرجع در میان دیگر نهادهای اجتماعی را داشته باشد، که تحقق این امر با شناخت فرهنگی جامعه و اضافه نمودن واحدهای درسی همچون مطالعات فرهنگی، فرهنگ شناسی و... در دوره مقدمات صورت می پذیرد.
۱۷۴۰.

بررسی تطبیقی طهارت انبیاء الهی در آیه 74 سوره انعام از دیدگاه علّامه آلوسی، علّامه طباطبائی و علّامه فضل الله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۹ 329 - 356

کلیدواژه‌ها: طهارت انبیاء آیه 74 سوره انعام علامه آلوسی علامه طباطبایی علامه فضل الله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵
مسئله طهارت اعتقادی انبیای الهی از (کفر، شرک) و طهارت عملی از (زنا) از مبانی مهم در دانش کلام است. در دیدگاه کلام امامیه، طهارت پیامبران عمدتا جزو مسائل مورد اتفاق دانسته شده است اما در کیفیّت طهارت آنان اختلاف نظر وجود دارد و در میان سایر مذاهب اسلامی اتفاق رأی در این موضوع وجود ندارد. مقاله حاضر، بررسی واژه «أب» را در آیه شریفه«وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ لِأبیهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَهً إِنِّی أَرَاکَ وَقَوْمَکَ فِی ضَلَالٍ مُبِینٍ» (الانعام:74) به بحث پرداخته و نسبتی که میان حضرت ابراهیم با آزر از نگاه کلامی، تفسیری آلوسی، علّامه طباطبائی و علّامه فضل الله است را مورد ارزیابی قرار داده است و به تناسب، طهارت انبیای الهی و ایمان نیاکان پیامبر را به بحث می پردازد. آلوسی مدعی است عده بسیاری از اهل سنّت، آزر را پدر ابراهیم علیه السلام نمی دانند، براساس این تفکر هیچ یک از اجداد پیامبر (ص) کافر نبوده اند. این نظر آلوسی با اشکال مواجه است؛ چرا که اغلب اندیشمندان اهل سنّت و شذوذی از شیعه مانند علّامه فضل الله مخالف این نظر هستند. در مقابل گروهی اندک از اهل سنت و عمده شیعیان از جمله علّامه طباطبائی بر اساس مبانی توحیدی و اصل خداباوری برآنند که والدین و اجداد هیچ یک از پیامبران و از آن جمله پدرحضرت ابراهیم مشرک و بت پرست نبوده اند. این مقاله با روش اسنادی و به شیوه توصیفی، تحلیلی با هدف کشف کیفیّت طهارت انبیاء الهی از نظرگاه سه مفسر شیعی و سنّی نگاشته شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان