پژمان نوروزی

گفتمان انقلاب اسلامی پس از حضور در عرصه منازعات جهانی قدرت، توانسته است منشأ تأثیرات جدی در تغییر معادلات قدرت در سطوح محیط های متجانس و غیر متجانس واقع گردد. لزوم تداوم این امر تقویت عمق بخشی خارجی انقلاب اسلامی است. نکته کلیدی که این پژوهش بر آن تأکید دارد، آن است که برد موشک ها و پهباد های ج.ا.ا نمی تواند موجبات تقویت عمق بخشی خارجی انقلاب اسلامی را فراهم کند چرا که رقبای ما می توانند برد آن ها را کوتاه کنند. در واقع شلیک یک اثر گفتمانی بسیار موثرتر از شلیک موشک خواهد بود. بنابراین، این پژوهش با سؤال، چگونه با استفاده از نظریه گفتمان لاکلا و موف می توان موجبات تقویت عمق بخشی خارجی انقلاب اسلامی را در محیط های متجانس و غیر متجانس فراهم کرد؟ به دنبال آن بوده است که با فراخواندن نظریه گفتمان لاکلا و موف بر سر سفره بازخوانی و پیکرتراشی از این نظریه، الگویی را برای تقویت عمق بخشی خارجی انقلاب اسلامی ارائه کند و این الگو شامل: راهبرد گفتمان سازی و شش راهکار «قابلیت دسترسی و اعتباریابی»، «غیریت سازی و هویت بخشی»، «ایدئولوژی سازی»، «مشروعیت سازی و مشروعیت نمایی»، «اسطوره سازی» و «انتقال گرایی پیش تازانه» بوده است که هر کدام از این راهکارها به تناسب خود مسئولیت تکمیل، بخشی از پازل تقویت عمق بخشی خارجی انقلاب اسلامی را که بر اساس گفتمان سازی طراحی شده، برعهده داشته است. این پژوهش که توسعه ای– کاربردی می باشد ؛ برای گردآوری اطلاعات نیز از روش کتاب خانه ای و پیمایشی استفاده کرده است.  

یکی از مهم ترین انقلاب های معناگرا در جهان انقلاب سال 1357 ایران بوده است. در گام دوم انقلاب اسلامی یکی از راهبردی ترین اهداف انقلاب، موضوع عمق بخشی خارجی انقلاب اسلامی بوده؛ اما کمبود چهارچوب و الگوها در این زمینه، همواره یکی از موانع عملیاتی شدن این مهم بوده است. در این پژوهش با استفاده از مفهوم بازاریابی سیاسی سعی شده گامی به سوی طراحی چهارچوبی در راستای عملی کردن موضوع عمق بخشی خارجی انقلاب اسلامی برداشته شود. سؤال اصلی در این پژوهش این است که «چگونه می توان با استفاده از نظریه بازاریابی سیاسی موجبات تقویت عمق بخشی خارجی انقلاب اسلامی را فراهم کرد؟ » در این پژوهش فرا نظریه بازاریابی سیاسی مبتنی بر مفهوم بنیادین «حفظ»، «تعمیق» و «نگهداشت» محصول در نظر گرفته شده است؛ به نحوی که شناخت و مدیریت فرایند برندینگ، رسانه، بازاریابان حرفه ای و بازاریابی استراتژیک عوامل اصلی موفقیت بازاریابی سیاسی در عمق بخشی خارجی انقلاب اسلامی در نظر گرفته شده است. این پژوهش از نوع توسعه ای- کاربردی است و برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و پیمایشی استفاده شده است.  

این پژوهش تلاش کرده است تأثیر اثبات گرایی از نوع آمریکایی آن را بر سیاست های امنیتی این کشور در قبال جمهوری اسلامی ایران و مطالعه موردی ترور شهید والامقام سلیمانی را بررسی کند. سوال اصلی این پژوهش نیز، چگونه آمریکا از طریق راهبرد «قدرت سازی مجازی» به دنبال توجیه اقدام نظامی علیه فرمانده سپاه قدس در قالب یک جنگ ترکیبی بوده است؟روش تحقیق، توصیفی تحلیلی و روش گردآوری داده ها و اطلاعات آن، اسنادی- کتابخانه ای (واقعی و مجازی) بوده و روشی که در این پژوهش برای تحلیل داده ها استفاده شده است؛ روش تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف بوده است. اسناد اصلی این پژوهش برای تحلیل، مبتنی بر مقالات شش نشریه آمریکاییNew York Times, Washington Post, Foreign Policy, Atlantic, New Yorker, News Week در بازه سال های 2010 تا 2015 انتخاب شده است. نتایج: این پژوهش به این نتیجه رسیده است که اگرچه پس از فروپاشی شوروی شاهد جایگزینی فرا اثبات گرایی و رویکردهای نرم افزارگرایانه در سیاست های امنیتی آمریکا بوده ایم؛ اما بازگشت رویکرد سخت افزارگرایانه در کنار رویکردهای نرم، باعث آغاز نوع خاصی از اتخاذ معادلات امنیتی توسط نخبگان آمریکایی شده است. نخبگان آمریکایی با «قدرت سازی مجازی» از سردار سلیمانی به-دنبال برجسته سازی عمدی او بودند به گونه ای که او را عامل مخل سیاست های به اصطلاح امنیت آفرین آمریکا در منطقه غرب آسیا معرفی کنند.

این پژوهش دو هدف عمده را دنبال کرده است؛ در قسمت اول، با بررسی نفوذ سیاسی- امنیتی آمریکا در سه نسل اول آن در جمهوری اسلامی ایران به این نتیجه رسیده که این سه نسل از نفوذ سیاسی- امنیتی به ترتیب تحت تأثیر رویکردهای واقع گرایی، لیبرالیسم و سازه انگاری قرار داشته و حتی با وجود پیچیدگی روش ها، در ساحت نیوتن و سیستم های ساده قرار می گیرند. اما ظهور فیزیک کوانتوم و تأثیر آن بر علوم اجتماعی باعث شد در نسل چهارم یا کوانتوم، نفوذ سیاسی- امنیتی آمریکا در ج.ا.ایران، رویکرد لیبیرالیسمِ سازه انگارنه واقع گرا پیدا کند که ویژگی های غالب آن «اَبرجایگزیدگی»، «ناپابرجایی»، «آشوبناک و پیچیدگی سیستمی» و «کل گرایی» است و خاصیت کوانتوم باعث شده در این الگو هرچیزی بستگی به هر چیز دیگر داشته باشد و شناخت آن را دچار معضل روش شناختی دشواری کند. در قسمت دوم پژوهش نیز با استفاده از نظریه ذهن کوانتومی الکساندر ونت به نحوه شکل دهی به ذهنیت نخبگان ایرانی در پذیرش برجام به عنوان مصداقی از نفوذ سیاسی- امنیتی آمریکا در ج.ا.ایران پرداخته شده است که تبعات سیاسی- امنیتی فراوانی تا امروز هنوز برای ایران داشته است. برای بررسی موضوع مورد مطالعه با اتخاذ رویکرد توصیفی- تحلیلی از روش مطالعه اسنادی استفاده شده و روش گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز نیز کتابخانه ای بوده است. اسناد اصلی تحلیل در قسمت دوم تحقیق نیز نشریات آمریکایی در بازه زمانی مذاکرات هسته ای تا امضای برجام بوده است.