درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۷۴۱ تا ۴٬۷۶۰ مورد از کل ۸۰٬۴۷۰ مورد.
۴۷۴۱.

اصول و ضوابط عقلانی حاکم بر رفتار امام علی(ع ) بر اساس نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 183-207

کلیدواژه‌ها: امام علی ( ع) نهج البلاغه رفتار اصول و ضوابط عقلانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۱۰
بخش بسیار مهمی از اندیشه و رفتار امام علی ع در مجموعه سخنان برجای مانده از ایشان تحت عنوان نهج البلاغه بازتاب یافته است. در این پژوهش تلاش شده تا با روش توصیفی و تحلیلی(تحلیل محتوا) بخشی از رفتارهای امام بررسی گردد تا مشخص شود چه اصول و ضوابط عقلانی بر رفتار ایشان حاکم بوده است. نتایج پژوهش از این حکایت دارد که امام در محیط وشرایط خاصِ جنگ و فتنه؛ نافرمانی در امر جهاد؛ خلافت عثمان وقتل او؛ انحراف وانحطاط جامعه؛ مواجهه با سیاستهای معاویه ونفاق وپیمان شکنی های زمانه، عاقلانه رفتار کرده و برای نمونه مردم را از منشأ فتنه ها و علل انحطاط جامعه ورشد رذایل اخلاقی آگاه ساخته؛ در بزنگاه حوادثی چون مواجهه با دشمنان ومشاوره به دیگران و نامه نگاری با معاویه وکارگزاران حکومتی، تصمیم درست ورویه عقلانی در پیش گرفته؛ برای اصلاح امور و تغییر نگرش و باور مردم، چهره منافقان و پیمان شکنان واوصاف بدترین(عالم نماها ومنافقان وقاضیان ناپخته)و بهترین(پارسایان، مؤمنان وعالمان واقعی) مردم را بیان کرده؛ در شرایط مختلف با استدلال منطقی و بیان قواعد عقلانی حاکم بر زندگی بر همه اتمام حجت کرده تا او را حریص به حکومت، شوخ طبع و علاقه مند به بازی، ناآگاهی از فنون جنگی ومداخله گر در قتل عثمان و غیرآن متهم نکنند.
۴۷۴۲.

المغامره المیتاقصیه في روایه "أفاعي النار" لجلال برجس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۴ الربیع ۱۴۴۴ شماره ۱ (پیاپی ۸) ۹۹-۱۲۱

کلیدواژه‌ها: المیتاقص مابعد الحداثه روایه أفاعی النار جلال برجس أصل المقال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۲۴۲
تتولی هذه المقاله بالبحث نمطاً من السرد الما بعد الحداثی یعنی المیتاقص الذی ینسب إلی الروائی الأمریکی "ولیام غاس". تعدّ المیتاقصیه من أهم سمات أدب ما بعد الحداثه وهی خلق نص سردی مغایر مع السرد التقلیدی ویعنی ذلک کسر الأسالیب التقلیدیه فی الکتابه الروائیه من خلال استخدام تقنیات جدیده فی النتاج الروائی. هذه الدراسه تحاول الکشف عن المغامره المیتاقصیه فی روایه "أفاعی النار" لجلال برجس حیث تضمنت هذه الروایه نصاً سردیاً مختلفاً عن النصوص السردیه التقلیدیه، إذ وضعنا الکاتب أمام فضاءات جدیده وواسعه واعتماداً علی المنهج الوصفی- التحلیلی توصلنا فی بحثنا هذا إلی أن السرد عند جلال برجس فی کثیر من الأحیان یتأرجح بین الخیال والواقع وبین الماضی والمضارع ومن أهم ما وظّفه من تقنیات میتاقصیه فی روایته هی: استحضار طقوس الکتابه، الإشاره إلی الکتابه، تجسید قلق الکتابه، تفتیت زاویه السرد وتوزیعها علی شخصیات مختلفه، أی تعدد الأصوات، التأرجح بین التخییل الإیهامی والحقیقه الواقعیه، شدّ انتباه القارئ إلی عملیه السرد نفسها أکثر من شدّ انتباهه إلی موضوع السرد والتشظی فی الزمن.
۴۷۴۳.

تعلیق در انعقاد قرارداد و انفساخ آن با تأکید بر دیدگاه امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال ۲۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۹۹ 1 - 28

کلیدواژه‌ها: انشا انفساخ تعهد تعلیق شرط

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۳۰۸
عقد معلق، عقدی است که تأثیر آن برحسب انشا موقوف بر امر دیگری باشد و شرط فاسخ، شرطی است که انحلال عقد را موکول به امری می کند. علی رغم وحدت ماهیت تعلیقی این دو نهاد، تمایز موضوع تعلیق آنان سبب شده تا احکام و آثار متفاوتی داشته باشند. در این مقاله، ضمن بیان تعریف و احکام کلی تعلیق در انعقاد و انفساخ قرارداد، تفاوت این دو نهاد از حیث احکام و آثار، با تأکید بر دیدگاه امام خمینی، موردمطالعه قرارگرفته است. در این نوشتار، نشان داده خواهد شد که به نظر امام خمینی، چون تعلیقِ ایجاد عقد نسبت به انشای آن انجام می گیرد تا پیش از وقوع معلق علیه، عقدی ایجاد نشده، هیچ گونه تعهدی به وجود نمی آورد و ملکیتی را منتقل نمی سازد؛ ولی در تعلیق انفساخ قرارداد، ابتدا عقد کاملی شکل می گیرد؛ اما با وقوع معلق علیه، عوضین به مالکان پیشین خود بازمی گردند؛ بنابراین، مالکان، در عقد معلق، حق هرگونه تصرف در مال خویش را خواهند داشت، لیکن در عقد مشروط به شرط فاسخ، منتقل الیه مکلف به حفظ موضوع معامله است. هرچند تخلف از این حکم تکلیفی، اثر وضعی ندارد.
۴۷۴۴.

تقارن زمان با معنای زندگی در وجه عمر اخلاقی در فلسفه ملاصدرا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: حکمت اسراء پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۲ 215 - 240

کلیدواژه‌ها: حرکت زمان وجه عمر اخلاقی معنای زندگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۲۵۳
مسئله محوری مقاله بررسی رابطه سه مفهوم زمان، زندگی و عمر اخلاقی است و هدف پاسخ به این سوال است که بین این سه مفهوم چه رابطه ای فلسفی وجود دارد؟ در این جستار سعی شده تا با شیوه توصیفی، تحلیلی، اثبات شود که رابطه بین زمان و معنای زندگی تنها در زوایه سوم یعنی عمر اخلاقی قابل تحلیل و تبیین است. زیرا حقیقت انسان چیزی جز وجود نیست و تمام صفات کمالی، نحوه ای از وجود، بلکه عین وجود است، هرچه وجود اقوی و اشرف تر باشد، صفات کمالی نیز بالاتر خواهد بود، همچنین زندگی اخلاقی دارای رویکرد وجود شناسی است و انسان موجودی سیال و متغیری است که با حرکت جوهری اش یک مرتبه وجودی به مرتبه کامل تر برای نیل به غایت الغایت یعنی رسیدن به سعادت یا فناء فی الله شدن، در حرکت است. کسب فضایل اخلاقی و در طی زمان و متناسب با حرکت جوهری نفس انسان در طول زمان، نمود بخش عمر اخلاقی است و عمر اخلاقی همان مدت زمانی است که در طول زندگی؛ گاه کوتاه و گاه طولانی؛ برای کسب غایت و کسب فضایل اخلاقی برای آراسته شدن به آن و رسیدن به هدف صرف می شود؛ در نتیجه، زمان لازمه کسب هدف زندگی یا معنای زندگی است.
۴۷۴۵.

زوجیّت سوره های قرآن کریم؛ مطالعه موردی زوج سوره کوثر و ماعون

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۹ 171 - 211

کلیدواژه‌ها: سوره شناسی تناسب سوره ها زوج سوره ها سوره های مجاور فهم قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۲۸۷
در تعالیم پیامبر اکرم، ائمه طاهرین و صحابه بر تلاوت دو سوره پی درپی تأکید شده یا به اشتراک مضمونی آن دو اشارت رفته یا عنوان مشترکی بر آن دو نهاده شده است؛ چنان که رسول خدا دو سوره بقره و آل عمران را «زَهراوَین» (دو سوره بسیار درخشنده) و ناس و فلق را «مُعَوِّذَتَین» (دو سوره ای که انسان را در پناه خدا قرار می دهند)، نامیده اند و بر قرائت آن دو زوج سفارش کرده اند. از مجموع این آموزه ها می توان زوجیّت سوره های قرآن را استنباط کرد؛ یعنی سوره های قرآن دوبه دو، زوج یکدیگرند و مانند دو آینه موازی عمل می کنند و تصاویر بسیاری از مضامین دو سوره را به نمایش می گذارند و یکدیگر را تفسیر و تبیین می کنند. برخی از احادیث حاکی از زوجیت سوره ها در فقه امامیّه نیز بازتاب یافته است، مانند وجوب قرائت زوج سوره فیل و قریش و انشراح و ضحی پس از حمد در نمازهای واجب. این پژوهش با گزارش همه احادیث ناظر به زوجیت سوره ها، برای نمونه ارتباط و پیوند زوج سوره کوثر و ماعون را بررسی کرده و نشان داده است که یک دسته از «شانئ» های رسول خدا و «کوثر» عطاشده به ایشان، مکذّبان دین (منافقانی) هستند که در پوشش مناسک دینی و با ریا و نمایش، «ماعون»هایی را که باید در دسترس «یتیمان»، «مسکینان» و نیازمندان قرار گیرد، به نفع خود مصادره می کنند و از هر گونه «عطا» و بخشش و «نحرِ» آنچه که موجب «اطعامِ» محرومان جامعه می شود، دریغ می ورزند.
۴۷۴۶.

تحلیلی بر مدیریت استدلال و استناددهی به منابع حدیثی در جریان های انحرافی

نویسنده:
منبع: مدیریت دانش اسلامی سال ۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 194 - 229

کلیدواژه‌ها: مدیریت استدلال استناددهی جریان انحراف منابع حدیثی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۲۲۲
از مهم ترین پژوهش ها درباره جریان های انحرافی می توان به تحلیل شیوه ها و شگرد های جذب و مدیریت بهره گیری از منابع و مستندات جهت اقناع مخاطبان فرقه ها اشاره کرد. ضرورت پردازش این امر از آن روست که بسنده نمودن به تحلیل یک فرقه و جریان انحرافی، جامعه را با یک گروه خاص آشنا کرده و در تحلیل و شناسایی دیگر جریان ها کارآمدی ندارد. در تحلیل پیش رو تلاش گردیده تا با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای و برخی از منابع گروه های انحرافی در فضای مجازی، شیوه های استناددهی جریان های انحرافی و برخی از فرقه ها مورد کاوش قرارگرفته، تا جامعه مورد ابتلا و در معرض خطر بتواند قدرت شناسایی جریان های جدید را به دست آورده و با آموزش قواعدی چند، خود را از دام آن ها در امان بدارد. نتایج حاصله تحقیق چنین است که: مهم ترین شیوه ها در جریان های انحرافی، بهره گیری از منابع ضعیف، استناد بدون ضابطه به منابع اهل سنت، تمسک به روایات شاذ و مخالف قطعیات مذهب، تاویل گرایی، جعل، تقطیع و تحریف است.
۴۷۴۷.

نقش عدوان در جنایات به تسبیب؛ با تاکید بر تنقیح مواد قانون مجازات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقه و حقوق اسلامی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۱ 166 - 189

کلیدواژه‌ها: عدوان تسبیب ضمان جزایی فعل ترک فعل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۵۲۷
در جنایات به تسبیب، مرتکب مستقیما صدمه بدنی را وارد نمی کند. بلکه سببی را واسطه ارتکاب جنایت می نماید. در این جنایات، بر خلاف برخی نظام های حقوقی که جهت احراز رابطه استناد میان رفتار مسبب و صدمات بدنی، وجود تقصیر را لازم می دانند، در فقه امامیه، ملاک اصلی « عدوان » است. با استقراء احکام جزئی موجود در باب موجبات ضمان از کتب فقهی می توان « عدوان » را رفتار غیر مجاز تعریف نمود. از این طریق می توان دو قاعده کلی در رابطه با نقش « عدوان » در این گونه جنایات را تبیین نمود. نخست، قاعده « عدم ضمان مالک در ملک خود الا با ثبوت عدوان ». دوم، قاعده « ضمان مرتکب در غیر ملک خود الا به موجب مسقطات ضمان ». قانون مجازات اسلامی، در فصل ششم از کتاب دیات، درباره موجبات ضمان، به ترجمه مسائل و احکام مربوطه از کتب فقهی به صورت احکام جزئی بسنده نموده و به نقش عدوان در جنایات به تسبیب نپرداخته است. در این پژوهش سعی شده تا با روش توصیفی تحلیلی، قواعد کلی مربوطه تنقیح شود و زمینه علمی برای رفع این نقیصه تقنینی فراهم شود.
۴۷۴۸.

عمومیّت شرط قدرت بر تسلیم از منظر فقه امامیه و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقه و حقوق اسلامی سال ۱۹ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۷۴ 42 - 64

کلیدواژه‌ها: شرط قدرت انجام تعهد تسلیم مبیع اعمال حقوقی اجرای تعهدات عقود و قراردادها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۵۹
مفهوم «قدرت بر تسلیم» در فقه امامیه و قانون مدنی، در بحث بیع مطرح است، ولی اختصاصی به بیع ندارد و عنصر ضروری همه مسؤولیت های قراردادی است. النهایه، چون در فقه، تعهدات قراردادی به صورت عام تبیین نشده، عمومات حقوق تعهدات از جمله «قدرت بر تسلیم» ذیل عقد بیع تبیین می شود؛ یعنی مال باید طوری تحت اختیار متعهدٌ له قرار بگیرد که تصرف و انتفاع از مورد تسلیم مقدور شود. پژوهش حاضر، روشنگر ابهامات قدرت تسلیم در ایقاعات یا لوازم اداری و ثبتی و مالیاتی در اقسام تعهدات است که با روش توصیفی – تحلیلی، عمومیت این شرط را در فقه امامیه و حقوق ایران از عقد بیع به همه تعهدات قراردادی تسری می دهد و نتیجه می گیرد که قدرت بر اجرای تعهد، شرط صحت هر عمل حقوقی اعم از عقود تملیکی و عهدی، عقود معین و غیرمعین، و هم چنین ایقاعات است. از آن جا که عبارات قانون مدنی در خصوص این شرط خالی از اجمال نیست، اصلاح مواد مرتبط با آن به قانونگذار پیشنهاد می گردد.
۴۷۴۹.

بررسی حد نصاب اخلاقی از منظر شهید مطهری با تکیه بر واقعیت اخلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 5 - 26

کلیدواژه‌ها: نظریه پرستش حد نصاب اخلاقی واقع گرایی اخلاقی شهید مطهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۰۸
حد نصاب اخلاقی به مرز سعادت حقیقی اطلاق می شود. هدف این تحقیق استنتاج این حد، از کلام شهید مطهری با توجه به سنخ واقعیت اخلاقی به روش توصیفی تحلیلی است. وی سنخ واقعیت اخلاقی را دینی و پرستش آگاهانه می داند و این پرستش جز با اعتقاد به توحید یعنی حد نصاب اخلاقی امکان ندارد. به نظر می رسد بیان شهید مطهری در اثبات سنخ واقعیت اخلاقی که اخلاق دینی است، از جهت مبانی و لوازم آن، به بیان اصلاحی و تکمیلی ذیل نیاز دارد، به این بیان که با توجه به ویژگی خاص انسانی باید سنخ واقعیت اخلاق را برای انسان تعقل دانست. انسان بر اساس کما ل خواهی، قرب به کمال مطلق را متعلق تعقل خود قرار می دهد و در شناخت رابطه خود با کامل مطلق، به نیازمندی خود پی می برد و به تبعِ این شناخت، رفتار متناسب با آن نیاز را که ابراز آن نیازمندی و تشکر از معطی آن است انجام می دهد. شهید مطهری به آن، پرستش آگاهانه اطلاق می کند.
۴۷۵۰.

دراسة تحليلية حول أسباب تعدّد زوجات النبي (ص)

نویسنده:
منبع: المصطفی المجلد ۴ ربیع و صیف ۲۰۲۳ العدد ۶ (المرأة من المنظار الإسلامی‌) 339 - 368

کلیدواژه‌ها: النبی (ص) أزواج النبی تعدّد الزوجات الأنبیاء خصائص النبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۴۹
الیوم، ومع هیمنه الفکر اللیبرالی فی العالم المعاصر، تعرّضت العدید من قضایا التاریخ الإسلامی للنقد، وشُنّت العدید من الهجمات على الإسلام والمسلمین من قبل أعداء الدین؛ وکان النبی9 وسیرته علی رأس ما استهدفته هذه الهجمات، کما أنّ مسأله تعدّد زوجات النبی9 هی ممّا تکتنفه الکثیر من الشبهات وتتّهم الرسول بالشهوانیّه.وقد بحث هذا المقال فی الشبهه المذکوره آنفاً، من خلال تفحص تراجم نساء النبی وعددهنّ باختصار، وقد توصل إلى أنّ تعدّد الأزواج کان معروفًا فی سیره الأنبیاءD کما کان شائعًا فی عصر النبی9، حیث لم یکن أیّ حدّ فی اتّخاذ الزوجات. لکن الإسلام قد حدّد عددهنّ بأربع، واشترط على الرجل أن یقیم العدل بین زوجاته. وقد قضی رسول الله9 أکبر جزء من حیاته وشبابه مع امرأهٍ واحدهٍ، ولم یتزوّج فی کهولته إلّا لأسباب سیاسیّه وعاطفیّه وثقافیّه وأخلاقیّه ودینیّه. فلم یکن الزواج المتعدّد للنبی9 رغبهً جنسیّهً منه بالنساء، بل من أجل الاعتلاء بالإسلام، وإقامه المودّه بین المسلمین والقبائل الأخرى، وإکرام النساء المنکوبات فی الحرب والجهاد، وامتثال أمر الله، ونحو ذلک؛ فإنّ مثل هذه الشبهه مرفوضهٌ تمامًا.
۴۷۵۱.

عدالت اجتماعی مبتنی برعقلانیت عملی از دیدگاه علامه طباطبایی (ره)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال ۱۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 30 - 59

کلیدواژه‌ها: مبانی عدالت اجتماعی عقل عملی ادراکات اعتباری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۲۲۰
هدف پژوهش حاضر استنتاج مبانی عدالت اجتماعی بر مبنای عقلانیت عملی از منظر علامه طباطبایی است. این پژوهش از نوع تحقیقات کیفی است که از روش استنتاج عملی فرانکنا برای تبیین بهره برده است. به همین منظور ابتدا مباحث مربوط به عقلانیت عملی در آثار علامه طباطبایی بررسی و سپس مبانی عدالت اجتماعی در دو دسته مبانی پیشا اجتماع و پسا اجتماع استنتاج گردید. مبانی پیشا اجتماع شامل: استخدام عالم هستی بر اساس قوانین حاکم بر آن و استخدام همنوعان با خدمت رسانی و خدمت گیری عادلانه، اعتبار حسن عدالت اجتماعی بر مبنای علوم عقلی در مجرای فطرت سلیم، عدالت اعتقادی با ایمان آوردن به حق و التزام عملی و عدالت فردی با کسب اخلاق فاضله از طریق تلقین علمی و تکرار عملی است. مبانی پسا اجتماع شامل: عدالت اجتماعی با قرارگیری هر یک از اعضای جامعه در جایگاه مناسب و برخورداری از حقوق برابر، عدالت سیاسی به معنای مشارکت اعضای جامعه در تأسیس حکومت، تعیین مسئولان و امر قانون گذاری در حیطه ضوابط الهی، ملکیت با تصرف مشروع انسان در ممالکش، عدالت اقتصادی با رشد و توسعه مال در دسترس به نحو احسن مطابق با احکام اسلام و مصالح جمعی و حقوق اجتماع با تشکیل خانواده برای قوام نسل است.
۴۷۵۲.

تحلیل توحید ذاتی در واژه " الصمد " سوره ی توحید از منظر مفسران فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیر تطبیقی سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶ 162 - 187

کلیدواژه‌ها: توحید توحید ذاتی صمد توحید ذاتی از منظر فریقین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶ تعداد دانلود : ۲۲۷
توحید زیربنایی ترین اعتقاد و مبنایی اساسی برای تعالیم دین اسلام است ، در میان اقسام توحید یعنی توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید در خالقیت، توحید در ربوبیت و توحید در عبادت، توحید ذاتی به منزله اساس و زیربنای همه ی شاخه های توحید است از طرفی سوره توحید به عنوان شناسنامه خداوند مهم ترین تجلی توحید ذاتی خداوند در قرآن کریم است ، این سوره، عهده دار تبیین توحید ذاتی در قرآن کریم می باشد. با توجه به اهمیت بحث توحید ذاتی در سوره ی توحید و اهمیت این مساله نزد شیعه و سنی این پژوهش به بررسی تطبیقی توحید ذاتی از منظر فریقین در سوره ی توحید با تکیه بر واژه "الصمد " می پردازد"الصمد" از جمله عبارات قرآنی در سوره توحید است که میان مفسران شیعه و سنی محل تضارب آراءگوناگون گردیده برهمین اساس، این پژوهش به بررسی آراء مفسران شیعه و سنی و روایات فریقین پیرامون احد و صمد و اشتراکات و اختلافات این دوگروه پیرامون این مساله بیان می کند.
۴۷۵۳.

اسطوره بخارا :مروری انتقادی بر کتاب «طعون و شبهات الشیعه الأمامیه حول صحیح البخاری و الرد علیها» (2)

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ آذر و دی ۱۴۰۲ شماره ۵ (پیاپی ۲۰۳) 295 - 322

کلیدواژه‌ها: القاب علمی لقب امیر المومنین فی الحدیث اسطوره بخاری نقد کتاب طعون و شبهات الشیعه الأمامیه حول صحیح البخاری و الرد علیها نقد نقد کتاب نقد تاریخی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۶۵
مسئله اصلی این مقاله تحلیل انتقادی رویکرد و محتوای کتاب « طعون و شبهات الشیعه الأمامیه حول صحیح البخاری و الرد علیها » در نام گذاری محمد بن اسماعیل بخاری به لقب امیر المومنین فی حدیث است. مولف کتاب این لقب را  مشهور ، صحیح و بی نیاز از بحث و نظر می داند . پژوهه فرا رو با بهره گیری از نقد تاریخی به مثابه روش تحلیل و لقب پژوهی اجتهادی به مثابه منطق توصیف ساختار، مضمون و تاریخ گذاری القاب علمی ، رَوایی و صحت ادعای مولف کتاب را به آزمون سپرده است. یافته های مقاله اثبات می کند که مبانی این ادعا مخدوش است ، رویکرد و روش اثبات آن سست و با اصول و قواعد لقب پژوهی اجتهادی ناسازگار است. دستاورد مقاله تبیین اثر پذیری این ادعا از اندیشه های سلفیان معاصر در اسطوره سازی از بخاری به منظور ایجاد هراس و انسداد در مسیر جریان نقد بخاری است که در سده معاصر از سوی جریان های حدیث پژوهی اهل سنّت ، امامیه و خاورشناسان در حال توسعه است .
۴۷۵۴.

نسخه خوانی (37): مروری بر جُنگ محمد هادی مازندرانی از اواخر قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم هجری

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۴ بهمن و اسفند ۱۴۰۲ شماره ۶ (پیاپی ۲۰۴) 73 - 117

کلیدواژه‌ها: جنگ محمد هادی مازندرانی دوره صفوی کشکول قرن دوازدهم هجری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۷۶
اصطلاح جُنگ شامل مجموعه هایی می شود حاوی رسائل، یادداشت ها، اشعار و گزیده نکات تاریخی و دینی که شخصی اهل ذوق، آن را در طول سالیان گردآوری کرده است. برخی از آنها رنگ ادبی یا تاریخی دارد، چنان که شماری هم صبغه دینی دارد. جُنگ محمد هادی مازندرانی نواده مجلسی اول یکی از دهها جنگی است که از دوره صفوی برجای مانده است. در این اثر، یادداشت هایی از علمای مختلف ثبت شده و شماری از آن ها نیز یادداشت های خود مازندرانی است. بعد از وی نیز کسانی در این جنگ مطالبی افزوده اند. این جنگ همانند جنگ های دیگر این دوره، نقش مهمی در شناساندن جنبه های فرهنگی و ادبی شهر اصفهان و نواحی مختلف آن دارد. 
۴۷۵۵.

بررسی تطبیقی رویکرد تفسیری سلفیه با تأکید بر آیات رؤیت حق تعالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۶ 187 - 214

کلیدواژه‌ها: سلفیت تفسیر رویکرد تفسیری آیات رویت عقل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۷۲
سلفیه از فرقه های تازه ای است که خود را تابع سلف صالح می دانند و اهتمام بر احیای سنت و شیوه سلف صالح و تبعیت از پیامبراسلام (ص) ، صحابه و تابعین دارند. جریان سلفیه به گمان خود تهذیب گرایی و اصلاح طلبی عقیدتی را در سرلوحه تفسیر و عقاید خود قرار داده است. زدودن پیرایه ها و تعقیدات عقل گرایانه از ساحت نصوص دینی را رسالت خود دانسته است و بر ظاهر گروی و فهم بسیط قرآن و سنت مبتنی بر آرای سلف صالح و بدون لحاظ نمودن منطق و اصول تفهّم صحیح تأکید دارند. ناهماهنگی تفسیری مفسران جریان سلفیه، مانند ابن تیمیه، ابن کثیر و آلوسی در طیف وسیعی، نشانه تزلزل ساختار عقیدتی این جریان است. برای تبیین و روشن ساختن خطای آرای تفسیری آن ها، پرداختن به رویکرد تفسیری سلفیه ضرورت دارد. فهم روش های تفسیری و انتخاب روش های صحیح و چگونگی استفاده از احادیث به شیوه درست از اهداف مهم این پژوهش می باشد. از مهم ترین یافته های این تحقیق آن است که سلفیه در تفسیر آیات قرآن و از جمله آیات رؤیت خداوند، خود را پایبند به اقوال صحابه و تابعین می دانند. از نظرآن ها، عقل جایگاهی ندارد و برای آن حجیتی قائل نیستند. سلفی ها پیوسته به ظاهر آیات تمسک می کنند که ساختار تفسیری آن ها احادیث است. ظاهرگرایی و جمود آن ها بر ظاهر قرآن، از اصلی ترین عوامل نقصان روش آنان است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و استناد به کتب معتبر تدوین شده است، تا به تفصیل به بیان دلایل و نقد آن از درون آیات قرآن و روایات بپردازد.
۴۷۵۶.

کیفیت تمثیل در انتقال معرفت عرفانی و اهمیت مخاطب در معنای نهایی آن از منظر عین القضات همدانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات عرفانی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 165-192

کلیدواژه‌ها: عین القضات معرفت عرفانی تمثیل معرفت شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۳۵
معرفت و شهود عرفانی فقط برای شخص شهودکننده ظهور می یابد؛ این تجربه آن گونه که ادراک می شود، قابل انتقال به غیر نیست. اما تمثیل به شکل خاصی چنین وظیفه ای را بر عهده دارد. هدف پژوهش حاضر مشخص نمودن جایگاه، کیفیت و نحوه دریافت تمثیل در انتقال معرفت عرفانی است. برای نیل به این هدف از روش توصیفی تحلیلی بهره برده ایم. البته تمثیل در نظرگاه عین القضات محدود به معرفت عرفانی نیست و در اساس ساختار نام گذاری با توجه به استقلال اسم از مسما به مثابه یک تمثیل توجیه می شود و در یک سلسله مراتب وجه تمثیلی بیشتری برای معرفت عرفانی در نظر گرفته می شود. حتی می توان گفت معرفت عرفانی برای شخص ادراک کننده آن نیز ادراکی تمثیلی است و درواقع انتقال تمثیلی و زبانی این معرفت، تمثیل مضاعف به حساب می آید. در تمثیل از معرفت عرفانی محسوس بودن، زیبا بودن و داشتن وجه تشابه با امر ملکوتی ازجمله ویژگی های فرم تمثیلی است. هرچند در هنگام خلق یک اثر عرفانی، معنای یکه و منحصربه فردی در نظر خالق آن وجود دارد که به نحو قراردادی وضع شده است، در مقام ادراک اثر تمثیلی با ساخت معانی متعدد مواجهیم که در نسبت با افراد مختلف شکل می گیرند. این معانی جدید حاصل جمع معانی درون مخاطب و معنای تعبیه شده در اثر هستند. تمثیل در یک وجود دوگانه ازطرفی برای فهم همگان می تواند مورد استفاده قرار گیرد و ازطرف دیگر از بیان صریح حقایق جلوگیری می کند؛ همچنین برای شخص تمثیل کننده نیز امکان اشاره به حقیقت غیرقابل فهم را حاصل می کند.      
۴۷۵۷.

عطوفت در اوج قدرت: شیوه رفتاری پیامبر(ص) در همگرا کردن مخالفان و نومسلمانان با جامعه اسلامی

نویسنده:
منبع: سیره پژوهی اهل بیت سال ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۷ 25-40

کلیدواژه‌ها: سیره پیامبر (ص) رأفت نبوی عطوفت نبوی نومسلمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۲۴
رشد قدرت سیاسی و نظامی پیامبر(ص) در مدینه به گونه ای بود که در مدت کوتاهی منطقه حجاز را به پذیرش وضع موجود و حتی تسلیم در برابر اسلام واداشت. پیامبر(ص) در شیوه برخورد با مخالفان و نومسلمانان برای همگرا کردن آنان با جامعه اسلامی، از سوی برخی از مسلمانان با چالش هایی مواجه شد. این امر دو طیف فکری را در جامعه اسلامی به وجود آورد که یکی قائل به عطوفت در اوج قدرت و دیگری قائل به اعمال قدرت، خشونت و شدت عمل بود. مقاله پیش رو تلاش دارد چالش های این دو طیف فکری را با روش تحلیل تاریخی مورد بحث قرار دهد و به این پرسش بپردازد که شیوه های رفتاری پیامبر(ص) برای همگرا کردن مخالفان و نومسلمانان با جامعه اسلامی با وجود مانع تراشی طیف تندروی مسلمان چگونه بود؟ یافته پژوهش نشان می دهد که طیف فکری تندرو با افکار خشن در پوشش دین، قائل به برخورد شدید با مخالفان و دشمنانِ تسلیم شده بود و چنین اندیشه ای را در موقعیت های متفاوت در قالب مفاهیمی چون: کشتن، گردن زدن، انتقام گرفتن، خوار کردن و مانند اینها بروز می داد. در مقابل، طیف معتدل با پیشگامی رسول اکرم رفتار مسالمت جویانه در قالب عفو و بخشش، صیانت از شخصیت و کرامت انسانی مخالفان و نومسلمانان، استفاده از توانمندی و تجارب آنان و مانند اینها را در پیش گرفت و توانست با استفاده از ظرفیت های انسانی موجود در میان مخالفان و نومسلمانان، ضمن اعتمادسازی زمینه همگرایی آنان را با جامعه اسلامی فراهم آورد.
۴۷۵۸.

تلقی فراطبیعی از وقایع طبیعی در اخبار معجزات پیامبر (ص) (مطالعه موردی؛ روایات شفای چشم از حدقه در آمده و دست مقطوع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۷) 89 - 107

کلیدواژه‌ها: معجزه پیامبر اکرم (ص) شفاء روایت چشم دست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۲۹
بخشی از سنت روایی جهان اسلام به نقل معجزات منتسب به پیامبر(ص) اختصاص دارد. رشد صعودی این اخبار از نظر کمّی و کیفی در منابع متأخر نسبت به منابع متقدّم، احتمال تلقّی گردیدن برخی وقایع طبیعی زمان رسول اکرم(ص) را به عنوان پدیده های فراطبیعی مطرح می سازد. از جمله معجزات منسوب، شفای چشم از حدقه درآمده و دست مقطوع تعدادی از صحابه است. بررسی متنی و تبارشناسی این گزارش ها، حاکی از عدم وجود جنبه های فراطبیعی در نسخه های اصلی و تغییر ماهیت آن در طول زمان، به سمت پدیده ای خارق العاده است. بررسی سندی نیز بیانگر ضعف اسناد اکثریت قریب به اتفاق این اخبار است. همچنین از دیدگاه پزشکی، بهبود چشم از حدقه درآمده، با شرایطی که در اصل خبر وجود دارد، کاملا طبیعی و رایج است. لذا اطلاق اصطلاح «معجزه» بر آن و کاربرد آن برای اثبات نبوت پیامبر(ص) صحیح به نظر نمی رسد.
۴۷۵۹.

بررسی توازن میان رویکردهای امنیت محوری و شهروند محوری در دادرسی هایِ دادگاه های انقلاب و ویژۀ روحانیت(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مبانی فقهی حقوق اسلامی سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 362 - 382

کلیدواژه‌ها: شهروند محوری دادرسی افتراقی رویکرد امنیت محوری دادگاه انقلاب توازن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۶۸
آیین دادرسی کیفری، نقطه برخورد حقوق افراد با جامعه است که هر دو اهمّیّت دارند و باید محفوظ بمانند. در حقوق کیفری، بر مراحل اجرای عدالت کیفری و وظایف مقاماتی که این امر را انجام می دهند و رعایت حقوق متهم، بزه دیده و جامعه، اصول و قواعدی حاکم است که آن را آیین دادرسی کیفری می نامند. در این میان، قانون گذار در قلمرو حقوق کیفری شکلی، بنا به ملاحظاتی در رابطه با برخی جرایم و افراد، آیین دادرسی ویژه ای به کار برده که به آن اصطلاحاً آیین دادرسی افتراقی گفته می شود. در این نوع از دادرسی ها که خاستگاه اصلی آن در محاکم اختصاصی جریان می یابد، غالباً با اتخاذ دو رویکرد امنیت محوری و شهروندمحوری مواجه هستیم و از آنجایی که رسیدگی در این محاکم در نگاه اول به خودیِ خود، شائبه عدم رعایت تضمینات دادرسی را به ذهن متبادر می سازد؛ تعیین وضعیت و میزان پایبندی به اصول شناخته شده دادرسی عادلانه و منصفانه، مانند فرض بی گناهی متهمین، علنی بودن دادرسی ها، حقّ داشتن وکیل، رسیدگی در مهلت معقول، حق تجدیدنظرخواهی و غیره، به عنوان مؤلفه های رویکرد شهروندمحوری، امری مهم و اجتناب ناپذیر است؛ لذا با توجه به اهمّیّت و نقش مهم وجود توازن میان این دو رویکرد و اجتناب از اتخاذ رویکرد صِرف امنیت محوری که امکان بی طرفیِ دستگاه قضایی و تضییع حقوق دفاعی متهمین را در پی دارد؛ برآنیم ضمن بیان محدودیت های وارد شده بر اصول شناخته شده و تضمین کننده حقوق دفاعی متهمین، تا حدِّ امکان، ساز و کارهای ایجاد توازن در جریان دادرسی های افتراقی در نظام حقوق کیفری ایران را ارائه دهیم.
۴۷۶۰.

بررسی چالش های حقوقی و اجرایی مجازات جایگزین حبس «نظارت الکترونیک»(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مبانی فقهی حقوق اسلامی سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۲) 602 - 622

کلیدواژه‌ها: نظارت الکترونیک مجازات جایگزین حبس چالش های حقوقی موانع اجرایی محدودیت های قضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۶۸
امروزه رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات، نحوه اجرای مجازات های سالب آزادی و جایگزین های آن را متحول ساخته است. نظارت الکترونیکی به منزله ابداع برجسته کیفری پایان دهه 1980 از مهمترین این تحولات وسازوکاری غیر کیفری است که طی یک دهه اخیر در ایران با ماهیّتی متفاوت از آنچه که در نظام های حقوقی نوآور دارد، به سیاست جنایی ایران راه یافت. با توجه به فقدان سیاست گذاری مناسب برای این نظام نوپدید، در این نوشتار از زوایه مطالعات حقوقی و ملاحظات کیفرشناسانه و اجرایی، به « بررسی چالش های حقوقی و اجرایی مجازات جایگزین حبسِ نظارت الکترونیک» پرداخته شده است. در این مقاله که به روش توصیفی تحلیل و با بهره گیری از منابع و متون کتابخانه ای به انجام رسیده این نتایج حاصل گردید که اصلی ترین چالش ها و محدودیت حقوقی احصاء شده مشتمل بر «ابهام در دایره شمول مجرمین مستحق بهره مندی»، «پیچیدگی در قلمرو نهادهای ارفاقی»، «ابهام در چارچوب مکانی اجرای نظارت الکترونیک»، «ابهام در امکان انصراف محکوم علیه از ادامه نظارت» و«چالش ها و رویکردهای متفاوت قضایی» بود. علاوه بر این موارد چالش ها، محدودیت ها و موانع اجرایی نیز در این خصوص قابل طرح بود که مهمترین آنها شامل «فقدان زیرساخت های اجرایی و اقتصادی لازم»، «تعارض نظارت الکترونیکی با حقوق و آزادی های افراد»، «فشارهای تحمیلی بر خانواده بزهکار»، «ابهام در دقت عمل و اطمینان بخشی»، «پرهزینه بودن و محدودیت های اقتصادی» و البته«چالش های قضایی» است. بر همین مبنا در قسمت پایانی مقاله به طرح راهکارها و پیشنهادهای علمی و عملی پرداخته شد و این راهکارها در دو دسته راهکارهای حقوقی و قضایی و راهکارهای اجرایی که خود مشتمل بر بسترسازی فرهنگی آموزشی و سترسازی اجرایی و اقتصادی است، مطرح گردید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان