درخت حوزه‌های تخصصی

مفهوم سازی و تبیین مفاهیم در مطالعات علمی از اهمیت برجسته ای برخوردار است؛ چراکه پرباری مفاهیم و تبیین دقیق آنها می تواند جایگاه حوزه مطالعاتی را در میان سایر علوم ارتقاء دهد و رویکردها و تحلیل ها را نیز برجسته نماید. در حوزه مطالعات جغرافیا نیز متناسب با نگرش کلان نگر موجود در آن، پیوستگی سیستمی بین مباحث رعایت شده و مفهوم سازی های نو و متفاوت می تواند زمینه شکوفایی و پویایی آن را فراهم آورد. بر این مبنا، در مقاله حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر یافته های کتابخانه ای به انجام رسیده است، هدف مفهوم سازی جدید از نخبه جغرافیایی و نقش آن در مطالعات جغرافیایی است. نتایج تحقیق حاضر نشان دهنده آن است که مفهوم سازی دقیقی از نخبه جغرافیایی تا کنون صورت نگرفته است و نقش و جایگاه آن در مطالعات جغرافیایی خوب تبیین نشده است. براین اساس می توان نخبه جغرافیایی را در قالب دو گروه مفهوم سازی کرد. گروه اول اندیشمندان و صاحبنظران برجسته جغرافیایی و گروه دوم فضانشینان دارای درک و شناخت واقع بینانه از فضای جغرافیایی. قاعدتاً به هر میزان پایه و مبنای این دو گروه نخبه جغرافیایی در مطالعات جغرافیا برجسته در نظر گرفته شود، شناخت دقیق تر و نظام مندتری از فضای جغرافیایی حاصل شده و برنامه های واقع بینانه ای جهت بسامان شدن فضای جغرافیایی طرح ریزی می شود. بر همین مبنا، به نظر می رسد، شناخت و توجه ویژه به نخبه جغرافیایی و نقش آنها در فضاهای جغرافیایی در پیوند با مدیران حاکم بر فضا می تواند فرایند به سامان شدن و بهتر شدن فضای جغرافیایی را تا حد زیادی تسریع نماید.  

گردشگری کشاورزی به عنوان یکی از بخش های مکمل و نوظهور در صنعت گردشگری، نقش مهمی در تنوع بخشی به اقتصاد مناطق روستایی ایفا می کند و فرصت های شغلی جدیدی را برای روستاییان فراهم می آورد. از طرفی با توجه به پتانسیل بالای روستای فهرج یزد به طور خاص متقاضی بررسی جدی تری در این زمینه است. این تحقیق در راستای بررسی اثرهای اقتصادی گسترش گردشگری کشاورزی بر توسعه کارآفرینی به ارزیابی تأثیر گردشگری کشاورزی بر تقویت کارآفرینی و بهبود معیشت خانوارهای روستایی پرداخته است. نوع پژوهش تحلیلی - توصیفی است. برای جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و مصاحبه استفاده شده است. نمونه اول هفت نفر از خبرگان اساتید رشته مدیریت گردشگری و کارآفرینان گردشگری هستند که به صورت غیر تصادفی و هدفمند به منظور تأیید نهایی عوامل پژوهش انتخاب شدند و مورد مصاحبه قرار گرفتند. نمونه دوم، شامل 14 نفر از کارآفرینان گردشگری و مدیران کسب و کارهای گردشگری روستایی بودند که به شیوه هدفمند و غیر تصادفی برای مشارکت در ساخت مدل انتخاب شدند. داده های تحقیق با کمک روش نگاشت شناختی فازی تحلیل شد و مدل پژوهش از طریق تحلیل شبکه های اجتماعی طراحی شد. نتایج مطالعه نشان داد که عوامل اقتصادی متعددی در توسعه کارآفرینی تأثیرگذارند که در پژوهش حاضر 15 مورد از این عوامل شناسایی شد. نتایج نهایی حاکی از آن است که عوامل «افزایش انگیزه فعالیت های نوآورانه و کارآفرینانه»، «رونق فعالیت های صنفی و شغلی در روستا» و «افزایش درآمد سرانه و بهبود وضعیت معیشتی خانوارهای روستایی» به ترتیب بیشترین اهمیت و مرکزیت را دارند. نتایج تحلیلی سناریوها هم نشان داد که این سه عامل نقش پیشران در پویایی سایر عوامل دارند و بی توجهی نسبت به هریک از آن ها روند کلی توسعه کارآفرینی بر مبنای گردشگری کشاورزی این روستا را مختل می نماید.

خطر زلزله همواره بر جوامع بشری سایه افکنده و خسارات جبران ناپذیری به این جوامع وارد می کند. بنابراین آمادگی برای مقابله با این بحران با شناسایی نقاط آسیب پذیر و رفع آن ها در کاهش خسارات ناشی از زلزله مؤثر است. در این میان شهرستان اردبیل با توجه به وجود گسل های متعدد، نقاط لرزه خیز، عدم رعایت استاندارد ها و غیره، از این قاعده مستثنی نمی باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال سنجش و ارزیابی آسیب پذیری شهرستان اردبیل در برابر خطر زلزله، می باشد. بدین منظور ابتدا با بررسی منابع پژوهشی مرتبط با موضوع، برخی از مهمترین عوامل مؤثر بر وقوع این پدیده، به عنوان متغیر های مستقل تهیه شد. ارزش گذاری و استاندارد سازی لایه ها، با استفاده از تابع عضویت فازی و وزن دهی معیار ها، با بهره-گیری از روش کرتیک انجام گردید. در نهایت مدل سازی با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره مارکوس صورت گرفت. نتایج مطالعه نشان داد، به ترتیب؛ عوامل فاصله از گسل، کاربری اراضی و فاصله از کانون زلزله، با ضریب وزنی 110/0، 104/0 و 102/0، بیشترین تأثیر گذاری را در رخداد زمین لرزه منطقه دارند. به علاوه با توجه به نتایج حاصل از پژوهش، 67/16 درصد، از کل شهرستان اردبیل، دارای پتانسیل آسیب پذیری زیاد و 27/30 درصد، دارای احتمال آسیب پذیری نسبتاً زیاد است. همچنین بر اساس نتایج پژوهش، شهر اردبیل از نظر میزان آسیب پذیری در برابر خطر زلزله، در سطح متوسط می باشد و شهرهای هیر و آراللو در طبقه آسیب پذیری زیاد و شهر ثمرین در پهنه آسیب پذیری نسبتاً زیاد قرار دارند. به علاوه، طبق یافته های پژوهش، 86/ 22 و 86/30 درصد از آبادی ها و روستا های شهرستان اردبیل، به ترتیب؛ در پهنه با آسیب پذیری زیاد و نسبتاً زیاد، 14/13 درصد در پهنه با آسیب پذیری متوسط و به ترتیب؛ 28/22 و 86/10 درصد در پهنه با آسیب پذیری نسبتاً کم و کم، زلزله قرار دارند.

جمعیت آماری در این پژوهش، گردشگرانی است که به شهرستان کنارک سفر کرده اند (برابر با 44289 نفر) و حداقل یکبار از خدمات الکترونیک در صنعت طبیعت گردی استفاده نموده اند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده می باشد که حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان 383 نفر انتخاب گردید. روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید (گروه آموزشی جغرافیا دانشگاه سیستان و بلوچستان) و پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ در سطح 0.852 محاسبه و تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه ها از روش های آمار استنباطی شامل آزمون اسمیرنف-کلموگروف، تی تک نمونه ای، فریدمن و معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که فناوری اطلاعات و مؤلفه های آن مانند توسعه زیرساخت های فناوری اطلاعات، بازاریابی الکترونیکی و تجارت الکترونیک بر توسعه طبیعت گردی شهرستان کنارک تأثیر دارند. به گونه ای که معیار بوم گردی مجازی با میانگین 50/4 در رتبه اول و معیار بستر مخابراتی با میانگین 4۰/2 در رتبه آخر قرار گرفت. بدین ترتیب نوآوری پژوهش به این صورت می باشد که این پژوهش برای بار اول نقش همه جانبه و تمامی ابعاد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در توسعه طبیعت گردی در بین مناطق ساحلی جنوب ایران از جمله شهرستان کنارک مورد بررسی قرار می دهد در حالی که اکثر پژوهش ها به گردشگری الکترونیکی و بقیه ابعاد گردشگری از جمله سلامت و ورزش توجه کرده اند. به طور کلی برخی بسترها و زیر ساخت مناسب از جمله دکل های تقویت کننده، تلفن و ایترنت و از طرفی عدم توجه به صنعت صنایع دستی بومی شهرستان مورد مغفول قرار گرفته است که توجه به تقویت خطوط ثابت و همراه تلفن و پوشش دهی اینترنت مناسب، اجرای برنامه های تلویزیونی شهرستانی و استانی برای معرفی جاذبه های گردشگری شهرستان کنارک از جانب مدیریت شهری از جمله فرمانداری و شهرداری محقق خواهد شد.

به منظور مدیریت بهتر رقابت در بازار گردشگری، مهم است که وفاداری گردشگر نسبت به مقصد درک شود. هدف پژوهش، بررسی تأثیر میانجی رضایت بر اثر انگیزه رانشی و کششی بر وفاداری است. هدف پژوهش کاربردی و از نظر روش پیمایشی و بر اساس "مدل معادلات ساختاری" است. جامعه آماری، از گردشگران داخلی و خارجی تفریحی شهر رشت، تشکیل شده است. از نمونه گیری خوشه ای و از پرسشنامه برای جمع آوری داده استفاده شد. داده های پژوهش با رویکرد حداقل مربعات جزئی و با روش مدل سازی معادلات ساختاری مورد بررسی قرار گرفتند. یافته های تحلیل عاملی اکتشافی عوامل قابل توجهی را تعیین کرد، از جمله هشت عامل انگیزه سفر رانشی و ده انگیزه سفر کششی  تحلیل های عاملی قابل قبول ارائه کردند. شاخص های نیکویی برازش نشان دادند که مدل اندازه گیری کلی، قابل قبول است و مدل پیشنهادی بر داده های جمع آوری شده با حجم نمونه تناسب دارد. رضایت و وفاداری مقصد به طور همزمان نیز نتایج قابل قبول ارائه کرده اند. این مطالعه قابلیت قابل توجهی برای ایجاد کاربردهای دقیق تری در رابطه با رفتار مقصد، به ویژه در مورد انگیزه، رضایت و وفاداری به مقصد ارائه می کند. بنابراین، پیشنهاد می شود که مدیران گردشگری مقصد، پیامدهای عملی متغیرهای انگیزشی را در نظر بگیرند، زیرا می توانند عوامل اساسی در افزایش رضایت از خدمات و محصولات مقصد و همچنین افزایش وفاداری مقصد را ارتقاء دهند.

مدیریت شهری در ایران با چالش های جدی در تأمین مالی پایدار و کارآمد روبروست، به ویژه در حوزه وصول حقوق مالی ملی و محلی. این مقاله با رویکردی تحلیلی-توصیفی به بررسی موانع ساختاری و نهادی پیش روی شهرداری ها در تأمین منابع مالی مورد نیاز برای ارائه خدمات عمومی و تحقق توسعه شهری پایدار می پردازد. چارچوب نظری پژوهش بر مبنای اصول حکمرانی مطلوب از جمله شفافیت، پاسخ گویی، عدالت، کارآمدی و مشارکت بنا شده و تلاش شده است تا رابطه این شاخص ها با کیفیت نظام درآمدی شهرداری ها تحلیل شود. یافته ها نشان می دهد که عدم تناسب بین اختیارات و مسئولیت های دولت های محلی، تمرکز قدرت و منابع در سطح ملی، ضعف در قوانین مربوط به وضع و وصول عوارض و مالیات محلی، و نبود الگوهای پایدار درآمدی، از جمله چالش های اصلی در مدیریت مالی شهری هستند. همچنین، تحلیل موردی وضعیت شهرداری تهران طی سال های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ نشان می دهد که اتکای زیاد به درآمدهای ناپایدار مانند فروش تراکم، در تعارض با اصول حکمرانی مطلوب و تهدیدی برای حق بر شهر و اعتماد عمومی است. این مقاله بر لزوم بازنگری در ساختار مالی شهرداری ها، تمرکززدایی مالی هدفمند، و ارتقاء شفافیت و پاسخ گویی در فرآیندهای درآمدزایی شهری تأکید دارد تا مدیریت شهری بتواند به شاخص های حکمرانی مطلوب نزدیک شود.

تدوین استراتژی برنامه تحقیقاتی مبتنی بر اهداف و سیاست های کلان بالادستی و عملیاتی کردن آن بر اساس ظرفیت ها و امکانات، از جمله اقدامات مهم و اساسی است که در مجموعه سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) انجام شده است. بخشی از این برنامه شناسایی استراتژیک و اولویت ها، تحقیقات اقتصادی و اجتماعی کشاورزی و توسعه روستایی است. که با استفاده از روش تحقیق توصیفی، پیمایشی و میدانی، با استفاده از تکنیک سوات انجام شده است. پس از بررسی اسناد بالا دستی، اقدام به برگزاری جلسات خبرگی با حضور محققین خبره و با تجربه حوزه تحقیقات اقتصاد و اجتماعی بخش کشاورزی و توسعه روستایی در سطح کشور گردید. نتایج نشان می دهد که از میان 11 نقاط ضعف بررسی شده، سه مورد تنوع اقلیمی، اطلاعات حاصل از مطالعات و وجود ظرفیت قانونی و از میان 21 نقاط ضعف بررسی شده، خرد شدن ارضی، عدو وجود نگرش مثبت اقتصادی و اجتماعی در تحقیقات و برنامه ریزی توسعه بخش از امتیاز و اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین از میان 14 مورد فرصت بررسی شده، دو مورد جهت گیری بخش به دانش بنیان و امکان ظرفیت افرایش تولید محصولات کشاورزی و از میان 11 مورد تهدید بررسی شده، دو مورد فقدان اعتقاد عملی به ساختار مناسب و کم توجهی به نتایج تحقیقات در برنامه ریزی از امتیاز و اهمیت بالایی برخوردار می باشند. براساس نتایج حاصل از بررسی عوامل درونی و عوامل بیرونی، ماتریس ارزیابی نشان می دهد که وضعیت فعلی تحقیقات اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، در ناحیه تدافعی می باشد. به عبارت دیگر، تلاش برای حفظ وضع موجود است. برای 9 حوزه پژوهشی در 14 محور پژوهشی بیش از 700 طرح/ پروژه اقتصادی و اجتماعی شناسایی شده که برای اجرای آنها نیاز به تامین امکانات، اعتبارات و نیروی انسانی متخصص با مشارکت بخش خصوصی، دانشگاه ها قابل اجرا است.

فرسایش خاک یکی از مهم ترین پدیده های طبیعی در حوضه های آبخیز است. شاخص های بسیاری مانند شیب، بارش، زمین شناسی و سازندها بر تخریب ساختمان خاک و تولید فرسایش نقش دارند. هدف از این مطالعه پهنه بندی فرسایش و بررسی شاخص بیشینه شتاب زمین در کنار شاخص های معرف در فرسایش در حوضه آبخیز تالار است. بدین منظور شاخص های فرسایندگی، فرسایش پذیری، طول شیب، مدیریت پوشش گیاهی و شاخص بیشینه شتاب زمین برای حوضه آبخیز تالار محاسبه گردید. سپس لایه های تولید شده به عنوان لایه های پایه در مدل های پهنه بندی منطق فازی و آنتروپی شانون قرار گرفتند. نتایج مدل فازی با توجه به عامل مهم بیشینه شتاب زمین پهنه بندی دقیقی از فرسایش را ارائه نکرد اما در مدل آنتروپی به دلیل استفاده از نقاط نمونه از زمین و با بررسی شاخص ها مشخص گردید که بیشترین خطر وقوع فرسایش در مکان هایی است که منحنی های شتاب ضرایب بالاتری از شتاب زمین را به خود اختصاص داده اند. نتایج نشان داد محدوده خطر بسیار زیاد در مدل آنتروپی با 5/13درصد از مساحت حوضه شامل رخساره های فرسایشی اعم از سطحی، شیاری، خندقی و کنار رودخانه ای است و به لحاظ بیشینه شتاب زمین نیز در محدوده منحنی های شتاب بالا در سطوحg (6/0- 5/0) قرار دارد. قرارگیری بیشینه شتاب زمین در سطوح بالای خطر g (6/0- 5/0) و وجود گسل های فعال و لرزه خیزی بیشتر در زیرحوضه 1 سبب تخمین بیشتر پهنه های خطر در طبقات زیاد و خیلی زیاد شده است. علاوه بر این شاخص مهم بیشینه شتاب زمین نیز از طریق خردشدن و تضغیف سنگ ها در دامنه ها به صورت غیر مستقیم بر دیگر شاخص ها مانند فرسایش پذیری و طول شیب تاثیر می گذارد و سبب افزایش عوامل فرسایشی و فرسایش پذیری می گردد. این نتایج با ایجاد یک مبنای علمی برای هدف گیری سیاست های کاهش فرسایش و رسوب مهم است.

زمینه و هدف: این مقاله نقش شبکه های اجتماعی مجازی در مدیریت بحران های آتش نشانی در مناطق روستایی شهرستان لالی را بررسی می کند. جامعه آماری این پژوهش شامل شورای های روستا، کارشناسان بخشداری، دهیار و ساکنین با سواد شهرستان لالی و روستاهای بخش (روستای تراز، روستای پلی، روستای سرکمری، روستای حسین آباد، روستای پاچه کولا، روستای ایرانشهر، روستای سرکولی و روستای انبار سفید) هستند، از جامعه مذکور تعداد 384 نفر به عنوان نمونه آماری به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. روش شناسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی – نظری و از نظر نوع و ماهیت، توصیفی – تحلیلی است. ابزار این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است که از 30 سوال و شامل 5 بعد (بعد آموزشی، بعد مشارکتی واجتماعی، بعد اقتصادی و رفاهی و درنهایت بعد فرهنگی ) می باشد. یافته ها و نتیجه گیری: بعد از تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار spss  و آموس، نتایج نشان داد رگرسیون پیش بینی نقش شبکه های اجتماعی مجازی در مدیریت بحران در ابعاد مختلف (بعد آموزشی، بعد کالبدی و زیر بنایی، بعد مشارکتی واجتماعی، بعد اقتصادی و رفاهی و بعد فرهنگی) در مناطق روستایی شهرستان لالی (0001/0>p و 32/14=F) قابل پیش بینی میباشد. بعد آموزشی 31/0 و بعد کالبدی و زیربنایی با ضریب بتای 17/0، بعد مشارکتی و اجتماعی با ضریب بتای 11/0، بعد اقتصادی و رفاهی با ضریب بتای 31/0 و بعد فرهنگی با ضریب بتای 06/0 می توانند از شبکه های اجتماعی مجازی تاثیر پذیر باشند و مدیریت بحران را کنترل و پیش بینی کنند. همچنین، مقدار R2 نشان می دهد 31% از واریانس مدیریت بحران از نقش و تاثیر شبکه های مجازی روی ابعاد یاد شده قابل تبیین می باشد. همچنین در بخش بیشترین تاثیر و نقش شبکه های اجتماعی مجازی در مدیریت بحران های اتش نشانی طبق نتایج بدست آمده بالاترین میانگین رتبه (99/3) به بعد کالبدی و زیر بنایی اختصاص دارد که بدین معناست که مهم ترین شاخص از نظر کارشناسان، شورای شهر، دهیار و ساکنین با سواد بشمار می رود. بعد از ویژگی فوق، مهم ترین شاخص ها به ترتیب عبارتند از بعد آموزشی، بعد مشارکتی واجتماعی، بعد اقتصادی و رفاهی و درنهایت بعد فرهنگی. مقدار مجذور کای به دست آمده برابر با 83/849 است که در سطح خطای کمتر از 05/. قرار دارد (05/. >P). بطور کلی انتظار می رود رسانه ها و به خصوص رسانه های نوین در دوران بحران تأثیرات گسترده ای بر مخاطبان و جامعه داشته باشند. که در این میان شبکه های اجتماعی می توانند در وضعیت بحرانی نقش مهمی در ایجاد ثبات، صلح و آرامش داشته باشند. شبکه های اجتماعی میتوانند نقش بسیار پررنگی در وضعیت پیش از بحران داشته و در مواقعی از به وجود آمدن بحران جلوگیری کنند. آن هم به دلیل نقش تأثیر گذاری که در سالهای اخیر پیدا کرده اند.

زمینه و هدف: در دهه های اخیر با افزایش جمعیت و تغییر نسل ها و فرهنگ های مختلف در کلانشهرها و تغییر شیوه زندگی، امنیت به چالش بسیار مهم تبدیل شده است. امنیت با رضایت مندی، آسایش شهروندان و مطلوبیت زندگی در قالب توسعه پایدار انسانی و شاخصی برای کیفیت زندگی ارتباط پیدا می کند. احساس ناامنی موجب تهدید حضور پذیری افراد در فضای شهری می گردد، نشاط و سلامتی را مختل می کرده و مشارکت عمومی را به حدال می رساند. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف آسیب شناسی امنیت کلانشهرها با تأکید بر مدیریت سکونتگاه های غیررسمی تهران و تعیین عوامل مؤثر بر ناامنی پایتخت صورت گرفته است. روش شناسی: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی و پیمایشی و از نوع تحلیلی است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و بر اساس فرمول کوکران، حجم نمونه 383 نفر برآورد شده است و برای شناسائی مؤلفه ها و متغیرهای امنیت از ابزار پرسشنامه استفاده شده در قالب 5 مؤلفه ساختاری، مدیریتی، محتوایی، قانونی و اقتصادی-اجتماعی مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته ها: یافته بیانگر این است که، در عامل اول نگرش یکپارچه در مدیریت امنیتی و نبود ائتلاف بین متخصصان حوزه های امنیتی، در عامل دوم، سنتی بودن برنامه ریزی های امنیتی و تعدد نگرش و دیدگاه های سیاسی در سکونتگاه های غیررسمی پایتخت، عامل سوم، رواج فرهنگ قانون گریزی، اختلافات فرهنگی و تراکم جمعیت، عامل چهارم، عدم امنیت و ایمنی کافی در رفت و آمد شب، عامل پنجم، ضعف ضوابط، طرح ها و برنامه های مصوب و عامل ششم، شفافیت پایین قوانین دارای بیشترین تأثیر در آسیب پذیری سکونتگاه های غیررسمی پایتخت می باشند. نتایج: ضعف ضوابط، طرح ها و برنامه های مصوب و کمبود بودجه و تجهیزات امنیتی از متغیرهای تأثیرگذار بر امنیت سکونتگاه های غیررسمی پایتخت است و در این زمینه باید گفت آسیب پذیری مدیریتی، قانونی و ساختاری سبب ناامنی، قانون گریزی، اختلافات فرهنگی و عدم امنیت و ایمنی در قبال سکونتگاه های غیررسمی کلانشهر تهران می گردد.

در قرن حاضر که روند گسترش و رشد علم و تکنولوژی با سرعت و پیچیدگی و عدم قطعیت ها همراه است روش های سنتی برنامه ریزی با چالش های جدی روبروست، یکی از این چالش ها و نقاط ضعف، عدم توانایی برنامه ریزی سنتی در شناسایی عوامل کلیدی موثر در توسعه آینده شهرها از لحاظ اکولوژیک است. در واقع رویکرد آینده پژوهی در برنامه ریزی شهری با بهره گیری از ابزارها و تکنیک های متنوع، تلاش برای ساخت آینده مطلوب دارد. پژوهش حاضر با تکنیک تحلیل اثرات متقابل که یکی از روش های متداول آینده نگاری است و با استفاده از نرم افزار MIC MAC به شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه شهر درچه با تاکید بر رویکرد اکولوژیک پرداخته است. برای این منظور با استفاده از روش دلفی از بین متغیرهای مطرح شده، تعداد 20 متغیر در پنج گروه (ابعاد اجتماعی ، ابعاد سیاسی، ابعاد اقتصادی، ابعاد زیست محیطی و ابعاد کالبدی) شناسایی شد و سپس با نرم افزار میک مک مورد تجزیه و تحلیل و آنالیز قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که سیستم شهر درچه از پایداری اکولوژیک برخوردار نیست و در صفحه پراکندگی نمودار میک مک پنج دسته متغیر (تاثیر گذار، دووجهی، تاثیر پذیر، تنظیمی و مستقل) قابل شناسایی هستند، در نهایت با توجه به تاثیرگذاری وتاثیرپذیری متغیرها بر یکدیگر چهار متغیر احیای محیط زیست تخریب شده، استفاده از انرژی پاک، توسعه گردشگری و حفظ اراضی کشاورزی شهر به عنوان متغیرهای پیش ران و کلیدی برای توسعه شهر درچه با تاکید بر رویکرد اکولوژیک شناسایی شد.

محیط شهری مجموعه ای شکل یافته از عناصر، ترکیبات و بافت های شهری می باشد که رضایتمندی از زندگی شهری با توجه به آن سنجیده می شود. در واقع محیط شهری با کیفیت خاطره سازی، احساس رفاه، سرزندگی، حس تعلق خاطر و رضایتمندی از ویژگی های کالبدی، اجتماعی و نمادین را برای شهروندان فراهم می سازد. شهرکرد از لحاظ استاندارهای کیفیت محیط شهری دارای مشکلاتی در زمینه های دسترسی، بهداشت، تراکم و ترافیک، فضای سبز، شکل نازیبای ساختمان ها و غیره می باشد که ادامه این روند باعث کاهش کیفیت محیط شهری برای شهروندان می شود. هدف پژوهش حاضر سنجش کیفیت محیط شهری با تأکید بر رضایتمندی ساکنان در محلات نوبنیاد شهرکرد می باشد. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی بوده و از روش های کمی و آماری از جمله رگرسیون چندگانه، معادلات ساختاری و تحلیل چند متغیره فازی در محیط نرم افزار ArcGIS استفاده گردید. همچنین از 54 چهار گویه در قالب 4 شاخص کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی جهت سنجش کیفیت محیط شهری استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که به لحاظ برخورداری از شاخص های کیفیت محیطی به ترتیب اولویت در محله میرآباد غربی، شاخص های کالبدی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی با وزن های عاملی 599/0، 539/0، 378/0 و 324/0 و در محله کوی فرهنگیان به ترتیب اولویت شاخص کالبدی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی با وزن های عاملی 412/0، 260/0، 254/0 و 225/0، بیشترین نقش را در کیفیت محیطی محلات نوبنیاد شهرکرد دارند. همچنین به طور کلی یافته ها حاکی از آن است که متغیرهای رضایت از کیفیت کالبدی- محیطی بیشترین نقش را در بالا رفتن کیفیت محیط در محلات نوبنیاد شهرکرد ایفا می کنند. نهایتا نتایج نشان داد که اختلاف فاحشی در سطح رضایتمندی ساکنان محلات میرآباد غربی و کوی فرهنگیان مشاهده می گردد به طوری که محله میرآباد غربی از نظر کیفیت محیط شهری و سطح رضایت ساکنان از وضعیت مطلوب تری برخوردار می باشد.

هدف: یکی از چالش های اصلی قرن حاضر در حوزه گردشگری، ارتقاء و توسعه فعالیت های گردشگری و در عین حال حفظ پایداری اکوسیستم های طبیعی و ارتقا شاخص های رفاه انسانی است. کلید دست یابی به این هدف در برقراری تعادل بین دو بخش اکولوژیکی و انسانی است که بدون انجام ارزیابی های جامع و کافی محقق نمی شود. این پژوهش می کوشد مقاصد گردشگری استان های اردبیل و آذربایجان شرقی را از منظر کیفیت رفاه اکوسیستم و رفاه انسانی به عنوان دو رکن اساسی گردشگری پایدار مورد ارزیابی قرار دهد. روش پژوهش: این بررسی از نوع مطالعات کاربردی بوده و تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است و برای تجزیه و تحلیل آنها از مدل چرخه حیات گردشگری آلن باتلر استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش مشتمل بر روستاهای زنوزق، کندوان و اشتبین در استان آذربایجان شرقی و روستاهای گزج، آلوارس و اونار در استان اردبیل است که مجموعا مشتمل بر 465 خانوار و 1876 نفر جمعیت می باشد. حجم جامعه نمونه در این تحقیق 176 خانوار ست که با روش کوکران برآورد شده است. اطلاعات مورد نیاز با روش میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری شده است. گزینش جامعه میزبان برای پرسشگری با روش تصادفی سیستماتیک و گزینش جامعه گردشگر و بازدیدکننده به روش تصادفی ساده می باشد. یافته ها: نتایج این بررسی نشان می دهد که رفاه اکوسیستم و انسانی در مقاصد گردشگری غالبا در سطح پایداری متوسط بوده و هنوز با ویژگی های مقاصد دارای ثبات و کاملا پایدار فاصله قابل توجهی دارند و تاکید صرف بر نتایج و درآمدهای اقتصادی باعث غفلت از وجوه طبیعی و انسانی فعالیت های گردشگری در مقاصد مورد مطالعه شده است. نتیجه گیری: نتایج بررسی ها نشان می دهد که شاخص بازدید از مقاصد گردشگری در طول زمان می تواند وضعیت رفاه اکوسیستم و رفاه انسان را در مقاصد بهبود بخشد، در صورتی که روستای کندوان در هر دو منطقه از وضعیت رفاهی بهتری برخوردار باشد. طبیعتاً عوامل ثانویه مانند ارتقای سطح آگاهی اجتماعی و تبادل فرهنگی بین جامعه میزبان و جامعه گردشگر و آموزش اجتماعی می تواند در این شرایط مؤثر باشد، چنانکه در مقاصدی با بازدید کمتر و جایگاه کمتر این شاخص ها، وضعیت متفاوت دیگری را نشان می دهد.

فرسایش خاک یکی از مشکلات زیستمحیطی بسیاری از کشورها به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران است که سالانه خسارات قابل توجهی در کشور به بار می آورد ، لذا شناسایی مناطق با فرسایش زیاد در جهت حفاظت خاک و کنترل فرسایش از مسائل مهم برنامه ریزی و مدیریتی کشور است. در این پژوهش هدف برآورد نرخ سالانه فرسایش خاک در حوضه آبریز الشتر در استان لرستان است که برای این منظور از مدل LAMPT استفاده شد. این مدل اساساً مبتنی بر معادله جهانی فرسایش خاک است. پارامترهای محیطی مدل شامل داده های اقلیمی، پوشش زمین و ژئومورفولوژی از ادارات هواشناسی، منابع طبیعی و تصاویر ماهواره ای سنجنده Sentinel-2 سال 2023 به دست آمدند. برای تکمیل داده ها ، بررسی های میدانی انجام شد و برای تهیه نقشه کاربری زمین نمونه داده های آموزشی نیز انتخاب شدند. نتایج ارزیابی فرسایش خاک نشان داد که میانگین فرسایش ویژه سالانه در سطح حوضه 42/9 تن در هکتار در سال است که در مقایسه با میانگین رسوب دهی حوضه در ایستگاه سراب سید علی (خروجی حوضه) ، مدل دقت مناسبی دارد. همچنین طبقه بندی نقشه فرسایش خاک نشان داد که 35 درصد حوضه فرسایش سالانه ای بیش از 10تن در هکتار دارد. ارزیابی میزان فرسایش خاک در کاربرهای اراضی نشان داد که نرخ فرسایش خاک در مراتع با پوشش تاج ضعیف، متوسط و متراکم به ترتیب 7/17، 3/11 و 1/9 تن در هکتار در سال است. با توجه به میزان وسعت مراتع در حوضه ، نرخ فرسایش بالای خاک در آن ها به خصوص در مراتع با پوشش تاج ضعیف، برنامه ریزی کاربری اراضی و استفاده بهینه از مراتع به منظور کاهش نرخ فرسایش خاک درحوضه ضروری است. انجام عملیات حفاظت خاک و آبخیزداری در زیرحوضه های شمالی و شمال شرقی و نیز در مراتع با پوشش تاج ضعیف از جمله اقدامات اساسی اولویت دار است.

تنش و منازعه میان واحدهای سیاسی در ابعاد مختلف داخلی، ملی، منطقه ای و جهانی، سابقه ای به درازای زندگی بشر دارد و همواره در طول تاریخ بشر مشاهده شده است. ضرورت کنترل و نظارت هر چه بیشتر جنگ سبب توسعه مفهومی تحت عنوان جنگ عادلانه شده است. به مانند اغلب ادیان الهی، دین اسلام نیز به مفهوم جنگ عادلانه پرداخته است، اما بررسی کم و کیف این مسئله از منظر اسلام و علی الخصوص متن قرآن کریم کمتر مورد توجه پژوهشگران واقع شده است. این مقاله سعی دارد به مهم ترین مصادیق جنگ عادلانه در متن قرآن کریم بپردازد. سؤال اصلی پژوهش عبارت است از اینکه "مصادیق جنگ عادلانه در متن قرآن کریم چیست؟". این مقاله بحث می کند که دین اسلام اصولی برای جنگ عادلانه توسعه داده است که در سه ساحت (قبل، حین و پس از جنگ) و هیجده شرط قابل بررسی است و این سه ساحت و هیجده شرط آن مورد توجه قرآن کریم بوده است و مصادیقی از این ساحت ها و شروط آن ها در آیات مختلف قرآن کریم قابل مشاهده است. امید است این اصول کشف، شناسایی و توسعه این اصول بتواند زمینه کنترل و نظارت بر رفتارهای خشونت آمیز و علی الخصوص جنگ از سوی انسان را فراهم آورد.

هدف: کارآفرینی با ایجاد فرصت های شغلی، تولید ثروت و بهبود شرایط اقتصادی، پیش زمینه اساسی برای ارتقای سطح توسعه جامعه است. اما باید توجه داشت که شکل گیری کارآفرینی به ویژه کارآفرینی روستایی نیازمند فراهم بودن و ایجاد بسترهایی است که بتوانند موجب ایجاد یک اکوسیستم مطلوب و حمایت کننده توسعه کارآفرینی و موفقیت کارآفرینان شود. بر این مبنا، در این تحقیق هدف، شناسایی عوامل اثرگذار بر توسعه کارآفرینی روستایی با به کارگیری روش فراتحلیل و نرم افزار CMA3 می باشد. روش پژوهش: جهت انجام این پژوهش کلیه مقالات در بازه زمانی 12 سال اخیر در نشریات کشور، از طریق پایگاه های عملی معتبر با استفاده از کلیدواژه های مرتبط با عنوان تحقیق، موردبررسی قرارگرفته اند و 13 مقاله پژوهشی و 2 پایان نامه دانشگاهی که از معیارهای ورودی برخوردار بودند، انتخاب شدند که اطلاعات 11 عامل و 343 متغیر به فراتحلیل وارد شدند. یافته ها: نتایج نشان داده از مجموع متغیرها، 175 متغیر در مطالعات مختلف 50 بار تکرار شده اند که 8 مورد (16 درصد) دارای اندازه اثر کمتر از 3/0، 37 موردی (74 درصد) دارای اندازه اثر بین 3/0 تا 5/0 درصد و 5 مورد (10 درصد) دارای اندازه اثر بالاتر از 5/0 بوده اند. همچنین در بین عوامل اثرگذار بر توسعه کارآفرینی روستایی، عوامل با اندازه اثر کم و متوسط هرکدام 9 درصد و 82 درصد دارای اندازه اثر زیاد بوده اند. لازم به ذکر است که در بین عوامل 11 گانه 7 عامل (فردی، اقتصادی، اجتماعی، محیطی، زیرساختی، آموزشی و نهادی) پرتکرارترین عامل ها شناخته شدند. در عامل های فردی متغیرهای (حس رقابت جویی، شوق و تحمل ابهام)، اقتصادی (تولید و بازاریابی، دسترسی به تسهیلات و حمایت های دولتی)، اجتماعی (تعلق مکانی، سازمان های مردم نهاد و امنیت اقتصادی)، عامل محیطی (دسترسی به زمین و آب و محیط طبیعی مناسب)، زیرساختی (زیرساخت های فیزیکی، فضای کسب وکار و دسترسی به بازار)، آموزشی (آموزش های ترویجی) و در عامل نهادی متغیرهای (نهادسازی، پوشش رسانه ای کارآفرینی روستایی و قوانین کارآفرینی)، بیشترین اندازه اثر را به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری: مرور مطالعات با رویکرد فراتحلیل بیانگر آن است کارآفرینی روستایی برای شکل گیری تحت تأثیر عوامل مختلفی است. در این تحقیق با رویکردی ترکیبی نتایج تحقیقات مختلف، عوامل و متغیرهای اثرگذار بر اساس ضریب اندازه اثر اولویت بندی شده اند و بر اساس آن مدل کارآفرینی روستایی ترسیم شده است.

در بیشتر کشورهای درحال توسعه از جمله ایران، نظام برنامه ریزی و مدیریت توسعه شهری به صورت متمرکز است. مداخله قاطع دولت مرکزی در سیاست گذاری و برنامه ریزی های اجتماعی در این کشورها ضعف شدید مدیریت های محلی و نهادهای جامع مدنی را در شهرها به دنبال داشته است. تحقیق حاضر به بررسی رابطه دوسویه دو مفهوم نوین حکمروایی خوب شهری و تاب آوری و ارائه الگوی ساختاری برای محدوده موردمطالعه دارای نوآوری است. هدف این مقاله بررسی تاب آوری شهری با رویکرد حکمروایی خوب شهری در محله شمیران نو است. روش تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی، از لحاظ ماهیت، توصیفی- تحلیلی است و ترکیبی از دو روش کیفی (پرسش نامه خبرگان) و کمی (پرسش نامه ساکنان) در محله شمیران نو می باشد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نتایج آزمون کلموگروف- اسمیرونف و نرمال بودن توزیع داده ها، از آزمون تی تک نمونه ای (T-test) استفاده شده است. نتایج یافته های پژوهش نشان می دهد که از بین متغیرهای حکمروایی مطلوب شهری به جز دو متغیر حاکمیت قانون و عدالت و انصاف بقیه متغیرها با متغیر وابسته رابطه معنی داری وجود دارد. برای بررسی ابعاد مختلف تاب آوری محله شمیران نو با توجه به خروجی نتایج آزمون کلموگروف- اسمیرونف و نرمال بودن توزیع داده ها، از آزمون تی تک نمونه ای (T-test) استفاده شده است که نشان می دهد تاب آوری در این محله وضعیت مطلوبی ندارد. به کارگیری اصول حکمروایی خوب شهری ضرورت انکارناپذیر حال و چشم انداز آینده مدیریت شهرهاست. مؤلفه هایی چون شفافیت، پاسخگویی، مشارکت طلبی، قانون مداری، کارآمدی، اجماع گرایی، عدالت، بینش راهبردی و تمرکززدایی می تواند به عنوان برون رفت از مشکلات فعلی و ترسیم مطلوب چشم انداز آینده نقش محوری در برنامه های مدیریت شهری ایران ایفا کند.

شهرنشینی فزاینده، افزایش روز افزون جمعیت و مشکلات عظیم اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی حاصل از آن ها، به همراه رشد و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات، شاخص اصلی قرن 21 در سطح جهان است. برای مقابله با چالش شهرها، مفهوم شهر هوشمند و حکمرانی خوب شهری به عنوان یک پیش شرط از سوی سازمان های ملی و بین المللی ارائه شده است؛ به عبارت دیگر، در حکمرانی خوب شهری و شهر هوشمند، گفت وگوی باز بین شهروندان و مقامات شهری از طریق یک پلتفرم ICT فعال است. هدف از این مطالعه، پاسخ به این پرسش است که با تغییرات جدید در حوزه فناوری در شهرهای کشور، به ویژه کلان شهرها، وضعیت شاخص های حکمرانی خوب در کلان شهر مورد مطالعه به چه صورت است؟ و آیا مدیریت شهری در کلان شهر تبریز قادر به ارتقای شاخص های حکمرانی مطلوب شهری در راستای شاخص های شهری هوشمند است؟ پاسخ به سؤال های پژوهش، با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمّی و کیفی انجام شده است. شاخص های شهر هوشمند و حکمرانی خوب شهری با استفاده از ابزار پرسش نامه و آمار موجود در سالنامه های آماری استخراج شده و در محیط برنامه نویسی پایتون تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد که امتیاز کلی حکمرانی خوب در کلان شهر تبریز، 436/0 از واحد است. از مجموع پنج شاخص معرفی شده برای حکمرانی خوب شهری توسط سازمان ملل، شاخص «اثربخشی» مطلوب ترین و شاخص «تساوی» نامطلوب ترین وضعیت را در میان سایر شاخص ها به خود اختصاص داده اند.

اهمیت مسئله قومیت به حدی است که می تواند امنیت ملی کشورها را تضمین یا تهدید نماید. ایران کشوری متنوع از نظر قومی می باشد که ویژگی های متمایزکننده اقوام از یکدیگر در این کشور بیشتر بر مؤلفه های تنوع نژادی، زبانی، مذهبی و فرهنگی متمرکزشده است. سکونت قومیت های ایرانی عمدتاً در مناطق مرزی و هم جوار با کشور هم زبان خود، زمینه مناسبی را برای بحران های قومی و متأثر ساختن امنیت ملی کشور فراهم می آورد؛ لذا با توجه به تنوع قومی در استان گلستان و همچنین هم مرز بودن این استان با کشور ترکمنستان، هدف از این پژوهش بررسی مؤلفه های احساس تعلق به سرزمین در بین اقوام مختلف که بر امنیت ملی تأثیرگذار هستند. روش انجام پژوهش از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. داده ها به روش پیمایشی و مبتنی بر پرسشنامه و مشاهدات میدانی جمع آوری شد. تعداد جامعه آماری (1093259) نفر که شامل تمام اقوام استان و حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 384 نفر می باشند. یافته های پژوهش نشان می دهد در بین اقوام مختلف استان گلستان، قومیت ترکمن با ضریب کندال (870/0) و میانگین رتبه ای کروسکال والیس (95/193) دارای قوی ترین و بالاترین تعامل میان قومی بر اساس احساس تعلق به سرزمین را دارد و قومیت های سیستانی، قزاق، ترک و بلوچ در رتبه های بعدی قرار دارند. نتیجه اینکه قومیت های مختلف علی رغم اینکه در یک منطقه جغرافیایی زندگی می کنند اما از دیدگاه این اقوام انسجام و همبستگی میان قومیت ها ضمن اینکه تعاملات را بین خودشان و دیگر اقوام در سطح استان افزایش می دهد باعث افزایش امنیت در کشور می شود.

زمینه: ارتفاعات جنوبی کلانشهر مشهد با برخورداری از مواهب اکولوژیکی و منابع بصری طبیعی ارزشمند به عنوان پهنه ای استراتژیک در تأمین نیازهای تفرجی و طبیعت گردی شهروندان شناخته شده است. درحالیکه اقدامات توسعه ای و نوع بهره برداری از این پهنه موجب ایجاد تغییرات و تحولاتی شده که اولین نمودهای آن را در نظام بصری می توان ارزیابی نمود. هدف: هدف پژوهش شناسایی و ارزیابی تأثیرات بصری توسعه تفرجگاهی در ارتفاعات جنوبی مشهد می باشد. روش پژوهش: ابتدا به مطالعات کتابخانه ای و اسنادی در جهت تدوین چارچوبی از مبانی نظری و شناسایی معیارهای ارزیابی بصری پرداخته و سپس با استفاده از روش های میدانی و ابزارهای مربوط به سیستم های اطلاعات جغرافیایی به برداشت و ثبت اطلاعات زمینه اقدام گردید. پس از آن با بهره مندی از نرم افزارهای شبیه سازی، تجسم سازی تأثیرات بصری ناشی از توسعه آتی انجام شد. باتکیه بر ابزار پرسشنامه نیمه ساختار یافته نظرات 15 نفر از متخصصین و خبرگان و 165 نفر از استفاده کنندگان از فضا اخذ گردید. در راستای تحلیل داده ها از نرم افزارهای تحلیلیSPSS و Arc Map استفاده شد.بحث و یافته ها: سلسله اقدامات بهره برداری از این گستره ی توانمند، نیازمند مدیریت یکپارچه و حفاظت محور می باشد. در ارزیابی تاثیرات بصری بر اساس مولفه های شناسایی شده، در اکثریت مناظر دریافتی نیاز به بازنگری در مجموعه اقدامات توسعه ای اعم از فرم مبلمان، مکانیابی توسعه فضای سبز و ساختمان های خدماتی و تاسیساتی می باشد.نتیجه گیری: درنهایت با عنایت به شناسایی و ارزیابی تاثیرات بصری ناشی از توسعه تفرجگاهی، پیشنهاد هایی در راستای کاهش تأثیرات منفی ناشی از اقدامات توسعه ای در پهنه مذکور ارائه گردید.