درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۳۸۱ تا ۳٬۴۰۰ مورد از کل ۷۹٬۳۰۳ مورد.
۳۳۸۱.

رویکرد مستشرقان انگلیسی زبان به رسمیت و رواج مذهب شیعه در ایران صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال ۶ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۲۱ 34 - 53

کلیدواژه‌ها: ایران تشیع تغییر مذهب دوره صفوی علمای جبل عاملی مستشرقان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۶۳
علل یا چگونگی تغییر مذهب در ایران دوره صفوی و پرسش های مرتبط با آن از موضوعات مورد توجه مستشرقان، خاصه مستشرقان انگلیسیی زبان بوده است. آنان در این زمینه آرای متفاوتی عرضه کرده اند. عده ای تغییر مذهب در ایران را تحولی ناگهانی و ناشی از فرمان شاه اسماعیل و سخت گیری های متعاقب آن می دانند؛ در مقابل، گروهی دیگر با تمرکز بر زمینه های پیشین رواج و رشد تشیع در ایران، آن را فرایندی می دانند که به تدریج روی به گسترش نهاد. پژوهش حاضر با واکاوی آرای مستشرقان انگلیسی زبان، در پی دستیابی به پاسخ این پرسش است که آنان عوامل اصلی رواج تشیع را چه می دانند. یافته های پژوهش نشان می دهد که کسانی چون راجر سیوری و اندرو نیومن بر اعمال زور و خشونت در اعلام و ترویج تشیع در ایران تأکید می کنند، درحالی که مستشرقانی چون رودی ابی صعب با ارزیابی دقیق زمینه ها و عوامل تغییر مذهب در ایران  و با عطف توجه به پیشینه تشیع در ایران، بر نقش و میزان تأثیر علمای جبل عاملی بر تثبیت و رواج مذهب تشیع در جامعه ایرانی تأکید دارند. این مقاله با نقل و نقد آرای هر دو گروه از مستشرقان، دلایل و استنادات آنان را بررسی می کند.
۳۳۸۲.

شناسایی ماهیت سیاسی اسراء پیامبر اکرم(ص)، با تأکید بر مفهوم عمق راهبردی هوشمند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال ۶ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۲۱ 122 - 144

کلیدواژه‌ها: اسراء معراج عمق راهبردی جنگ نرم وعده نهایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۴۹
در سوره اسراء، خداوند تصریح کرده است که پیامبر اکرم (ص) را شبانه از مسجدالحرام به مسجدالاقصی برده است. قرآن کریم برای این حرکت جغرافیایی، از واژه «أسری» استفاده کرده است. شناسایی ماهیت اسراء رسول اکرم (ص) نیازمند تدبر و تفکر علمی درباره این آیات است. در این پژوهش با تفکر خلاق و استفاده از روش جایگزینی، تلاش می شود، در مرحله اول دلیل استفاده از واژه «أسری» برای این حرکت جغرافیایی، با استفاده از دانش ریشه شناسی در معناشناسی واژگانی تبیین گردد. در مرحله دوم، دلیل وقوع «معراج» در جریان اسراء تبیین گردد و در مرحله سوم دلیل انتخاب مسجدالاقصی به عنوان مقصد اسراء روشن شود. گام های سه گانه فوق، خواننده آیات را به سوی موضوعی مشابه مفهوم «عمق راهبردی هوشمند» در جنگ نرم سوق می دهد. نفوذ به عمق راهبردی هوشمند، برای حکومت هایی کاربرد دارد که صاحب تمدّن هایی هستند که تلاش در توسعه گفتمان جهانی خود دارند، در این پژوهش باتوجه به مفهوم عمق راهبردی هوشمند، فهم جدیدی از آیات سوره اسراء، ارائه می گردد. توجه به مفهوم نفوذ به عمق راهبردی می تواند، حرکت اسراء و معراج را در قالب یک حرکت سیاسی برای غلبه بر دشمنان اسلام تبیین نماید. پیامبر اکرم(ص)، با حضور در بیت المقدس، به عمق جغرافیایی دشمنان اسلام و با ارتباط با انبیاء ادیان ابراهیمی، به عمق تاریخی نفوذ کرده و زمینه ساز جهانی شدن گفتمان اسلامی را فراهم آورده است.     
۳۳۸۳.

ارزیابی اخلاقی جهانگیری مهدی (ع) از منظر اخلاقیات جنگ در نظامات اخلاق اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال ۱۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۷۳ 138 - 158

کلیدواژه‌ها: اخلاق جنگ ارزیابی اخلاقی جهانگیری نظام اخلاقی اسلام ظهور ارزش های بنیادین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۵۵
اخلاق جنگ یکی از عرصه های با ارزش در حوزه اخلاقیات کاربردی است. در ادبیات دینی همواره صلح و آرامش ستوده شده ولی آن جا که از جنگ گریزی نباشد باید باز به نظامات اخلاق دینی ملتزم بود و ارزش های خاصی را در بحبوحه جنگ رعایت کرد. مهدویت از باورهای اصیل شیعی است و روایات آن به جهت مسامحه هایی که در نقل و پذیرش روایت مهدوی صورت گرفته محتاج پالایش جدی است. چگونگی آغاز حرکت امام مهدی؟ع؟ و روند سیطره او بر زمین و بسط عدل و داد از مهم ترین بخش های معارف مهدوی است که به جهت تکیه منابع روایی بر مصادر مجعول و ضعیف نیازمند توجهی مضاعف است. این دسته از روایات از فضایی در جهانگیری امام خبر می دهد که در بسیاری از موارد نه فقط قابلیت دفاع عقلانی و اخلاقی ندارد بلکه با باورها و مبانی عام دینی نیز سازگار نیست. این نوشته بر آن است تا به ارزیابی این آموزه ها پرداخته و صحت و سقم آن را معلوم کند. این مقاله در ارزیابی این آموزه ها ابتدا تلاش کرده تا مواضع تنافی این آموزه ها با عقلانیت و با باورهای دینی را مشخص کرده و سپس با رجوع به منابع و ارزیابی مستندات، تکلیف این ناسازگاری ها را معلوم نماید. آورده این تحقیق کوتاه را می توان در نشان دادن ارزشمندی و اخلاقی بودن جهاد امام و یارانش ایجاد عدالت جهانی است. همچنین عقلانیت در دعوت مهدوی و ابتناء آن بر مبانی عام باورهای دینی همگی از دیگر آورده های این تحقیق بوده است؛ دعوتی که تکیه آن بر روشنگری و رعایت حق انتخاب انسان ها در کنار تلاش برای برپا خواستن مردم و تحقق بخشیدن به عدل و داد است.
۳۳۸۴.

چگونگی قرابت صوفیه طبقه اول با امامان معصوم (ع)با توجه به منابع رجالی و حدیثی: نمونه پژوهی سفیان ثوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال ۲۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۵۲ 67 - 88

کلیدواژه‌ها: تشیع تصوف سفیان ثوری امامان معصوم مشایخ صوفیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۰
سفیان ثوری از جمله مشایخ اولیه صوفیه است که از طرفی ارتباط با ائمه معصومین از او چهره ای موجه ساخته و از طرف دیگر وجود تعابیر و مواجهه های خاص او با اهل بیت علیهم السلام موجبات سوء تفاهم ها و برداشت های دیگری شده است.تحقیق حاضر با روش توصیفی و تحلیل داده های کتابخانه ای و منابع رجالی و حدیث، به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که میزان و کیفیت ترابط میان سفیان ثوری با حضرات معصومین علیهم السلام چگونه بوده است؟نتیجه حاصل از این تحقیق که با بررسی و تحلیل منابع تاریخ تصوف و علم رجال و حدیث حاصل گردیده این است که، علاوه بر قطعی بودن اختلاف فکری ، اعتقادی و سیاسی سفیان ثوری با حضرات معصومین، بنابر روایات متعدد موجود در منابع موثق، مواجهه او با امامان معصوم علیهم السلام و مخالفت های سیاسی و رفتاری او با امامان هم عصرش با نگاه و اعتقاد اهل تصوف در مورد قطبیت انسان کامل هم عصرش، سازگار نیست و با اینکه استضعاف را در قرون میانه اسلامی به عنوان مانعی در استناره حداکثری از مشکات ائمه معصومین علیهم السلام می توان لحاظ کرد اما در صوفیه طبقه اول و بخصوص سفیان ثوری دور از ذهن به نظر می رسد.
۳۳۸۵.

اعتبارسنجی سندی و ارزیابی محتوایی زیارت وارث امام حسین ع در کتب زیارات و ادعیه شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۷ 20 - 35

کلیدواژه‌ها: زیارت وارث سند اعتبارسنجی فقه الحدیث امام حسین (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۳۸
ارتباط با هم نوعان سرشتی خداداد است که با در انداختن ساز و کار زیارت اولیای الهی در آیین خاتم جهت دهی شده است. کنشی معنادار که با ارج نهادن به عواطف بشری و تقویت بنیان های معرفتی، رهاورد اعتلای شناخت و ارمغان سلامت روان را به همراه دارد. در این میان، فراوانی چشمگیر زیارت نامه های امام حسین (ع)، نشان از اهمیّت و نقش تأثیرگذار زیارت سید الشهداء دارد و ضرورت دستیابی به زیارتی جامع و استوار را آشکار می کند. مسئله ای که پژوهش کتابخانه ای پیش رو را بر آن داشت تا بر اساس توصیف و تحلیل گزاره های روایی گزارش کننده ی زیارت وارث و با عنایت به اهمیّت و نقش آفرینی شیوه های مبتنی بر شناخت سند و متن در سنجش اعتبار احادیث اسلامی، تلاش خود را بر دو وجه واکاوی سندی و محتوایی متمرکز نماید. پژوهش پیش رو پس از مصدریابی زیارت وارث به عنوان بخش شهرت یافته از زیارت مطلقه ی امام حسین (ع) در کتب زیارات و ادعیه شیعی ، دریافت که گرچه هرکدام از اسناد گزارش کننده ی این روایت به سبب راوی و یا روایان نقل کننده آن دچار ضعف سندی هستند؛ امّا فراوانی یادکرد ساختار شناخته شده ی این زیارت با درصد مشابهت قابل اعتنا در منابع روایی، نشان از صدور اجمالی زیارت وارث دارد. هم چنین واکاوی محتوایی زیارت مزبور و پیوند ناگسستنی آن با معارف قرآنی و روایات اسلامی قرینه ای دیگر در جبران ضعف یاد شده به شمار می رود و زمینه ساز بهره مندی بیش از پیش زائران از محتوای سازنده ی آن خواهد بود.
۳۳۸۶.

بررسی تطبیقی روش تفسیری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی) و مفسران معاصر فریقین در استنباط قواعد و احکام حکمرانی قرآنی از سوره صف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوه نامه فقه و علوم اسلامی دوره ۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۱۱ 17 - 38

کلیدواژه‌ها: حکمرانی قواعد و احکام حکمرانی سوره صفّ آیت الله خامنه ای روش تفسیر بررسی تطبیقی روش تفسیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۵۵
سعادت فردی و اجتماعی انسان، آرمان وحی و قرآن است و مفسر قرآن، تلاش دارد در پی نیاز علمی، تخصص، منهج و رویکرد ویژه اش در قبال وقایع بیرونی، دریافت خود از آیات قرآن را ارائه کند. آیت الله خامنه ای مفسری است که توانسته با اهتمام به بُعد اجتماعی و سیاسی قرآن، قضایا و احکام خاصی را متناسب با ادبیات حکمرانی استنباط نماید. حکمرانی، متفاوت از مفهوم حکومت داری، بر نقش ارزش ها و گروه های عمومی در اداره امور جامعه تأکید دارد. با مقایسه روش تفسیری ایشان با دیگر مفسران اجتماعی معاصر، روشن شد که: ۱. ایشان توجه ممتازی به امتداد تفسیر به کمک تدبر و تطبیق بر زمانه دارند و هرچند احکام حکمرانی کم وبیش موردتوجه مفسران معاصر بوده است؛ ولی ایشان به لحاظ تجربه حکمرانی و شرایط انقلاب، منحصربه فرد عمل کرده اند. ۲. ایشان با این روش تفسیری توانسته اند دیگران را به چندین قاعده و حکم حکمرانی رهنمون گردانند، ازجمله: وظیفه رهبران برای تربیت جامعه، لزوم مبارزه با باطل، توصیه به هم پیوستگی به مجاهدان، لزوم جلوگیری از انحطاط مؤمنان حاصل از بی اعتنایی به احکام الهی، ممنوعیت آزار رهبران الهی توسط مؤمنان، ضرورت پذیرش جهاد و موارد دیگر. پژوهش حاضر، بنا بر ماهیت بررسی تطبیقی، توصیفی - تحلیلی است و براساس روش گردآوری، کتابخانه ای می باشد.
۳۳۸۷.

الزام پذیری فقهی امور اخلاقی از حیث حکم اولی در نظام فقهی امامیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۴) 27 - 44

کلیدواژه‌ها: الزام فقهی لزوم اخلاقی نیّت در اخلاق خلف وعده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۵۹
اخلاق از مؤلفه های بسیار مهم در شکل دهی و انسجام فرهنگی جامعه است؛ تا آنجا که رسول اکرم (ص) از جمله رسالت های مهم خود را کامل نمودن مکارم اخلاق برشمرده است. در این پژوهش، با هدف دستیابی به جزء کوچکی از نظام ارزشی اخلاقی از فقه اسلامی، به بررسی امکان الزام پذیری امور اخلاقی، تحت ضوابط فقهی و اصولی امامیه پرداخته شد و با روش توصیفی و تحلیلی - پس از سنخ شناسی الزامات فقهی و اخلاقی -اتهام نسبیت گرایی اخلاقی به اندیشمندان مسلمان، نقد و رد شده است. در ادامه، فرایند الزام پذیری فقهی امور اخلاقی از حیث حکم اولی واکاوی شد و با تطبیق مسئله بر «خُلف وعده» به عنوان یک نمونه از امور اخلاقی که قابلیت پذیرش الزام فقهی را داراست؛ روشن شد که فقه امامیه این قابلیت را دارد که به برخی از امور اخلاقی الزام کند و در راستای این الزام، «نیّت» مانع نخواهد بود.  
۳۳۸۸.

نسبت سنجی سنّت های مقید الهی مربوط به صالحان در قرآن و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیر تطبیقی سال ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۷ 34 - 55

کلیدواژه‌ها: سنت های الهی سنت های مقیّد صالحان قرآن کریم کتاب مقدس عهدین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۴۸
با توجه به گسترش چشمگیر ارتباطات، شناخت سنّت های دینی پیروان ادیان الهی از یکدیگر و درک نسبت های موجود میان آن ها، امری اجتناب ناپذیر بوده و از مقدمات تقریب ادیان به شمار می آید. یکی از تعالیم مشترک ادیان ابراهیمی، سنّت های الهی هستند که به عنوان قوانینی فراگیر بر جوامع بشری و جهان حاکم اند. بخشی از سنّت های الهی، سنّت هایی مقیّد و متوقف بر کنش انسان هاست که به تبع آن آثارشان نمایان می شود. در پژوهش پیش رو، صرفاً سنّت های مقیّد و مختص به اهل ایمان، به روش تطبیقی در سه دین آسمانی مورد تحلیل قرارگرفته و هدف از ارائه آن پاسخ به این پرسش است که سنّت های مقیّد الهی مربوط به اهل ایمان در قرآن و عهدین چه نسبتی (اشتراک و افتراق) با هم دارند؟ این پژوهش به شیوه کتابخانه ای و به صورت توصیفی و تطبیقی- تحلیلی سامان یافته و تاکنون پژوهش مشابهی به صورت مستقل ارائه نشده است. می توان گفت با توجه به وحدت منبع وحیانی، همسانی قابل توجهی میان سنّت های مقیّدِ مختص به صالحان در ادیان سه گانه وجود دارد؛ با این حال تفاوت اشارات مستقیم و غیرمستقیم به سنّت های مذکور را می توان متأثر از وجود مناسبات و ملازمات فرهنگی مختص به پیروان هریک از این کتب دانست؛ چنانکه قرآن کریم با طرح عناوین «سنّت» و «سنن» و اشارات متعدد و مستقیم به سنت های موردبحث، نسبت به کتب عهدین از برتری ویژه ای برخوردار است. می توان سنت های مذکور را در قالب دو دسته کلّی افزایش نعمت های معنوی همچون برخورداری از قوه تشخیص حق از باطل و افزایش نعمت های مادی مانند نجات از تنگناهای گوناگون فردی و اجتماعی دسته بندی نمود.
۳۳۸۹.

بررسی مبانی قرآنی شخصیت انسان با رویکرد تطبیقی اندیشه های تفسیری مقام معظم رهبری و آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیر تطبیقی سال ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۷ 100 - 121

کلیدواژه‌ها: مبانی شخصیت انسان شخصیت انسان آیت الله خامنه ای آیت الله جوادی آملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹ تعداد دانلود : ۴۹
از مهم ترین مباحث انسان شناسی موضوع شخصیت است که تاکنون پژوهش های اندکی به بررسی آن از منظر قرآن کریم پرداخته اند . علاوه بر آن ، هر یک از نظریه پردازان با توجه به درک خود تعریف متفاوتی از شخصیت ارائه داده اند و همین مسئله ابهامات زیادی را در این حوزه بوجود آورده است. یکی از راه حل های از بین بردن ابهامات، مراجعه به متون دینی است، زیرا در این متون، می توان مبانی شخضیت انسان را استخراج نمود و به همه ساحت های وجودی اعم از مادی و غیرمادی پرداخت. در این مقاله با کاربست روش توصیفی- تحلیلی ، مبانی شخصیت انسان از منظر آموزه های قرآن کریم با رویکرد تطبیقی اندیشه های مقام معظم رهبری و آیت الله جوادی آملی بررسی شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد شخصیت انسان به معنای ملکات نفسانی و به مثابه ی زیر ساخت و علت درونی رفتار انسان است که زمینه های شکل گیری آن را بُعد درونی مثل مادی، ماورائی و محیط غیر قابل کنترل و بُعد بیرونی مثل محیط قابل کنترل و رفتارهای اختیاری انسان شکل می دهد که برخی اکستابی و برخی غیر اکستابیظف ولی تأثیرگذار است.
۳۳۹۰.

مؤلفه های تمدن ساز در اندیشه امام موسی صدر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال ۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۰ 63 - 84

کلیدواژه‌ها: امام موسی صدر تمدن اسلامی تمدن مؤلفه های تمدن امت اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۸۷
در عصر حاضر با ظهور انقلاب اسلامی ایران مباحثی همچون ایجاد تمدن نوین اسلامی و نقد تمدن مدرن غرب بیش از پیش در جوامع اسلامی مطرح شده است؛ بنابراین انجام پژوهش هایی برای تحلیل زوایای اندیشه ی اسلام تمدنی ضروری است. در این مقاله با رویکرد تمدنی و به روش توصیفی و تحلیلی اندیشه امام موسی صدر به عنوان الگویی موفق در عرصه ی نظریه پردازی و کنش گری تمدنی مورد تحلیل قرار گرفته است و مؤلفه های تمدن ساز اسلام از منظر ایشان بیان شده اند. این مؤلفه ها عبارتند از: الف) دین اسلام با توجه به فرهنگ متعالی اش هدایت گر انسان به زندگی عقلانی است و همانطور که در گذشته تمدن ساز بوده در آینده نیز می تواند تمدن ساز باشد. ب) روابط اخلاقی و توأم با معنویت با ایجاد انسجام اجتماعی موجب شکل گیری تمدن خواهد شد. ج) علم به معنای کشف قوانین و حقایق هستی برای رسیدن به آرامش و آسایش در زندگی مکمل دین برای ساختن تمدن حقیقی انسانی هستند. د) حضور مؤثر، کارآمد و انسان محور زنان در جامعه و خانواده برای سازندگی و تعالی اجتماع و تمدن پردازی. ه) عدالت به معنای توازن در نظام هستی و همسویی جامعه با نظم الهی آفرینش و ایجاد فرصت برابر برای شکوفایی استعدادهای انسانی به عنوان یکی از پایه های اصلی ایدئولوژی اسلام که باید در اجتماع امتداد یابد تا به شکل گیری تمدن منجر شود. و) آزادی به معنای رهایی توأمان از سلطه ی دیگران و از هوای نفس که حدی ندارد و سازنده ی تاریخ و تمدن خواهد بود.
۳۳۹۱.

تسری احکام غصب به «شبه غصب» در نظر فقهای معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال ۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ 113 - 89

کلیدواژه‌ها: غصب شبه غصب فقهای معاصر حکم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۶۸
دو نهاد غصب حقیقی و در حکم غصب یا شبه غصب که درباره انواع دست نهادن بر مال دیگری بدون وجود اذن از طرف مقابل در قانون مدنی ایران و ماده 308 مورد اشاره قرار گرفته است، به شکلی که دومی در حکم اولی است و این به معنای اشتراک در احکام و اختلاف در ماهیت می باشد. وجه تمایز این دو در «عدوان» و «عدم وجود عدوان» یا به عبارتی «سوءنیت» فردی است که اثبات ید بر مال غیر نموده و در حقوق و قانون ایران هر دو دارای احکام مساوی و گاه سختگیرانه هستند، در این مقاله براساس روش توصیفی تحلیلی با بررسی ادله قائلین به تساوی احکام این دو نهاد و نظرات دیگر فقها و فقهای معاصر و همچنین مطالعه تطبیقی قوانین مدنی کشور های مختلف و بیان توجیهات ناعادلانه بودن تسری احکام غصب به شبه غصب مواردی بیان شده که مطابق آن شایسته است در قانون مدنی کشور ما نیز همچون قوانین مدنی بسیاری از کشور ها در تسری احکام بین این دو نهاد تفاوت قائل شده و احکام سخت گیرانه غصب حقیقی صرفاً برای خصوص وجود سوءنیت جاری گردد و در جایی که چنین امری محقق نیست، حکم وضعی آن در مواردی که خلاف بنای عقلاست نادیده گرفته شود.
۳۳۹۲.

قرآن و معرفت بخشی اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره ۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ 103 - 126

کلیدواژه‌ها: حسن و قبح ذاتی عقلی انگیزش اخلاقی تربیت اخلاقی تفکر استراتژیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۵۱
حسن و قبح ذاتی عقلی یا شرعی الهی از مباحث مشترک اصولی و کلامی است که سابقه ای طولانی دارد و خاستگاه آن در متون فلسفی به سقراط بازمی گردد. این جریان دو نکته را در پی دارد: نخست، در این عالم، قواعد ثابت اخلاقی وجود دارد و خداوند دستور به پیروی از آن ها می دهد و دوم، قواعد ثابت اخلاقی وجود ندارد و امر و نهی خداوند موجب خوبی یا بدی کارها می شود. از دیدگاه نخست، حسن و قبح عمل در خود عمل نهفته است و نیازی به دستور خداوند نیست؛ اما دیدگاه دوم معتقد است که خداوند تعیین کننده حسن و قبح عمل است، هرچه او امر کند حسن و هرچه او نهی کند، قبیح است. بین پذیرش هر یک از دو دیدگاه و وجود گزاره های اخلاقی در قرآن رابطه ای تنگاتنگ وجود دارد. با پذیرش دیدگاه اول، هدف از گزاره های اخلاقی قرآن اولاً و بالذات تربیت اخلاقی و انگیزه بخشی است، ولی بر اساس دیدگاه دوم هدف قرآن در مرحله اول، معرفت بخشی است و در مرحله دوم، نظر به تربیت اخلاقی و انگیزه بخشی دارد. در این مقاله، این مسأله بررسی شد و نتیجه به دست آمده آن است که قرآن کریم گرچه به طور مستقیم سخنی از حسن و قبح ذاتی عقلی و مقابل آن به میان نیاورده است ، ولی آیات بسیاری ناظر به حسن و قبح ذاتی عقلی است و گزاره های اخلاقی قرآن در درجه اول به دنبال انگیزه بخشی اخلاقی است نه معرفت بخشی اخلاقی.
۳۳۹۳.

گونه شناسی روایات مهدوی قبل از ظهور در مدرسه حدیثی قم تا ابتدای دوران شیخ صدوق

نویسنده:
منبع: جامعه مهدوی سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 59 - 90

کلیدواژه‌ها: مهدویت روایات مهدوی گونه شناسی مدرسه حدیثی قم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۶۶
مدرسه حدیثی قم، به عنوان یکی از مدارس پر قدرت امامیه، از دیرباز مورد اهتمام و دقت اندیشوران بوده است. کاوش ها در زمینه مهدویت در این مدرسه، با کاستی هایی مواجه است. فقدان نگاه « مدرسه محور» و «عدم بررسی گونه های مهم روایی» در این مدرسه به احادیث مهدوی، ازجمله این کاستی هاست. بررسی دقیق گونه ها به عرضه تصویری روش از نوع روایات مهدوی این مدرسه می تواند کمک کند و در پی آن به تحلیل های محتوایی روایات در پژوهش های دیگر دست یافت؛ ازاین رو نوشتار پیش رو با روش توصیفی – تحلیلی با بهره گیری از 358 روایت از روایات مدرسه حدیثی قم، به گونه شناسی روایات این مدرسه پرداخته است. از نتایج این بررسی به ویژگی های شخصی امام مانند تبارشناسی، شیوه های معرفی امام مهدی(عج)، تولد، نام و اوصاف امام، سکونت امام، مقام امام مهدی(عج) و مسئله غیبت و انتظار می توان اشاره کرد. وجود توقیعات دراین مدرسه با فراوانی بسیار روبرو است و در کنار آن ادعیه مهدوی در مقایسه با دیگر آموزه ها با فرو کاهشی روبرو است.
۳۳۹۴.

سرشت انسان از دیدگاه ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲۱ 93 - 109

کلیدواژه‌ها: ملاصدرا سرشت انسان سرشت نیک سرشت بد فطرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۶۸
در آثار ملاصدرا، چهار دیدگاه متفاوت درباره سرشت انسان مشاهده می شود. انسان، در برخی از عبارات، نیک سرشت و در برخی دیگر بدسرشت معرفی شده است. صدرا بر اساس نظریه لوح سفید، در برخی موارد، به بالقوه بودن انسان از نظر نیکی و بدی قائل است که در مرحله بعد، نیکی یا بدی او فعلیت می یابد. دیدگاه چهارم صدرا این است که انسان ها از سرشتی واحد برخوردار نیستند، بلکه هر فرد سرشت ویژه خود را داراست. پژوهش حاضر، با تأسی به طریقه صدرالمتألهین در جمع آرای متشتت پیشینیان و نهایتاً بیان دیدگاه خاص طبق نظام فلسفی خویش، تلاش می کند تا با ارائه تفسیری مرتبط و مناسب، همه اقوال او در این زمینه را تبیین کرده و نظریه ای واحد در این مسئله ارائه نماید که مبتنی بر مبانی فلسفه صدرایی است. در این تحقیق که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، برای نخستین بار نشان داده می شود که ملاصدرا در مسئله فطرت، دیدگاه چهارمی را اتخاذ کرده و این دیدگاه او از سازگاری بیشتری با مبانی فلسفی اش برخوردار است. افزون بر آن، می توان گفت این دیدگاه، جامع سایر دیدگاه های وی در مسئله فطرت نیز می باشد.
۳۳۹۵.

حقوق مجرمان مبتلا به اختلال استرس پس از حادثه، مطالعه تطبیقی در مذاهب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال ۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ 68 - 43

کلیدواژه‌ها: حادثه استرس استرس پس از حادثه مجرم مذاهب اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۴۷
اختلال استرس پس از حادثه یک اختلال روانی پیچیده است که می تواند بر توانایی فرد در کنترل رفتارهایش تأثیر بگذارد و پرسش های مهمی را در حوزه حقوق کیفری، به ویژه در مورد مسئولیت کیفری این افراد، مطرح سازد. با توجه به اهمیت این موضوع در جوامع اسلامی، این پژوهش که براساس روش توصیفی تحلیلی، به بررسی ابعاد فقهی حقوق مجرمان مبتلا به اختلال استرس پس از حادثه در مذاهب اسلامی می پردازد. هدف اصلی این پژوهش، بررسی دیدگاه های مختلف مذاهب اسلامی در مورد مسئولیت کیفری مجرمانی است که به دلیل ابتلا به اختلال استرس پس از حادثه، توانایی کنترل رفتارهای خود را از دست داده اند و همچنین یافتن نقاط اشتراک و افتراق بین مذاهب اسلامی و ارائه پیشنهاداتی برای بهبود نظام قضایی در برخورد با این دسته از مجرمان است. این پژوهش به روش کتابخانه ای و با استفاده از منابع فقهی، حقوقی و روان شناسی انجام شده و ابتدا دیدگاه های کلی مذاهب اسلامی در مورد عقل، ادراک و مسئولیت کیفری بررسی شده و سپس این دیدگاه ها در رابطه با مجرمان مبتلا به اختلال استرس پس از حادثه، توصیف و تحلیل گردیده است. یافته ها نشان می دهد که اگرچه همه مذاهب اسلامی بر اهمیت عقل و ادراک در تعیین مسئولیت کیفری تاکید دارند؛ اما در مورد میزان تأثیر بیماری روانی بر این مسئولیت و همچنین نوع مجازات مناسب برای مجرمان مبتلا به اختلال استرس پس از حادثه، اختلاف نظرهایی وجود دارد. با این حال، اکثریت قریب به اتفاق این مذاهب، درمان و بازپروری را به عنوان رویکردی مناسب برای این افراد در نظر گرفته اند.
۳۳۹۶.

بررسی تحلیلی- مصداقی سبب نزول آیات 5 تا 22 سوره انسان

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۱ 261 - 299

کلیدواژه‌ها: سوره دهر مکی و مدنی اهل بیت آیه هشتم سوره انسان سبب نزول آیه اطعام فخر رازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۵۴
مفسران در مورد سبب و مکان نزول سوره انسان هم عقیده نیستند. گروهی با اعتقاد به مکی بودن سوره اصلا قائل به شأنی نزولی برای این سوره نیستند. عده ای دیگر مدنی بودن سوره را اذعان داشته ولی در مورد سبب نزول آن هم داستان نمی باشند. در این نوشتار با بررسی نقل های وارده در مکی و مدنی بودن و با عنایت به قرائن دیگر، به مدنی بودن سوره انسان حکم رانده شده است؛ هم چنین با هدف نیل به شأن نزول صحیح این سوره، به تحلیل روایات در این زمینه پرداخته شده و با نقد حکایت های مختلف در این زمینه به دلیل عدم تناسب با سوره، عدم دارا بودن سند یا عدم صحت سند، آنها را رد و طرد نموده است. تنها سبب نزولی که بر تعابیر ذکر شده در آیات منطبق بوده و روایات آن نیز در اکثر نقل ها، صحیح است، ماجرای انفاق خانواده حضرت علی (ع) در پی نذر ایشان می باشد. البته به این شأن نزول، شبهاتی وارد شده که با توجه به اینکه مقاله حاضر به تفصیل به آنها پاسخ داده، این واقعه به عنوان سبب نزول راستین سوره انسان تأیید می گردد.
۳۳۹۷.

بررسی تطبیقی فلسفه احکام در اسلام و یهود مبتنی بر قرآن و کتاب مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام تطبیقی شیعه سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۹ 227 - 252

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم فلسفه احکام اسلام یهود مطالعات تطبیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۴۴
فلسفه تشریع احکام از مسائل مهم کلامی است که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان قرار داشته است. با مطالعه تطبیقی میان احکام اسلامی و احکام یهود، مواردی ملاحظه می شود که حاکی از وجود تمایز میان فلسفه تشریع حکم میان این دو شریعت است. در یهود، احکامی وجود دارند که مشابه آن در دین اسلام وجود ندارد؛ چنانکه بر مبنای آیات و روایات، برخی از احکام بر بنی اسرائیل وجود داشته که به سبب ظلم و بغی و گناهان، احکامی مبتنی بر عقوبت و کیفر اعمال صادر گشته است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، و با بهره گیری از آیات قرآن کریم، روایات معتبر و نیز مطالعه تطبیقی با کتاب مقدس، ضمن بررسی علت صدور این احکام، تشریع احکام عقوبتی در یهود را بر پایه دو امر تبیین می نماید: اولاً موجب تحریم امور حلال شده است و ثانیاً امتثال احکام جدید، توأم با عسر و تکلّف بوده است. احکام عقوبت محور که در قرآن کریم با عنوان «إصر» از آنها یاد شده است، در اسلام وجود ندارد که این موضوع نشان دهنده برتری فلسفه تشریع احکام اسلامی می باشد و از دلایل جاودانگی و خاتم بودن دین اسلام است.
۳۳۹۸.

بررسی و تحلیل مفهوم ادبیّت متن و مؤلفه های آن از نگاه ادونیس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۷ 1 - 18

کلیدواژه‌ها: نظریه های ادبی مفهوم ادبیّت مؤلفه های ادبیّت ناقدان عربی و غربی ادونیس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۲۰
مفهوم ادبیّت متن و مؤلفه های آن، یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در حوزه نقد ادبی به شمار می رود که علی رغم تلاش های فراوان ناقدان و ادیبان هنوز برای آن تعریفی قطعی و مشخص ارائه نشده است؛ ادونیس نظریه پرداز و منتقد برجسته عرب، یکی از معدود ناقدانی می باشد که توانسته درباره ادبیّت نظریات جدیدی را مطرح سازد. دیدگاه های وی در این عرصه از حوزه ی تعاریفی محدود، پیرامون شعر خارج گشته و وارد حوزه وسیع تری یعنی تئوری ادبیات گردیده است؛ لذا در مقاله حاضر با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی، مفهوم ادبیّت و مؤلفه هایش را این بار از نگاه ادونیس موردمطالعه قراردادیم. آنچه بر ضرورت انجام چنین پژوهشی تأکید می کند، آن است که یافتن دیدگاه ویژه ی ادونیس نسبت به موضوع ادبیّت و مؤلفه های آن زمینه ساز درک صحیح تر نظریه شعر وی و برجسته ساختن جایگاه منحصربه فردش به عنوان یک نظریه پرداز ادبی می گردد؛ ازاین رو هدف نگارندگان در این پژوهش تبیین سازی مفهوم ادبیت از منظر ادونیس می باشد که در راستای تحقق آن ابتدا، به تبیین مفهوم ادبیّت و مهم ترین مؤلفه های آن را با تکیه بر نظرات ناقدان عربی و غربی پرداختیم سپس از طریق مقایسه این مبانی، با نظریات ادبی ادونیس تلاش نمودیم تا به دیدگاه ادبیّت وی دست یابیم. نتایج پژوهش حاکی از آن می باشد که ادونیس در نظریه ادبیتش واژه ی شعریت را معادلی برای ادبیّت قرار داده و بمانند ناقدان غربی و عربی از ادبیّت به عنوان نظریه ای برای تأمل در داوری های زیبایی شناختی متن بهره گرفته است بعلاوه ازنظرش مرحله کتابت، به مثابه حلقه پیوند میان مرحله اول (شفاهی) با مرحله سوم، (نوگرایی ادبی) می باشد و شعر در این مرحله به ساختاری باز با دیدگاه های متعددی تبدیل می گردد
۳۳۹۹.

آموزه های تربیتی در «ادعیه قرآنی» با رویکرد سبک شناسی لایه ای (مطالعه موردی هفده آیه در لایه ی واژگانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۴) 239-263

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی لایه ای آموزه های تربیتی لایه ی واژگانی ادعیه قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۲۰۹
از دیدگاه سبک شناسی لایه ای، قرآن کریم با شیواترین تکنیک های سبک ساز، آموزه های اخلاقی_تربیتی را مفهوم سازی نموده است؛ هر یک از لایه های زبانی فی نفسه بنیانِ ارتباط نبوده بلکه روابط بینافردی با زایش معانی نوین شکل می گیرد. در میان مفاهیم قرآن کریم، «ادعیه قرآنی» به عنوان هسته ی عبادت، بسامد بالایی از ظرافت های معنایی را در زیر و بم شاخصه های ممتاز زبانی و به ویژه لایه ی واژگانی به خود اختصاص داده است؛ براین اساس نوشتار حاضر بر آن است تا با تکیه بر روش توصیفی و تحلیلی و با رویکرد سبک شناسی لایه ای و مطالعه ی موردی لایه ی واژگانی، آموزه های تربیتی را در هفده ادعیه قرآنی استخراج نموده و به این سوال پاسخ گوید که از چه اختیارات زبانی جهت زایش مفاهیم تربیتی استفاده شده است؟ رهیافت های حاصل آنکه، واکاوی لایه ی واژگانی در قالب مؤلفه های آوایی، ساخت واژی و جایگزینی واژگانی، مفاهیمی مانند کمال گرایی، ادب گفتمانی، فروتنی داعی مقابل مدعوّ، ضرورت شکر نعمات و...را فراهم ساخته تا الگویی قرآنی جهت کاربردینه سازی انسان کامل و تجسم سعادت ابدی شکل گیرد. گفتنی است نوع تقاضاها، رتبه بندی و اولویت بندی درخواست ها وعوامل دستیابی به تقرب الهی با بررسی الگومدار و روشمند سطوح سبک شناختی قابل ارزیابی می باشد.
۳۴۰۰.

Analysing Abraham’s Sacrifice in Genesis 22: Unveiling the Chosen ‘Only Son’(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۱۱, Issue ۳۹, Summer ۲۰۲۴ 1 - 20

کلیدواژه‌ها: Abraham Ishmael Isaac sacrifice Covenant Only Son Old-Testament

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۷۲
SUBJECT & OBJECTIVES: The paper delves into the event of Patriarch Abraham’s intended sacrifice of his ‘Only Son’ on Mount Moriah. The study aims to determine the true identity of the ‘Only Son’ based on biblical verses.METHOD & FINDING: Using a descriptive-analytical methodology, the research examines relevant Biblical texts and commentaries. It compares the sacrifice event to other significant occurrences, including the birth chronology of Abraham’s sons, God’s covenant regarding his offspring, the status of firstborns in the Old Testament, and Abraham’s love for his son Ishmael. Through this analysis, the study concludes that the ‘Only Son’ ordered for sacrifice was Abraham’s firstborn, Ishmael, rather than Isaac.CONCLUSION: Through a detailed examination of biblical verses and related events, this study sheds light on the identity of the ‘Only Son’ in Abraham’s sacrifice. Contrary to popular belief, the evidence points to Ishmael, Abraham’s firstborn, as the son chosen for sacrifice on Mount Moriah. This conclusion challenges traditional interpretations and invites further exploration into the nuances of this pivotal moment in religious history.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان