درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۵۰۱ تا ۳٬۵۲۰ مورد از کل ۷۹٬۳۰۳ مورد.
۳۵۰۱.

تأثیر رفتار انسان بر سرشت وی از دیدگاه قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال ۱۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۳) 25 - 43

کلیدواژه‌ها: رفتار سرشت انسان سرشت آفرینش انسان طینت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰ تعداد دانلود : ۳۰
«تأثیر رفتار انسان بر سرشت وی» مسئله ای مهم در انسان شناسی است که در پژوهش های روایی کانون توجه بوده، اما در پژوهش های قرآنی بررسی نشده است. پژوهش حاضر دیدگاه قرآن را درباره مسئله یادشده به روش تفسیر موضوعی بررسی می کند. بر اساس این پژوهش، ظاهر آیات این است که رفتارهای اختیاری انسان ها در ایجاد اصل مؤلفه های سرشت ایشان تأثیری نداشته و خداوند متعال صرف نظر از اختلاف رفتار انسان ها، اصل مؤلفه های سرشت ایشان را به صورت مشترک آفریده است؛ اما در خصوص فعلیت و قوه یا شدت و ضعف مؤلفه های سرشت، مفاد آیات این است که خداوند مؤلفه های سرشت را در برخی انسان ها (مانند معصومان) بالفعل یا قوی، و در برخی دیگر (مانند منافقان) بالقوه یا ضعیف آفریده است. با توجه به لازمه مفاد آیات و تأیید آن توسط نص برخی روایات و ظاهر برخی دیگر، علت این تفاوت، تفاوت رفتارهای انسان هاست که در هنگام آفرینش سرشت ایشان، نزد خداوند معلوم بوده است.
۳۵۰۲.

تأثیر زمانه بر آرای مفسران در مصداق یابی آیات 4-8 سوره اسراء(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال ۱۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۳) 136 - 156

کلیدواژه‌ها: سوره اسراء مصداق یابی آیات مصداق روزآمد تأویل قرآن یهود در قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۱۸
از جمله ظرفیت های قرآن کریم، جریان دائمی آن است که در پرتو آن، امکان بهره گیری از این کتاب آسمانی در زمان های پس از نزول فراهم می آید. این بهره برداری، گاه از انطباق بر مصادیق نو ناشی می شود. از جمله آیاتی که هم در مصداق نخستین و هم در مصداق های پسینش بحث ها و آرای متعددی را پدید آورده، آیات 4 8 سوره اسراء است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی در پی تبیین راز اختلاف نظر مفسران در بیان مصداق این آیات در دو حوزه تفسیر و تطبیق، به مواردی دست یافته است: برخی مفسران بر اساس اطلاعات تاریخی، آیات را تفسیر و مصادیق آن را بیان کرده اند؛ ولی در باب مصادیق مبتنی بر تأویل آن آیات سخنی نگفته اند؛ برخی دیگر آیات را بر اساس شرایط کنونی یهود و مسلمانان تفسیر کرده و گاه میان تفسیر و تأویل آیات خلط نموده اند؛ برخی نیز بخشی از آیات را با تکیه بر اطلاعات تاریخی و بخشی دیگر را با توجه به شرایط کنونی یهود تفسیر و تعیین مصداق کرده اند. در این میان، برخی مفسران، هم به مصادیق پیشین و هم به بخشی از آیات که گویای شرایط کنونی یهود است، پرداخته اند. این دیدگاه با تطبیقات مطرح شده در احادیث معصومان(ع) نیز ناسازگار نیست. غالب مفسران در پی بیان مصادیق بعدی آیات نبوده اند؛ اما در احادیث معصومان(ع) به این بُعد از ظرفیت معرفتی آیات توجه و برخی از مصادیق مهم آن بیان شده است.
۳۵۰۳.

توهم توجیه الحاد با خودمتناقض انگاری صفات علم، اراده و قدرت الهی در بیان مایکل مارتین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت کلامی سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 7 - 26

کلیدواژه‌ها: الحاد صفات الهی عالم مطلق خیرخواه مطلق قادر مطلق مایکل مارتین الحاد فلسفی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۲۲
خداباوری و الحاد دو جریان همیشه درتقابل هستند که وجود خدا، صفات و افعال او موضوع مباحثات آنان بوده و بحث های گسترده ای درباره ادله آنها در طی تاریخ ثبت شده است. مایکل مارتین، از ملحدان عصر حاضر، صفاتی چون علم مطلق، قدرت، اراده آزاد و کمال اخلاقی خداوند را سبب تناقض و انکار وجود خدا دانسته و سعی بر اثبات الحاد داشته است. نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی و کتابخانه ای درصدد بررسی انتقادی این گفتار و نشان دادن نقاط ضعف آن است. مارتین بعد از ارائه تعاریفی از علم مطلق، دومین تعریف را از این جهت که می تواند مقصود الهی دانان از کمال علمی را برساند، می پذیرد و اشکال اصلی او به خداباوران در همین جاست که کمال علمی خدا هم ناسازگاری درونی دارد، هم با برخی کمالات دیگر وی در تناقض است. در این نوشتار، تعاریف «عالِم مطلق» و ایراداتی که مارتین به این تعاریف مطرح می کند، بررسی خواهد شد و ازطرف دیگر با چند بیان، تناقضات میان صفات الهی نیز پاسخ داده می شود. برخی نقدها معناشناختی اند که رویکرد مارتین به معانی اوصاف الهی و برخی اصطلاحات ریاضی را بررسی می کند. سپس با عنوان نقدهای معرفت شناختی، به بررسی تعریف مارتین از مفهوم علم و معرفت پرداخته شده است. در آخر نیز خطاهای مارتین در فهم اوصاف الهی در بخش نقدهای خداشناختی ارائه می شود. به طور کلی، مارتین نگاهی انسان واره به خدا دارد و او را متأثر و زمانی می داند که به الهیات پویشی نزدیک شده است.
۳۵۰۴.

روش فهم حدیث در پرتو قرآن با تکیه برکتاب صافی ملا خلیل قزوینی در شرح الکافی کلینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۵ ۲۹-۵

کلیدواژه‌ها: روش فهم حدیث قرآن الکافی صافی در شرح کافی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۳۰
در میان ابزارهای فهم و شرح احادیث، آیات قرآن کهن ترین و شایسته ترین متن به شمار می رود و حدیث پژوهان و فقیهان در فهم احادیث، بسیار به آیات قرآن استناد جسته اند. البته روش استفاده آنان از آیات قرآن پراکنده بوده و تاکنون متن مدونی با این عنوان به رشته تحریر در نیامده است. نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، روش فهم حدیث در پرتو قرآن را با رویکردی بر کتاب «صافی در شرح کافی» اثر ملاخلیل قزوینی مورد واکاوی قرار داده است. به بیانی دیگر تحقیق حاضر به دنبال پاسخ دادن به این سؤال است که ملاخلیل قزوینی در فهم و تشریح احادیث کافی چه بهره ای از آیات قرآن برده است؟ داده های تحقیق نشان می دهد که او ضوابط و قواعد و ابزارهای مفسران در فهم و تفسیر آیات قرآن را در خصوص احادیث پیاده سازی کرده و در میان ابزارهای مورد استفاده او در فهم و تشریح احادیث، آیات قرآن دارای جایگاه ویژه ای بوده است. روش مؤلف کتاب در زمینه فهم احادیث کافی با استناد به آیات قرآن، تحت عناوینی چون: کشف معنا از طریق مباحث ادبی، ارتباط ظاهری احادیث با قرآن، مصداق یابی، تصحیح آسیب های نوشتاری احادیث، قاعده سیاق، معلومات بدیهی و عقلی و مباحث علمی مورد بررسی قرار گرفته است.
۳۵۰۵.

درآمدی بر نظریه قرآنی ولایت اجتماعی

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی قرآن سال اول پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ ۲۴۶-۲۱۵

کلیدواژه‌ها: نظریه قرآنی ایمان کفر کنش ولایت عرضی ولایت اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۲۸
اهمیت ولایت را می توان از تأکیدهای قرآن کریم و روایات اسلامی فهمید. ولایت به عنوان گزاره کلیدی و محوری دین، دارای ابعاد گوناگونی است. در میان تمام ابعاد و گونه های ولایت، قرآن کریم نوعی از ولایت میان افراد جامعه را بیان می کند که در نوشتار حاضر از آن با عنوان ولایت اجتماعی یاد شده است. ولایت اجتماعی یا همان ولایت افراد بر یکدیگر، بُعد عرضی ولایت است که بر مبنای کفر یا ایمان و کنش مطابق آن شکل می گیرد و دسته بندی می شود. پژوهش حاضر برای بررسی نظریه قرآنی ولایت اجتماعی از روش تفسیر موضوعی با رویکرد توصیفی- تحلیلی استفاده نموده است. این بعد از ولایت نتایج شگرفی در دانش علوم انسانی اسلامی به ویژه علم جامعه شناسی به ارمغان می آورد و به بسیاری از سؤالات اساسی موجود در این علوم پاسخ می دهد که با عنوان کارکردهای نظری و عملی مطرح می شود. کارکردهای نظری آن مانند تعریف جامعه و تبیین اصیل بودن فرد در برابر اجتماع و کارکردهای عملی همچون نظارت اجتماعی و کنش های مقدس جمعی است.
۳۵۰۶.

بررسی امکان اقاله اجباری قراردادهای هوشمند به نوع سنتی در شرایط نوسانات ارزش رمز ارز از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق بشر اسلامی سال ۱۳ بهار ۱۴۰۳ شماره ۳۲ 69 - 94

کلیدواژه‌ها: قراردادهای هوشمند عمل به تعهدات اقاله قرارداد رمزارز کرامت انسانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۶۲
امروزه قراردادهای هوشمند که وسیله پرداخت در آن رمزارز می باشد، در حال مرسوم شدن است. درصورتی که ارزش رمزارز به صورت ناگهانی کاهش یا افزایش یابد؛ ممکن است هر یک از طرفین قرارداد به طور ناگهانی متضرر شوند. هدف این پژوهش آن است که امکان اقاله اجباری قرارداد هوشمند به نوع سنتی در شرایط مذکور بررسی گردد. پژوهش های پشین عمدتا در رابطه با ماهیت قراردادهای هوشمند بوده و بحث اقاله قرارداد در شرایط نوسانات اقتصادی تاکنون بررسی نشده است. این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی درصدد پاسخ به این سؤال است که در وضعیت مذکور، امکان اقاله اجباری قراردادهای هوشمند به نوع سنتی وجود دارد یا خیر. چنین به نظر می رسد که باوجود عدم صراحت قانونی در این شرایط، بنا به تفسیر موسع از شرایط اسباب سقوط تعهدات و همچنین استناد به منابع فقهی، می توان چنین اقاله ای را اجباری نمود. از دیدگاه فقهی، بر اساس اصول انصاف، عسر و حرج، کرامت انسانی و شرایط فورس ماژور می توان جایگزینی این نوع قرارداد با قراردادهای عادی براساس عرف عمومی را امری جایز دانست. از دیدگاه حقوقی، امکان فسخ قرارداد به علت تغییرات ارزشی در هیچ یک از خیارات و اسباب سقوط تعهدات جای ندارد. اما اصول فقهی مذکور بنا به اصل 167 قانون اساسی جزئی از منابع حقوقی کشور محسوب شده و درصورتی که تکالیف قراردادی خارج از توان طرفین باشد و هیچ یک در ایجاد آن شرایط نقشی نداشته باشند، مرجع حل اختلاف می تواند مطابق با عرف عمومی روشی برای ادامه قرارداد تعیین کند که در اینجا روش جایگزینی با قرارداد سنتی مدنظر است.
۳۵۰۷.

حادثه فیضیّه در نوروز 1342 خورشیدی

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال ۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۲۴ 127 - 132
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۶۶
رژیم شاهنشاهی اصول شش گانه ای را جهت اصلاحات اقتصادی و اجتماعی در تاریخ 6 بهمن 1341 با رأی گیری از مردم به تصویب رساند و آن را «انقلاب سفید» نامید. روحانیون که محتوای این اصول را مغایر با احکام اسلامی و رفراندوم را ساختگی می دانستند، به شدّت با آن مخالفت کردند. امام خمینی نوروز 1342 خورشیدی را به دلیل در نظر نگرفتن احکام اسلامی از سوی رژیم، عزای عمومی اعلام کرد.
۳۵۰۸.

تأثیرات متقابل فرد و جامعه از دیدگاه آیت الله مصباح یزدی (ره)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال ۱۵ تابستان ۱۴۰۳شماره ۳ (پیاپی ۵۹) 7 - 26

کلیدواژه‌ها: فرد جامعه تعامل تلفیق عاملیت ساختار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۸۳
یکی از مباحث محوری در جامعه شناسی، نحوه ارتباط فرد با جامعه در متن اجتماع و در موقعیت انضمامی است. روان شناسان اجتماعی و جامعه شناسان خرد نگر و قائلان به فردگرایی روش شناخت یک سویه، از تأثیر فرد بر جامعه سخن می گویند. جامعه شناسان ساختارگرا و قائلان به اصالت و تقدم جامعه بر فرد نیز یک سویه و منحصراً از تأثیر جامعه بر فرد سخن می گویند. نظریه پردازان تلفیقی از تعامل فرد و جامعه، یا عاملیت و ساختار در عرصه های گوناگون حیات اجتماعی سخن می گویند. استاد مصباح به رغم اعتقاد به اصالت فرد و اعتباریت جامعه، در موضعی شبیه تلفیقی ها معتقد است: نه فرد یکسره از جامعه متأثر است و نه جامعه یکسره از فرد متأثر، بلکه باید از تأثیر متقابل فرد و جامعه سخن گفت. به همین سبب، بحث «ارتباط فرد و جامعه» را در دو بخش جداگانه، ذیل عناوین «تأثیر جامعه بر فرد» و «تأثیر فرد بر جامعه» مطرح ساخته است. این نوشتار درصدد است تا موضع ایشان را در این خصوص در مقایسه با سایر اندیشمندان توضیح دهد. روش نوشتار تحلیل محتوای مباحث مندرج در کتاب «جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن» است که در میان آثار استاد، به صورت انحصاری به این بحث وارد شده است.
۳۵۰۹.

بررسی دیدگاه گلن استراسون دربارۀ مسئلۀ ارادۀ آزاد و نقدهای آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهایی در فلسفه و کلام سال ۵۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۱۱۳ 285 - 303

کلیدواژه‌ها: گلن استراسون اراده آزاد مسئولیت اخلاقی علت بالذات استدلال بنیادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۹۱
انسان در زندگی روزانه اش با احساس آزادی و انتخاب مسئولیت های خود را به عهده می گیرد، اما در یک جهانی که قوانین جبری حاکمند، این انطباق مشکلاتی ایجاد می کند. این تضاد با تصویر از انسانی مختار و آزاد به وجود می آید. سؤالاتی مطرح می شود که چگونه انسان در جهان جبری مختار باشد و چگونه اراده اش آزادانه عمل کند؟ اگر اختیار انسان لحاظ نشود، او چگونه مسئول اعمال خود باشد؟ این مسئله باعث پیچیده شدن مسئولیت پذیری انسان می شود. اگر انسان اختیار نداشته باشد، چرا باید بر اساس رفتارهای خود سرزنش یا تحسین شود؟ همچنین، در صورت عدم اختیار انسان، ضرورت وجود قوانین اخلاقی، حقوقی، و مفاهیم جمعی مطرح می شود که باز هم این موضوع تناقضاتی ایجاد می کند. از منظر فیلسوفانی شک گرایی همچون گلن استراسون اراده آزاد و به تبع آن مسئولیت اخلاقی ناممکن است. وی با توجه به استدلال بنیادین خودش نسبت به احتمال وجود اراده آزاد دچار شک و تردید می شود؛ زیرا او اراده آزاد را در صورتی ممکن می داند که فرد علت بالذات خودش باشد، در حالی که او انسان را علت بالذات خودش نمی داند. در این مقاله سعی شده، تا با نگاهی تحلیلی- توصیفی به ،به بررسی دیدگاه گلن استراسون درباره مسئله اراده آزاد پرداخته شود و سپس دیدگاه وی را به بوته ی نقد کشاند.
۳۵۱۰.

از «این همانیِ» سنت فلسفی غرب تا «نه این آنیِ» نام خدا در اندیشۀ لویناس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فلسفه دین سال ۲۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۴۴) 215 - 238

کلیدواژه‌ها: امانوئل لویناس این همانی غیریت زبان نام خدا امر اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۸۱
امانوئل لویناس سنت فلسفی غرب را تاریخ حذف غیریت مطلق تعریف می کند. حذف غیریت سبب شده هستی به صرف تابعی از اندیشه فروکاسته شود و از آن تمامیتی سر برآورد که مستعد استبداد و درخودماندگی است. این پژوهش بر آن است که نشان دهد دیدگاه انتقادی لویناس راه برون رفت از این انسداد هستی شناسانه را در نگاه ویژه یهودی به زبان می یابد و سپس قصد دارد تحلیلی زبان شناسانه از صورت بندی انتقادی این فیلسوف یهودی ارائه دهد. لویناس به پشتوانه نام گرایی یهودی یادآور می شود که زبانْ لوگوسی تک ساحتی و صرف گزاره هایی اخباری (هست ها) نیست. نام یادآور ساحت ندایی و امریِ زبان و حافظ تکینگی در برابر تمامیت است، زیرا تنها در خطاب است که دیگری بیرون از شرایط شناخت انسانی باقی می ماند. لویناس نشان می دهد که وحی یهودی نیز در ساحت ندایی و امری سیر می کند، چرا که وحی در این سنت دانشی مضمونی درباره خدا نیست، بلکه سخن گفتن خدا با انسان و رابطه دو غیریت است. رابطه خدا و انسان نیز تنها در نام خدا، به مثابه فرمان اخلاقی (بایدها) و پیروی انسان از آن، ممکن می شود. بدین سان نام خدا غیریتی می شود که در این همانیِ هستی شناسانه گسست ایجاد می کند.
۳۵۱۱.

The Model of Moral Virtues of Imam Hussein Manifested in His Speeches on the Day of ‘Āshūrā(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۱۱, Issue ۴۰, Autumn ۲۰۲۴ 39 - 56

کلیدواژه‌ها: Virtue morality model Ashura Sacrificial Leadership

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۷۲
SUBJECT & OBJECTIVES: Possessing a collection of ethical qualities sets apart a virtuous human being from the rest and steers them toward everlasting bliss. It is a widely recognized fact that God's messengers and spiritual leaders exemplified these qualities, even in the most arduous and bleakest circumstances. This was particularly evident on the day of ‘Āshūrā, when Imam Hussein fearlessly showcased these qualities in Karbala, addressing His formidable adversaries and encouraging them to opt for the righteous path. It is not surprising that Imam Hussein demonstrated such nobility amidst the turmoil of warfare, as his father Ali once asserted that through a change of circumstances, the mettle of men is known. On the 10th of Moharram, we must fully immerse ourselves in Imam Hussein's enlightening utterances, striving to grasp his profound truth.METHOD & FINDING: Through this examination, we intend to delve into the moral high ground that Imam Hussein adopted on this momentous day, employing a descriptive-analytical methodology. Through undertaking this investigation, we have managed to uncover several priceless facets of Imam Hussein's character, which became evident on a day unparalleled in human history. In his speeches, Imam Hussein emphasized the importance of virtues such as gentle articulation, alignment with a divine, prophetic, and Quranic approach, unwavering resolve and refusal to yield to the adversary, as well as humbleness and rejection of conceit before the Almighty, among various others.CONCLUSION: These facets demonstrate the authentic model of moral virtues embodied by Imam Hussein, which are proven in times of difficulty and crisis. His steadfastness in these principles reflects the mark of a truly perfect man.
۳۵۱۲.

جایگاه و کارکرد قراردادهای احتمالی از منظر فقهی و حقوقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال ۶ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ 149 - 166

کلیدواژه‌ها: قرارداد احتمالی غرر نامعلوم بودن عوض یا عوضین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۶۱
زمینه و هدف: در قانون مدنی ایران عقد احتمالی تعریف نشده است. با این وجود مصادیق این عقد هم در قانون مدنی و هم در عرف جامعه وجود دارد. نویسندگان حقوق، درخصوص تعریف عقداحتمالی اختلاف نظر دارند. با توجه به اینکه نظام حقوقی ایران منبعث از فقه می باشد، هدف بررسی جایگاه عقد احتمالی است.  مواد و روش ها: این تحقیق از نوع نظری بوده و به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است. ملاحظات اخلاقی: در تحقیق حاضر، اصل امانتداری، صداقت، بی طرفی و اصالت اثر رعایت شده است.  یافته ها: نقض اصل لزوم تعیین قطعی عوضین و در نتیجه غرری بودن معاملات مذکور مبنای تردید نسبت به اعتبار عقداحتمالی است. با این وجود، مصادیقی از این عقود در فقه اسلامی مطرح، که جایگاه و مبانی صحت عقد احتمالی را مورد پذیرش قرار داده است. نتیجه: امروزه معاملاتی در جامعه واقع می گردند که تعیین قطعی و معلوم نمودن عوضین در قراردادها، احتمال حصول ضرر را برای طرفین دارد و در عرف معاملاتی برای دفع این ضرراحتمالی، بناچار تعیین عوض یا عوضین را بر مبنای معیار ثابتی به آینده موکول می نمایند و نه تنها عرف و طرفین معامله از این قراردادها استقبال می کنند؛ بلکه برخی از این قراردادها مورد پذیرش قانون نیز واقع گردیده است مانند قراردادهای بیمه حوادث. عرف عقد احتمالی را غرری ندانسته و یا آن را موثر نمی داند و مصادیقی از قراردادهای احتمالی را در بین مردم رواج داشته و در فقه و قانون وجود دارد.
۳۵۱۳.

تحلیل آفرینش عالَم از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۹ 137 - 162

کلیدواژه‌ها: قرآن آفرینش جهان هستی سته ایام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۶۱
آفرینش، آن چه که خداوند در زمان و فراتر از زمان خلق کرده را شامل می شود و چون ما در زمان زندگی می کنیم پس در قسمتی از آفرینش هستیم که بی ثبات و متحرک و در تکامل و گسترش است و فلسفه آفرینش در مدت شش روز، از جمله موضوعاتی است که همواره ذهن بشر جستجوگر را به خود مشغول کرده و به عنوان یک مسأله اساسی همیشه مطرح بوده است. خداوند، عالم هستی را برای هدفی مشخص آفرید و این جهان، به سوی آن هدف در حرکت است و مسبوق به ماده اولیّه نمی باشد که در قرآن به بیان های مختلف، از این آفرینش، سخن به میان آمده است و از وجود «آب» در ابتدای آفرینش، نام برده و این که آفرینش، در شش روز اتفاق افتاد و نیز به صراحت از وجود هفت آسمان سخن به میان آورده است. مراحل آغازین آفرینش جهان هستی در قرآن که با نام مشترک «آسمان ها و زمین» بیان شده، به جهت هدایت انسان به سمت معرفی عظمت خداوند و فهم و تفسیر بهتر آیات قرآن می باشد که این ها لازمه شکرگزاری و حق شناسی است و این در حالیست که همه موجودات، دارای منشأ و مبدأ واحدی در آفرینش می باشند لذا به جهت اهمیت موضوع، آیات آفرینش «أرض و سماء» را با عنوان «فِی سِتَّه أَیَّامٍ» مورد بررسی قرار داده و عقاید و آراء مفسرین را بیان خواهیم نمود.
۳۵۱۴.

معرفی و نقد نظریه بطلان شرط محیط بر عوض (از دیدگاه فقهی و حقوقی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال ۳۱ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۸) 33 - 62

کلیدواژه‌ها: شرط محیط بر عوض شروط ضمن عقد شرط صحیح شرط باطل شرط عدم اجرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۰۷
گاه در قرارداد شرط می شود که اگر مشروط ٌعلیه به تعهد خود در زمان مقرر عمل نکند، عوض قراردادی به وی پرداخت نمی شود. چنین شرطی که شرط «محیط بر عوض» نامیده می شود، ممکن است تعادل عوضین و وضعیت معمولی معاوضه را برهم زند و موجب تردید در جواز آن شود. مقرره قانونی خاصی درباره این نوع شرط در دست نیست و در مورد آن باید به قواعد عمومی رجوع کرد. یکی از شروط باطلِ مبطل شرطی است که با مقتضای ذات عقد ناسازگار باشد. در برخی از آثار حقوقی و آرای قضایی، شرط محیط بر عوض باطل تلقی گردیده و به قاضی حق تعدیل قرارداد اعطا شده است. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی توصیفی در صدد معرفی و نقد این نظریه و اثبات این مطلب است که اگر احاطه شرط بر عوض در مرحله تشکیل قرارداد باشد، مُبطل عقد است؛ اما در صورتی که احاطه پس از تشکیل عقد و در اثر تخلف یکی از دوطرف حادث شود، خللی در عقد سابق وارد نمی کند.
۳۵۱۵.

مؤلفه های فقر معنوی و عوامل آن با تکیه بر آیه 19 سوره مبارکه حشر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۸ 31 - 69

کلیدواژه‌ها: معنویت حشر فقر مولفه عوامل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۹۹
در طول تاریخ مخصوصاً در عصرکنونی نیازهای مادی و جسمانی انسان بیش تر مورد حمایت واقع شده و برعکس نیازهای معنوی او که جنبه مهم تر آن است مورد بی توجهی قرار گرفته و به فراموشی سپرده شده است. اگر آدمی از بُعد معنوی و روحانی وجود خویش غفلت نماید و حقیقت وجودی و اصالت خود را از یاد ببرد، دچار فقر معنوی شده است. شناخت مسئله ی فقر معنوی و آگاهی از علل آن موجب می شود که آدمی با زمینه های آن به مقابله جدی برخیزد و کوتاهی در این امر مهم علاوه بر اینکه جسم انسان را تهدید می کند، روح و روان او را نیز به مخاطره می اندازد. بدین منظور نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر آیه 19 سوره مبارکه حشر ضمن تبیین مؤلفه های فقر معنوی، به مهم-ترین علل آن پرداخته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که مهم ترین مؤلفه های فقر معنوی عبارتند از: خودنایابی، خدانایابی، خرد گریزی و جهالت عملی و عوامل فقر معنوی عبارتند از: غفلت، عُجب و خودبینی، وابستگی به دنیا، محیط ناسالم و شیطان.
۳۵۱۶.

تحلیل حکایت های «مثل امام رضا(ع) باش» بر پایه انگاره تفکّر چندبعدی لیپمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴۸ 61 - 89

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) ادبیات رضوی متیو لیپمن فلسفه برای کودکان تفکر چندبُعدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۹۲
متیو لیپمن برنامه کاربردی فلسفه برای کودکان (فبک) را به عنوان برنامه آموزشی در اوایل دهه 1970 مطرح کرد و به همّت و اندیشه وی به تدریج تکامل یافت، چنان که استقبال کودکان و معلّمان به عنوان مخاطبان آن، سبب گسترش این برنامه در جامعه آمریکا و دیگر جوامع اروپایی، آفریقایی و آسیایی شده است. پرورش قدرت تفکّر و استدلال در کودکان هدف لیپمن از برنامه فبک است تا زمینه پرورش انسان هایی متفکّر، آگاه، هدفمند، پرسشگر و خلاّق فراهم شود. داستان هایی ابزار برنامه فبک هستند که با شگردهای این برنامه نگاشته شوند تا کودک و نوجوان را به حلقه کندوکاو رهنمون کنند. تفکّر چندبُعدی شامل تفکّر خلاق، مراقبتی، انتقادی و مشارکتی است که لیپمن و همکاران وی برای پرورش ذهن پرسشگر و چالشی در مخاطب (کودک و نوجوان) تبیین و تعریف کرده اند. روایت های برگرفته از زندگی اسوه های مذهبی بازدهی ارزشمندی برای بومی سازی گونه های تفکّر، زمینه های مفاهیم و پرسش های فلسفی و ذهنی آن دارد؛ بنابراین، روایت های دینی و مذهبی به استناد عناصر فانتزی (شگرف و شگفت)، شخصیت هایی انتخابی و الگوهایی ارزنده می تواند معیاری خوب در اجرای برنامه فلسفه برای کودکان باشد. این پژوهش گونه های تفکّر را در مجموعه حکایت های «مثل امام رضا (ع) باش» از حسین میرزایی بر پایه تفکّر چندبعدی لیپمن با رویکردی توصیفی تحلیلی بررسی کرده است. دستاورد این پژوهش حاکی است که این حکایت ها محرکی قوی برای کندوکاو فلسفی هستند و ظرفیت لازم را برای تبیین مفاهیم و پرسش های فلسفی و ذهنی دارند، چنان که تبادل اندیشه و مهارت های فکری و استدلالی یا تفکّر انتقادی و خلاق از مهم ترین و برجسته ترین گونه های تفکّر در مجموعه حکایت های «مثل امام رضا (ع) باش» هستند.
۳۵۱۷.

مقایسه انسان کامل از نظر غزالی و مولانا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۲۰ بهار ۱۴۰۳ شماره ۷۹ 271 - 290

کلیدواژه‌ها: انسان کامل غزالی مولانا پیر عشق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۱۲۴
یکی از بحث های مهم درتصوف و عرفان «انسان کامل» و ویژگی های اوست. انسان کامل، محل تجلی خداوند و شناخت وی، شناخت خداوند است. بررسی ودرک ویژگی های انسان کامل در میان آرای مختلف عارفان و مقایسه و قضاوت درباره این آرا معرفت افزا است. غزالی ومولوی از تأثیرگذارترین متفکران در جهان اسلام به شمارمی روند. هدف این تحقیق؛ انسان کامل و شناخت ویژگی های او از نظر غزالی و مقایسه آن با اندیشه های مولوی است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش مطالعه کتابخانه ای گردآوری شده است. نتایج پژوهش اینکه غزالی و مولوی هردو به ضرورت وجود انسان کامل و تقدم غایی او معتقدند. هردو ازنظر کلامی اشعری و تصوف را بهترین روش برای رسیدن به حقیقت می دانند. غزالی صوفی خائف است ولی مولوی به تصوف عاشقانه باوردارد. انسان کامل غزالی مقید به رعایت اصول ظاهری دینی است. اما پیر مولانا، در مواردی نادر بی تقید به ظواهر و لاابالی است. درنهایت هردو معتقدند که بالاترین و کامل ترین مرتبه کمال، به پیامبرخاتم اختصاص دارد. در این پژوهش تلاش می شود ضمن اشاره به آرای دیگر عرفا، دیدگاه های غزالی و مولانا دراین خصوص بررسی و مقایسه شود.
۳۵۱۸.

ارزیابی دیدگاه دنیل دنت درباره ماهیت دین و روند تکاملی آن در کتاب شکستن طلسم، بر اساس آموزه های اسلامی آموزه های اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۲۰ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۷۷ ۶۵-۴۳

کلیدواژه‌ها: دنیل دنت دین الحاد تکامل داروینی کتاب شکستن طلسم آموزه های اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸ تعداد دانلود : ۷۶
کتاب شکستن طلسم، به قلم دنیل دنت، از مهم ترین آثار جریان الحاد جدید است. دنت در این کتاب مدعی بررسی پدیده دین با روش علمی است و به دنبال تبیین دین به عنوان یک پدیده طبیعی، و نفی منشأ ماورایی آن می باشد. او سعی دارد دین را برساختی متأثر از جریان تکامل طبیعی فرهنگ، با منطق داروینی آن توصیف کند. مسئله پژوهش حاضر، تبیین و ارزیابی ادعاهای دنت در رابطه با تعریف و ریشه های دین و روند تکامل آن، با روشی توصیفی و انتقادی است. نتایج این بررسی نشان می دهد دنت در پیشبرد اهدافی چون معرفی دین به عنوان پدیده ای این جهانی و ترسیم الگوریتم تکاملی پیدایش و تحول آن، دچار چالش و خطاهایی است. نادیده انگاری مطالعات سنتی دین، نفی هویت مستقل دین و خلط دین با دینداری، بخشی از این خطاها است. با این حال دنت نشان داده است که در بکارگیری ظرفیت های شبهه سازی تئوری داروین، تبحر زیادی دارد و همین امر اهمیت بررسی و نقد کتاب او را دوچندان کرده است.
۳۵۱۹.

تحلیل انتقادی دیدگاه دنت پیرامون رابطه دین و سلوک اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۲۰ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۷۸ ۷۴-۵۱

کلیدواژه‌ها: دین و اخلاق سلوک اخلاقی الگوهای اخلاقی زیرساخت اجتماعی اخلاق دنیل دنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۹۴
از دغدغه های مهم متعاطیان حوزه کلام جدید، فلسفه دین و فلسفه اخلاق تحلیل رابطه دین و اخلاق است. دنیل دنت با نگاهی منفی نگرانه به مباحث این حوزه دامن زده است. او به بیان کارکردهای مثبت اخلاقی دین از سوی حامیان دین اشاره می کند و آنها را در چند محور به بحث می گذارد که از جمله آنها رابطه دین با سلوک اخلاقی است. درمجموع نگاه دنت نگاهی منفی به کارکرد اخلاقی دین است. بدین رو، مسئله تحقیق پیش رو بررسی و رصد نقدهای دنت به کارکرد دین در حوزه سلوک اخلاقی و ارزیابی آن با الهام از دیدگاه حکمای اسلامی است. روش تحقیق در مقام گردآوری کتابخانه ای و اسنادی و در مقام داوری تحلیلی عقلی است. یافته های تحقیق نشان می دهد که استانداردهای علمی مؤید دیدگاه دنت نیست و او به رغم شعار علم گرایی، ضوابط تحقیق و بی طرفی علمی را در بحث رعایت نکرده است. قضاوت های او غالباً نادرست، آمیخته به انواع مغالطات و کژتابی ها و فاقد وجاهت معرفتی لازم است.
۳۵۲۰.

نقش نظام اخلاقی قرآن کریم در سلامت معنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ۱۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۶۳ ۱۸۰-۱۵۹

کلیدواژه‌ها: نظام اخلاقی قرآن سلامت معنوی نقش های معرفتی نقش های عاطفی نقش های رفتاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۸۵
نظام اخلاقی قرآن کریم همانند سایر نظام ها دارای سه عنصرِ اهداف، مبانی و اصول می باشد که هریک از این سه عنصر در سلامت معنوی تأثیرگذارند. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی تحلیلی در این مورد به این سؤال اساسی پاسخ دهد که تأثیر نظام اخلاقی قرآن بر سلامت معنوی چیست؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که نظام اخلاقی قرآن با سه نقشِ معرفتی، عاطفی و رفتاری، بر سلامت معنوی تأثیرگذار است. باورها و اعتقادات، خودشناسی، ذکر ظرفیت ها و کاستی های انسان و آگاهی از آنها از نقش های معرفتی؛ فطرت، محبت و مهرورزی، معرفی الگوها، و کمال جویی، از نقش های عاطفی؛ و آراستن به فضایل اخلاقی و پیراستن از رذایل اخلاقی، توکل، توبه، توسل و تعدیل غرایز، از نقش های رفتاری نظام اخلاقی قرآن هستند که هریک از آنها در سلامت معنوی، نقش بنیادی دارند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان