مهری اذانی

نخبگان با داشتن دانش و تجربه های خاص، می توانند بهبود فرایندها و راهکارهای نوین را برای توسعه شهرها ارائه کنند. این مشارکت به ایجاد فضاهای نوآورانه، ترویج کارآفرینی و ایجاد فرصت های شغلی نیز کمک می کند. از طرف دیگر، مشارکت نخبگان در تصمیم گیری های مرتبط با توسعه شهری، باعث افزایش شفافیت و حکمرانی خوب در امور عمومی می شود و به دستیابی به توسعه پایدار در ابعاد اجتماعی و اقتصادی کمک می کند. هدف پژوهش حاضر، شناسایی موانع تحقق پذیری مشارکت نخبگان در توسعه پایدار اجتماعی و اقتصادی شهر سی سخت و طراحی ارتباطات این عوامل می باشد. روش انجام پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی است. به منظور شناسایی موانع، از روش تحلیل محتوا استفاده شد. در بخش مدلسازی ساختاری-تفسیری، از نظرات خبرگان و متخصصین صاحب نظر در حوزه شهری و مراکز پژوهشی از طریق روش دلفی استفاده شده است. ابزار جمع آوری داده ها به صورت مصاحبه و پرسشنامه دوبه دویی می باشد و برای سنجش و ارزیابی روایی پرسشنامه از ملاک روایی صوری استفاده شده است. روابط بین موانع تحقق پذیری مشارکت نخبگان در توسعه پایدار اجتماعی و اقتصادی شهر سی سخت با استفاده از یک متدولوژی تحلیلی نوین تحت عنوان مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) تعیین و بصورت یکپارچه مورد تحلیل قرار گرفته است و در نهایت با استفاده از تحلیل MICMAC نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص و سطح بندی شدند. یافته های پژوهش نشان داد موانع کمبود حمایت دولتی و نهادها، تفکرات سنتی و محافظه کارانه و کمبود ارتباط و هماهنگی بین نخبگان و مسئولین شهری با میزان قدرت نفوذ 10 بیشترین تاثیر و موانع عدم توجه به آموزش و پژوهش و نبود فرصت های شغلی مناسب مشترکاً با میزان قدرت نفوذ 2 کمترین تاثیر را دارد.

مقدمه: افزایش جمعیت شهری به همراه خود مسائلی همچون افزایش تراکم ترافیک، آلودگی هوا، افزایش نیاز به خدمات شهری، افزایش نیاز به تفریح و موارد دیگر دارد. به بیان دیگر، شهر ها همراه با رشد و توسعه با چالش حفظ کیفیت زندگی شهری روبه رو می شوند. از طرفی، علاوه بر افزایش جمعیت در شهرها، روند جهانی شدن به کم رنگ و مبهم شدن هویت فرهنگی در شهرها منجر شده است. این موضوع به ویژه در شهرهای تاریخی به عنوان یک مسئله مطرح است، چراکه از بین رفتن هویت فرهنگی در این شهرها می تواند اثرات نامناسب بر ارزش های تاریخی فرهنگی بگذارد. شهر اصفهان که به عنوان یک شهر تاریخی فرهنگی در سطح جهانی شهرت دارد نیز با مسئله کاهش کیفیت زندگی شهری و مبهم بودن هویت فرهنگی روبه رو شده است. این مسئله به صورت خاص در منطقه 3 شهر اصفهان به عنوان منطقه تاریخی و دارای ارزش های هویتی و تاریخی اهمیت و ضرورت دارد. با این وجود، نوع ارتباط کیفیت زندگی شهری و هویت فرهنگی در شهر اصفهان وضعیت مبهمی دارد. بنابراین، این پژوهش به دنبال روشن ساختن ارتباط کیفیت زندگی شهری و هویت فرهنگی ساکنان منطقه 3 شهر اصفهان با بهره گیری از مدل معادلات ساختاری است تا بتوان علاوه بر حفظ و تقویت هویت فرهنگی، کیفیت زندگی شهری را نیز ارتقا داد. مواد و روش هااین پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی و از نظر هدف، کاربردی است. به منظور جمع آوری داده ها از روش های مطالعه کتابخانه ای، پیمایش میدانی، توزیع پرسشنامه شهروندی و مصاحبه شهروندی استفاده شده است. جامعه آماری ساکنان منطقه 3 شهر اصفهان بوده و به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران با اطمینان 95 درصد استفاده شد. بنابراین، حجم نمونه به میزان 384 تعیین و برای دو مفهوم کیفیت زندگی شهری و هویت فرهنگی پرسشنامه جداگانه طراحی و توزیع شد. برای کیفیت زندگی شهری 13 گویه و برای هویت فرهنگی 32 گویه در 5 بعد هویت تاریخی و آداب و رسوم هویت خانوادگی و شخصی هویت مذهبی هویت ملی ویژگی های تمدنی (زبان، علم، هنر) در نظر گرفته شد. در پژوهش حاضر دو فرضیه مطرح شد. فرضیه اول اثرگذاری معنادار هویت فرهنگی بر کیفیت زندگی شهری و فرضیه دوم، اثرگذاری معنادار کیفیت زندگی شهری بر هویت فرهنگی بوده که با بهره گیری از نرم افزار Smart PLS و طراحی معادلات ساختاری دو فرضیه بررسی شد.یافته هادر رابطه با فرضیه اول (اثرگذاری معنادار هویت فرهنگی بر کیفیت زندگی شهری) مقدار R2 برابر با 0/541 به دست آمد که به معنای اثرگذاری هویت فرهنگی بر کیفیت زندگی شهری است. از طرفی، نتایج داده آماری F2 و میزان تأثیر مستقیم نشان داد تنها دو بعد هویت فرهنگی شامل (هویت تاریخی و آداب و رسوم با 0/451 F2 و تأثیر مستقیم 0/621) و (هویت ملی با F2 0/109 و تأثیر مستقیم 0/420) دارای تأثیر معنادار بر کیفیت زندگی شهری است، اما تأثیر سایر ابعاد تأیید نشد. بنابراین، در مجموع برای فرضیه اول یافته ها نشان دادند هویت فرهنگی دارای اثر محدود بر کیفیت زندگی شهری است. در رابطه با فرضیه دوم (اثرگذاری معنادار کیفیت زندگی شهری بر هویت فرهنگی) یافته ها نشان داد کیفیت زندگی شهری بر هویت فرهنگی تأثیر قابل توجه دارد. مقدار R2 - F2 و تأثیر مستقیم برای 4 بعد هویت فرهنگی نشان دهنده اثرگذاری قابل توجه کیفیت زندگی شهری بر ابعاد هویت فرهنگی دارد. در ادامه، پس از تعمیم نتایج نمونه آماری به کل جامعه با استفاده از ابزار Bootstrapping، مقدار t-value نیز نشان دهنده وجود ارتباط معنادار میان هویت فرهنگی و کیفیت زندگی شهری در منطقه 3 شهر اصفهان بوده است.نتیجه گیرینتایج معادلات ساختاری نشان داد کیفیت زندگی شهری بر 4 بعد هویت تاریخی و آداب و رسوم، هویت خانوادگی و شخصی، هویت مذهبی و هویت ملی دارای اثرگذاری بالا و معنادار است. بنابراین، از این پژوهش این نتیجه به دست می آید که با ارتقای کیفیت زندگی شهری می توان هویت فرهنگی را حفظ و تقویت کرد. همچنین، این نتیجه در رابطه با منطقه 3 شهر اصفهان به دست آمده که تغییرات کالبدی، و سیاست های اجتماعی اقتصادی و برنامه های شهری بر شکل گیری هویت خانوادگی و شخصی، هویت مذهبی و هویت ملی تأثیردارد. نتایج این پژوهش نشان داد در منطقه 3 شهر اصفهان هویت ملی و هویت خانوادگی و شخصی به دلیل بافت بومی منطقه و وجود آثار تاریخی با شهرت جهانی، بیشترین اثر را از وضعیت کیفیت زندگی شهری می گیرد. بنابراین، پیشنهاد هایی در زمینه های حمل ونقل شهری، رویدادمداری و فعال سازی پتانسیل های تاریخی فرهنگی در راستای ارتقای کیفیت زندگی شهری با در نظر گرفتن حفظ و افزایش هویت فرهنگی در منطقه 3 شهر اصفهان ارائه شد. 

مکان‌های سوم به مثابه تجلی گاه فرهنگ، هویت وتمدن، بستری مطلوب برای دستیابی به دیدگاهی جامع نسبت به کیفیت محیط های شهری و کیفیت زندگی شهروندان به شمار می روند. هدف از این پژوهش تبیین نقش مکان­های سوم شهری در ارتقاء کیفیت محیطی شهر اهواز است. این پژوهش با رویکردی کمَی، به شیوه پیمایشی و با اتکا بر مطالعات کتابخانه‌ای- اسنادی و روش دلفی هدفمند برای شناسایی شاخص‌های مفهومی، در سال 1402 در شهر اهواز انجام شد. جامعه آماری اول کلیه شهروندان اهوازی 885000 نفر در سال 1395 می­باشند، که به وسیله فرمول کوکران تعداد 390 نفر به عنوان حجم نمونه و به صورت تصادفی به وسیله پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون‌­های ANOVA، تحلیل رگرسیون، T تک نمونه‌ای، تحلیل اثرات متقاطع و... استفاده شد. جامعه آماری دوم 100 نفر متخصص و کارشناس از میان مدیران مسئولین و فعالان مدیریت شهری می‌باشند، که تعداد 30 نفر به عنوان حجم نمونه به وسیله پرسشنامه هدفمند و از طریق روش گلوله برفی انتخاب شدند. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع و با استفاده از برنامه MICMAC به تحلیل مؤلفه‌های مکان‌های سوم و کیفیت محیطی شهر اهواز پرداخت. با استفاده از روش دلفی 55 مؤلفه و در 10 بعد، به عنوان شاخص­های مکان سوم و کیفیت محیط استخراج شدند. پس از بررسی چگونگی و میزان اثرگذاری ۵۵ عامل یادشده، ۱۱ عامل کلیدی که بیشترین نقش را در وضعیت آینده کیفیت محیطی شهر اهواز داشتند، انتخاب شدند. یافته­ها نشان می‌دهد، تمامی 10 شاخص بررسی شده بالاتر از میانگین مبنا (3) بودند. همچنین در مدل رگرسیونی مشخص شد، متغیرهای پیش­بین حدود (741/0= R2) از واریانس متغیر ملاک (کیفیت محیط) را تبیین می­کنند. و منطقه 6 (میانگین 08/4) برتری بیشتری نسبت به سایر مناطق 8 گانه اهواز از لحاظ کیفیت محیطی داشت. کیفیت محیط و میزان رضایت شهروندان اهوازی از مکان­های سوم شهری با توجه به فرهنگ بومی ساکنین این شهر، ارتباطی تنگاتنگ با وضعیت مکان­های سوم این شهر (با بار عاملی0/722) دارد.

در قرن حاضر که روند گسترش و رشد علم و تکنولوژی با سرعت و پیچیدگی و عدم قطعیت ها همراه است روش های سنتی برنامه ریزی با چالش های جدی روبروست، یکی از این چالش ها و نقاط ضعف، عدم توانایی برنامه ریزی سنتی در شناسایی عوامل کلیدی موثر در توسعه آینده شهرها از لحاظ اکولوژیک است. در واقع رویکرد آینده پژوهی در برنامه ریزی شهری با بهره گیری از ابزارها و تکنیک های متنوع، تلاش برای ساخت آینده مطلوب دارد. پژوهش حاضر با تکنیک تحلیل اثرات متقابل که یکی از روش های متداول آینده نگاری است و با استفاده از نرم افزار MIC MAC به شناسایی عوامل کلیدی موثر بر توسعه شهر درچه با تاکید بر رویکرد اکولوژیک پرداخته است. برای این منظور با استفاده از روش دلفی از بین متغیرهای مطرح شده، تعداد 20 متغیر در پنج گروه (ابعاد اجتماعی ، ابعاد سیاسی، ابعاد اقتصادی، ابعاد زیست محیطی و ابعاد کالبدی) شناسایی شد و سپس با نرم افزار میک مک مورد تجزیه و تحلیل و آنالیز قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که سیستم شهر درچه از پایداری اکولوژیک برخوردار نیست و در صفحه پراکندگی نمودار میک مک پنج دسته متغیر (تاثیر گذار، دووجهی، تاثیر پذیر، تنظیمی و مستقل) قابل شناسایی هستند، در نهایت با توجه به تاثیرگذاری وتاثیرپذیری متغیرها بر یکدیگر چهار متغیر احیای محیط زیست تخریب شده، استفاده از انرژی پاک، توسعه گردشگری و حفظ اراضی کشاورزی شهر به عنوان متغیرهای پیش ران و کلیدی برای توسعه شهر درچه با تاکید بر رویکرد اکولوژیک شناسایی شد.

هدف از این پژوهش واکاوی نقش مکان های سوم شهری در کیفیت محیطی شهر اهواز است. این پژوهش با رویکردی کمَی، به روش پیمایشی و متکی بر مطالعات کتابخانه ای- اسنادی در سال 1402 در شهر اهواز انجام شد. جامعه آماری کلیه شهروندان اهوازی (885000 نفر) در سال 1395 می باشند که به وسیله فرمول کوکران تعداد 390 نفر به عنوان حجم نمونه و به صورت تصادفی به وسیله پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از آزمون های ANOVA، تحلیل رگرسیون، T تک نمونه ای، تحلیل مسیر و... استفاده شد. یافته ها نشان می دهد، تمامی 10 شاخص بررسی شده بالاتر از میانگین مبنا (3) بودند. همچنین در مدل رگرسیونی مشخص شد، متغیرهای پیش بین حدود (741/0= R2) از واریانس متغیر ملاک (کیفیت محیط) را تبیین می کنند؛ و منطقه 6 (میانگین 08/4) برتری بیشتری نسبت به سایر مناطق 8 گانه اهواز ازلحاظ کیفیت محیطی داشت. نتایج نشان داد؛ کیفیت محیط و میزان رضایت شهروندان اهوازی از مکان های سوم شهری با توجه به فرهنگ بومی ساکنین این شهر، ارتباطی تنگاتنگ با وضعیت مکان های سوم این شهر (با بار عاملی 722/0) دارد.

در پژوهش سعی شده از روش توصیفی و تحلیلی تأثیر برنامه های تلویزیونی رسانه ملی که در پیام و محتوای خود، سبک زندگی هویت منطقه ای و شهری را ترویج می کنند. بر میزان و سطح برخورداری از شاخص حس تعلق مکانی شهروندان مناطق 1، 12 و 20 کلانشهر تهران ارزیابی گردد لذا بر اساس مأموریت  شبکه های تلویزیونی ، برنامه های شاخص شبکه های دو و شبکه تهران مورد ارزیابی قرار گرفت و از آنجا که مناطق منتخب، از نظر موقعیت جغرافیایی،شاخص های اقتصادی و درآمدهای شهروندان  ونیز سبک زندگی شهروندی متفاوتند لذا منطقه یک به عنوان منطقه مرفه شهری و منطقه 12 بعنوان منطقه متوسط نشین شهری و منطقه 20 به عنوان منطقه کم برخوردار شهر تهران انتخاب شد. نتایج نشان داد، تأثیر برنامه های تلویزیونی بر شاخص حس تعلق مکانی در سه منطقه مورد مطالعه بر اساس آنالیز واریانس چند متغیر ANOVAمتفاوت است.همچنین   بمنظورتحلیل اولویت  رسانه برای ارتقاء شاخص حس تعلق مکانی در سه منطقه یاد شده  از مدل تاپسیس فازی FTOPSIS استفاده شد و نتایج نشان دادکه ترویج و تبلیغ مؤلفه سبک زندگی شهروندی و در برنامه های تلویزیونی، بیشترین اثرکذاری را در هر سه منطقه منتخب دارد بنابراین رسانه تلویزیون می توانداز طریق برنامه سازی با رویکرد بهبود سبک زندگی شهروندی،احساس تعلق مکانی شهروندان را ارتقا دهد همچنین ازدیدگاه شهروندان تنها در منطقه 1 شهر تهران شاخص حس تعلق مکانی مطلوب می باشد. لذاپیشنهاد می شود ترویج مطالبات محلی و منطقه ای شهروندان مناطق 12 و 20  کلانشهر تهران باید. موضوع برنامه های تلویزیونی باشد.

مسأله ی فقر و نابرابری، نتیجه ی عدم نگاه عادلانه به فضای سرزمین است که در کشور ایران نیز نمود فضایی پیدا کرده است. دهه هاست مسأله ی فقر شهری با عناوین مختلفی مورد اشاره قرار می گیرد: سکونت گاه های غیررسمی، بافت های ناکارآمد، بافت های فرسوده و...طرح ها برنامه ها و قوانین مختلفی برای مقابله با این مسأله تدوین می شوند، اما آنچه شاهدش هستیم، گسترده تر شدن و ژرف تر شدن ابعاد مسأله است. بافت ناکارآمد شهر آبادان، چشم انداز نامناسبی در منظر و سیمای شهری داشته و تهدیدی جدی نیز برای ساکنان آن محسوب می شود. تحلیل پراکنش فضایی فقر در بافت های ناکارآمد نفت شهر آبادان، به منظور برنامه ریزی بهتر برای ساماندهی، توانمندسازی و ارتقای کیفیت زندگی در این بافت ها است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی-تحلیلی است. در این تحقیق، سی شاخص موردنظر در قالب سه عامل اصلی اقتصادی اجتماعی و کالبدی توسط تکنیک AHP طبقه بندی و برای نمایش نتایج تحلیل فضایی پراکنش فقر شهری در بافت های ناکارآمد شهر آبادان از نرم افزارARC GIS 10/3  استفاده شده است. نتایج نشان می دهد وضعیت پراکنش فقر در بافت های ناکارآمد شهر آبادان از الگوی خوشه ای تبعیت می کند. بر اساس نتایج فقر چندبعدی، بافت های ناکارآمد با ساکنین خیلی فقیر  بیشتر در قسمت های غربی و شرقی شهر تمرکز دارند و این پهنه 54/11 درصد از مساحت بافت های ناکارآمد را در برمی گیرند. پهنه های فقیر نیز با 6/22 درصد مساحت، بیشتر در قسمت های شمالی از قبیل (محله های سلیچ غربی، فیه، کوی ملت و شاه آباد)، غربی (محله های احمدآباد  و بریم) و شرقی (محله های الوانیه و ذوالفقاری) شهر قرار دارند.

پیاده راه بخشی از فضای شهری است که حرکت پیاده در اولویت بوده و حرکت سواره در تمام یا بخشی از ساعات شبانه روز در آن حذف می شود. پیاد راه علاوه بر تأمین دسترسی، فضایی سرزنده، امن و راح ت را ب رای حضور گروه های مختلف اجتماعی، برقراری تعاملات اجتماعی و انجام فعالیت های اختیاری ایجاد می کند. این پژوهش با هدف ارائه الگوی پیاده راه سازی در سطح شهر خرم آباد و با رویکردی نظری _کاربردی متکی بر مطالعات مدلی و نرم افزاری انجام پذیرفته است. برای دستیابی به اهدف پژوهش چهار دسته شاخص از طریق الگوریتم درخت پوشای کمینه در محیط نرم افزار Matlab 2016 استاندارد و برای شاخص گذاری استفاده شده است. در ادامه برای تحلیل فضایی شاخص ها از فرآیند تحلیل شبکه  به دست آمده در محیط نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که 43/29 درصد از مساحت بافت شهری خرم آباد وضعیت کاملاً مناسب، برای احداث پیاده راه دارد. تحلیل فضایی شهر خرم آباد نشان می دهد، پنج مسیر بهینه برای توسعه پیاده راه سازی منطبق بر الگوی های نظری حاصل از پژوهش شامل: معیارهای اجتماعی اقتصادی، کالبدی فضایی، ترافیک و دسترسی در سطح شهر قابل دستیابی است. بهترین پیاده راه سازی مسیر حد فاصل میدان 22 بهمن، بلوار ولایت، بلوار 60 متری و بلوار شرق به سوی کوی انقلاب شناسایی شد.

تاب آوری اجتماعی نقش مهمی در پایداری اجتماعی در برابر بحرانهای شهری داردلذا، پژوهش حاضر تلاش کرد تا با استفاده از روش «توصیفی- تحلیلی» از طریق ابزار پرسشنامه به تعداد 383 نفر به تحلیل تطبیقی کیفیت تحقق مؤلفه های تاب آوری اجتماعی در مناطق 1، 12 و 20 کلانشهر تهران بپردازد. نظرات شهروندان بر حسب فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه بندی شده و تخصیص نسبی بر اساس حجم جمعیت گردآوری گردید. نتایج نشان داد که کیفیت تحقق و برخورداری از مؤلفه های تاب آوری اجتماعی در سه منطقه مورد مطالعه بر اساس آنالیز واریانس چند متغیره1 متفاوت بود ، و نتایج نشان داد که شاخص اعتماد عمومی در منطقه 1 به عنوان یکی از مناطق مرفه تهران و شاخص مشارکت غیررسمی در منطقه 12 به عنوان یکی از منطقه های متوسط نشین و شاخص حس تعلق مکانی در منطقه 20 به عنوان یکی از مناطق کم برخوردار از اولویت برخورداربودند و اما در تحلیل اولویت مؤلفه های تاب آوری در سه منطقه یاد شده بر اساس مدل تاپسیس فازی2 و در هر سه منطقه یاد شده، شاخص آگاهی به ترتیب با (منطقه 1 با 5518/0 وزن فازی) (منطقه 12 با 5675/0 وزن فازی) و (منطقه 20 با 6451/0 وزن فازی) بیشترین تاثیر را پذیرفته است. در نتیجه مشخص شدکه راهبرد ارتقای تاب آوری اجتماعی در کلانشهر تهران باید در راستای افزایش سطح آگاهی و مهارت های شهروندی در هر سه منطقه تهران باشد همچنین باید در راستای افزایش سازگاری و همبستگی اجتماعی شهروندان بوده ونیزموجب افزایش مشارکت غیر رسمی آنها گردد و همیاری و عضویت شهروندان را در تشکل های درون گروهی و اجتماعی افزایش دهد همچنین بهبود حس تعلق مکانی و هویت مندی اجتماعی در مناطق کم برخوردار شهری باید در اولویت قرارگیرد ، تا بتوان به تاب آوری اجتماعی همگن و پایدار در کلانشهر تهران دست یافت.

از اصلی ترین چالش های پایدار در بافت های ناکارآمد شهری، فقر اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و کالبدی-فضایی بیشتر ساکنین این بافت ها است. به کارگیری استراتژی توانمندسازی در مواجهه با فقر شهری یکی از راهکارهای پیش روی بسیاری از شهرها است. فقر بافت های ناکارآمد منعکس کننده کاستی ها و نارسایی های سیاست های دولت و بازار رسمی است و از عوامل عمده ناهنجاری در مناسبات شهری محسوب می شود. در پژوهش حاضر تلاش شده است با شناسایی عوامل استراتژیک و کلیدی مؤثر، زمینه تهیه سناریوهای محتمل برای توانمندسازی فقر بافت های ناکارآمد نفت شهر آبادان در افق 1420 فراهم آورده شود. داده های این پژوهش با روش ترکیبی مصاحبه با نخبگان و روش دلفی به دست آمده و طی دو مرحله عوامل اصلی مشخص، پالایش یا ترکیب شده اند. درنهایت، 50 عامل و روند اصلی مشخص شد و از طریق پرسشنامه هایی، تأثیرات متقابل آن ها جمع آوری شد و با نرم افزار میک مک تحلیل شد. سرانجام 15 عامل به عنوان پیشران های استراتژیک و کلیدی شناسایی شد. در مرحله بعد با ادغام روش ماتریس اثرات متقابل و نرم افزار سناریو ویزارد به شناسایی سناریوهای پیش روی توانمندکردن ساکنین فقیر بافت های ناکارآمد نفت شهر آبادان پرداخته شد. پانزده سناریو از شدت بسیار زیاد در احتمال وقوع برخوردار بودند؛ به طوری که میزان امتیاز این 15 سناریو بین 17 تا 25 بود. پس از صحه گذاری و اعتبارسنجی توسط خبرگان، چهار سناریوی فاجعه، در آستانه فاجعه، ایستا و سناریوی طلایی به دست آمد. سپس وضعیت هرکدام از سناریوها با توجه به شاخص های استخراج شده با مدل گرافیکی توسط نرم افزار GIS ترسیم شد. نتایج نشان می دهد، در تمامی سناریوهای یادشده وضعیت دو شاخصه عمده فساد و قیمت مسکن در تمام سناریوها به سمت افزایش پیش خواهند رفت. به نظر می رسد، حتی خوش بینانه ترین تحلیل ها نیز گونه ای از مدیریت در حوزه سیاسی-اقتصادی فارغ از فساد را در نفت شهر آبادان پیش بینی نمی کنند.  

تحقیق حاضر با هدف تبیین مدل ساختاری تاثیر هویت شهری در پایداری محله های بافت قدیم و جدید مناطق 3 و 7 شهر اصفهان صورت پذیرفته است. این تحقیق بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد. جهت جمع آوری داده های مربوط به پایداری و هویت محله های موجود در بافت قدیم و جدید مناطق 3 و 7 از روش میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش؛ کلیه متخصصین، اندیشمندان، صاحب نظران، دانشگاهیان و مسئولان بافت قدیم و جدید مناطق سه و هفت شهر اصفهان می باشند. حجم نمونه نیز 100 نفر در نظر گرفته شده است که به روش تصادفی ساده نمونه گیری شده است. به جهت مدلسازی روابط بین متغیرها، از مدل معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی (PLS) و با استفاده از نرم افزار Smart PLS استفاده گردیده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بین مولفه های مکانی (انسانی، طبیعی) هویت و پایداری بافت قدیم و جدید محله های منتخب مناطق 3 و 7 با ضریب مسیر 963/0 و آماره آزمون 311/290 و نیز با سطح خطای کمتر از 05/0 ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. بر این اساس مشخص گردید که مولفه های انسانی با ضریب همبستگی 967/0 بیشترین تاثیر را در پایداری محلات مناطق 3 و 7 شهر اصفهان دارد.

توسعه پایدار در طول زمان و به تدریج رویکردهای متنوع را با اهداف متنوع مطرح ساخت؛ از جمله این رویکردها که موضوع محیط زیست در آن پررنگ تر و دارای تأکید بر روابط توسعه شهر و بستر طبیعت است شهراکولوژیک است. هدف از این پژوهش تعیین عوامل بومی مؤثر در دستیابی به شهراکولوژیک در جهت توسعه پایدار در شهر درچه بود. این پژوهش از لحاظ پارادایمی جزء پژوهش های ترکیبی (کیفی و کمّی) به شمار می رود، از لحاظ هدف کاربردی است، و از لحاظ ماهیت توصیفی تحلیلی و اکتشافی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی از طریق دو ابزار مصاحبه با متخصصان با روش دلفی و پرسشنامه بود. در روش کیفی (مصاحبه دلفی) با 30 نفر از کارشناسان و خبرگان مصاحبه انجام شد و در روش کمّی جامعه آماری پژوهش شهروندان بالای 15 سال شهر درچه بودند که در سال 1395 تعداد آن ها 37367 نفر بوده است که از این تعداد 375 نفر با روش خوشه ای انتخاب شدند. روایی پرسشنامه به صورت صوری از دیدگاه متخصصان برنامه ریزی شهری و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج پژوهش در دو روش (کیفی و کمّی) نشان داد ابعاد زیست محیطی و اقتصادی با میانگین 23/4 و 11/4 و ضریب رگرسون (Beta) 345/0 و 349/0 به بهترین وجه دستیابی به شهراکولوژیک را تبیین می کنند و بین محلات مختلف شهر از لحاظ شاخص های شهراکولوژیک همگونی نسبی وجود دارد و می توان با یک مدل مشخص به توسعه شهراکولوژیک دست یافت. همچنین، بر اساس همبستگی پیرسون، شهروندانی که سطح سواد بالاتری داشته اند با ضریب 585/0 میزان آمادگی بیشتری برای اجرای پروژه شهراکولوژیک از خود نشان داده اند.

شهر را می توان پیچیده ترین محصول بشر دانست که در طول تاریخ فرایند تکاملی خود را پیموده است. موضوعات و مسائل شهری دارای ابعاد و سطوح متعددی هستند که تحلیل آنها را بسیار سخت می کند. ترکیب چالش های جهانی و محلی، پیچیدگی های شهری شگرفی را ایجاد کرده که در تلاش برای مواجه شدن هوشمندانه با این پیچیدگی ها، ایده ها، استراتژی ها و ابزارهای نو به منظور ارتقا کیفیت فضاهای شهری به عنوان مهمترین صحنه زندگی جمعی در فاصله های زمانی کوتاه تری نسبت به گذشته شکل می گیرند رویدادها، پدیده های فضایی، موقتی و هدفدار هستند و از آنجا که حاصل تعامل میان مردم، فضا و مدیریت رویدادها هستند، منحصر به فرد بوده و هرکدام تجربه های جدید را ارائه می دهند. این پژوهش از نظر ماهیت هدف کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی تحلیل می باشد که به دنبال بررسی و تحلیل میزان رویداد مداری شهر شیراز است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، شاخص هایی در سه بخش؛ بخش تسهیلات و زیرساخت رفاهی ، زیرساخت حمل و نقل و در بخش فضای رویداد در 15 دسته استخراج شد. در ادامه از روش بهینه سازی ازدحام اولیت بندی شدند و در ادامه نیز با استفاده از فرایند تحلیل آنالیز شبکه (Network Analys) به بررسی وضعیت مناطق 11 گانه شهر شیراز از محیط (Analys Spatial) در محیط نرم افزار ArcGis استفاده شده است. نتایج نشان داد بیش از 65 درصد مناطق شهر شیراز یعنی مناطق 2، 3، 5، 7، 8 و 11 در وضعیت برخورداری کاملا محروم و محروم از نظر دسترسی به شاخص های رویداد مداری قرار دارند. نتایج تفکیکی وضعیت مناطق شهر شیراز از نظر شاخص های رویداد مداری نشان می دهد که 27 درصد مناطق در وضعیت کاملا برخوردار، 9 درصد در وضعیت برخوردار، 9 درصد در وضعیت نیمه برخوردار، 18 درصد در وضعیت محروم و 47 درصد در وضعیت کاملا محروم بودند. با توجه به این یافته ها در سطح مناطق شهر شیراز بازگشت تسهیلات زیرساخت رفاهی در اولویت برنامه ریزی مدیران شهری خواهد بود.

ام روزه فعالیت ه ای شهری، رف ت و آم دها و ارتباطات سطح یه شهر به میزان زیادی تغییر ک رده و ای ن تغیی رات بدون توجه به شرایط زیست محیطی و محیط مطلوب انسانی بوده است به گونه ای که مشکلات زی ادی را به ویژه برای انسان ها فراهم آورده است. در گذش ته طراح ی مس یر ه ا، فضاها و ارتباطات مکانی به گونه ای بوده که اهمی ت ویژه ای به انسان ها به عنوان استفاده کنندگان اص لی در نظر داشته است جنبش پیاده راه سازی به عنوان یکی از راهبردهای بهبود کیفیت محیط شهری محسوب می شود این پژوهش با هدف ارائه الگوی پیاده راه سازی شهری در سطح شهر خرم آباد با رویرکردی از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی تحلیل متکی بر مطالعات مدلی و نرم افزار انجام پذیرفته است برای دستیابی به هدف 20 شاخص در 4 دسته از طریق الگوریتم درخت پوشای مینیمم MST در محیط نرم افزار Matlab 2016 استفاده گردیده است و برای فضایی سازی شاخص ها از فرآیند تحلیل شبکه (Network Analyst Tools) در محیط نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که 11758591.7 متر مربع یعنی 29.43 درصد از مساحت بافت شهر خرم آباد دارای وضعیت کاملا مناسب، برای احداث پیاده راه است همچنین تحلیل فضایی شهر خرم آباد نشان می دهد که 5 مسیر بهینه برای توسعه پیاده راه سازی این شهر شامل 1: حد فاصل میدان 22 بهمن بلوار ولایت بلوار 60 متری بلوار شرق به سوی کوی انقلاب، 2: خیابان شهید مطهری، چهار راه بانک بلوار شریعتی، خیابان اسد آبادی و میدان مجاهدین اسلام، 3: میدان امام خمینی تا میدان امام حسین(ع) میدان شقایق، 4: خیابان امام و علوی، خیابان کریم خان زند و 5: بلوار بهارستان، بزرگ مهر و بلوار ایران زمین است.

کاهش فقرشهری در شهر آبادان بدون رویکرد توانمندسازی و شناخت فرصت ها و تهدیدها این مسیر در آینده محقق نخواهد شد. لذا شناسایی پیشران های استراتژیک جهت برنامه ریزی های اصولی برای توانمندسازی ساکنین فقیر بافت های ناکارآمد نفت شهرآبادان در افق 1420 هدف این پژوهش می باشد. روش پژوهش از نوع آینده نگاری استراتژیک می باشد. تکنیک ها و نرم افزارهای مورداستفاده عبارت اند از: پویش محیطی، تحلیل اثرات متقاطع، نظرات خبرگان، نرم افزار Micmac. متغیرهای بخش های عوامل اقتصادی و اجتماعی بیشترین تأثیرگذاری را بر سیستم شکل گیری توانمندسازی فقر بافت های ناکارآمد شهر آبادان داشته اند و ابعاد کالبدی و مدیریتی کمترین درجه تأثیرگذاری را دارا بوده اند. پیشران های استراتژیک شامل ارتقای سرمایه انسانی فقرا، تدوین راهبردهای ملی کاهش فقرشهری، نهادینه سازی مشارکت اجتماعی، کاهش تورم، کاهش فساد، سرمایه گذاری دولت در کاهش فقر و سرمایه گذاری در حوزه مسکن می باشد.

چکیده امروزه، آسیب پذیری شهرها و به ویژه بافت های قدیمی و فرسوده در برابر سوانح طبیعی، تبدیل به یک از دغدغه های اصلی برنامه ریزان ومدیران شهری در سال های اخیر شده است .به همین دلیل تقویت اجتماع ساکن در یک محیط نقش اثر گذار در کاهش خطرات وخسارات دارد .با توجه به شرایط وموقعیتی که بافت فرسوده منطقه سه شهر اصفهان در توسعه اقتصادی وتاریخی شهر اصفهان دارد وعدم توجه ورسیدگی مناسب ، شرایط در بعد اجتماعی تاب آوری منطقه مورد نظر در وضعیت نامناسبی است .تببین تاب آوری اجتماعی به منظور مواجه مطلوب با پیامدهای سوانح ضروری است ، این پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر اساس ماهیت از نوع توصیفی - تحلیلی می باشد. جامعه آماری 385خانوار ساکن در محله های بافت فرسوده منطقه سه شهر اصفهان با استفاده از فرمول کوکران برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل داده های آماری ، از تحلیل عاملی و روش مدل یابی معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی با استفاده از آزمونt تک نمونه ای با نرم افزار SmartPLS3 و SPSS استفاده شد. در نهایت نقشه های تاب آوری در محیط GIS ترسیم وتحلیل شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق با استفاده از مدل PLS در حالت نمایش آماره t باصریب بالاتر از 58/2 نشان از رابطه معنی داری در سطح اطمینان (۰٫۰۱>P)میزان اثرگذاری هر کدام از مؤلفه ها ، برتاب آوری اجتماعی می باشد. سرمایه اجتماعی ،آگاهی ودانش ، مشارکت اجتماعی ،مهارت وتوانایی وحس تعلق مکانی به ترتیب با میانگین 46/2، 39/3، 54/2، 17/3، 73/2، 4/ 2 (کمتر از میانگین ملاکی 05/۰>p و ۶۷/۳) می باشد.نتایج نشان می دهد اکه وضعیت تاب آوری اجتماعی محلات منطقه سه شهر اصفهان در شرایط نامطلوبی قرار دارد وتاب آور نمی باشد .محله های سرتاوه وسرچشمه ، با میانگین آماری57/2 و69/2 به ترتیب در شرایط نامطلوب قرار دارد

رهیافت بازآفرینی رجوع معناداری به هویت بافت تاریخی دارد که دستیابی به آن تنها در گرو توجه به گردشگری خلاقانه شهری است. توجه به بافت فرسوده و رفع ناپایداری آن ها به موضوع محوری در شهرها بدل شده به گونه ای که بازآفرینی شهری با رویکرد توسعه گردشگری به عنوان چاره ای برای حفظ این گونه بافت های ارزشمند توصیه می گردد. ازاین رو پژوهش حاضر باهدف شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر بازآفرینی بافت های تاریخی از منظر توسعه گردشگری انجام شد. تحقیق حاضر با توجه به هدف، کاربردی و بر اساس روش از نوع توصیفی- تحلیلی است. مؤلفه های مورد مطالعه در این تحقیق در 7عامل اجتماعی، کالبدی و زیرساختی، اقتصادی، سیاسی، ضوابط، فرهنگی و بافت فرسوده تقسیم بندی شدند. برای دستیابی به اهداف پژوهش، از روش دیمتل فازی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش در مقدار (Di+Ri) نشان داد که بعد اقتصادی با امتیاز نهایی 159/3 با اهمیت ترین مؤلفه در بین مؤلفه های مورد مطالعه جهت توسعه گردشگری در بافت های قدیمی شهر اهواز می باشد. همچنین نتایج در مقدار (Di-Ri) نشان داد که در گروه علّی مؤلفه های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و سیاسی قرار دارد و اثرگذارترین آن ها بعد اجتماعی با امتیاز نهایی 615/0 و در گروه معلول مؤلفه های فرهنگی، بافت فرسوده و ضوابط قرار دارد که اثرپذیرترین آن ها بافت فرسوده با امتیاز نهایی 4723/0- شناسایی شد.

به منظور تحلیل مناسب از تأثیرات فرهنگی و جغرافیایی رسانه ها، استفاده از نتایج مؤلفه های تاب آوری اجتماعی، رهیافتی کلیدی است. در این راستا، مطالعه حاضر تلاش کرده است تا با هدف کاربردی و روش «توصیفی-تحلیلی» به تحلیل تطبیقی اثرگذاری برنامه های تلویزیون بر تحقق مؤلفه های تاب آوری اجتماعی در مناطق 1، 12 و 20 کلان شهر تهران بپردازد. با روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه، نظرات 384 شهروند بر حسب فرمول کوکران به روش نمونه گیری طبقه بندی شده، گردآوری شد. نتایج نشان می دهد که کیفیت تحقق و برخورداری از مؤلفه های تاب آوری اجتماعی در سه منطقه مورد مطالعه براساس آنالیز واریانس چندمتغیره متفاوت است. همچنین تحلیل اولویت برنامه ریزی برای تحقق بخشی به مؤلفه های تاب آوری در سه منطقه یادشده براساس مدل تاپسیس فازی نشان می دهد که شاخص اعتماد عمومی در منطقه 1 به عنوان منطقه مرفه شهری، شاخص مشارکت غیررسمی در منطقه 12 به عنوان منطقه متوسط شهری و شاخص حس تعلق مکانی در منطقه 20 به عنوان منطقه فرودست از اولویت بیشتری برای برنامه ریزی در راستای ارتقای تاب آوری اجتماعی برخوردارند. و راهبرد رسانه ای تلویزیون و شبکه دو سیما و در جغرافیای رسانه ای هدف، می تواند در راستای ارتقای اعتماد عمومی شهروندان و افزایش همبستگی اجتماعی، ارتقای شاخص مشارکت غیررسمی ازطریق همیاری و همراهی در تشکل های اجتماعی مناطق شهری و بهبود حس تعلق مکانی در مناطق فرودست برای ایجاد حس انگیزه و تعلق و هویت مندی اجتماعی قرار گیرد.

امروزه خسارت های فراوان مخاطر ات طبیعی و انسانی به محیط و کالبد شهرها موجب شده است که مفهوم تاب آوری برای کاهش آثار سوانح، به حوزه ای مهم در عرصه مدیریت بحران تبدیل شود.همچنین معضلات ومشکلات بافت فرسوده شهری به دلیل نبود زیرساختهای مناسب شهری و افت عملکرد این بافتها از نظر ابعاد کالبدی یکی از مسائلی است که شهروندان را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است . این پژوهش کاربردی و از روش توصیفی_تحلیلی، با هدف شناسایی شاخصها و عوامل مؤثر بر تاب آوری کالبدی در بافت فرسوده منطقه سه شهر اصفهان و سنجش و ارزیابی میزان تاب آوری کالبدی انجام پذیرفته است. جامعه آماری این پژوهش، خانوارهای ساکن در محله های بافت فرسوده منطقه سه شهر اصفهان است. حجم نمونه در تحقیق، با استفاده از فرمول کوکران،385 معادل خانوار برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمونهای t تک نمونه ای، آزمون F و تحلیل مسیرمعادلات ساختاری در محیط نرم افزاریSmartPLS3 و SPSS استفاده گردید ونقشه ها در محیط GIS ترسیم وتحلیل شد. نتایج حاصل از آزمون t یک نمونه ای نشان می دهد. که میانگین شاخص کیفیت و تراکم ابنیه ،دسترسی به نهادهای امدادی ومدیریتی وکیفیت خدمات عمومی و زیرساخت های شهری به ترتیب بامیانگین 35/3، 89/2، 9/2، در سطح نامطلوب (05/۰>p و میانگین ملاکی کمتراز ۶۷/۳) قرار گرفته است.نتایج تحقیق نشان میدهد محله جویباره و احمد آباد به ترتیب، از نظرتاب آوری کالبدی و دسترسی ها دربدترین وبهترین وضعیت و محله های سرتاوه ،امام زاده اسماعیل ،سنبلستان ونقش جهان در رتبه دوم تاب آوری ومحله سرچشمه و شهشهان رتبه سوم تاب آوری قراردارند.. همچنین ضرایب مسیرمعادلات ساختاری ابعادکالبدی کیفیت وابنیه۰٫۷۳،امدادی ومدیریتی ۰٫۹۲۵ ، دسترسی و زیرساخت های شهری ۰٫۸۷۸بدست آمده که فرضیات تحقیق را تایید و شاخص کالبدی وزیرساختی دارای رابطه معنادار و تأثیرگذار برتببین تاب آوری بافت فرسوده محلات منطقه سه شهر اصفهان دارند.

  نظریه حکمروایی خوب شهری نظریه جدیدی است که می تواند نحوه اداره مطلوب جامعه را از طریق ارتقای کیفیت شاخص های هشت گانه، برنامه توسعه سازمان ملل UNDP)) محقق سازد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر ابعاد حکمروایی خوب شهری بر میزان پایداری محلات کهنوج می باشد. روش پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی بوده از نظر نحوه گردآوری داده ها پیمایشی است. ابزار گردآوری اطلاعات، به صورت دو پرسشنامه محقق ساخته بر مبنای شاخص های حکمروایی و توسعه پایدار محلات شهر کهنوج می باشد. روایی سؤالات پرسشنامه به صورت روایی صوری و پایایی آن بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 931/0محاسبه بدست آمد که نمایانگر ضریب اعتماد بالای آن است. جامعه آماری شامل تعداد 42400 نفر از شهروندان  بالای 20سال محلات شهر کهنوج می باشد که تعداد 380 نمونه مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی شاخص های 5گانه حکمروایی خوب شهری نشان دهنده حد متوسط این شاخص در شهر کهنوج است. بررسی تأثیر حکمروایی خوب شهری بر پایداری محلات بیانگر آن است که از میان هفت متغیر موجود در معادله رگرسیونی، متغیر قانون مندی به بهترین وجه تغییرات متغیر وابسته (توسعه پایدار شهری) را تبیین می کند. مرتبه دوم اجماع گرایی از ضریب تأثیر استانداردی معادل 18/0درصد برخوردار است. متغیر مشارکت با ضریب تأثیر استاندارد 16/0 درصد در مرتبه سوم تأثیرگزاری بر متغیر توسعه پایدار شهری قرار دارد. همچنین متغیر اثربخشی و مسئولیت و پاسخگویی با ضریب تأثیر استاندارد 13/0 درصد و 12/0 درصد در رتبه چهارم و پنجم تأثیرگزاری بر متغیر توسعه پایدار شهری قرار دارند. در پایان پیشنهادهایی نیز برای پایدار ساختن محلات ناپایدار در راستای شاخص های حکمروایی و به تفکیک هر کدام از شاخص های حکمروایی خوب شهری شامل مشارکت، اثربخشی و کارایی، شفافیت، قانونمندی، مسئولیت و پاسخگویی، اجماع گرایی و داشتن چشم انداز ارائه گردیده است.