درخت حوزه‌های تخصصی

ظهور گستردیه رسانه ها و شبکه ای شدن جوامع امروزی، نظام های سیاسی دینی ، به ویژه نظام جمهوری اسلامی ایران را با مسائل متعددی هم چون کاهش معنویت و دین گریزی مواجه ساخته است؛ بر این اساس، پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که، در جامعیه شبکه ای شدیه ایران امروز، برای تحقق و اعتلای تربیت معنوی چه راهکارهایی را باید اتخاذ نمود؟ این پرسش، نیاز به یافتن رویکردهای نوین و متناسب با شرایط جامعیه شبکه ای را برای حفظ و تقویت ارزش های معنوی در ایران امروز برجسته می سازد. در پژوهش حاضر، به منظور درک عمیق ابعاد مختلف مسئله کاهش تربیت معنوی در جامعیه شبکه ای، از روش فراتحلیل کیفی استفاده شده است. این روش، به محقق امکان می دهد تا با بررسی و ترکیب یافته های پژوهش های پیشین، به یک درک جامع و کلان از مسئله دست یابد؛ هم چنین، برای جمع آوری یافته های دست اول، از ابزار مصاحبه های نیمه ساختارمند با متخصصان و صاحب نظران در حوزیه تربیت معنوی و مطالعات رسانه ای استفاده شده است. یافته های پژوهش بر ضرورت بازنگری در روش های تربیتی سنتی و کلاسیک، توجه ویژه به نقش تربیتی خانواده در عصر جدید و تقویت هوش معنوی تأکید دارند؛ هم چنین، ارائه روایت های دقیق، مستدل و منطقی از رویدادها و رعایت اصول اخلاقی در گفتار و عملکرد مسئولان از دیگر یافته های مهم این تحقیق به شمار می روند. درمجموع، یافته های این پژوهش، مجموعه ای از راهکارهای عملی و راهبردی را پیشِ روی نظام جمهوری اسلامی ایران قرار می دهد که با کاربست آن ها، می توان به ارتقای سطح تربیت معنوی در جامعیه شبکه ای و مواجهه مؤثر با چالش های فرهنگی و ارزشی عصر حاضر امیدوار بود.  

هدف پژوهش حاضر بررسی مناسبات میان معنویت و سبک زندگی مبتنی بر نظریه دو فطرت حضرت امام خمینی(قدس سره)  است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و در این راستا با استفاده از نظریه دو فطرت امام(قدس سره) و لوازم آن، چارچوب تحلیلی مسأله مورد واکاوی قرار گرفت. در ادامه انواع سبک های زندگی بر اساس فطرت مخمورِ و محجوبه به دو گونه متعالی و متدانی تقسیم شد. نتیجه اینکه سبک زندگی متعالی که با حکومت قوه عاقله بر سایر قوای انسان (شهویه، غضبیه، وهمیه) شکل می گیرد، رابطه تأثیر و تأثّری با معنویت داشته و این دو با یکدیگر دور معی دارند. معنویت، شکوفا کننده و سامان بخش سبک زندگی مبتنی بر فطرت مخموره انسان بوده و بسترساز شکل گیری جامعه فطرت گرا است. از طرفی سبک زندگی فطری نیز بر معنویت انسان افزوده و باعث تعالی روحی و معنوی انسان می شود. در نهایت اینکه سبک زندگی فطرت محور و معنویت گرا در ابعاد فردی و اجتماعی سبب رشد و نمو انسان و اجتماع گشته و مقدمات ساختن مدینه فاضله را فراهم می کند.

مقدمه و اهداف: هدف اصلی پژوهش حاضر، کشف تأثیر نگرش دینی پژوهشگران عرصه فیلمنامه نویسی بر ارزیابی مدارک بازیابی شده هنگام جستجو است. فیلمنامه نویسان به عنوان ستون اصلی اثر تلویزیونی و سینمایی می توانند بر ذائقه مخاطب و تفکرات دینی آنها اثر بگذارند و نیز نوع نگرش دینی آنها و پژوهشگرانی که در تبیین فیلمنامه کمک می کنند، بر رفتار آنها می توانند مؤثر باشند. ازاین رو، این پژوهش درصدد است نشان دهد نگرش دینی این افراد چه تأثیری بر جستجوی آنها در پایگاه های اطلاعاتی و ارزیابی آنها از مدارک بازیابی شده خواهد داشت؛ زیرا سرانجام این ارزیابی توسط آنها، مستقیماً بر نوع متن فیلمنامه و دیالوگ هایی اثر خواهد داشت که قرار است نوشته شود. ازسوی دیگر با توجه به اینکه ارزیابی مدارک بازیابی شده توسط کاربر نهایی انجام می شود، ازاین رو، شرایطی که کاربر در آن قرار دارد بر ارزیابی او اثر می گذارد. پژوهشگر درصدد است بررسی کند که آیا پیوندی بین اعتقادات، باورها، اعمال دینی، و رویکردهای دینی پژوهشگران عرصه فیلمنامه نویسی و عملکرد جستجوی اطلاعات آنها وجود دارد یا خیر. انواع تحقیقات در زمینه شاخص های دین داری انجام شده اما در عرصه تولید محتوا در رسانه ها که بخش عظیم خوراک فکری جامعه از این طریق تأمین می شود هیچ پژوهشی انجام نشده و تأثیر دین داری بر رفتار تولیدکنندگان محتوا بررسی نشده است. سؤالی که قرار است به آن پاسخ داده شود این است که ابعاد نگرش دینی (اعتقادی، مناسکی، عاطفی و پیامدی) پژوهشگران فیلمنامه نویسی بر ارزیابی آنان از مدارک بازیابی شده چه اثری دارد. روش: این تحقیق از نظر هدف، کاربردی است و از رویکرد کمی (روش پیمایشی توصیفی) جهت جمع آوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری، شامل 43 نفر از پژوهشگران عرصه فیلمنامه نویسی تلویزیون و سینما هستند (روش سر شماری). جهت سنجش ابعاد نگرش دینی (باورها و اعتقادات دینی، اعمال دینی، عواطف دینی و آثار دینی) از پرسش نامه دین داری گلاک و استارک استفاده شد که این پرسش نامه شامل 26 گویه است که در چهار بعد اعتقادی (7 گویه)، بعد عاطفی (6 گویه)، بعد پیامدی (6 گویه) و بعد مناسکی (7 گویه) تدوین شده است. در تحقیق حاضر جهت آماده کردن محیط آزمایشی و شبیه سازی محیط و نیاز اطلاعاتی واقعی برای پژوهشگران، وظایف کاری طراحی شد. برای هر کاربر یک سناریو تعریف شد و براساس آن به جستجوی منابع اطلاعاتی مورد نیاز پرداخت. مهم ترین مقیاس ها و خرده مقیاس های سنجه ارزیابی مدارک بازیابی شده در تحقیق حاضر «عملکرد جستجوی اطلاعات» و «عملکرد تعاملی» در نظرگرفته شد. هر وظیفه کاری شامل یک سناریو و درخواست است که مشخص می کند هر کاربر چه کاری باید انجام دهد. پژوهشگران پس از مطالعه دقیق سناریو و درخواست، ابتدا جستجوهایی را در موضوع سناریو و درخواست خود انجام دادند و سپس مقالات مرتبط با سناریو را براساس معیارهای پرسش نامه سنجش ربط مدارک بازیابی شده، ارزیابی کردند. مهم ترین شاخص های ارزیابی مدارک، عملکرد جستجوی اطلاعات (استفاده از موتورهای کاوش، تعداد منابع اطلاعاتی گزینش شده و تعداد صفحات مشاهده شده در هر پایگاه اطلاعاتی) و عملکرد تعاملی (تشخیص شهرت تولیدکننده محتوا، تشخیص قابل درک بودن و جدید بودن محتوا و میزان رضایت کاربر و زمان صرف شده جهت جستجو) بود. نتایج: این پژوهش به تأثیر نگرش های دینی (بعد مناسکی، بعد تجربی، بعد پیامدی و بعد عاطفی) بر ارزیابی مدارک بازیابی شده توسط پژوهشگران عرصه فیلمنامه نویسی می پردازد. ارزیابی مدارک به معنای قضاوت کاربران درباره مدارک بازیابی شده حاصل از جستجویشان است که آن مدارک بازیابی شده تا چه حد با نیاز اطلاعاتی آنها مرتبط است. نتایج نشان می دهد بافت دینی جامعه می تواند تأثیر قابل توجهی بر ارزیابی ربط مدارک بازیابی شده داشته باشد. یافته ها نشان می دهد عملکرد جستجوی اطلاعات، میانگین بالاتری دارد. بعد مناسکی (B=0.400) و اعتقادی (B=0.262) می توانند به عنوان پیش بین های معنادار برای ارزیابی مدارک بازیابی شده عمل کنند. ضریب بتا در بعد مناسکی (0.400) نشان می دهد هر واحد افزایش در نمره بعد مناسکی (مانند نماز، روزه، شرکت در مراسم مذهبی)، احتمال ارزیابی مثبت مدارک بازیابی شده را 40 درصد فزایش می دهد. این یافته تأیید می کند که انجام مناسک دینی، به طور مستقیم بر قضاوت پژوهشگران درباره محتوای بازیابی شده تأثیر می گذارد. ضریب بتا در بعد اعتقادی (0.262) حاکی از این است که باورهای دینی (مانند اعتقاد به خدا، معاد، یا شریعت) نیز تأثیر مثبت اما ضعیف تری دارد. این مطلب نشان می دهد پژوهشگرانی که باورهای دینی قوی تری دارند، ممکن است ناخودآگاه معیارهای دینی را در ارزیابی مدارک بازیابی شده دخالت دهند. اما بعد پیامدی (B=-0.057) و عاطفی (B=-0.021) تأثیر معناداری بر ارزیابی مدارک بازیابی شده ندارند. بدین معنا که عواطف، تصورات و احساسات مربوط به رابطه معنوی با خدا، و آگاهی دینی پژوهشگران نمی تواند ارزیابی مدارک بازیابی شده را پیشگویی کند. بحث و نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد شاخص های مناسکی و اعتقادی می توانند ارزیابی مدارک بازیابی شده توسط پژوهشگران را پیش بینی کنند؛ زیرا سطح معناداری در آنها به ترتیب 02/0 و 03/0 است و با توجه به ضرایب بتا، تأثیر بعد مناسکی بیش از بعد اعتقادی است؛ اما دو بعد پیامدی و عاطفی بر ارزیابی مدارک بازیابی شده اثر ندارند. بنابراین در ارزیابی مدارک بازیابی شده، صرفاً نباید به الگوریتم های بازیابی اطلاعات پایگاه های اطلاعاتی اکتفا کرد. بلکه باید در نظر داشت که کاربر، در تصمیم گیری و سنجش میزان مرتبط بودن مدارک بازیابی شده، نقش مستقیم ایفا می کند. بردبار و کشاورز (1402) به این نتیجه رسیدند که رابطه معناداری بین بعد اعتقادی با مثبت اندیشی پرستاران و اتخاذ تصمیمات مناسب در زمینه بهبود وضعیت بیماران وجود دارد که با نتایج تحقیق حاضر هم راستاست؛ اما نتیجه پژوهش جعفری کادیجانی و معدنی (1402) با نتایج پژوهش حاضر همخوانی ندارد؛ زیرا آنها به این نتیجه رسیدند که مؤلفه پیامدی، بیشترین نقش را در اعتیاد اینترنتی و انتخاب صفحات نامرتبط با نیاز اطلاعاتی توسط دانش آموزان داشته است. لوئیس[1] و همکاران (2011) به این نتیجه رسیدند که مؤلفه های اصلی دین داری مانند احساس هویت دینی و مناسک مذهبی بیشترین میزان ارتباط را با میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی دارد. یافته های تحقیق کینلی[2] (2012) که حاکی از رابطه مثبت و معنادار بین سبک های شناختی کاربران و رفتار اطلاع یابی آنان است، با نتایج تحقیق حاضر همسو است. به طراحان نظام های بازیابی اطلاعات پیشنهاد می شود تا بافت دینی جامعه ای را در نظر بگیرند که قرار است از آن سیستم استفاده کنند. تعارض منافع: این مقاله تعارض منافع ندارد.

اهداف: پژوهش حاضر درصدد مطالعیه تجربیه زیستیه زنان بلوچ در غیاب همسرانشان برآمده است. جهت دست یابی به هدف تحقیق از روش کیفی با رویکرد پدیدارشناسانیه تفسیری استفاده شده است. روش مطالعه: به این منظور با 15 نفر از زنان و کودک-زنان بلوچی ساکن در شهرهای میرجاوه و خاش که به تنهایی در غیاب شوهرانشان (به شکل موقت یا نیمه موقت) زندگی کرده اند، مصاحبه هایی نیمه ساختاریافته و عمیق انجام و برای گزینش آن ها روش نمونه گیری هدفمند به کار گرفته شد. تحلیل داده ها براساس گام های پدیدارشناسی تأویلی کریست و تانر انجام شد که در آن تم ها یا معانی شناسایی شدند و در نهایت 6 مقولیه اصلی، 14 زیرمقوله و 103 مفهوم استخراج و مورد تفسیر نهایی قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که مشارکت کنندگان تحقیق بیشتر به دلایل مشاغل همسرانشان همچون سوخت بری، کارگری فصلی در شهرهای دیگر و رانندگی ماشین های سنگین و... از همسران خود دور هستند و به شکل منفرد نظام خانوادیه خود را اداره می کنند و در این راستا با گونیه دیگری از زیست اجتماعی و خانوادگی روبه رو می شوند. زنان بازماندیه بلوچی در زیست جدید خود از یک سو تجارب خوشایندی همچون تحرک فزون یافته را تجربه می کنند و از سوی دیگر با تجارب ناخوشایندی نظیر احساس ناامنی، دغدغه های جنسی، کنترل شدگی چندسویه، گسست های روحی-روانی و احساس ناتوانمندی به ویژه در امور مربوط به فرزندان مواجه می شوند. نتیجه گیری: زنان بازمانده در غیاب شوهر، زیست متفاوتی تحت عنوان زندگی در سایه یا زیر ساییه شوهر را تجربه می کنند که زندگی در زیر پرچم و لوای شوهر با وجود عدم حضور فیزیکی اوست که از نظر آنان واقعه ای ناخوشایند همراه با اثرات مخرب است.

علی رغم اجماع جریان اصلی علم اقتصاد بر تأثیرات مثبت خصوصی سازی نظیر افزایش کارایی و بهره وری، کاهش هزینه های تولید، افزایش درآمد و رشد؛ شواهد تجربی متعددی در کشورهای مختلف وجود دارد که کفایت نظری و تجربی این نظر را به چالش می کشد. این پژوهش با رویکرد آینده پژوهی به شناسایی عوامل مؤثر بر آینده خصوصی سازی در جمهوری اسلامی ایران  پرداخته است. به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت؛ تحلیلی و اکتشافی است. با مرور ادبیات نظری و تجربی پژوهش و مصاحبه عمیق با نخبگان جامعه کار و تولید (فعالان کارگری، صاحبان کسب وکارهای کوچک، بوروکرات های دولتی، متخصصان حوزه کار، متخصصان اجرایی و دانشگاهی و روزنامه نگاران) که تخصص و تجربه کافی پیرامون مسائل خصوصی سازی داشتند، در چارچوب ماتریس اثرات متقاطع به پیشران ها، بر مبنای میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری امتیاز دادند تا در نهایت به پاسخ این سؤال برسیم که  مهم ترین مؤلفه ها و پیشران های مؤثر بر موفقیت خصوصی سازی در جمهوری اسلامی ایران کدام اند؟ و به چه میزان و چگونه بر همدیگر تأثیر می گذارند؟ داده ها در نرم افزار میک مک وارد گردید و سپس هجده پیشران اولیه شناسایی و در چارچوب ماتریس اثر متقاطع تعریف شد. در نهایت باتوجه به امتیاز بالای تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، شش پیشران کلیدی و اهرمی دارای بیشترین تأثیر بر وضعیت آینده خصوصی سازی شامل پارادوکس منافع، فربگی دولت، اعتماد عمومی، نظارت پذیری، نگرش مسئولان و استیلاء بخش نامولد شناسایی شدند.

بازی جنگ رشته ای کاربردی معطوف به بازی های جدی است که ضمن تمایز حرفه ای از رشته آینده پژوهی، جامعه علمی و نیازمندی های خاص خود را دارد. در کنار این تمایز، تشابه ماهوی دو رشته به ویژه با منظور داشتن بازی غیر آموزشی در سطوح سیاستی و راهبردی قابل توجه است. مسئله این است که اگر مشترکات و زمینه های هم افزایی دو رشته به خوبی درک نشود، زمینه برای رقابت های نابجا بین متخصصان دو رشته افزایش می یابد. برای این منظور ضمن مطالعات کتابخانه ای و برگزاری نشست های گروه کانونی متشکل از فعالان بازی جنگ، آینده پژوهی و مطالعات راهبردی، از تحلیل محتوای کیفی برای استنباط حرفه ای رابطه بین دو رشته استفاده شد. می توان همگرایی دو رشته در مبانی نظری، برخورداری از اهداف مشترک و عرصه های هم افزایی عملی و همچنین امکان هم افزایی در حوزه روش را مشهود دانست. این دو در پرورش متفکران و تصمیم سازان چابک، تیم سازی بین رشته ای و فرارشته ای، مشارکت جویی از افکار واگرا، محیط شناسی مسئله محور، اشتراک گذاری دانش و مهارت افزایی اجرای خرده روش ها با یکدیگر هم افزایی عملی دارند. نیاز است در آینده ضمن بررسی دقیق تر ارتباط بین فرایندهای علمی و اداری دو رشته برای هم افزایی آموزشی و پژوهشی بین مراکز علمی بازی جنگ و آینده پژوهی و نیز توسعه ابزارها و سامانه های مشترک راهکارهایی ارائه شود، که جلوه آن در توسعه ایده «آزمایشگاه آینده» است.

نسل زد متولدین سال های 1995 تا 2010 میلادی اند. 1375 تا 1390 شمسی. آنها چه ارزش ها و نگرش های اجتماعی ای دارند؟ با نسل های قبل چه شباهت ها و تفاوت هایی دارند؟ هدف این مقاله توصیف ویژگی های نسل زدی ها به کمک روش های تجربی است.روش این پژوهش پیمایش است با نمونه گیری به شیویه مکان-زمان(TLS ) در میادین شهری مناطق 22 گانیه تهران، با حجم 1218 نفر و همچنین دارای مقدار اپتیمم به تفکیک نسل ها (متوسط 400 نفر در هرنسل). این پیمایش توسط مرکزافکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) اجرا شده است. برای طراحی پرسشنامه و تحلیل یافته ها تعدادی مصاحبه نیز صورت گرفته است. از تحلیل محتوای تحقیقات کیفی انجام شده درباریه نسل زد نیز استفاده شده است.یافته ها نشان می دهد سه تیپ مختلف در نسل زد قابل تشخیص است. تیپ خودگرا- موفقیت خواه، تیپ خانواده گرا-رابطه خواه و تیپ جامعه گرا- دیگرخواه. جمعیت تیپ خودگرا-موفقیت خواه بیشتر است. آنها بیشتر به موفقیت شخصی(شغل و لذت) می اندیشد. وجه اصلی موفقیت برایشان موفقیت اقتصادی است. آنها فکر می کنند موفقیت اقتصادی پاییه دیگر شکل های موفقیت از جمله لذت بردن و حتی داشتن خانوادیه خوب است. این تیپ بیشترین تمایز را با نسل های قبل دارد، در حالی که تمایز تیپ های دیگر با نسل های قبل کمتر است. همچنین تمایز بین نسل زد و نسل هزاره چندان زیاد نیست، اما با نسل های قبل تر اختلافات معنادارتری وجود دارد.نسل زد از حیث ارزش ها و نگرش ها یکدست نیست. بنابراین هرگونه تصویرسازی یکپارچه از آن تقلیل گراست. میان ارزش ها و نگرش های نسل زد با نسل های قبل تفاوت های معناداری وجود دارد، در عین حال همپوشانی های زیادی هم قابل رؤیت است.

 موضوع مهاجرت در عکس، چه عکس های مردمی و چه در آثار عکاسان حرفه ای برخلاف ادبیات کمتر مورد بررسی قرار گرفته است، در این مقاله با رویکرد نشانه شناسی اجتماعی تصویر مجموعه عکس های صحنه آرایی شده سه عکاس ایرانی ( تبریزیان، مرادی و دشتی) بررسی شده است. و بر اساس الگوی استعاره عمیق جرالد زالتمن در تبلیغات که رهیافتی از استعاره های مفهومی لیکاف و جانسون در نظریه معاصر استعاره است، بازنمایی مفاهیمی چون وطن، هویت، فرهنگ و ... مورد واکاوی قرار می گیرد. سوال اصلی تحقیق اینست که برساخت عکاسان ایرانی از مساله مهاجرت چگونه است؟ و این استعاره ها با چه مولفه های بصری ترسیم شده است؟ نتایج تحقیق نشان می دهد خانه، طبیعت و جاده محوری ترین موضوعات بازنمایی شده از مهاجرت است. چهار استعاره عمیق سفر و ظرف، تحول و منبع بیانگر نگاه این عکاسان به موضوع مهاجرت است، در این عکسها استعاره عمیق سفر بیشتر بیانگر سفر درونی و ذهنی فرد مهاجر است، خانه و فضای خانه که بیشتر تهی از روابط خانوادگی مجسم شده است چون ظرفی خاطرات و رویاهای فرد مهاجر را در برمیگیرد. در عکسهای مرادی مهاجرت با تحول بیرونی و درونی نشان داده شده در واقع تحول هویت فرد مهاجر و فرایند شدن به تصویر کشیده شده است. در مجموعه گوهر دشتی نیز طبیعت به عنوان منبعی ازلی جانشین وطن می شود. نوع بازنمایی طبیعت به مثابه چشم اندازی متعالی بیانگر آنست که این منبع گنجایش آن را دارد تا فرد مهاجر، خاطرات، روابط، مرگ و زندگی و عشق، مادر را در برگیرد.

طلاب و روحانیان یکی از گروه های مرجع به شمار می روند که فراتر از الگوهای کلامی، کنش های آنان نیز به مثابه الگوهای رفتاری در سبک زندگی دینی مورد توجه بخشی از مردم قرار می گیرد؛ بنابراین مطالعه زندگی آنان می تواند حائز اهمیت باشد. تحقیق حاضر با رویکرد پدیدارشناختی و با هدف شناخت معنای زندگی طلبگی در تجربه زیسته همسران طلاب انجام گرفته است. روش نمونه گیری، هدفمند بوده و با 17 نفر از همسران طلاب، مصاحبه نیمه ساختاریافته با رویکرد همدلانه انجام شده است. به منظور غنابخشی بیشتر، گذشته از پرسش پیرامون کلیت سبک زندگی طلبگی، ابعاد زندگی طلبگی به پنج بخش تحصیل، اخلاق، تبلیغ، تلبس و شهریه تقسیم و پرسش هایی نیز درباره هر یک از این ابعاد مطرح شد. بنا بر یافته های تحقیق، می توان دو کلان معنا را در تجربه زیسته همسران طلاب درباره زندگی طلبگی به دست آورد؛ در گروهی «معنویت» و در گروه دیگر، «محدودیت» معنابخش زندگی طلبگی است. این دو معنای کلان، در هر یک از پنج بعد سبک زندگی طلبگی نیز سریان دارد و به تناسب، به هر یک معنایی متفاوت می بخشد.

هدف: تعلیم وتربیت انقلابی ایران بخشی از جامعه و معرف یک سیستم و گفتمان اجتماعی پیچیده است و دانشگاه فرهنگیان به دنبال تربیت نیروی انسانی کارآمد و معلمانی انقلابی می باشد. بنابراین، هدف این مطالعه شناسایی ویژگی های اهداف برنامه درسی تعلیم وتربیت انقلابی در دانشگاه فرهنگیان با رویکرد آینده نگری بود. روش: این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا ترکیبی (کیفی و کمّی) بود. جامعه پژوهش در بخش کیفی اساتید دانشگاه فرهنگیان در استان آذربایجان غربی بودند که طبق اصل اشباع نظری 13 نفر از آنها با روش نمونه گیری غیرقضاوتی در دسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. جامعه پژوهش در بخش کمّی اساتید دانشگاه فرهنگیان در استان آذربایجان غربی بودند که 234 نفر از آنها با روش نمونه گیری تمام شماری به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی پرسشنامه محقق ساخته بود که شاخص های روانسنجی آنها تایید شد. داده های بخش کیفی با روش تحلیل مضمون در نرم افزار MAXQDA نسخه 10 و داده های بخش کمّی با روش های تحلیل عاملی اکتشافی و مدل سازی معادلات ساختاری در نرم افزارهای SPSS نسخه 26 و AMOS نسخه 21 تحلیل شدند. یافته ها: نتایج بخش کیفی این مطالعه نشان داد که ویژگی های اهداف برنامه درسی تعلیم وتربیت انقلابی در دانشگاه فرهنگیان با رویکرد آینده نگری دارای سیزده مضمون فرعی در سه مضمون اصلی شامل اهداف عاطفی (با چهار مضمون فرعی پیشران تعالی و پیشرفت، آگاه و عالم به انقلاب و تعلیم وتربیت انقلابی، انتقال عقاید و فضایل اخلاق اسلامی)، اهداف شناختی (با چهار مضمون فرعی شناخت ارزش ها و آرمان های انقلاب، پرورش اعتقادهای اسلامی، احیای تمدن اسلامی و آشنایی با مفهوم عدالت) و اهداف مهارتی/ عملکردی (با پنج مضمون فرعی ایجاد تغییر مشهود در رفتار فراگیر، راه اندازی گفتگوی تمدن ها، تقویت گرایش افراد نسبت به استقلال، تقویت مهارت مشارکت در بحث های گروهی و آشنایی با استراتژی های جستجوی متون علمی) بود. نتایج بخش کمّی این مطالعه نشان داد که بار عاملی و میانگین واریانس استخراج شده همه عوامل بالاتر از 50/0 و پایایی کرونباخ همه آنها بالاتر از 80/0 بود. همچنین، مدل اهداف برنامه درسی تعلیم وتربیت انقلابی در دانشگاه فرهنگیان با رویکرد آینده نگری برازش مناسبی داشت و در این مدل و با توجه به ضریب مسیرها هر سیزده عامل بر اهداف اثر مستقیم و معنادار داشتند (P<0.1). نتیجه گیری: ویژگی های شناسایی شده برای اهداف برنامه درسی تعلیم وتربیت انقلابی در دانشگاه فرهنگیان با رویکرد آینده نگری می تواند به متخصصان، مسئولان، مدیران و برنامه ریزان در طراحی و اجرای برنامه های برای بهبود اهداف برنامه درسی نظام آموزشی کمک شایانی نماید.

سیماهای فرهنگی که ثمره تغییرات متنوع و متأثر از تحولات و بحران های ناشی از فرایندهای طبیعی یا انسانی هستند، می توانند مرجعی ارزشمند برای یادگیری، تصمیم گیری و برنامه ریزی در مواجهه با تغییرات در دنیای معاصر باشند. هدف مطالعه، طراحی مدل مفهومی تداوم فرایند تکاملی سیمای فرهنگی در مواجهه با تغییرات اقلیمی با استفاده از روش گراندد تئوری انجام شد. نمونه گیری به صورت هدفمند با 30 نمونه، جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA انجام گرفت. در پی تبیین مفهوم سیمای فرهنگی و تحلیل سیر تکاملی آن مبتنی بر نظریه ساخت یابی، اکولوژی سیمای سرزمین و تغییر، نتایج مطالعه نشان داد که تداوم تکامل سیماهای فرهنگی در برابر تنش های محیطی از جمله تغییرات اقلیمی، مستلزم کشف و یادآوری تجربه های زیسته در طول لحظات تغییر، یادگیری و بهره گیری از رویکردهای کاهش اثرات، سازگاری با تغییرات و در نهایت رویکرد ارزش آفرین و بازآرا است. کاربست این مدل در تدوین راهبردها در مقیاس های زمانی- مکانی می تواند نه تنها منجر به ارتقاء تاب آوری اقلیمی سیماهای فرهنگی شود، بلکه تداومی در سیر تکامل را رقم می زند.

انقلاب ارتباطات و اطلاعات در عصر حاضر فضای جدیدی را در حیات انسانی رقم زده است. فضایی بی زمان، بی مکان و فاقد مرز که با سرعت بسیار جهانِ ما را تغییر می دهد. فضای دوم یا فضای مجازی با رشد و گسترش بی وقفه به طور مداوم در حال مفهوم سازی، تولید محتوا و انتشار آن و احاطه جهان طبیعی است. این مقاله تحت پارادایم «دوجهانی شدن و دوفضایی شدن» و نظریه «بازنمایی» می کوشد تا دریابد هویت ملی به عنوان عالی ترین و مهم ترین سطح هویتی در فضای مجازی چگونه بازنمایی می شود. با اتخاذ روش «تحلیل گفتمان انتقادی» و روش «داده بنیاد» دریافتیم که در مطالعه صفحاتی از اینستاگرام تقابل دو هویت ایرانی و اسلامی دیده می شود و برای رسیدن به وفاق و انسجام ملی هر چه بیشتر، نیاز به هم گرایی و تعامل این دو هویت و در پیش گرفتن هویتی متعادل و میانه رو احساس می شود. استفاده از راهبردها و سیاست های متناسب از سوی نظام سیاسی و نهادهای ذی ربط و برنامه ریزی های خرد و کلان در استفاده از فضای مجازی خواهد توانست دو هویت ایرانی و اسلامی را به هم نزدیک کند و هویت ایرانی- اسلامی پاسخگوی مناسب تری برای معرفی فرهنگ و تمدن ایران خواهد بود.

تفکر پیرامون جامعه مطلوب و اندیشه های آرمان شهری بیانگر نوعی نیاز فکری در جهت اصلاح جوامع و حرکت به سوی وضعیتی بهتر بوده است. خط سیر تحولات فکری جوامع در مورد شکل گیری و معرفی جامعه های مطلوب و تغییر ماهوی آن در دو سده اخیر در ظهور تفکر جامعه شناختی و علم جامعه شناسی مبین نوعی همپایگی دیرپای جوامع و اندیشه های پیرامون آن از یکسو و رشد و تکامل این اندیشه ها تا زمان حاضر بوده است. اندیشمندان اولیه جامعه شناسی در طی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم متأثر از فضاهای سیاسی و اجتماعی و ریشه های تفکر آرمان شهری در دوره های قبلی هرکدام به نحوی به جامعه موردنظر خود پرداخته اند. این مقاله باهدف شناسایی عناصر مهم جامعه مطلوب در آثار و اندیشه های آن ها به روش مرور تحلیلی تلاش دارد تا نوعی ارتباط بین تفکر آرمان شهرگرایی و جامعه شناسی را در ابتدای شکل گیری آن موردبررسی قرار دهد. شواهد و نتایج نشان می دهد نوعی اشتراک قوی بین دغدغه های جامعه شناسان و آرمان شهرخواهی در پایان قرن نوزدهم وجود دارد، بنابراین می توان نتیجه گرفت که اندیشه های اولیه جامعه شناسی دارای یک عنصر پنهان آرمان شهری در بطن خود بوده است.

امروزه سیاستگذاری های اجتماعی-فرهنگی در اغلب کشورها نمایانگر تغییرجهت به سوی ساختارهای شبکه ای و اجتماعی است. ویژگی اینگونه سیاستگذاری ها تبادل حجم قابل توجهی از مذاکرات و گفتگوها میان کنشگران کانونی با اهداف متفاوت است. پژوهش حاضر درصدد است ساختار قدرت شبکه کنشگران دست اندکار در مساله هفتم آبان (روزمعروف به برگزاری بزرگداشت کوروش) را مورد بررسی قرار دهد. برای نیل به این هدف با مطالعه اسناد و تکنیک گلوله برفی 22 کنشگر دست اندکار مساله را شناسایی کرده و با ابزار پرسشنامه نیمه ساختاریافته به گرداوری داده های مورد نیاز پرداخته است. داده ها با استفاده از نرم افزارهای UCINET، Net Draw و visone محاسبه، تحلیل و نمایش داده شده اند. برای تحلیل شبکه مورد نظر از مفهوم مرکزیت در شبکه و شاخص های مرکزیت درجه، بینابینی، بردار ویژه و بتا استفاده شده است. با وجود وضعیت مطلوب شبکه از نظر سرعت گردش اطلاعات و همکاری، یافته ها حاکی از وجود دو کانون در شبکه است که موجب دو قطبی شدن شبکه شده است. در یک قطب شبکه نیروهای مدیریتی- امنیتی قرار دارند و در سوی دیگر نهادهای مدنی ونیروهای اجتماعی؛ هر کدام از این دو قطب در پی نیل به اهدافی هستندکه با یکدیگر تعارض دارند. خروج از این وضعیت نیازمند ورود نهادهای بالادستی با رعایت بی طرفی و با نگاه همگرایانه است.

فراغت با ویژگی های انتخابی و آزادانه بودن مهم ترین بستر تجلی سبک زندگی است. گروه های مختلف نسلی دارای الگوهای متفاوتی از گذران فراغت هستند. مواجهه «نسل ها» با همه گیری ویروس کرونا و شدت تغییرات سبک زندگی و پیامدهای منتج از آن به دلایل مختلف، متفاوت است. هدف اصلی مقاله حاضر بررسی تغییرات گذران فراغت به عنوان شاخص سبک زندگی در سه نسل جوان، میانسال و سالمند قبل و در حین همه گیری ویروس و احصای پیامدهای آن است. روش کمی در این مطالعه استفاده شد. جامعه آماری، کلیه شهروندان شهر تهران هستند که براساس فرمول کوکران تعداد 390 نفر به عنوان نمونه آماری تعیین و با ابزار پرسشنامه محقق ساخته مصاحبه شدند. سه الگوی فراغتی سنتی، مذهبی و مدرن در نسل های جوان، میانسال و سالمند احصا گردید. الگوی فراغت سنتی در همه نسل ها با شدت متفاوت کاهش داشته و الگوی فراغت مدرن با شدت متفاوت در همه نسل ها افزایش داشته است. در نسل سالمند بیشترین کاهش الگوی فراغت سنتی در حین پاندمی رخ داده و در نسل جوان شاهد افزایش الگوی فراغت مدرن در این زمان هستیم. الگوی فراغت مذهبی نیز در دوران کرونا افزایش محدودی در جوانان و میانسالان داشته ولی در بین سالمندان در حد محدودی با کاهش مواجه شده است. ویروس کرونا روند موجود فردی شدن را افزایش و تسهیل نموده است. پیامدهای مرتبط با تغییرات فراغت متأثر از این ویروس، عادت به تنهایی و تنهاتر شدن خانواده و فرد ایرانی بالأخص سالمندان، تضعیف بسترهای انتقال و درونی سازی ارزش های بین نسلی و درون نسلی و تمایل بیشتر به فراغت های فردی و رسانه محور است.

این پژوهش با هدف تبیین مفهوم "منطقِ مقاومت" از دیدگاه رهبر معظم انقلاب انجام شده است. ایشان در مناسبت های مختلف در بیانات و سخنرانی هایشان، مقاومت و ایستادگی کردن مردم در برابر نظام سلطه را امری منطقی و عقلانی بیان فرموده اند. فهم سخنان ایشان در موضوع «منطقی بودن مقاومت» با توجه به جایگاه شرعی و سیاسی شان برای عموم مردم، نخبگان و فعالان عرصه مقاومت ضروری است. مقاله حاضر به دنبال دستیابی به پاسخ این سؤال است که منطقی بودن مقاومت و ایستادگی در اندیشه مقام معظم رهبری به چه دلیل است و مضامین فراگیر آن کدام اند؟ داده های پژوهشی از بیانات و سخنرانی های ایشان از سال 1371 تا 1402 انتخاب شده است. در این پژوهش با رویکرد کیفی و از روش تحلیل مضمون برای تحلیل سخنان رهبر معظم انقلاب استفاده شده است. با اجرای مراحل این روش و با کدگذاری نقل قول هایی از سخنان رهبری در باب مقاومت و ایستادگی، 57 مضمون پایه ای، 13 مضمون سازمان دهنده و 4 مضمون فراگیر استخراج شده است. 4 مضمون فراگیری که از تحلیل مضمونی منطق مقاومت و ایستادگی از دیدگاه ایشان به دست آمده است عبارت اند از: «اقتدار منطقی مقاومت و ایستادگی»، «مقاومت امری واقع و حتمی»، «تسرّی روحیه مقاومت و ایستادگی»، «جرئت داشتن، هزینه داشتن و نترس بودن در مقاومت». همچنین «منطقِ مقاومت» به عنوان هسته و مقوله محوری این پژوهش می باشد.

هدف از این پژوهش که با روش تحلیل مضمون و محتوای کمی انجام شده شناسایی پیام های آشکار و پنهان اینفودمی کرونا (با موضوع شایعه ها و اخبار جعلی) منتشرشده در شبکه های اجتماعی (واتس اپ و تلگرام) در سال 1400 در ایران است. بر اساس یافته های این پژوهش در محتوای اینفودمی کرونا در این شبکه های اجتماعی ایران پنج مضمون فراگیر شناسایی شده که عبارت اند از: 1. برتری جویی ملی؛ 2. سوگیری رسانه ای علیه کشورها؛ 3. کروناهراسی؛ 4. عادی انگاری و تزریق امید؛ 5. گفتمان های مرتبط با دین و سنت. بیشتر شایعه ها و اخبار جعلی (44 درصد کل جامعه نمونه) در دسته "سوگیری رسانه ای علیه کشورها" جای می گیرند که 72 درصد از محتوای این بخش علیه کشور ایران بوده است. در مجموع 225 خبر جعلی و شایعه مورد بررسی قرار گرفته است. در طبقه بندی دیگری به لحاظ موضوعی 1/43 درصد شایعه ها و اخبار جعلی کرونایی سیاسی بوده اند. تجربه شیوع کووید 19 در دورانی که سیاست رسانه ای شده است، نشان داد که چگونه رقابت های سیاسی با تکیه بر نمادسازی ها و معنابخشی های کاذب و تولید و توزیع خبر جعلی، به عرصه رسانه های اجتماعی کشیده می شوند. تولیدکنندگان خبر جعلی به صورت تعمدی و توزیع کنندگان به شکل خواسته یا ناخواسته در این رقابت مشارکت دارند. 

در این تحقیق، مقاومت فرهنگی نشان دهنده استراتژی است که جوامع یا افراد به منظور حفظ و تقویت فرهنگ خود در مواجهه با فرهنگ هژمون به کار می گیرند. دراین راستا، رمان هایی منتخب از نویسندگان بومی آمریکا انتخاب و تحلیل می شوند. شخصیت های این رمان ها با استفاده از ضدگفتمان هایی که هدفشان نفی، مقاومت و تعلیق گفتمان هژمون است، در برابر گره گاه های (دال) مرکزی فرهنگ غالب مقاومت می کنند. فرهنگ فرودست به جای پذیرش صرف گفتمان مسلط، با به کارگیری عناصری از فرهنگ خود مانند خاطرات، داستان گویی و ترانه های فولکلور، سعی در مفصل بندی معناهای جدید و تثبیت نسبی آن ها، حول دال مرکزی فرهنگ خود دارند. شخصیت هایی که در این مطالعه تحلیل شده، عناصر باقی مانده ای که گفتمان مسلط را زیر سؤال برده و نفی کرده اند، به یاد می آورند و از آن ها برای ایجاد گسست استفاده می کنند و در نهایت، گره گاه های گفتمان هژمون را واسازی می کنند. براساس این مهم، پژوهش حاضر با هدف برساخت استراتژی مقاومت فرهنگی، با روش تحلیلی توصیفی و تکیه بر رویکرد برساخت گفتمان، درصدد تحلیل عناصر فرهنگ بومیان آمریکا می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که رمان های مورد بررسی از الگویی خاص برای مقاومت پیروی می کنند که می تواند مورد استفاده سایر فرهنگ های تحت فشار گفتمان هژمون قرار گیرد.

پژوهش حاضر درصدد بررسی تطبیقی دلایل ادامه زندگی مشترک در زوجین دارای فرزند و بدون فرزند با ده سال زندگی مشترک است. حجم نمونه تحقیق شامل ۳۸ نفر (۱۵ نفرمرد و ۱۸ نفر زن) بوده که بر اساس روش نمونه گیری هدفمند از بین زوجین دارای فرزند و بدون فرزند که بالاتر از ده سال سابقه زندگی زناشویی در مناطقی از مشهد دارند و با وجود عدم رضایت از زندگی زناشویی همچنان در ازدواجشان پایدار بودند، انجام شده است . روش گردآوری اطلاعات مصاحبه است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها از روش تحلیل مضمون با کمک نرم افزار مکس کیودا استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که عوامل مدیریتی، اقتصادی، مسئولیت پذیری، فشارهای جمعی، مهارت های ارتباطی و کیفیت زناشوئی به عنوان دلایل پایداری زندگی در زوجین دارای فرزند و بدون فرزند می باشد و فرزندآوری منجر به ذکر دلایل متفاوتی در تدوام و پایداری زندگی مشترک شده است، بدین معنا که زوجین، مولفه های فرعی متفاوتی را در زیرمجموعه دلایل اصلی پایداری زندگی مشترکشان عنوان نموده اند.