فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۲۶۱ تا ۲٬۲۸۰ مورد از کل ۷۹٬۱۸۶ مورد.
منبع:
تأملات اخلاقی دوره ۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱
73 - 97
حوزههای تخصصی:
مد سریع بخش عظیمی از صنعت مد است که در آن تولید فراوان، ارزان و گسترده صورت می گیرد. در این مقاله قصد داریم مدسریع را از جهت اخلاقی نقد کنیم و نشان دهیم این شکل از مد، علاوه بر آسیب زدن به محیط زیست، ناقض حقوق اخلاقی کارگران و مصرف کنندگان است. در مقابل، مد آهسته، یعنی آن بخش از صنعت مد که به الگوی مصرف، فرهنگ و کیفیت توجه دارد را معرفی می کنیم. در این مقاله نشان خواهیم داد که مد آهسته به شرط آن که مصرف کننده آگاه باشد، می تواند به عنوان جایگزینی اخلاقی برای مد سریع خود را تثبیت کند. برای نیل به این مقصود ابتدا به معرفی مد، مد سریع و مد اخلاقی خواهیم پرداخت سپس در سه حیطه محیط زیست، کارگران و مصرف کنندگان مد سریع را نقد می کنیم. و نشان می دهیم که مد سریع در هر سه حیطه آسیب رسان است. در نهایت با بررسی نقش رسانه ها و آگاهی مصرف کنندگان، راه حلی برای اخلاقی کردن مد با گام برداشتن در مسیر مد آهسته ارائه می کنیم.
جایگاه اخلاقی عفت در سوره نور با تأکید بر آرای تفسیری آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
اخلاق وحیانی سال ۱۴بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۰)
5 - 40
حوزههای تخصصی:
عفت یکی از مفاهیم اخلاقی است که هر چند در اخلاق فلسفی یونانیان به عنوان یکی از فضائل چهارگانه مورد بحث است، اما در منظومه ارزش های اخلاق دینی جایگاه ویژه ای دارد. قرآن توجه ویژه ای به مسئله عفت و نقش آن در سلامت فردی و اجتماعی دارد و در برخی از سوره ها از جمله سوره نور به طور خاص بدان پرداخته است. با بررسی جایگاه عفت در سوره نور می توان دریافت که خداوند در آیاتی به هم پیوسته و مرتبط عفت فردی و اجتماعی و نیز اسباب به دست آوردن آن را مورد اشاره قرار داده است. اقسام عفاف جنبه های مختلف زندگی انسان را در برگرفته و زنان و مردان هم در نگاه، و هم در گفتار دعوت به رعایت عفاف و خویشتن داری شده اند. همچنین راهکارهای گسترش این فضیلت اخلاقی در جامعه نیز از آیات سوره نور قابل استفاده است. پژوهش حاضر پس از بیان اقسام عفاف در سوره نور در مورد عفت به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از داده های کتابخانه ای و شیوه تفسیری به خصوص آرای تفسیری آیت الله جوادی آملی به تحلیل آن ها پرداخته است. از بررسی های انجام شده این نتیجه حاصل می شود که عفت از نظر آیت الله جوادی آملی حالتی نفسانی است که باعث جلوگیری از غلبه شهوت بر انسان شده و در مسائل غریز ی و مالی هم استفاده شده است. و از راهکارهای عملی در تحصیل و گسترش عفاف؛ تلاش برای تهذیب نفس، پوشیدگی روابط جنسی همسران، ترویج فرهنگ ازدواج و داشتن توان مهار خواهش های نفسانی است.
رباعیات خیّام و مهستی در سفینه اسکندری (دستنویس مورخ 813 ق موزه گلبنکیان)
منبع:
آینه پژوهش سال ۳۵ مرداد و شهریور ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۰۷)
195 - 215
حوزههای تخصصی:
از جمله نوادر نسخی که برای کتابخانه جلال الدین اسکندر (نوه تیمور گورکانی) تهیه شده، مجموعه ای از اشعار و رسایل است که در سال 813 ق فراهم آمده است و اکنون در کتابخانه موزه گالوست گلبنکیان شهرِ لیسبون نگه داری می شود. این نسخه ارجمند دارای دو دفتر مجزا در یک مجلّد است که یکی به آثار منظوم و دیگری به رسایل اختصاص دارد. اشعار موجود در دفتر اول، دربردارنده آثار بزرگان شعر و ادب فارسی از قرن پنجم تا اوایل قرن نهم است که در متن و هامش نسخه به قلم دو تن از کاتبان دستگاه اسکندر میرزا کتابت شده است: حسن الحافظ و محمود الحسینی. از جمله اشعار موجود در این گلچین شعر، هفت رباعی منسوب به خیّام و 22 رباعی منسوب به مهستی گنجوی است که در مقاله حاضر به معرفی و بررسی آن ها می پردازیم. همچنین گزارش کوتاهی از بخش رباعیات منبع مذکور به دست خواهیم داد.
تحلیل شیوه های تغییر رفتار در روایات امام علی ع در تطبیق با علم روانشناسی(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۳شماره ۲۱
259 - 286
حوزههای تخصصی:
روایات امام علی (ع) حاوی دستورالعمل های متعددی در خصوص شیوه های تغییر رفتار است. از سوی دیگر، روانشناسی به مطالعه رفتار می پردازد و تغییر رفتار یکی از مهم ترین مباحث آن است. در روانشناسی معاصر، شیوه های مختلفی برای تغییر رفتار مطرح شده است. پرسش این پژوهش این است که چگونه می توان شیوه های تغییر رفتار در روایات امام علی (ع) را با علم روانشناسی مقایسه و تحلیل کرد؟ امام علی (ع) برای درمان ترس از روش غرقه سازی، برای کاهش استرس از مدیریت استرس و برای درمان افسردگی از شیوه دوری و اجتناب استفاده می کند. همچنین، برای فرو نشاندن غضب، کنترل خشم را توصیه می نماید. امام علی (ع) به خودبازنگری نیز اشاره دارد که بر اساس آن فرد با بررسی و محاسبه روزانه عیوب خود، در جهت بهبود رفتارهای ناهنجار اقدام می کند. یکی دیگر از روش های امام علی (ع)، الگودهی است که در آن پیامبر، اهل بیت و سایر افراد به عنوان الگوهای رفتاری معرفی می شوند. روش دیگر، تقویت افتراقی است که در آن رفتارهای مطلوب با تشویق تقویت می شوند و مشاهده این تشویق ها توسط افرادی که رفتارهای نامطلوب دارند، موجب کاهش این رفتارهای نامطلوب می گردد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی-تحلیلی بوده و داده ها به صورت کتابخانه ای جمع آوری شده اند.
بررسی مؤلفه های تفکر انتقادی در حکایت «أبومحمد تنبل» از یعقوب الشارونی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هدف و مقدمه: بحث تعلیم و تربیت در دوران معاصر اهمیت زیادی پیدا کرد و، به دنبال آن، فلسفه برای کودکان نیز مطرح شد. یکی از نظریه پردازان اصلی در این زمینه «متیو لیپمن» است که نظریه ای با عنوان «فلسفه برای کودکان» ارائه کرد که در فارسی با نام انحصاری «فبک» شناخته می شود. لیپمن در این نظریه سعی دارد، در آثاری که در حوزهٔ کودک نوشته شده است، بر مقولهٔ تفکر تأکید کند. از دیدگاه او، داستان ها را باید از این منظر بازبینی و بازنویسی کرد، زیرا تفکر انتقادی در سال های اول زندگی از این طریق به کودکان آموزش داده می شود. تفکر ویژگی اصلی انسان است و رشد و پیشرفت اصلی یک جامعه مبتنی بر تفکر است؛ بر اساس تفکر است که انسان ها می توانند به سمت مدینهٔ فاضله حرکت کنند و دنیای ایده آل خود را بسازند. با توجه به جایگاه حساس تفکر در زندگی بشری، تقویت اندیشه ورزی نیز بسیار ضروری است و بار این مسئولیت بر دوش آموزش و پرورش و نهادهای آموزشی هر جامعه است. اما اینکه ادبیات و هنر چگونه می تواند در این امر کمک کند، دغدغه و مسئلهٔ اصلی پژوهش حاضر است. هدف این مقاله کشف میزان برخورداری اثری از ادبیات کودک مصر از ویژگی های تفکر انتقادی است. این مقاله در تلاش است با بررسی یک قصهٔ اقتباسی از هزار و یک شب، یعنی قصهٔ «أبو محمد تنبل»، که از قصه های مشهور این کتاب است، به بررسی نحوهٔ کاربست مؤلفه های تفکر انتقادی در بازنویسی یعقوب الشارونی پرداخته شود. او در اثر بازنویسی عنوان اثر را «الکسلان و تاج السلطان» باز آرایی کرده و تغییراتی در شکل و محتوا داده است، اما آنچه در این پژوهش اهمیت دارد، پاسخ گویی به دو سؤال زیر است: قصهٔ الکسلان و تاج السلطان از چه مؤلفه هایی برای آموزش تفکر انتقادی به کودکان برخوردار است؟ نحوهٔ کاربرد این مؤلفه ها در قصهٔ مذکور به چه صورت است؟روش شناسی: این تحقیق به روش توصیفی و تحلیلی به بررسی مؤلفه های نظریهٔ لیپمن در داستان أبو محمد تنبل پرداخته است. جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای بوده و تلاش شده، با استفاده از منابع معتبر در حوزهٔ تفکر انتقادی و متن داستان، مؤلفه های نظریهٔ لیپمن در داستان استخراج شود و، بر حسب میزان انطباق مؤلفه ها با شواهد مثال، تحلیل های مناسب با تفکر انتقادی ارائه گردد.یافته ها: طبق یافته های پژوهش نُه مؤلفه میان پانزده مؤلفهٔ لیپمن در داستان أبو محمد تنبل بحث و بررسی شد. «یادگیری پرسش های مرتبط» اولین مؤلفه در بررسی اثر بود که نویسنده از این امکان در آغاز داستان بهره گرفته و در بزنگا ه های مختلف از آن استفاده کرده است. نویسنده به ارتباط میان رشته های مختلف اهمیت داده و در برخی مواقع میان دانش های مختلف در داستان ارتباط برقرار کرده است. مؤلفهٔ «استناج از گفت و گوها و رفتارها» هم در داستان بررسی شد و به تلاش نویسنده به چگونگی جمع بندی گفت و گوها و رفتارها پرداخته شد. نویسنده اصطلاحات زیادی به کار نبرده و، در نتیجه، مؤلفهٔ «توضیح اصطلاحات» بسیار اندک به کار رفته است. «ارزش یابی ناساز گاری راهکار» در یکی دو مورد انجام گرفته و نویسنده به طور دقیق به چگونگی نادرستی برخی از راهکارها پرداخته است. همچنین نویسنده به شناسایی فرضیه های زیربنایی پرداخته و آنها را اساس روایت خود قرار داده است. مستدل کردن برخی عقاید و استفاده از آموزش و تشبیه در داستان أبومحمد کسلان، به ویژه زمانی که شعارها به طور کلی بیان می شود، استفاده شده است.بحث و نتایج: داستان های یعقوب الشارونی مانند بیشتر داستان های کودکانه دارای ویژگی هایی مانند سادگی زبان، وضوح محتوا، فرم و سازماندهی دقیق است و این ویژگی ها در میزان و کاربرد مؤلفه های تفکر انتقادی لیپمن تأثیرگذار است. چنین ساختار و شکلی موجب پیدایش و به کار گیری مؤلفه های تفکر انتقادی لیمپن به شکلی فراوان و دقیق شده است. هدف این مقاله بررسی یکی از داستان های «الکسلان و تاج السلطان» نوشتهٔ یعقوب الشارونی است که بازنویسی داستان «محمد کسلان» در هزار و یک شب است، از منظر کاربرد عناصر تفکر انتقادی تا حدی که به کار گیری جنبه های تقویت کنندهٔ جنبه های اجتماعی کودکانه در جنبه های اجتماعی مصر انجام شود. نحوهٔ عمل نویسنده به مقولهٔ تفکر انتقادی و اهمیت آموزشی آن در بازنویسی و نوسازی داستان هزار و یک شب قابل توجه است. نتیجه نشان می دهد که داستان موردبحث، با وجود اینکه اقتباسی از ادبیات کهن است، از مؤلفه های تفکر انتقادی در این بین استفاده کرده و نویسنده با به کار گیری مؤلفه های این نظریه در جای جای اثر به تقویت تفکر کودک کمک کرده است. حکایت الکسلان و تاج السلطان با توجه به رویدادهای پیاپی و جذاب، طرح سؤالات بجا و منطقی (سؤال از چرایی ثروتمند شدن کسلان)، ایجاد ارتباط میان حوزه های مختلف اندیشگانی(ربط میان تنبلی و ثروتمندی)، رها نکردن بخش های روایی به گونهٔ پراکنده و ارائهٔ نتیجه گیری از آن، توضیح ابهامات و شرح نقاط مبهم (شرح لقب شخصیت که با ثروت وی همخوانی ندارد)، ارزیابی راهکارهای نادرستی که شخصیت ها در برخی موارد به کار می برند، مستدل کردن اعتقادات و تصمیمات، هر چند که عجیب و به ظاهر نادرست باشد (به مانند خرید بوزینه)، کاربرد بهنگام قیاس و تشبیه (مقایسهٔ کسلان با شاهان و امپراتورها)، کشف عقاید غلط (عدم تمایز میان بیماری و تنبلی)، یادگیری انتقاد کردن و آموزش آن (انتقاد از ظاهر بوزینه هنگام خرید) و فهمیدن آنچه در ذهن است (توجیه علت چرایی خرید بوزینه) عوامل تفکر انتقادی را به کرّات و هدفمند به کار برده و حکایتی با بار فکر ورزی بالا پدید آورده است.
التّكدّس اللغويّ ودوره في التّماسك النّصّي من خلال دراسة شعر أبي تمّام والبحتري من منظار منهج تحليل الخطاب النّقدي لفيركلاف «اعتماداً علي كتاب الموازنة للآمدي»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تعدّ الموازنه بین الشّعراء من أهمّ الموضوعات الّتی تناولها النقد الأدبی العربی على مرّ العصور. تتضمّن هذه الموازنه، مقارنه الأعمال الشعریه بین شاعرین أو أکثر، من حیث الأسلوب، واللغه، والمعانی، والصور الفنیه، والأفکار. یعدّ کتاب "الموازنه بین الطائیین" للآمدی واحداً من أشهر الکتب فی هذا المجال. قام الآمدی بمقارنه بین الشاعرین أبو تمام والبحتری، حیث تناول أسلوب کل منهما ومواطن القوه والضعف فی أشعارهما، واعتمد على الذّوق الأدبی بشکل کبیر فی کتابه، إلى جانب اعتماده على معاییر بلاغیّه وفنّیه واضحه. أمّا نحن فی هذا البحث فنرید من خلال الاعتماد علی منهج تحلیل الخطاب النّقدی أن نقوم بدراسه بعض النّماذج الشّعریّه المستخرجه من کتاب «الموازنه»، فلهذا تمّ اختیار موضوع «الخروج إلی المدیح بذکر الغیث». قد حکم الآمدی فی هذا القسم لصالح البحتری ولم یذکر دلیلاً أو سبباً لهذا الحکم. ولکن نحن فی هذا البحث من خلال الاعتماد علی منهج علمیّ قمنا بمعالجه موضوع التّکدّس اللّغوی، ومن خلال دراسه المفردات المحوریّه الموجوده فی قصیده أبی تمّام لاحظنا بأنّ المطر وما یرتبط به من معان ومفردات یتکرّر فی کلّ بیت حتّی یصل إلی مدح الممدوح. وتکرار هذه المفردات سبّب تکدّساً لغویاً، أدّی فی النّهایه إلی تماسک نصّیّ استطاع الشّاعر من خلاله أن ینقل ما تتضمّن قصیدته من الأفکار والرّؤی إلی مخاطبه وممدوحه. فی الجانب الآخر اتّبع البحتری منهج القدماء فی البدایه الغزلیّه والنّسیب ولم یهتمّ بموضوع التّکدّس اللّغوی فلهذا نشاهد شعره فی هذا المجال خالیاً من التّماسک النّصّی الّذی یربط بین أجزاء القصیده، ولا نلاحظ ارتباطاً عمیقاً بین المواضیع المختلفه الّتی یتطرّق إلیها الشّاعر.
بررسی معنایی واژگان «اف» و «تنهر» و دلالت های تفسیری آن در رفتار با والدین با محوریت آیات 23 و 24 سوره اسراء(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
قرآن شناخت سال ۱۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۳)
175 - 190
حوزههای تخصصی:
جایگاه والدین و تکریم آنان از جمله ارزش های مهم جامعه قرآنی است که خدای تعالی در هفت آیه بدان تصریح نموده است. دوران کهولت و سالخوردگی والدین از جمله دوران هایی است که از توجه و اهتمام به آن در قرآن فروگذاری نشده است. در آیات 23 و 24 سوره اسراء، کیفیت تکریم در سالخوردگی پدر و مادر در گزاره هایی آمرانه و ناهیانه تبیین شده است. در این آیات بر عنایت و توجه ویژه فرزندان به والدین تأکید و در ادامه به پنج هنجار رفتاری درباره با هم بودن در این مقطع زمانی توصیه شده است. احتراز از قول «اُف» و نهی از «نهر» والدین از جمله آن فرامین است. مفسران «اُف» را کوچک ترین کلام ناظر به ناراحتی، و «نهر» را سخن متضمن خشم و نفرت دانسته اند. این پژوهش با رویکرد لغوی و شیوه تفسیر قرآن به قرآن، اثبات می کند که فضای آیه در پی آن است که اساس و کیفیت حضور والدین در کنار فرزندان در دوران سالخوردگی را تبیین کند. قرآن برای این حضور و ماندن، از واژه «اُف» که نه به معنای کمترین قول خشن، بلکه قول غلیظ متضمن راندن و دور نمودن است، استفاده کرده. «نهر» نیز افزون بر اشتمال در گفتار، در حوزه رفتاری به معنای سخن خشن یا کاری است که سبب راندن آنها از نزد خود شود و این حضور را چرکین کند. این تفسیر، ارتباط وثیق تری بین پنج توصیه ذکرشده را روشن می سازد و نحوه گفتار و رفتار با والدین را در سنین پیری به خوبی تشریح می کند.
النفس کل القوی: یک قاعده و چند برداشت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فلسفه و کلام اسلامی سال ۵۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲
567 - 585
حوزههای تخصصی:
رابطه نفس و بدن، از معماهای بزرگ فلسفی در طول تاریخ فلسفه بوده و هست؛ زیرا معنای آن این است که جوهری مجرد و غیرمادی با امری مادی مرتبط شده و در هم تأثیر و تأثر دارند. مشائیان و از جمله ابن سینا با اثبات قوای متعدد که واسطه ی بین نفس و بدن هستند این مشکل را حل کرده اند. ابوالبرکات بغدادی و فخررازی به نقادی ادله اثبات قوا پرداخته و آن ها را رد کرده و نفس را فاعل تمام افعال صادره از انسان می دانند اما با وجود رد وسائطی به نام قوا، پاسخی به مسئله ارتباط مجرد و مادی نداده اند. ملاصدرا وجود قوا را می پذیرد؛ اما در عین حال با استفاده از مبانی خود، فعل قوا را همان فعل نفس می داند و تبیینی خاص از قاعده «النفس کل القوی» ارائه می دهد. این پژوهش بر آن است که نه کسانی که وجود قوا را اثبات می کنند و نه کسانی که رد می کنند به این نکته اشاره نکرده اند که قوا را به عنوان معقول اول یا معقول ثانی رد یا اثبات می کنند. اگر مراد رد قوا به عنوان معقول اول باشد حق با انکارکنندگان قواست اما اگر مراد، اثبات قوا به عنوان معقول ثانی باشد حق با اثبات کنندگان قواست و نیز معتقدیم که حتی با رد قوا، با توجه به تجرد برزخی نفس ارتباط آن با امری مادی قابل حل است.
آموزه های اخلاق حرفه ای اسلام در زمینه بازاریابی و ترفندهای فروش و تاثیر آن بر سلامت روان مصرف کننده و کسب و کار پایدار(مقاله ترویجی حوزه)
منبع:
مطالعات اخلاق کاربردی سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۷۸)
190 - 229
حوزههای تخصصی:
هدف از پژوهش حاضر بررسی آموزه های اخلاق حرفه ای اسلام در زمینه ی بازاریابی و ترفندهای فروش و تاثیر آن بر سلامت روان مصرف کننده و کسب و کار پایدار بود. بود. مواد و روش ها: برای به دست آوردن دانش دقیق در مورد آموزه های اخلاق حرفه ای اسلام در زمینه ی راهبردهای بازاریابی و ترفند های فروش این پژوهش با روش کیفی سیستماتیک MOOSE ، و استفاده از پژوهش های انجام شده در این زمینه، صورت گرفت. در ابتدا ، 868 مقاله استخراج و پس از غربالگری اولیه و ثانویه در نهایت 13 مقاله ی مربوط با توجه به معیارهای از پیش تعیین شده انتخاب شدند. یافته ها: چهل و نه توصیه ی کلیدی اخلاق حرفه ای مبتنی بر آموزه های اسلامی در زمینه ی راهبردهای فروش و ترفندهای بازاریابی وجود دارد که زیر مجموعه ی شش عامل کلی قرار می گیرد که شامل: کیفیت محصول، اخلاق خرید، اخلاق تعامل با خریدار،اخلاق فروش،اخلاق تجارت و اخلاق حفاظت از حقوق خریدار است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که آموزه های اخلاق حرفه ای اسلام در زمینه ی بازاریابی و ترفندهای فروش بر سلامت روان مصرف کننده و کسب و کار پایدار اثر مطلوبی دارد که با توجه به اهمیت و ضرورتی که دارد، ترویج آن امری ضروری به نظر می رسد.
بررسی معنای کتاب در روایت علوی «هَذا کِتابُ ربّکُم کمَا اُنزِلَ علَی نَبیّکُم»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سفینه سال ۲۱ بهار ۱۴۰۳ شماره ۸۲ «ویژه پژوهش های حدیثی»
51 - 66
حوزههای تخصصی:
روایت علوی «هَذا کِتابُ ربّکُم کمَا اُنزِلَ علَی نَبیّکُم» درکتاب الاعتقادات شیخ صدوق بدون ذکر سند نقل شده است. اما روایات هم خانواده و مشابه آن در کتاب اصول کافی و بصائرالدرجات صفار با سند متصل روایت شده است. هر چند این حدیث در رابطه با مصحف امیرمومنان (ع) در منابع شیعی به شکل پربسامدی منعکس شده و مورد استناد قرار گرفته است؛ اما تاکنون مستقلاً به بررسی محتوایی و دلالی آن پرداخته نشده است. پرسش اصلی این که از محتوای این روایت چه اطلاعاتی پیرامون مصحف حضرت به دست می آید؟ این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت پذیرفته و هدف از آن بررسی سندی و متنی روایت مذکور است. نتایج به دست آمده از آن روشن می سازد که محتوای مصحف حضرت از جنس وحیانی بوده و شامل تنزیل و تأویل می باشد، یعنی علاوه بر وحی قرآنی، وحی بیانی نیز در حاشیه مصحف حضرت ثبت شده است. امیرمومنان (ع) به آن مجموعه واژه «کتاب» اطلاق کرده است. پس واژه کتاب اعم از واژه قرآن بوده و رابطه بین کتاب و قرآن، عموم و خصوص مطلق است. از خلال بررسی این حدیث معنای واژه «کتاب» در حدیث ثقلین نیز روشن می گردد. که این مطلب دستاورد جدیدی در رابطه با مصحف حضرت می باشد.
کاربست نظریه منطق گفتگویی باختین در مناظرات امام صادق (ع) با ابن ابی العوجاء(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سفینه سال ۲۱ بهار ۱۴۰۳ شماره ۸۲ «ویژه پژوهش های حدیثی»
113 - 128
حوزههای تخصصی:
یکی از راهبردها و ابزارهای مبارزاتی و تبلیغی امام صادق؟ع؟ با توجه به وجود جریان ها و نحله های دینی، سیاسی و فرهنگی زمانه مناظره است که با سازوکارهای زبانی و غیرزبانی مختلف در جهت ارتباط با فرد مقابل برآمده و به دفاع از اندیشه اسلامی در پرتو گفتگو در تعامل پرداخته اند. نظریه گفتار یا منطق گفتگویی میخائیل باختین از رویکردهای جدید در خوانش و نقد متون است. باختین نظریه خود را بر مؤلفه هایی استوار کرده که در شکل گیری سخن و گفته مؤثرند. وی گفتار را دارای زمینه غیرزبان شناختی و بافت می داند و در حیطه فرا زبان شناسی به مطالعه گفتار می پردازد. این مقاله پس از معرفی مختصر نظریه گفتار باختین به عنوان یک مدل برای فهم بهتر روایات به بررسی مؤلفه های گفتار در مناظرات امام صادق؟ع؟ با ابن ابی العوجاء پرداخته و با روش توصیفی- تحلیلی نقش هر یک از این مؤلفه ها را در فهمِ جامع ترِ متن مناظرات بیان می کند.
رهیافت نظریه «مرگ مؤلف» رولان بارت در روش های تفسیری قرآن: تحلیل تطبیقی و چالش ها(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش دینی دوره ۲۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۹
251-273
حوزههای تخصصی:
نظریه «مرگ مؤلف» رولان بارت، که در سال ۱۹۶۷ مطرح شد، یکی از نظریه های محوری در نقد ادبی و نشانه شناسی به شمار می رود. این نظریه با تأکید بر استقلال متن از نیت مؤلف و نقش فعال خواننده در خلق معنا، رویکردی نوین به روش های تفسیری معرفی کرد. مقاله پیش رو تأثیر این نظریه را بر روش های تفسیری قرآن بررسی می کند و نشان می دهد که چگونه ایده های بارت می توانند در خوانش های نوین قرآن به کار روند. با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی، این پژوهش به بررسی تطبیقی نظریه بارت با روش های تفسیری قرآن پرداخته و چالش ها و فرصت های این رهیافت را ارزیابی می کند. نتایج این بررسی نشان می دهد که این نظریه، هرچند ظرفیت های مهمی برای پویایی تفسیر ارائه می دهد، اما با برخی الزامات معرفت شناختی کلام الهی ناسازگاری دارد. در چارچوب هستی شناسی فهم، فهمنده و مفسر نص قرآن قادر است برداشت های گوناگونی ارائه دهد، اما این برداشت ها بدون توجه به مُراد الهی از اعتبار برخوردار نخواهند بود. در زمینه ی چندمعنایی زبانی، تأکید بارت بر خودکفایی زبان و شبکه ی دلالت های آن با ساختار نشانه شناختی قرآن سازگاری دارد؛ با این حال، نبود چارچوبی برای تثبیت معنا می تواند خطر گرایش به تکثر معنایی بی ضابطه و کنترل نشده را به دنبال داشته باشد.
اخلاق شهروندی و چالش شهروند جهانی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه اخلاق سال ۱۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۶۴
۳۶-۷
حوزههای تخصصی:
اخلاق شهروندی از دیدگاه اسلام هنجار ها و ارزش های حاکم بر رفتار و روابط شهروندان جامعه است که برگرفته از مبانی اسلامی می باشد. اخلاق شهروندی، شهروندان را به سمت رشد و تعالی هدایت می کند و تعهد و مشارکت پذیری و مسئولیت پذیری را در بین شهروندان توسعه می دهد. در روند جهانی شدن، دو عامل فناوری های نوین و سازمان های جهانی بر اخلاق شهروندی تأثیر گذار خواهد بود. جهان شهری چالش هایی را در اخلاق شهروندی ایجاد می نماید چرا که این روند مبتنی بر مبانی است که با هنجار ها و ارزش های اخلاقی با رویکرد اسلامی تعارض دارد.این مقاله با روش توصیفی تحلیلی بیانگر آن است که در روند جهانی شدن سازمان های جهانی با وضع قوانین و رسانه های جهانی با رویکرد خاص به دنبال تغییر مرز های اخلاقی و حذف ارزش ها و جایگزین نمودن فرهنگ مطلوب خود به عنوان هنجار در شهروندان می باشند چنین جامعه ای به تدریج از هویت اسلامی و اخلاقی خویش تهی گشته و اخلاق حاکم بر شهروندان آن، اخلاق شهروند جهانی خواهد شد و بستری برای فعالیت های شهروندان بر اساس ملاک های جهانی ایجاد می نماید. جهت جلوگیری از گسترش این روند جهانی شدن، توجه به گفتمان بی بدیل اخلاق اسلامی و ایجاد ساختارهای اجتماعی از خانواده تا سازمان های جهانی پیشنهاد می گردد.
تزاحمِ اخلاقی حقِ تمکین مرد با حفظ جان دیگری مبتنی برحق آزادی اراده زن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه اخلاق سال ۱۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۶۵
۱۱۲-۸۷
حوزههای تخصصی:
اصل آزادیِ اراده و خودمختاری و نیز پیاده سازیِ این اصل از جانب زوجه، با حقِ تمکینِ مرد، در تزاحم است. سؤال اصلی این پژوهش، پیرو همین دو راهه است. سعی نگارندگان بر این است تا با روش تحلیلی و روش های موجود در اخلاق کاربردی، با برون رفت از این تزاحم به تحقق زیست اخلاقی در خانواده کمک کنند. در پاسخ به این دوراهه، استدلال هایی اقامه شده است؛ برای مخالفانِ حق تمکین مرد: استدلال مبتنی بر اصل آزادی ِاراده زن، وجوب حفظ جان زن باردار، قاعده دفع ضرر محتمل، اصل همکاریِ زوجین، اصل انصاف، وجدان اخلاقی، قاعده میسور ،اصل خودآئین و برای موافقان: استدلال مبتنی بر قنوت و اطاعت پذیریِ زن، اصل وفاداری جنسی، لوازم قوّامیت مرد، قاعده تسلیط، و اصل سلامت و استحکام خانواده؛ نتایج نشان می دهد که نمی توان به شکل مطلق، حق تمکینِ مرد را نقض یا ابرام کرد و راه حل پیشنهادی، تحلیل وضعیت و تفصیل حکم است.
واکاوی مفهوم تعبیر « أُمَّةً وَاحِدَةً» در قرآن کریم با تاکید بر آیه ۲۱۳ سوره بقره(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در جوامع بشری، تحقق امت واحد در نظر عالمان و رهبران دینی بسیار مورد توجه قرار داشته است. در نظر ایشان محور وحدت ذیل امت واحد، در هدایت الهی و عبادت پروردگار و پیروی از فرامین خداوند منحصر شده است. اگرچه این مهم در جایگاه خود بسیار عالی و حائز اهمیت است، لکن در آیات مرتبط با موضوع امت واحد، به منظور دقیق آیات از امت واحد و محور وحدت مستتر در آن ها توجهی نشده است. از نظر نگارنده، آن چه می بایست در مفهوم امت واحد مورد توجه قرار گیرد، محور وحدت است. باید دید آن جا که خداوند تاکید بر امت واحد بودن انسان ها دارد، کدام محور مورد توجه است و آن جا که تاکید بر عدم امت واحد بودن شده است، کدام محور مورد نظر بوده است. در این مقاله، دیدگاه جدیدی مطرح گردیده، که به نظر می رسد از نظر اکثر مفسران مغفول مانده است. در این دیدگاه، در ارتباط با امت واحد، مفهومی با عنوان محور/ موضوع وحدت و یا قانون واحد حاکم بر همه انسان ها مطرح شده است. به این معنی که هرجا سخن از امت واحد می شود، بایستی بلافاصله یکی از دو مفهوم فوق طرح و تعریف گردند. در این مقاله به پنج موضوع وحدت و یا قانون واحد حاکم بر همه انسان ها از بدو خلقت تا روز قیامت اشاره شده است.
نقش قواعد حقوق بشری در تفسیر قراردادهای سرمایه گذاری از منظر حقوق بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات فقه اقتصادی سال ۶ ویژه نامه ۱۴۰۳ شماره ۵
395 - 412
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: امروزه با توسعه دانش و تکنولوژی، و نیاز به کسب این فناوری ها، کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته را به سمت کشورهای صاحب تکنولوژی سوق می دهد. فلسفه انتقال تکنولوژی ایجاب می کند که برای جا نماندن از کاروان پیشرفت اقتصادی، با اتخاذ تدابیر منطقی نسبت به ورود و بومی سازی این فناوری ها از طرق صحیح اقدام نماییم. یکی از ابزارها در این مسیر قراردادهای سرمایه گذاری خارجی است. این قراردادها در ورود فناوری در حوزه های مختلف نقش بی بدیلی دارند و می توانند کشور میزبان را در دست یابی به اهداف توسعه ای یاری کنند. یکی از پر چالش ترین مباحث در این حیطه هنگامی به وقوع می پیوندد که برای رفع اختلاف میان طرفین قرارداد، به مراجع حل اختلاف و داوری برخورد نماییم. در این هنگام تفسیر و منظور واقعی بند بند قرارداد می تواند بسیار مهم و تعیین کننده باشد. هدف این پژوهش بازشناسایی بررسی و مداقه در نقش قواعد حقوق بشری در تفسیر قراردادهای سرمایه گذاری از منظر حقوق بین الملل بوده است.
مواد و روش ها: مقاله حاضر توصیفی-تحلیلی است. مواد و داده ها کیفی است و در گردآوری مطالب و داده ها از روش فیش برداری استفاده شده است.
ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است.
یافته ها: در همه انواع قراردادهای سرمایه گذاری، چه داخلی و چه بین المللی بحث تفسیر و عیان شدن مقصود واقعی طرفین قرارداد از تنظیم آن از اهمیت به سزایی برخوردار است.
نتیجه: تفسیر قراردادهای سرمایه گذاری بین المللی هنگامی چالشی تر و با اهمیت تر می گردد که پای حقوق بشر درمیان باشد. به خصوص با توسعه حقوق بشر و ورود نسل های نوین به این حیطه تفسیر قراردادهای سرمایه گذاری از این منظر نیز مداقه بیشتری می طلبد. در حقیقت مقصود واقعی از تفسیر، کشف مقصود تنظیم کنندگان قرارداد نیست بلکه رفع ابهام و زدودن نکات مبهم قرارداد می باشد.
گونه شناسی آیات توحید افعالی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت سال ۳۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳۱۸
11 - 21
حوزههای تخصصی:
انسان ها آن گونه زندگی می کنند که باور و عقیده دارند، ازاین رو ایمان و اعتقادات قلبی نقشی اساسی در زیست اخلاقی انسان دارد، اما نکته مهم این است که همه موضوعات و آموزه های اعتقادی نقش یکسانی در زندگی و تربیت اخلاقی افراد ندارند و تنها برخی از موضوعات اعتقادی هستند که در این رابطه بسیار تأثیرگذارند. بنابراین یافتن نقطه های اثرگذار اعتقادی بر تربیت اخلاقی افراد امری ضروری است. توحید افعالی به عنوان یکی از آموزه های مهم اعتقادی، آثار تربیتی فراوانی به دنبال دارد که در جای خود بیان شده است. این پژوهش که به روش توصیفی استنباطی سامان یافته، برجستگی و اهمیت این آموزه دینی و اعتقادی را به وسیله گونه شناسی آیات توحید افعالی در قرآن نمایان ساخته و به اثبات رسانده است و با بیان راز و رمز اسنادهای مکرر امور به خدای متعال حکمت توجه به این آموزه دینی را تبیین کرده است.
چندهمسری از منظر کتاب مقدس و قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت ادیان سال ۱۶ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۶۱)
26 - 41
حوزههای تخصصی:
در مباحث مربوط به خانواده مسئله چندهمسری مورد توجه علوم مختلف به ویژه علوم انسانی و دینی بوده است و از موضوعات قابل اهمیت در حوزه مباحث فرهنگی و اجتماعی به شمار می آید. کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید) و قرآن نیز آموزه هایی در این باره بیان کرده اند. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی تطبیقی روشن گردید که از میان گونه های مختلف چندهمسری صرفاً گونه تعدد زوجات در عهد عتیق به صورت ضمنی (داستان های انبیا و احکام فقهی) و در قرآن به صورت صریح مورد پذیرش قرار گرفته است. در عهد جدید نیز اگرچه درباره جواز آن صراحتاً چیزی گفته نشده است، اما هیج تصریحی بر ممنوعیت آن وجود ندارد (برخلاف آموزه های دین مسیحیت). قرآن در عین آنکه صراحتاً تعدد زوجات را مجاز دانسته، اولویت را به گونه تک همسری داده است؛ ازاین رو برخلاف ظاهر عهد عتیق تعداد مجاز زوجات را صراحتاً محدود و احکام سختگیرانه ای را برای آن وضع کرده است. در کتاب مقدس تبیینی از تعداد مجاز و سایر احکام تعدد زوجات نمی توان یافت. همچنین برخلاف کتاب مقدس که به حکمت و مصلحت تعدد زوجات نپرداخته، قرآن حکمت جواز آن را مصالح اجتماعی بیان کرده است.
اعتبارشناسی در فقه وتفسیر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های فقهی دوره ۲۰ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴
285 - 300
حوزههای تخصصی:
پژوهش در زمینه اعتباریات در فقه و تفسیر مطالعه ای بنیادین است و هدف آن تبیین ماهیت و ارکان امر اعتباری از دیدگاه تفسیر و فقه و دادوستد این دو دانش در به کارگیری مفاهیم و یافته های اعتباری در استنباط و اجتهاد مبتنی بر آن هاست. در تجزیه وتحلیل ماهیت اعتبار میان مفسران و فقیهان، در عین تمایزها، مشترکات فراوانی وجود دارد. مفسران ذیل آیات الاحکام از یافته های فقهی برای دریافت مقصود نهایی آیات بهره برده اند. فقیهان نیز در استناد به آیات و استدلال های قرآنی از نظریات مفسران به نام متأثر هستند و در استنادات قرآنی خود انحای مختلف اعتبار و استعاره را به کار می گیرند و برای توسعه در فهم فقهی از ملاحظات و نگرش های اعتبارگرایانه مفسران بهره می جویند. بسیاری از اختلافات در دیدگاه ها و تفاوت نگرش های تفسیری و فقهی نیز به دلیل اختلاف در اعتباریات به ویژه مبانی نظری شکل گیری اعتباریات است؛ تا آنجا که بسیاری از اختلاف برداشت ها در تفسیر آیات الاحکام از منابع و مبانی تفسیری تأثیر پذیرفته و دامنه این اختلافات بی آنکه به نقد و تحلیل درآید در استنباط و اجتهاد فقهی وارد می شود، حال آنکه تأثیرپذیری مفسران از منابع فقهی حداقلی است. در عین حال، در قرون متأخر و عصر کنونی، نظر به پیشرفت نظری تحلیل های فقهی، در بسیاری موارد مفسران نیز از آرای فقیهان تأثیر پذیرفته اند.
تحليل السياق اللغوي والعاطفي والتناصي والثقافي والاجتماعي لقصة قتال الشعب اليهودي(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱
157 - 168
حوزههای تخصصی:
یتم سرد القصص القرآنیه بناءً على الواقع، ووفقاً لثقافه الشخصیات وسلوکها الاجتماعی. کما أن کلمات وجمل القصص القرآنیه تنقل للقارئ العبء العاطفی والحاله المزاجیه لشخص أو أشخاص. قد روت إحدى القصص القرآنیه توبه بنی إسرائیل واستغفارهم بعد ارتکابهم خطیئه عباده العجل؛ لکن المفسرین یعتبرون هذه التوبه نتیجه لقتل هؤلاء الناس بأیدی بعضهم البعض، ویرون أن آلاف الیهود قتلوا حتى قبلت توبتهم. قامت الدراسه الحالیه بدراسه السیاق اللغوی والعاطفی والثقافی والاجتماعی بأسلوب التحلیل النقدی وبحث السیاق التناصی لدراسه نص قصه العقاب والمذبحه التی تعرض لها بنو إسرائیل من أجل الإجابه عن سؤال، هو: هل یوافق قبول العقاب بالنسبه لمذبحه بنی إسرائیل على أیدی بعضهم البعض، مع البنیه الثقافیه والأفعال السلوکیه التی تحکم الشعب الیهودی، وکذلک الأدله داخل النص وخارج النص؟ وأخیراً، اتضح أن الادعاء الشهیر المبنی على مذبحه بنی إسرائیل، لا یوافق ثقافه بنی إسرائیل وتصرفاتهم السلوکیه والکلامیه، وأنه لیس هناک دلیل نصی وغیر نصی على إثبات ذلک المدعی. والدلیل الوحید على وجهه النظر هذه هو العبارات التی وردت فی وصف مذبحه بنی إسرائیل فی نص التوراه.