درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۶۴۱ تا ۳٬۶۶۰ مورد از کل ۷۹٬۳۴۸ مورد.
۳۶۴۱.

بررسی امکان اقاله اجباری قراردادهای هوشمند به نوع سنتی در شرایط نوسانات ارزش رمز ارز از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق بشر اسلامی سال ۱۳ بهار ۱۴۰۳ شماره ۳۲ 69 - 94

کلیدواژه‌ها: قراردادهای هوشمند عمل به تعهدات اقاله قرارداد رمزارز کرامت انسانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۶۳
امروزه قراردادهای هوشمند که وسیله پرداخت در آن رمزارز می باشد، در حال مرسوم شدن است. درصورتی که ارزش رمزارز به صورت ناگهانی کاهش یا افزایش یابد؛ ممکن است هر یک از طرفین قرارداد به طور ناگهانی متضرر شوند. هدف این پژوهش آن است که امکان اقاله اجباری قرارداد هوشمند به نوع سنتی در شرایط مذکور بررسی گردد. پژوهش های پشین عمدتا در رابطه با ماهیت قراردادهای هوشمند بوده و بحث اقاله قرارداد در شرایط نوسانات اقتصادی تاکنون بررسی نشده است. این پژوهش به روش تحلیلی-توصیفی درصدد پاسخ به این سؤال است که در وضعیت مذکور، امکان اقاله اجباری قراردادهای هوشمند به نوع سنتی وجود دارد یا خیر. چنین به نظر می رسد که باوجود عدم صراحت قانونی در این شرایط، بنا به تفسیر موسع از شرایط اسباب سقوط تعهدات و همچنین استناد به منابع فقهی، می توان چنین اقاله ای را اجباری نمود. از دیدگاه فقهی، بر اساس اصول انصاف، عسر و حرج، کرامت انسانی و شرایط فورس ماژور می توان جایگزینی این نوع قرارداد با قراردادهای عادی براساس عرف عمومی را امری جایز دانست. از دیدگاه حقوقی، امکان فسخ قرارداد به علت تغییرات ارزشی در هیچ یک از خیارات و اسباب سقوط تعهدات جای ندارد. اما اصول فقهی مذکور بنا به اصل 167 قانون اساسی جزئی از منابع حقوقی کشور محسوب شده و درصورتی که تکالیف قراردادی خارج از توان طرفین باشد و هیچ یک در ایجاد آن شرایط نقشی نداشته باشند، مرجع حل اختلاف می تواند مطابق با عرف عمومی روشی برای ادامه قرارداد تعیین کند که در اینجا روش جایگزینی با قرارداد سنتی مدنظر است.
۳۶۴۲.

إستراتيجيات الإقناع اللغوي في خطابات النبي (ص) السياسية(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱ 101 - 116

کلیدواژه‌ها: الإقناع اللغه السیاسه التناص الآلیات اللفظیه والبلاغیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۶۹
الإقناع هو التقنیه اللغویه الهادفه مع الآلیات والإستراتیجیات التواصلیه، من أجل تنظیم سلوک معین فی عملیه الخطاب؛ لذلک یسعی المتحدث إلی تغییر معتقدات الآخرین وسلوکهم باستخدام الإستراتیجیات اللغویه، باعتبارها أحد أهم مکونات القوه الناعمه، ویمکنه أن یحقق أهدافاً محدده، ویعید إنتاج الأسلوب الکلامی المثالی من خلال اختیار أنماط التواصل المتنوعه وأسالیب الکلام المدوّنه. فبما أنّ الإقناع یتوجه خطابیاً من مرسِل إلی مرسَل إلیه، ویکون قصد المرسِل هو التأثیر علی المرسَل إلیه عقلیاً وعاطفیاً لیسوقه إلی قبول رأیه أو معتقده فی شیء ما، فیقوم علی الحجه والبرهان من أجل إسکاته بحججه. لقد سعی هذا البحث علی ضوء المنهج الوصفی التحلیلی، إلی دراسه جوانب کفاءه النبی (|) التداولیه والبلاغیه، وشرح الاستخدام المهیمن للغته السیاسیه، وفق سیاق الموقف، مما یساعد فی حل الأزمات السیاسیه والمشاکل الاجتماعیه الراهنه. تدل نتائج البحث علی أنّ بنی اللغه السیاسیه للرسول الکریم فی شکل الآلیات اللفظیه والبلاغیه والقیاسیه، بالإضافه إلى فن التصویر، کانت لها وظیفه إقناعیه سهّلت عملیه إقناع المخاطبین وتوجیههم وهدایتهم فی عملیه الخطاب.
۳۶۴۳.

تداولية الأفعال الكلامية في ضوء تصنيف جون سيرل شعر الطغرائي نموذجا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳۱ 137 - 156

کلیدواژه‌ها: التداولیه الأفعال الکلامیه سیرل الطغرائی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۸۱
تعالج الدراسه شعر الطغرائی فی سیاق استثمار التداولیه، باعتبارها أهم الآلیات الفعاله فی الدراسات اللسانیه، متناولهً أهم رکیزتها المتمثله بالأفعال الکلامیه. ولأفعال الأقوال سمه بارزه فی إبانه المعانی العمیقه والمقصوده بعد إسنادها القضوی وکشف محتواها وما یزعمه المتکلم فی إنجاز أفعالها الکلامیه وإنتاج رسائل شتّى. ومن ثمّه رکّز البحث على نظریه الأفعال الکلامیه مفهومها نظریا، وانخرط فی تبیین وتطبیق ما صنّفه سیرل فی أنواعه الخمسه من الإخباریات، والطلبیات، والالتزامیات، والإفصاحات والتصریحیات، عبر استقصاء الشواهد الشعریه للشاعر الطغرائی والوقوف عندها، باختیار باقه منها عرضاً وتحلیلا على وفق رؤیه سیرل، استعانه بالمنهج التداولی للأفعال الکلامیه. وقد تمسکت التداولیه بتحلیل مختلف الخطابات، وسعت إلى عرض تفسیر دقیق صائب لعملیه التخاطب، إثر إخفاق الاتجاه البنیوی على هذا الصعید، وتحوّلت دراستها للغه انطلاقا لدراسه الخطاب وعناصره الخارجیه المحدقه به من زمکنه التخاطب والثنائیه القائمه بین المتکلم والمخاطب، ترکیزًا على بیان مقاصد المتکلم والرساله المرسَله للمخاطب. ووصل البحث إلى نتائج، أهمها: تأتی الإخباریات للإرشاد والتقریر لما تجشّمه الشاعر والأجواء النفسیه التی ألمَّت به، وطرح رؤاه ومشاعره المکبوته، وشعوره بالغربه الاجتماعیه؛ والطلبیّات لغرض التعجیز، والتحضیض، والالتماس، وغیرها؛ والالتزامیات للانفراج عن الکرب، والوفاء، والأمانه، والمواساه، ونیل الکرامه، والحریه مستقبلا؛ والإفصاحیات لتهنئته الشخصیات وتعزیتهم؛ والتصریحیات لوحدانیه اللّٰه دون غیره، ولعذاب النفس فی الهوى، ولحلول الشیب ووداع الشباب. وتبین أن الشاعر استعان فی إنجاز أفعاله الکلامیه بوسائل مختلفه کالبراهین، وتنوع صیغ أفعال الأقوال، والمستوى الإیقاعی استعانه بالتکرار، والعاطفه القویه بمنزله قوه تأثیریه ما تنمّ على صدق الشاعر وإخلاصه فی تجربته الشعریه، وصولا إلى بیان الفکره وإقناع المتلقی، وأخیرا، رأینا أن الإخباریات والطلبیّات والتعبیریات أکثر شیوعًا وتناولا فی شعر الطغرائی؛ إذ إنها تفصح عن أفکاره ورؤاه ونوازعه النفسیه، وتلیها الالتزامیات والإعلانیات.
۳۶۴۴.

بررسی تطبیقی حقیقت نفس در نظر فاضل مقداد و شیخ طوسی

نویسنده:
منبع: در مسیر اجتهاد سال اول پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۱ 74 - 49

کلیدواژه‌ها: اجزاء اصلی جسم لطیف هیکل محسوس فاضل مقداد شیخ طوسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۸۵
یکی از مسائل مهم و بنیادین فلسفه و کلام، بحث ماهیت نفس می باشد که از دیر باز مورد توجه اهل علم بوده است. اتخاذ مبنا در حقیقت نفس، در تفسیر و تبیین برخی از مسائل کلامی مانند کیفیت معاد، حیات برزخی، غایت سیر تکاملی انسان و... مؤثر می باشد. بنابراین در نوشته حاضر سعی شده است به روش توصیفی و تحلیلی بین دو دیدگاه فاضل مقداد و شیخ طوسی مقایسه تطبیقی صورت گیرد. در این میان فاضل مقداد حقیقت انسان را امر مادی و اجزاء اصلی معرفی می نماید و شیخ طوسی، گرچه در مادی بودن نفس با ایشان هم عقیده است، اما مادی بودن انسان را به هیکل محسوس می داند. هر یک از دو اندیشمند با استناد به مرجع و متعلق احکام و افعال و ادراک منسوب به انسان و نفی حالات و اقوال دیگر، سعی بر اثبات مدعای خود نموده اند، البته شیخ طوسی در تفسیر خود عبارات متعدد دارد؛ برخی عبارات دلالت بر هیکل محسوس دارد و برخی عبارات دلالت بر جسم رقیق دارد و به واسطه این اضطراب رأی نمی توان برای اثبات دیگاه هیکل محسوس یا دیدگاه جسم لطیف به تفسیر ایشان استناد نمود.
۳۶۴۵.

حل چالش های پیش رو در مواجهه با روایات «وجبت له الجنه»

نویسنده:
منبع: آموزه های نوین کلامی دوره ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵ 11 - 39

کلیدواژه‌ها: بهشت الجنه پاداش عظیم روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۷۱
در متون حدیثی روایات زیادی وجود دارند که با تعابیری همچون «وجبت له الجنه» و نظایر آن، تعدادی از عناصر اعتقادی، اخلاقی و یا رفتاری را برجسته و مهم توصیف نموده و التزام به آنها را موجب قطعیت ورود انسان به بهشت معرفی کرده اند. بیان این پاداش بزرگ و حیرت انگیز برای چنین اموری، روایات یادشده را با چالش های مختلفی روبه رو کرده است؛ از جمله اینکه در تلقی نخستین، این پاداش در ازای آن عوامل، نامتناسب و باورنکردنی به نظر می رسد، همچنین وعده پاداش بهشت برابر اعمالی به ظاهر اندک نظیر استغفار، موجب امیدواری کاذب و اباحه گری و جرأت بر انجام گناه در افراد می شود. همین امر سبب شده تا برخی در مواجهه با این احادیث، رویکرد سلبی اتخاذ نمایند و نسبت به اصل صدورشان تردید کرده و آنها را ضعیف السند و یا مجعول تلقی کنند. در این مقاله، نگارندگان کوشیده اند ضمن بیان تحلیل آماری و نمونه هایی از این روایات، راهکارهایی برای حل چالش های مذکور ارائه نموده و رویکرد سلبی نسبت به این روایات و نادیده انگاشتن آنها را نادرست دانسته اند. از جمله احتمالات بیان شده برای برون رفت از اشکالات مذکور می توان به عدم لزوم تناسب میان عمل و جزا، تفاوت نهادن میان علت تامه و علت ناقصه و پرهیز از تمام نگاری «سبب»، تفاوت میان صورت «مُلکی» و صورت «ملکوتی» اعمال، توجه به تفاوت مراتب بهشت و مقامات بهشتیان و مواردی مانند آن اشاره نمود.
۳۶۴۶.

تعدیل قاعده منع تحصیل دلیل در دعاوی تجاری با تأکید بر اصول حقوق بشری

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی حقوق بشر دوره ۱ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۱ 1 - 18

کلیدواژه‌ها: اصول حقوق بشر دادرسیب عادلانه بی طرفی منع تحصیل دلیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۵۱
زمینه و هدف: قاعده منع تحصیل دلیل از دیرباز در رسیدگی های حقوقی به جهت رعایت اصول دادرسی عادلانه مورد پذیرش قرار گرفته است. هدف از پژوهش حاضر تبیین و تحلیل وضعیت فعلی این قاعده در حقوق ایران با تکیه بر اصول حقوق بشری دادرسی عادلانه می باشد.مواد و روش ها: این تحقیق از نوع نظری است و به صورت توصیفی تحلیلی می باشد. روش جمع آوری اطلاعات کتاب خانه ای و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات انجام شده است.ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است.یافته ها: در ارتباط با قاعده منع تحصیل دلیل با توجه به تحولات قانونی آن، میان نویسندگان و حقوق دانان اختلاف دیدگاه وجود دارد. یک رویکرد قائل به حذف این قاعده از فرآیند رسیدگی های حقوقی می باشد و در مقابل، برخی دیگر قائل به وجود قاعده مزبور کمافی سابق هستند.نتیجه : نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که قاعده منع تحصیل دلیل در پرتو تحولات قانونی دچار تعدیل شده است. به تعبیری، به واسطه حاکم شدن شرایط «اختصاصی شدن روابط میان تابعان حقوق و به تبع آن هنجارهای حقوقی» قاعده مزبور با افزایش ابزارها و اختیارات دادرسان، در دعاوی اختصاصی مانند دعاوی تجاری کم رنگ تر شده است.
۳۶۴۷.

دراسة في أساسیات الأسباب المبررة للجریمة في القانون الجنائي الإیراني من منظور النظام الأساسی للمحكمة الجنائیة الدولیة وأساسیات الفقه الإسلامی والأسس الفكریة الّتی تحكم الشریعة الإسلامیة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال ۲۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ (۱۴۴۶ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 1-24

کلیدواژه‌ها: الأسباب المبرره للجریمه الفقه الإسلامی القانون الجنائی الإیرانی النظام الأساسی للمحکمه الجنائیه الدولیه الشریعه الإسلامیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۶۲
الأسباب المبرره للجریمه هی الأسباب والعوامل الّتی تزیل الشخصیه الإجرامیه من السلوک الّذی یعدّ جریمه فی الظروف العادیه، وتضفی علیه مظهراً خالیاً من اللوم. فی الأسباب المبرره للجریمه، یکون فعل مرتکب الجریمه ذا منفعه اجتماعیه، ولهذا السبب، لا یعاقب علیه فحسب، بل یتمّ مدحه وتشجیعه أیضاً. الأسباب المبرره للجریمه هی قضایا أساسیه ومهمه فی القانون الجنائی الوطنی والدولی. و رغم أنّ عنوان الأسباب المبرره للجریمه لم یرد فی الفقه الإسلامی، إلّا أنّه فیما یتعلّق بأسس هذه المؤسسه الشرعیه، یمکن الرجوع إلى الآیات القرآنیه والفقه والأحادیث الشریفه. ومن منهج الشریعه الإسلامیه فإنّها تقوم على مبدأ أنّ السلوکیات المحرمه محرمه عموماً على الجمیع. ولکن استثناءً لهذا المبدأ، أجاز الشرع بعض السلوکیات تجاه الأشخاص الّذین یتمتعون بصفات معینه. لأنّ الوضع الّذی یحکم الأفراد والفئات الاجتماعیه یقتضی هذه الإباحه. إعتمدت الدراسه بالمنهج التوصفی التحلیلی وتهدف الدراسه أسس جواز الفعل فی الأسباب المبرره للجریمه، وأظهرت النتائج أنّنا نرى اختلافات جوهریه فی الرأی فی مجال الجریمه. أساس جواز الفعل فی الأسباب المبرره، و یرى البعض الآخر تجنّب النتائج غیر الساره، ویشیر الرأی الثالث إلى الحق المعنوی کأساس للأسباب المبرره، والنظریه الرابعه تعتبر تحقیق فوائد أعلى و أضرار أقل کأساس للأسباب المبرره.
۳۶۴۸.

السيّد محمّد علي العدناني وقصيدتة الدالية في رثاء الإمام الحسين (ع) دراسة أسلوبية (المستوی الصوتي أنموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال ۲۷ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ (۱۴۴۶ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 203-229

کلیدواژه‌ها: الإمام الحسین (ع) العدنانی القصیده الدالیه الأسلوبیه المستوی الصوتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۵۰
تهتمّ الأسلوبیه بالمستوی الصوتی ودوره فی انتاج المعنی اهتماماً کبیراً وذلک لما لقیه علم الأصوات من مکانه مرموقه فی ضوء علم اللغه الحدیث. السیّد محمّد علی العدنانی من أبرز الشعراء فی محافظه خوزستان فی ایران. یقوم هذا البحث عبر المنهج الوصفی-التحلیلی بدراسه البنیه الموسیقیه بمستواها الخارجی والداخلی. تشیر نتائج البحث أنَّ الشاعر فی الإیقاع الخارجی یرغب إلى استخدام البحر الخفیف الأکثر مقاطع والأوسع مساحه. وأمّا بالنسبه إلی إیقاع الموسیقه الجانبیه، فالقافیه مطلقه لأنّ الروی المطلق یتّسق مع الطبیعه الإنشادیه للشعر ویتجاوب مع رغبه الشاعر فی إیصال صوته إلی المتلقی بصوره جلیه. وأمّا فی الإیقاع الداخلی تناول البحث الأصوات المجهوره والمهموسه والتکرار والتجنیس وردّ الصدر علی العجز والطباق ومراعاه النظیر والإرصاد. وأمّا بالنسبه إلی حرف الروی، فلقد شکلت الأصوات المجهوره حضوراً مسیطراً فی روی القصیده. أمّا فی التکرار فقد تبین أنَّ الشاعر اتخذه مفتاحاً أساسیاً للولوج إلی عالم النّصّ الداخلی. وأمّا بالنسبه إلی استقراء التجنیس فوجدنا لجناس غیر التام والجناس الإشتقاقی حضوراً مکثفاً. وأمّا بالنسبه إلی الطباق استطاع الشاعر من خلاله أن یهب خطابه الشعری ثراء علی المستوی الإیقاعی والدلالی. وأمّا بالنسبه إلی مراعاه النظیر استطاع الشاعر من خلالها أن یأتی بعبارات متناسبه ومتناغمه ومتلائمه انتهی بها إلی خلق أغنیه وموسیقى ممتعه فی الکلمات. وأمّا بالنسبه إلی الإرصاد استطاع الشاعر من خلاله أن یستغل الفنون البلاغیه التی تحقق موسیقیاً عالیاً کالتکرار والإزدواج والتصریع.
۳۶۴۹.

بررسی تطبیقی روش تفسیری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی) و مفسران معاصر فریقین در استنباط قواعد و احکام حکمرانی قرآنی از سوره صف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوه نامه فقه و علوم اسلامی دوره ۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۱۱ 17 - 38

کلیدواژه‌ها: حکمرانی قواعد و احکام حکمرانی سوره صفّ آیت الله خامنه ای روش تفسیر بررسی تطبیقی روش تفسیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۵۷
سعادت فردی و اجتماعی انسان، آرمان وحی و قرآن است و مفسر قرآن، تلاش دارد در پی نیاز علمی، تخصص، منهج و رویکرد ویژه اش در قبال وقایع بیرونی، دریافت خود از آیات قرآن را ارائه کند. آیت الله خامنه ای مفسری است که توانسته با اهتمام به بُعد اجتماعی و سیاسی قرآن، قضایا و احکام خاصی را متناسب با ادبیات حکمرانی استنباط نماید. حکمرانی، متفاوت از مفهوم حکومت داری، بر نقش ارزش ها و گروه های عمومی در اداره امور جامعه تأکید دارد. با مقایسه روش تفسیری ایشان با دیگر مفسران اجتماعی معاصر، روشن شد که: ۱. ایشان توجه ممتازی به امتداد تفسیر به کمک تدبر و تطبیق بر زمانه دارند و هرچند احکام حکمرانی کم وبیش موردتوجه مفسران معاصر بوده است؛ ولی ایشان به لحاظ تجربه حکمرانی و شرایط انقلاب، منحصربه فرد عمل کرده اند. ۲. ایشان با این روش تفسیری توانسته اند دیگران را به چندین قاعده و حکم حکمرانی رهنمون گردانند، ازجمله: وظیفه رهبران برای تربیت جامعه، لزوم مبارزه با باطل، توصیه به هم پیوستگی به مجاهدان، لزوم جلوگیری از انحطاط مؤمنان حاصل از بی اعتنایی به احکام الهی، ممنوعیت آزار رهبران الهی توسط مؤمنان، ضرورت پذیرش جهاد و موارد دیگر. پژوهش حاضر، بنا بر ماهیت بررسی تطبیقی، توصیفی - تحلیلی است و براساس روش گردآوری، کتابخانه ای می باشد.
۳۶۵۰.

الزام پذیری فقهی امور اخلاقی از حیث حکم اولی در نظام فقهی امامیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۷ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۴) 27 - 44

کلیدواژه‌ها: الزام فقهی لزوم اخلاقی نیّت در اخلاق خلف وعده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۵۹
اخلاق از مؤلفه های بسیار مهم در شکل دهی و انسجام فرهنگی جامعه است؛ تا آنجا که رسول اکرم (ص) از جمله رسالت های مهم خود را کامل نمودن مکارم اخلاق برشمرده است. در این پژوهش، با هدف دستیابی به جزء کوچکی از نظام ارزشی اخلاقی از فقه اسلامی، به بررسی امکان الزام پذیری امور اخلاقی، تحت ضوابط فقهی و اصولی امامیه پرداخته شد و با روش توصیفی و تحلیلی - پس از سنخ شناسی الزامات فقهی و اخلاقی -اتهام نسبیت گرایی اخلاقی به اندیشمندان مسلمان، نقد و رد شده است. در ادامه، فرایند الزام پذیری فقهی امور اخلاقی از حیث حکم اولی واکاوی شد و با تطبیق مسئله بر «خُلف وعده» به عنوان یک نمونه از امور اخلاقی که قابلیت پذیرش الزام فقهی را داراست؛ روشن شد که فقه امامیه این قابلیت را دارد که به برخی از امور اخلاقی الزام کند و در راستای این الزام، «نیّت» مانع نخواهد بود.  
۳۶۵۱.

شناسایی و تبیین سیر تربیتی دعا از منظر آموزه های امام سجاد (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۶ 146 - 166

کلیدواژه‌ها: صحیفه سجادیه امام سجاد (ع) سیر تربیتی دعا حقیقت یابی عرضه موثر درخواست بخشش و اجابت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۵۵
صحیفه سجادیه سرشار از دعاهای تربیتی امام سجاد (ع) است. هدف پژوهش حاضر شناسایی و تبیین سیر تربیتی دعا با استفاده از فرازهای صحیفه سجادیه است. این پژوهش کیفی با به کارگیری روش تحلیل مضمون انجام شده و داده ها از طریق نرم افزار MAXQDA دسته بندی و سازمان دهی شده است. نتایج پژوهش حاضر، دارای سیر تربیتی سه مرحله ای برای دعا بود که به ترتیب شامل حقیقت یابی، عرضه درخواست، بخشش و اجابت است. مرحله حقیقت یابی در دو بخش بصیرت یابی حقیقت عطاکننده (توانایی خدا، مهربانی و رحمت الهی، دانایی خدا، بی نیازی خدا) و هویت شناسی دعاکننده(حقارت انسان، بی پناهی انسان، نیازمندی انسان، فقر انسان) بررسی شده است. مرحله عرضه مؤثر درخواست در دو بخش درخواست شخصی اثربخش (توجه به نوع و حالت صحیح درخواست فرد) و درخواست جمعی اثربخش (درخواست خیرخواهی و اصلاح دیگران، عرضه نکردن درخواست خود به دیگران، درخواست عزت خود در برابر دیگران، درخواست مشترک برای خود و دیگران) تبیین شده است و  مرحله بخشش و اجابت، در دو بخش بخشش و عطای الهی (فراگیری و گستردگی بخشش و احسان الهی، عظمت و بزرگی عطای و بخشش الهی، سهولت بخشش الهی، عطا و احسان فضل گونه الهی، عطا و بخشش بدون چشم داشت الهی، عطای مصلحت آمیز الهی) و اجابت الهی (سهولت اجابت در دایره وسیع الهی، ضمانت الهی در اجابت خواسته ها) عنوان گردیده است.
۳۶۵۲.

نقش پادگفتمان در شکل گیری هویت های اجتماعی و فرهنگی (مطالعه موردی: دعای پنجم صحیفه سجادیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۷ 1 - 19

کلیدواژه‌ها: گفتمان پادگفتمان امام سجاد (ع) صحیفه سجادیه دعای پنجم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۴۹
دعای پنجم صحیفه سجادیه، به عنوان یک متن دینی، حاوی پیام های عمیقی در مورد رابطه انسان و خدا، جامعه و قدرت است. این دعا با ایجاد یک پادگفتمان قوی در برابر بسیاری از باورها و ارزش های رایج، به عنوان یک منبع الهام بخش برای افراد در جستجوی معنویت و عدالت عمل می کند. مقاله حاضر باهدف بررسی تأثیر بنیادین پادگفتمان ها بر شکل دهی ایدئولوژی متون به ویژه متن دعا انجام شده است. مسئله پژوهش، این است که چگونه پادگفتمان به عنوان یک فرایند زبانی بنیادین، نقش محوری در ساخت معنا، هویت بخشی و اعمال قدرت ایفا می کند. برای ارزیابی فرضیات، این جستار با روش تحلیل گفتمان انتقادی و باهدف بررسی آثار عملی کاربست پادگفتمان در متن دعا صورت گرفته است تا جهان بینی نهفته در این متن تبیین شود. نتایج به دست آمده، نشان می دهد که امام سجاد (ع) با مفاهیم عمیق فلسفی، اجتماعی و سیاسی در این دعا و طرح پرسش های بنیادین به عنوان یک متن پادگفتمانی عمل می کند و به چالش کشیدن باورهای رایج و ساختارهای قدرت می پردازد. در دعای پنجم، پادگفتمان های مختلفی مانند قدرت، دانش، عدالت، تقدیرگرایی، فردگرایی، مادی گرایی و ظلم شناسایی شده اند. این دعا با تأکید بر قدرت مطلق خداوند در مقابل قدرت های محدود زمینی، به نوعی به نقد ساختارهای قدرت سیاسی و اجتماعی می پردازد و با تأکید بر وحدت با خداوند و وابستگی انسان به او، به فردگرایی افراطی و نگاه فردمحور به زندگی، نقد وارد می کند. هم چنین با درخواست عدالت و رحمت الهی، به نقد بی عدالتی های موجود در جهان می پردازد. این پادگفتمان ها به دنبال ایجاد یک جامعه عادلانه تر، معنوی تر و مبتنی بر ارزش های اخلاقی هستند.
۳۶۵۳.

بازپژوهی در انتساب ازاغه به خداوند در دعای راسخان در علم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۷ 57 - 73

کلیدواژه‌ها: زیغ راسخون علم نجوای عاشقانه دعا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۳۶
دعا و درخواست از خداوند، به عنوان حلقه اتصال بین انسان و خداوند، همواره در حیات انسان تجلی یافته، ولی نوع دعاها به لحاظ شکلی و محتوایی آن، در لسان انسان ها مختلف بوده است. یکی از این ادعیه خاص، دعای «راسخون در علم» در مواجهه با نزول کتاب آسمانی و برابر آیات محکم و متشابه است. از آنجا که در دعای مذکور، درخواست عدم زیغ خداوند ذکر شده و خداوند، خیر محض است، تحلیل چگونگی انتساب «ازاغه» به خداوند حائز اهمیت است. رویکرد مفسران اهل سنت و شیعه، در تأویل انتساب مذکور تفاوت دارد. تحلیل این رویکردها، هدف نوشتار کنونی است. یافته های تحقیق با روش توصیفی تحلیلی، به همراه شیوه استنطاقی مفاهیم آیات، از طریق عرضه مسئله بر قرآن با لحاظ سیاق آیات، انسجام و ساماندهی میان آیات عام و خاص و مطلق و مقید...، مُنتج به این حقیقت مهم است که قطع نظر از افکار متفاوت اشاعره، معتزله و امامیه در تأویل دعای راسخان، به نظر می رسد گاهی گفتگوی انسان کامل با خداوند در طلب حاجت، در شکل عمیق ترین آن، یعنی نجوای عاشقانه تجلی پیدا می کند.
۳۶۵۴.

اعتبارسنجی جایگاه نقل و عقل در تفسیر مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر سید علی حائری تهرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۵۷ 41 - 60

کلیدواژه‌ها: روش تفسیری مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر روایات عقل اجتهاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۱۱۲
تفاسیر قرآن پیوسته از ابعاد متفاوت مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرند، کاوش در هر یک از این رویکردها، در بهره گیری صحیح از تفاسیر و اعتبارسنجی مؤلفه های اثرگذار در روش تفسیری سودمند است. در این پژوهش با تأکید بر تقسیم بندی آیت الله معرفت از تفاسیر قرآن، دو مؤلفه مهمِ نقل و عقل در تفسیر«مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر سید علی حائری تهرانی» از مفسران قرن 14 (ق) شیعه، مورد اعتبارسنجی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد اساس این تفسیر مبتنی بر روش تفسیری اجتهادی و روش «قرآن به سنت» است و در تبیین آیات قرآن از روایات معصومین (ع)، اقوال صحابه و تابعین و همچنین آیات دیگر قرآن استفاده شده است. در حوزه نظری، بهره گیری از عقل نیز تبیین شده و در حوزه عملی، گونه های مختلف اجتهادات تفسیری مانند تبیین مفردات، تقیید مطلق، تبیین مباحث صرفی و نحوی و بلاغی، قابل دستیابی است. نظرات حائری در باب علوم قرآنی؛ مانند: قراءات، نسخ، محکم و متشابه، اسباب نزول و مکی و مدنی اکثراً موافق با سایر علما است ولی در برخی موارد نیز نظرات خاص خود را دارد. نحوه تعامل با نظرات سایر مفسرین، استفاده از سیاق و مناقشه با اسرائیلیات در قصص قرآنی، از مهمترین شاخصه های مقتنیات الدرر است که آن را از سایر تفاسیر متمایز می کند.
۳۶۵۵.

ایراد اتهام به افراد؛ علل و پیامدها از منظر مبانی قرآنی و روایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی دوره ۱۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۵۷ 75 - 92

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم اتهام به افراد آبروی مؤمن رذیله اخلاقی تبعات اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۳۴
ایراد اتهام به افراد یکی از مواردی است که در مبانی قرآنی و روایی دین مبین اسلام به شدت نکوهیده شده است. این پژوهش که به روش توصیفی_تحلیلی انجام شده نشان می دهد عللی چون: کینه توزی حسد؛ترس؛ فرار از مجازات؛حرص؛کبر و خود بزرگ بینی منجبر به این رذیله اخلاقی می گردد و تبعاتی همچون: سلب امنیت روانی؛اشاعه فحشا؛احساس بی اعتمادی ؛جنگ و خونریزی؛بی آبرو کردن مؤمن؛ لعن و نفرین الهی؛بی ایمانی و انتقام الهی را در پی دارد. در انتهای بحث نتیجه گیری می شود: عدم توجه به آموزه های قرآنی و روایی در خصوص ایراد اتهام به افراد می تواند منشاء بسیاری از آثار منفی اجتماعی و فردی باشد و گسترش این رذیله اخلاقی در سطح جامعه اسلامی می تواند امنیت جامعه را از بین برده و مانع رشد و تعالی مسلمانان گردد و در نهایت زندگی در چنین جامعه ای که افراد آن، دیگران را به راحتی مورد اتهام قرار می دهند، می تواند منجر به پیدایش بسیاری از بیماری های روحی و روانی چون افسردگی اضطراب و استرس در بین مردم گردد .
۳۶۵۶.

واکاوی حکم قتل ناشی از اشتباه در هدف در فقه امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقه و حقوق اسلامی سال ۲۰ بهار ۱۴۰۳ شماره ۷۵ 197 - 228

کلیدواژه‌ها: قتل اشتباه در هدف ماهیت قتل قانون مجازات اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۲۰۴
اشتباه در قتل یکی از موضوعات بحث برانگیز در فقه و حقوق جزاء به شمار می رود که صور مختلف آن عبارت است از: اشتباه در هویت، اشتباه در هدف و اشتباه در فعل. با عنایت به این که قانون گذار در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 صراحتا به بحث اشتباه در هویت پرداخته است اما حکم دو صورت دیگر، در قانون مورد تصریح قرار نگرفته است بین فقهای عظام و به تبع آنان در بین حقوق دانان، در حکم اشتباه در هدف اختلاف است. آنچه که در مسأله اشتباه در هدف محل بحث می باشد این است که آیا قتل ناشی از اشتباه در هدف، عمد محسوب می شود یا شبه عمد و یا خطای محض؟ آیا مرتکب مستحق قصاص است یا باید دیه پرداخت کند؟ با عنایت به خلأ قانونی که در این قسم از اقسام قتل وجود دارد، بازخوانی و نقد مبانی فقهی به روش کتابخانه ای و اسنادی و نیز به کار بردن شیوه ی توصیفی – استدلالی و تحلیلی – تفسیری حاکی از آن است که هرگاه جانی در اثر اشتباه در هدف مرتکب قتل مجنیٌ علیه شود، عمل ارتکابی شبه عمد محسوب می شود و قاتل مستحق پرداخت دیه خواهد بود، مگر این که مرتکب قتل فرد محقون الدم را داشته باشد ولی در اثر اشتباه در هدف، تیر به محقون الدم دیگر که مقصود او نیست اصابت کرده و به قتل برسد و احتمال آسیب وجود داشته باشد در این صورت قتل عمد محسوب می گردد.
۳۶۵۷.

بررسی راه حلِّ داعی بر داعی در تصحیح اجاره بر واجبات با تأکید بر دیدگاه امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و اصول سال ۵۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۳۷ 91 - 115

کلیدواژه‌ها: قصد قربت تکالیف تعبدی داعی بر داعی اجرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۳۲
تکالیف شرعی از منظر قصد به دو قسم عبادی و توصلی تقسیم می شود و تمایز این دو از جهت قصد قربت است. فقها به طور اصولی اخذ اجرت را از جهت تنافی با قصد قربت در واجبات تعبدی حرام دانسته اند. این تحقیق درصدد آن است راهی برای رفع این تنافی بیابد. از منظر بزرگانی چون آیت الله خوئی(ره) و امام خمینی(ره) یکی از راه های رفع تنافی، مبتنی بر داعی بر داعی است؛ بدین معنا که، اجیر ذات تکلیف را به داعی قصد قربت و داعی بر اجرت تعمیم می دهد. در این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و با تأکید بر دیدگاه امام خمینی(ره)، مقوله داعی بر داعی بررسی شده است. به رغم اینکه حل شبهه تنافی بین قصد قربت در عبادت و قصد اخذ اجرت، از طریقِ «داعی بر داعی» طرف داران فراوانی دارد و امام خمینی نیز بیشترین دفاع را از آن داشته و تلاشِ وافری به خرج داده تا شبهات و اشکالات را از آن دفع کند، ولی به نظر می رسد که این راه حل، ناتمام و غیرکارآمد است، زیرا ادله ای که شرط عبادت را وقوع خالصانه آن می داند، از جهت عرفی، داعی طولی غیرالهی را نیز نفی می کند.
۳۶۵۸.

چندمعنایی واژه «طغیان» در قرآن کریم با رویکردی بر زبان شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال ۱۳ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 17 - 32

کلیدواژه‌ها: چندمعنایی زبان شناختی طغیان قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۳۷
چندمعنایی واژگانی یکی از مهم ترین موضوعات قابل طرح در مطالعات معناشناختی است. در بررسی های زبانشناختی نسبت به معانی واژگان همیشه با مفاهیمی مواجه هستیم که متأثر از واحدها و عناصر هم نشین خود هستند. این تأثیرپذیری به حدی است که تحلیل معناشناختی واژه را بدون در نظر گرفتن رابطه میان این عناصر ناممکن کرده است. توجه به سیاق و ساختار جمله بعد از ریشه شناسی و سیر تاریخی یک واژه چندمعنایی آن را به خوبی ثابت می کند. دستیابی به تفسیر دقیق قرآن کریم که یکی از اهداف بزرگ پژوهش های قرآنی محسوب می شود، در گرو درک و فهم دقیق واژگان قرآن کریم است. در این پژوهش کارکرد چندمعنایی واژه طغیان در قرآن کریم و سیر معنایی این واژه در آیات قرآن کریم بررسی شده اند و وجوه متعدد آن در ارتباط با هسته مرکزی معنا، تبیین و تأثیر واحدهای هم نشین واژه طغیان در معنارسانی این واژه با استناد به کتب تفسیری قرآن کریم بررسی شده اند. این پژوهش نشان می دهد واژه طغیان وجوه متعددی همچون ضلالت و گمراهی، ظلم، کفر، عصیان و نافرمانی، تکبر، معبودانی غیر از خدا و ... دارد که همه این معانی با هسته اصلی معنا که تجاوز و عدول از حد اعتدال است، ارتباط مفهومی دارند.
۳۶۵۹.

التحليل النقدي للخطاب في "ثلاثية الوسية" لخليل حسن خليل علي ضوء نظريّة توين فان دايك(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۹ 1 - 45

کلیدواژه‌ها: ثلاثیه الوسیه خلیل حسن خلیل فان دایک المربع الأیدیولوجی التحلیل النقدی للخطاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۱۲
إنّ التحلیل النقدیّ للخطاب کضرب من ضروب تحلیل الخطاب یتخذ موقفا ناقدا من الکیفیه أو الطریقه التی تستعمل بها اللغه. ویتّجه إلی تحلیل سائر الأنماط الخطابیه بهدف الوقوف علی الأیدیولوجیا والقیم الکامنه فی تلک الخطابات. إنّ روایات خلیل حسن خلیل  ترصد أحوال المجتمع المصری الذی یسیطر علیه الإقطاعیون الإنجلیز بما فرضوه علی الفلاحین من عبودیه. والتحلیل النقدیّ للخطاب، کما وضّحه فان دایک، یدرس اعتداءات السلطه الاجتماعیه المهیمنه ویکشف عدم المساواه الاجتماعیه، ویعدّ نموذج فان دایک معیارا مناسبا لمعالجه قضایا هذه الروایات. حاولت هذه الدراسه تبیین أیدیولوجیا أو أیدیولوجیات الروائی خلیل حسن خلیل بالاعتماد علی المنهج الوصفی التحلیلی ونظریّه تحلیل الخطاب النقدیّ لفان دایک، ووصل البحث إلی أنّ الخطاب فی "ثلاثیه الوسیه" نجح فی تقدیم الصوره الإیجابیه لأفراد مجموعه الداخل أی العاملین والفلاحین وتقدیم الصوره السلبیه لأفراد مجموعه الخارج أی الرأسمالیین والمستعمرین ویتّفق مع "المربع الأیدیولوجی" لفان دایک. ولتحقیق هذا الهدف، وظّف الروائی عده إستراتیجیات وتقنیات، مثل وصف الفاعل الاجتماعی، وإیجاد الفاصله، والتعریض، والتضخیم، ولعبه الأرقام، والاستعاره وغیرها من الاستراتیجیات.
۳۶۶۰.

نقد و ارزیابی برگردان عربی کتاب «آن بیست و سه نفر» اثر احمد یوسف زاده بر پایه سطح لغوی- معنایی الگوی ترجمه کارمن گارسس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۰ 369 - 402

کلیدواژه‌ها: نقد ترجمه کتاب آن بیست و سه نفر کارمن گارسس سطح لغوی - معنایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶ تعداد دانلود : ۱۱۳
ترجمه را می توان پلی برای پیوند اندیشه ها و باورهای مردمان دو فرهنگ دانست. از دیرباز تاکنون آدمی در پرتو ترجمه با گفتارها، کردارها و دستاوردهای سرزمین های دیگر آشنا شده و از این رهگذر، بینش و نگرش خود را بارور کرده است. یکی از برجسته ترین نظریه های ترجمه که به سنجش سطح کیفی متون برگردان شده ادبی می پردازد و چهار سطح گوناگون را دربر می گیرد، نظریه کارمن گارسس (1994) است. پژوهش پیش رو که به روش توصیفی - تحلیلی است بر آن است تا برگردان عربی ایمان صالح با عنوان «أولئک الثلاثه والعشرون فتىً» از کتاب «آن بیست و سه نفر» نوشته احمد یوسف زاده را بر پایه سطح لغوی- معنایی الگوی ترجمه کارمن گارسس ارزیابی و برتری ها و کاستی های آن را بررسی کند. این پژوهش نشان می دهد که در این برگردان، بسط نحوی در پوشش مفاهیمی چون افزونی قید، صفت و ترکیب اضافی پدیدار شده و قبض نحوی در جلوه هایی مانند حذف صفت، مفعول، فعل و قید نمود یافته است. همچنین نشان می دهد که مترجم در فرآیند عام در برابر خاص از ابزارهایی مانند حذف صفت بهره گرفته و در فرآیند خاص در برابر عام با تکنیک بیان نوع در کنار جنس، دایره واژه را تنگ تر کرده است. یافته دیگر این پژوهش، آن است که ویژگی های مثبت، بخش چشم گیری را در این ترجمه به خود اختصاص داده و این برگردان از دو ویژگی کفایت و مقبولیت برخوردار شده و خرسندی خواننده را در پی داشته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان