عکاسی صحنه آرایی شده

هنر بخش جدانشدنی زندگی انسان است که در هر زمان، در تمام مراحل زندگی اش، با او همراه بوده و به طور آشکار دیده می شود. به عنوان روشی هنرمندانه در عکاسی و نمایش تصاویر، می توان بر عکاسی صحنه آرایی شده اشاره کرد. امروز هیچ ژانری به اندازه عکاسی صحنه آرایی شده این گونه ارتباط نزدیکی را میان هنرها برقرار نساخته است. از این نظر، گفته می شود که عکاسی صحنه آرایی شده مجموعه ای از عکاسی، مجسمه سازی، تئاتر و هنر چیدمان است. این هنر به طور مشخص از دهه هشتاد قرن بیستم در اروپا به وجود آمد، اما در ایران که تقریبا یک دهه از گسترش آن می گذرد، مشغول شکل دادن به یک جریان هنری است که مفهومی متفاوت با مفهوم آن در غرب دارد. عکاسی هنری در ایران شاید به دلایلی مثل سختی کار مستندکاران و مورد قبول نبودن آثار مستند، در نظر ناشران و گالری داران به وجود آمد. سلیقه جمعی و تغییر سلیقه بصری مخاطبان هم باعث گرایش هنرمندان به عکاسی هنری شد. این تغییر سلیقه حتی روی کار عکاسان خبری و مستند این دوره دیده می شود. همچنین گوشه گیر شدن هنرمندان در اجتماع و تعطیل شدن تعدادی از نشریات و مجلات در آثار این دوره بی تاثیر نبوده است. عکاسان به جای حضور در جامعه و ثبت عکس به ساختن آن از طریق صحنه آرایی پرداختند. عکاسی صحنه آرایی شده در ایران تنها یک شباهت با این نوع عکاسی در غرب دارد و آن هم پروسه ساختن عکس است، اما از لحاظ ویژگی های صوری بسیار متفاوت با جریانی است که در غرب وجود دارد. در این نوشتار، به بررسی تطبیقی نقش عنصر خیال در عکس های صحنه آرایی شده سندی اسکاگلند با گوهر دشتی پرداخته شده است.

 موضوع مهاجرت در عکس، چه عکس های مردمی و چه در آثار عکاسان حرفه ای برخلاف ادبیات کمتر مورد بررسی قرار گرفته است، در این مقاله با رویکرد نشانه شناسی اجتماعی تصویر مجموعه عکس های صحنه آرایی شده سه عکاس ایرانی ( تبریزیان، مرادی و دشتی) بررسی شده است. و بر اساس الگوی استعاره عمیق جرالد زالتمن در تبلیغات که رهیافتی از استعاره های مفهومی لیکاف و جانسون در نظریه معاصر استعاره است، بازنمایی مفاهیمی چون وطن، هویت، فرهنگ و ... مورد واکاوی قرار می گیرد. سوال اصلی تحقیق اینست که برساخت عکاسان ایرانی از مساله مهاجرت چگونه است؟ و این استعاره ها با چه مولفه های بصری ترسیم شده است؟ نتایج تحقیق نشان می دهد خانه، طبیعت و جاده محوری ترین موضوعات بازنمایی شده از مهاجرت است. چهار استعاره عمیق سفر و ظرف، تحول و منبع بیانگر نگاه این عکاسان به موضوع مهاجرت است، در این عکسها استعاره عمیق سفر بیشتر بیانگر سفر درونی و ذهنی فرد مهاجر است، خانه و فضای خانه که بیشتر تهی از روابط خانوادگی مجسم شده است چون ظرفی خاطرات و رویاهای فرد مهاجر را در برمیگیرد. در عکسهای مرادی مهاجرت با تحول بیرونی و درونی نشان داده شده در واقع تحول هویت فرد مهاجر و فرایند شدن به تصویر کشیده شده است. در مجموعه گوهر دشتی نیز طبیعت به عنوان منبعی ازلی جانشین وطن می شود. نوع بازنمایی طبیعت به مثابه چشم اندازی متعالی بیانگر آنست که این منبع گنجایش آن را دارد تا فرد مهاجر، خاطرات، روابط، مرگ و زندگی و عشق، مادر را در برگیرد.