درخت حوزه‌های تخصصی

جغرافیا

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
جغرافیای انسانی جغرافیای طبیعی رشته های جغرافیای عمومی فنون جغرافیایی گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۳۸۱ تا ۲٬۴۰۰ مورد از کل ۳۴٬۷۸۴ مورد.
۲۳۸۱.

تحلیل زیست پذیری محله های منطقه 22 شهرداری تهران با تأکید بر دوگانگی فضایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال ۱۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۶۳) 141 - 157

کلیدواژه‌ها: دوگانگی فضایی زیست پذیری عوامل اقتصادی و اجتماعی منطقه 22 تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۵۷
تفاوت های اجتماعی، اقتصادی و به تبع آن دوگانگی فضایی حاصل تأثیرات عوامل مختلفی است که در پی مدل اقتصادی، اجتماعی یعنی قرار گرفتن در مدار سیستم گردش سرمایه در تهران نمود پیداکرده است. وجود نابرابری های فضایی در شهرها و نقشی که در زیست پذیری آن ها دارد، سبب شده که رویکرد پایداری در این فضاها بر مبنای تباین های فضایی زیست پذیری مورد توجه قرار بگیرد. هدف پژوهش تحلیل زیست پذیری محله های منطقه 22 تهران با تأکید بر دوگانگی فضایی است. پژوهش از نظر روش توصیفی- تحلیلی بوده و در دسته تحقیقات کاربردی قرار دارد. روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای است. جامعه آماری کارشناسان شهرداری منطقه 22 تهران است . روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای است. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه است. اطلاعات به دست آمده با استفاده از تکنیک تاپسیس و مدل سازی معادلات ساختاری تحلیل شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که محله هوانیروز، کوهک و چیتگر با 0.967 امتیاز رتبه یک را به خود اختصاص دادند. محله شهرک شریف، آتی ، پیکان شهر و آزادشهر با 0.417 کمترین امتیاز را دارند. محلات پهنه شرقی منطقه در وضعیت مطلوب زیست پذیری قرارگرفته اند. همچنین عوامل کالبدی- محیطی با ضریب بتای 24/34 بیشترین تأثیرگذاری را بر دوگانگی فضایی زیست پذیری منطقه 22 دارد. نوآوری پژوهش نشان می دهد در سایر پژوهش ها رویکرد زیست پذیری به صورت یک متغیر جداگانه از متغیر دوگانگی فضایی در شهرها تحلیل شده است. در پژوهش حاضر به تحلیل دوگانگی فضایی با تأکید بر رویکرد زیست پذیری به صورت توأمان پرداخته شده و برای اولین بار است که این موضوع در منطقه 22 تهران تحلیل شده است.
۲۳۸۲.

بررسی اثرات تأمین مسکن محله محور بر توسعه گردشگری با رویکرد زیست محیطی (مورد مطالعه: شهر اراک)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: فضای گردشگری سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۵۲ 99 - 116

کلیدواژه‌ها: مسکن محله محور اثرات زیست محیطی ماتریس ایرانی اراک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۵۳
در حال حاضر گردشگری جایگاه خاصی در توسعه کشورها پیدا کرده و نقش فعال و مؤثری در ارتقاء ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به ویژه در کشورهای درحال توسعه ایفا می کند؛ امروزه تأمین مسکن در قالب برنامه ریزی محله محوری، بیش از هر زمان دیگری مورد توجه می باشد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی اثرات تأمین مسکن محله محور بر توسعه گردشگری با رویکرد زیست محیطی در شهر اراک بود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ چگونگی گردآوری اطلاعات، میدانی (پرسشنامه) و اسنادی (کتابخانه ای) است. جامعه پژوهش، مسئولین و متصدیان گردشگری در محدوده مورد مطالعه که با موضوع گردشگری آشنایی دارند (15 نفر)، متصدیان و کارکنان و فعالان حوزه گردشگری (8 نفر)، کارشناس جغرافیا و گردشگری (5 نفر)، کارشناس عمران (3نفر)، کارشناس مهندسی منابع آب(3نفر) و اساتید، محققان و پژوهشگران دارای اطلاع یا سابقه پژوهش در حوزه گردشگری اراک (6 نفر) بود که 40 پرسشنامه را تکمیل نمودند. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از روش ماتریس ایرانی (لئوپولد تغییر یافته مخدوم، 1387) بود. بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، اثرات و پیامدهای تأمین مسکن بر گردشگری شهر اراک دارای اندک تأثیرات منفی می باشند، در واقع باید به این نکته اشاره کرد که تأمین مسکن نمی تواند تنها شامل اثرات منفی زیست محیطی باشد بلکه می تواند در زمینه توسعه گردشگری نقش آفرین باشد. بنابراین ضروری است که در درجه اول جهت کاهش اثرات منفی تلاش کرده و در درجه دوم باید سعی کرد از این پتانسیل در جهت توسعه اقتصادی و اجتماعی بهره برد.
۲۳۸۳.

واکاوی شکنندگی در محلّات بافت تاریخی شهر ارومیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال ۱۴ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۱ 97 - 126

کلیدواژه‌ها: شکنندگی تاب آوری بافت تاریخی رتبه بندی ارومیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۱۷
محلّات بافت تاریخی شهرها، درگذر زمان دچار ازهم گسیختگی گردیده است، به طوری که شهرها را به شدت تحت فشار قرارداده و دچار نوعی شکنندگی زودرس کرده است. هدف این پژوهش، تحلیل شکنندگی در 24 محله بافت تاریخی شهر ارومیه می باشد. نوع تحقیق، کاربردی و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. داده های مورد تحلیل به طریق پیمایش و با ابزار پرسشنامه از نمونه آماری متشکل از تعداد 30 فرد خبره گردآوری شده اند. 14 شاخص بر اساس نظرات نخبگان و نیز موجود بودن اطلاعات انتخاب گردیده و در نرم افزار GIS لایه های اطلاعاتی برای آن ها ایجاد شده است. برای محاسبه وزن شاخص ها، از روش FUCOM و برای تحلیل داده ها، از روش تصمیم گیری CoCoSo استفاده گردیده است. نتایج نشان می دهد که در بافت تاریخی شهر ارومیه، 8 درصد محدوده در پهنه شکنندگی خیلی کم، 21 درصد در پهنه شکنندگی کم، 29 درصد در پهنه شکنندگی متوسط، 28 درصد در پهنه شکنندگی زیاد و 14 درصد در پهنه شکنندگی خیلی زیاد واقع گردیده است. محلّات درویشلر، آغداش، دوشابچی خانا، خان باغی و خانباباخان در پهنه شکنندگی خیلی زیاد، محلّات صحیه، جارچی باشی، تندیرچیلر، شورشورا و هزاران در پهنه شکنندگی زیاد، محلّات بازارباش، ارگ، دلگشا، یوردشاهی و نوگچر در پهنه شکنندگی متوسط، محلات یئدی درمان، آغ زمیلر، سیدجواد، مهدی القدم و یونجالیق در پهنه شکنندگی کم و محلات نائب عسگر، خطیب، قره آغاج و دوچیلر در پهنه شکنندگی خیلی کم واقع شده است.
۲۳۸۴.

ارزیابی آسیب پذیری مناطق پیراشهری بیرجند در برابر تغییرات اقلیمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال ۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 65 - 78

کلیدواژه‌ها: آسیب پذیری تغییر اقلیم مناطق روستایی کشاورزی شهر بیرجند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۳۰
بافت جمعیت استان خراسان جنوبی روستایی است که در دو دهه گذشته رخداد های شدید آب و هوایی را تجربه کردند، این بخش از جمعیت به دلیل وابستگی قابل توجه به تغییرات آب و هوایی آسیب پذیر هستند. کشاورزی به عنوان مهم ترین گزینه معیشتی حساس به اقلیم در مناطق روستایی استان منبع اصلی اقتصاد محلی را شکل می دهد، بنابراین این جمعیت در سال های اخیر به عنوان مهاجران زیست محیطی و اقلیمی بدنه اصلی مناطق پیراشهری را  به ویژه در شهر بیرجند ایجاد کرده اند. به منظور کشف ابعاد آسیب پذیری مناطق پیراشهری از 20 شاخص کمی  بیوفیزیکی،اجتماعی و اقتصادی استفاده شد. جهت تجزیه وتحلیل این داده ها روش تجزیه وتحلیل مؤلفه های اصلی(PCA) به کار رفت. نتایج به دست آمده این پژوهش نشان داد که شرایط اجتماعی-اقتصادی فعلی و افزایش فشار محیطی درنتیجه تعاملات بین انسان و محیط زیست عوامل اصلی آسیب پذیری در اکثر مناطق پیراشهری بیرجند می باشد که بر اساس درجه آسیب-پذیری در برابر تغییرات اقلیمی ظرفیت های متفاوتی دارا می باشند. نواحی پیراشهری واقع در غرب و جنوب غرب بیرجند از جمله چهکند، حاجی آباد، کلاته قاینی بالاترین میزان آسیب پذیری در برابر پیامدهای تغییرات اقلیمی را دارا می باشند. نتایج این پژوهش می تواند برای تصمیم گیری در خصوص انتخاب استراتژی های سازگاری با تغییرات اقلیمی در مناطق پیراشهری بیرجند بر اساس میزان آسیب پذیری این مناطق برای مدیران و برنامه ریزان کاربرد داشته باشد.
۲۳۸۵.

مطالعه عوامل تاثیر گذار بر انتخاب جنسیتی دهیاران زن در منطقه سیستان: چالش ها و عملکرد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه تابستان ۱۴۰۳ شماره ۷۵ 78 - 106

کلیدواژه‌ها: دهیاران زن عوامل اجتماعی- فرهنگی انتخاب جنسیتی منطقه سیستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۳۱
یکی از محورهای اساسی در تحلیل مسائل توسعه روستایی، توجه به مدیریت در این جوامع است. مدیریت نواحی روستایی یکی از مهم ترین اجزای دستیابی به توسعه پایدار روستایی است. یکی از شرایط لازم برای دستیابی به توسعه پایدار روستایی، مشارکت زنان در امور عمومی و مدیریت روستا است. مدیریت روستایی (شوراها و دهیار) برای زنان با وجود تحمیل مردشدگی به آن ها تجربه ای بی نظیر در مدیریت مدرن روستایی در ایران بوده است؛ زیرا در این بستر زنان با ارجاع به روحیات زنانه ای عملکرد شایان توجهی داشته اند. هدف پژوهش حاضر، عوامل تأثیرگذار، چالش و عملکرد بر انتخاب جنسیتی دهیاران زن در روستاهای منطقه سیستان است. این تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی است که در آن از روش اسنادی و پیمایشی برای جمع آوری داده های مورد نیاز در سطح روستا استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل سرپرستان خانوارهای ساکن در محدوده مورد مطالعه است که با توجه به تعداد خانوارهای ساکن در محدوده مورد مطالعه و استفاده از فرمول کوکران، 367 نمونه برای تکمیل پرسشنامه های تحقیق محاسبه شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی تک نمونه ای و فریدمن) در نرم افزار SPSS  و مدل WASPAS استفاده می شود. نتایج نشان می دهد که اعتماد مردم به قابلیت ها و توانمندی زنان از اهمیت بیشتری برخوردار است و بین نگرش مردان و زنان نسبت به عملکرد دهیاران زن مقدار محاسبه شده (89/2) اختلاف معناداری (001.=Sig) وجود دارد. وضعیت نگرش مردان و زنان نسبت به عملکرد دهیاران زن کمتر از حد متوسط محاسبه شده است. به صورت کلی می توان گفت انتخاب جنسیتی دهیاران زن در منطقه مورد مطالعه تحت تأثیر عوامل مختلفی بوده است. هرچند انتخاب آن ها با چالش هایی نیز همراه بوده که عملکرد آن ها را نیز تحت تأثیر قرار داده است.  
۲۳۸۶.

آینده پژوهی عوامل پدافند غیر عامل و اثرات آن بر لبه فضایی شهرها (مورد مطالعه: منطقه 15 شهرداری تهران)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال ۲۱ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۸۲) 121 - 136

کلیدواژه‌ها: پدافند غیر عامل منطقه 15 آینده پژوهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۸۵
پدافند غیرعامل جنگ نرم به مسائلی می پردازد که موجب کاهش صدمات و شکافها در باورهای نیک افراد جامعه در حین جنگ و پس از آن شود. این پدافند میزان تاثیر گذاری حملات نرم را کاهش داده و قدرت بازپروری افکار را در مدت کوتاهی پس از آن افزایش می دهد. به عقیده برخی صاحب نظران، در روند سازماندهی فضایی نوین کلانشهرها از جمله کلانشهر تهران در دوره نوگرایی، فعالیت های تولیدی در «لبه شهرها» یا «شهرهای لبه ای» و درون- منطقه ای مکان یابی می شوند.هدف از انجام این مقاله آینده پژوهی متغیر های پدافند غیر عامل در لبه شهری است. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی میباشد به همین منظور انتخاب منطقه 15 تهران به عنوان یکی از مناطق حاشیه ای شهر به عنوان یکی از محل های اصلی ورود مسافران به شهر تهران بوده است. بدیهی است خصلت اصلی و پیوسته رشد وشکل گیری منطقه با مو قعیت حاشیه ای و دروازه ای آن پیوند داشته است. تاجائیکه این امر درتعیین هویت وسیمای شهری منطقه نقش اصلی و قطعی پیدا کرده است. جامعه آماری این پژوهش 80 نفر است که از این میزان 40 نفر کارشناسان شهرداری منطقه 15 و اداره کل شهرسازی و معماری و نیز صاحب نظران، خبرگان و متخصصان در پژوهش می باشند. معیارهای مورد بررسی قرار گرفته شامل عوامل کالبدی، فرهنگی، مدیریتی و اجتماعی با زیر معیارهای مشخص هستند که این زیر معیارها کدگزاری شده و سپس در نرم افزارScenarioWizard.به صورت ماتریس هایی از اعداد با 6 سناریو مورد تحلیل قرار است.در نتیجه گیری نهایی مشخص گردید عوامل و معیار ها توسط 6 سناریو در که 2 عامل رتبه نهایی یکسان دارند و 4 عامل کاملا متفاوت و حساس هستند بالاترین رتبه مربوط به سناریو 6 است با رتبه 26 و کمترین سناریو مربوط به سناریو شماره 1 و 2که با رتبه 10 میباشد.
۲۳۸۷.

ارزیابی داده های زمینی و تصاویر ماهواره ای در تحلیل گرد و غبارهای نیمه غربی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال ۱۱ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ ۱۶-۱

کلیدواژه‌ها: طوفان گرد و غبار تصاویر ماهواره ای داده زمینی شاخص NDDI غرب ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۱۰۹
طوفان گرد و غبار فرایند پیچیده ای است که تحت تاثیر تعامل سیستم اتمسفر–زمین بوده و از نظر اقلیم شناسان و هواشناسانی که تغییرهای اقلیمی و اتمسفری را بررسی می کنند، پایش پوشش گرد و غبار یک پدیده دینامیکی مهم است. در این مطالعه با استفاده از داده های دید افقی و سنجش از دور ماهواره ای (MODIS) و شاخص NDDI به آشکارسازی گردوغبار در نیمه غربی ایران پرداخته شده است. طبق بررسی های انجام شده، نقشه میانیابی تعداد روز غبارآلود در نیمه غربی ایران نشان داد که محدوده مورد مطالعه غرب ایران از لحاظ فراوانی وقوع پدیده گرد و غبار و چگونگی روند آن دارای نظام همگنی نیست و تعداد روزهای گرد و غباری از شمال به سمت جنوب افزایش می یابد. هسته بیشینه وقوع پدیده گرد و غبار در بخش جنوبغربی منطقه و بر روی اهواز، امیدیه و بوشهر قرار دارد که با منشاٌ مناطق بیابانی در عراق-سوریه و عربستان است. نتایج پراکنش فضایی دید افقی ایستگاه های زمینی با آشکارسازی شاخص NDDI بر روی تصاویر مطابقت دارد و نشان داد که بیشترین سطح پوشش گردوغبار بر روی اتمسفر استان های فارس و بوشهر و کمترین مقدار آن در سطح استان های آذربایجان غربی و شرقی، قم و مرکزی مشاهده می شود.طوفان گرد و غبار فرایند پیچیده ای است که تحت تاثیر تعامل سیستم اتمسفر–زمین بوده و از نظر اقلیم شناسان و هواشناسانی که تغییرهای اقلیمی و اتمسفری را بررسی می کنند، پایش پوشش گرد و غبار یک پدیده دینامیکی مهم است. در این مطالعه با استفاده از داده های دید افقی و سنجش از دور ماهواره ای (MODIS) و شاخص NDDI به آشکارسازی گردوغبار در نیمه غربی ایران پرداخته شده است. طبق بررسی های انجام شده، نقشه میانیابی تعداد روز غبارآلود در نیمه غربی ایران نشان داد که محدوده مورد مطالعه غرب ایران از لحاظ فراوانی وقوع پدیده گرد و غبار و چگونگی روند آن دارای نظام همگنی نیست و تعداد روزهای گرد و غباری از شمال به سمت جنوب افزایش می یابد. هسته بیشینه وقوع پدیده گرد و غبار در بخش جنوبغربی منطقه و بر روی اهواز، امیدیه و بوشهر قرار دارد که با منشاٌ مناطق بیابانی در عراق-سوریه و عربستان است. نتایج پراکنش فضایی دید افقی ایستگاه های زمینی با آشکارسازی شاخص NDDI بر روی تصاویر مطابقت دارد و نشان داد که بیشترین سطح پوشش گردوغبار بر روی اتمسفر استان های فارس و بوشهر و کمترین مقدار آن در سطح استان های آذربایجان غربی و شرقی، قم و مرکزی مشاهده می شود.
۲۳۸۸.

بررسی میزان فرونشست در محدوده ای از دشت مشهد- توس با استفاده از تکنیک DInsar(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال ۲۴ بهار ۱۴۰۳ شماره ۷۲ ۳۷۷-۳۶۱

کلیدواژه‌ها: فرونشست چاه های پیزومتر خشکسالی CoKriging DInSAR

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۲۸۳
پدیده فرونشست را می توان یکی از شایع ترین خطراتی دانست که در سراسر دنیا رخ می دهد و هر ساله خسارات جبران ناپذیری را تحمیل می کند. عوامل زیادی مثل پایین رفتن سطح آب زیرزمینی در آبخوان ها، کاهش آبدهی قنات ها، خشک شدن دریاچه ها، خشکسالی های مکرر و... باعث به وجود آمدن این پدیده می شود. برای بررسی فرونشست دشت مشهد از تکنیک تداخل سنجی راداری (D-Insar) و از تصاویر ماهواره ای Envisat سنجنده ASAR در باند C در بازه زمانی 2003 تا 2010 و همچنین از تصاویر ماهواره Sentinel 1 سنجنده ASAR در باند C در بازه زمانی یک ساله 2019 استفاده شد. نتایج نشان می دهد که بیشترین میزان فرونشست مربوط به بازه زمانی 2008 تا 2010 حدود 44 سانتی متر و در بازه زمانی 2007 تا 2009 به میزان37 سانتیمتر در محدوده اراضی قاسم آباد و کلاته برفی است. نتایج درونیابی با استفاده از آمارهای چاه های پیزومتر نیز افت آبهای زیرزمینی در این محدوده را تأیید می کند. فرونشست در این دشت در حالت فوق بحرانی قرار دارد. نتایج حاصل از آنالیز تصاویر در سال 2019 نیز فرونشست 36 سانتی متری را نشان می دهد. . به منطور تایید نتایج از شاخص Z استفاده شد. بر اساس این شاخص مشخص گردید که هر گاه خشکسالی رخ داده است افت آبهای زیرزمینی بیشتر شده است و این امر تاییدی بر نتایج تکنیک تداخل سنجی است.
۲۳۸۹.

ارزیابی توان عملکردی عکس های ماهواره ای کرونا، هکساگون و تصاویر استر در تهیه ی نقشه مرز و خط ساحلی دریاچه زریبار و استخراج میزان تغییرات سطح دریاچه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال ۲۴ بهار ۱۴۰۳ شماره ۷۲ ۴۲۶-۴۰۱

کلیدواژه‌ها: کرونا هکساگون استر قطعه بندی شیفت میانگین استخراج خطواره ماسک باینری دریاچه زریبار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۲۶۳
عکس های ماهواره ای کرونا و هکساگون باقدرت تفکیک مکانی 1.8 تا 9 متر منبع مناسبی برای پایش و ارزیابی تغییرات پدیده های سطح زمین می باشند. هدف این تحقیق پایش تغییرات دریاچه زریبار در بازه 2019-1969 با استفاده از داده های ماهواره ای کرونا، هکساگون و استر و توانایی عملکرد آنها در پایش و استخراج خط ساحلی، مرزدریاچه و پهنه ی آبی می باشد. در این تحقیق برای تصحیح هندسی داده های کرونا و هکساگون از تصاویر گوگل ارث، از الگوریتم های استخراج خطواره، ماسک باینری و قطعه بندی شیفت میانگین به ترتیب برای استخراج خط ساحلی و مرز دریاچه، آشکارسازی تغییرات دریاچه و استخراج و پایش پهنه ی آبی دریاچه زریبار استفاده شد. یافته های حاصله نشان داد که در مرحله ی اول: تصحیح هندسی عکس های کرونا و هکساگون با استفاده از تصاویر گوگل ارث با میزان RMSE 0.3 و 0.4 پیکسل به دست آمد. در مرحله ی دوم، الگوریتم استخراج خطواره برای استخراج مرز دریاچه و خط ساحلی با استفاده از عکس های کرونا و هکساگون از دقت بالایی برخوردار بوده و با نقشه ی توپوگرافی 50000/1 همبستگی بالایی دارد. در مرحله ی سوم، روش طبقه بندی نظارت نشده ماسک باینری به منظور آشکارسازی تغییرات دریاچه با استفاده از عکس های کرونا و هکساگون به صورت قابل قبولی پیکسل های تغییریافته و تغییرنیافته را شناسایی کرده، به طوری که 11 هکتار سطح دریاچه بیشترین تغییرات را داشته است. نهایتاً در مرحله ی چهارم مشخص شد که الگوریتم قطعه بندی شیفت میانگین و حد آستانه با اعمال بر روی داده های کرونا، هکساگون و استر جهت استخراج پهنه ی آبی موفقیت آمیز و در این میان عکس کرونا به علت قدرت تفکیک بالاتر بهتر عمل کرده است. نتایج فوق نشان داد که دریاچه ی زریبار از سال 1969 تا سال 2019 با کاهش 6.5% مواجه بوده و یافته های حاصله همبستگی بالایی با محصول پهنه ی آبی استر دارد. به طورکلی یافته های این پژوهش پتانسیل استفاده از روش های پردازش تصویر رقومی برای داده های کرونا و هکساگون به منظور پایش و آشکارسازی تغییرات دریاچه ها را نشان می دهد.
۲۳۹۰.

واسنجی و ارزیابی شاخص وضع هوای آتش سوزی FWI در منطقه تالاب هامون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال ۱۳ بهار ۱۴۰۳ شماره ۳۹ 45 - 60

کلیدواژه‌ها: خطر وقوع آتش سوزی شاخص وضع هوای آتش سوزی FWI لایه های رستری معیار AUC

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۷ تعداد دانلود : ۲۱۵
تالاب ها از اکوسیستم های مهم جهانی هستند که انتظار می رود در برابر رخداد آتش سوزی های ناشی از تغییرات اقلیمی بسیار آسیب-پذیر باشند. اثرات نامطلوب اقلیمی سال های اخیر خطر وقوع آتش سوزی در محدوده تالاب هامون را افزایش داده است. یکی از روش-های پیش بینی وقوع آتش سوزی استفاده از شاخص های وضع هوایی آتش سوزی مانند FWI است. این شاخص که به طور گسترده در سراسر جهان بکار می رود، با در نظر گرفتن دمای هوا، رطوبت نسبی، سرعت باد و بارش، اثر این عوامل بر خطر وقوع آتش سوزی را ارزیابی می نماید. در این مطالعه پس از تهیه لایه های رستری روزانه FWI در محدوده تالاب هامون، آستانه های جدید برای طبقات مختلف خطر آتش سوزی برآورد شد. در ادامه توانایی شاخص FWI در پیش بینی وقوع آتش سوزی بر اساس آستانه های جدید انجام شد. در بین پارامترهای هواشناسی، متوسط ماهانه سرعت باد بیشترین همبستگی را با تغییرات ماهانه شاخص FWI داراست. متوسط کل مقدار FWI در تمام منطقه بیش از 70 است. توزیع تجمعی مقادیر FWI در منطقه نشان داد که برای 75 درصد روزها (طی سال های 1998 تا 2021) مقدار FWI بزرگتر از 47 است. مقدار FWI برای نواحی شمالی تر به مراتب بالاتر از نواحی جنوبی تر است. نتایج آزمون روند من-کندال نشان دهنده روند افزایشی مقادیر FWI در سراسر منطقه است. نتایج نشان داد تفاوت قابل توجهی بین آستانه های جدید با مقادیر آستانه های استاندارد وجود دارد. به طوری که آستانه خطر بسیار بالا که در شرایط استاندارد برابر 38 است به 105 رسیده است. نتایج اعتبار سنجی نشان داد معیار AUC در پیش بینی خطر بسیار بالای وقوع آتش با در نظر گرفتن آستانه جدید، از 576/0 در شرایط استاندارد به 834/0 خواهد رسید. می توان گفت آستانه جدید FWI با دقت خوب و قابل قبولی توانسته خطر وقوع آتش سوزی در محدوده تالاب هامون را پیش بینی نماید.
۲۳۹۱.

تخمین دبی روزانه با استفاه از مدل نیمه توزیعی IHACRES در حوضه آبخیز قره سو (کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ژئومورفولوژی کمی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 104 - 119

کلیدواژه‌ها: مدل بارش- رواناب IHACRES شبیه سازی دبی روزانه حوضه قره سو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۱۶
به منظور به کاربردن موفقیت آمیز مدل هیدرولوژیکی ، می بایست پارامترهای مدل به دقت تعیین شوند . بدلیل فقدان اطلاعات فیزیکی مشخص و همچنین اندازه گیری های میدانی که بسیار هزینه بر هستند، اندازه گیری همه مقادیر پارامترهای مدل امکان پذیر نمی باشد.بنابراین تخمین پارامترها معمولا بوسیله برازش خروجی مدل و داده های مشاهده ای در یک فرایند سعی و خطا انجام می شود. از طرف دیگر کاریرد موفقیت آمیز مدل های هیدورلوژیکی بستگی به دقت واسنجی مدل دارد. بنابراین قبل از به کار بردن نتایج مدل برای تصمیم گیری های مختلف باید واسنجی جهت افزایش قابلیت اطمینان مدل به دقت انجام شود. لذا در این پژوهش سعی شده است با استفاده از مدل بارش- رواناب IHACRES جریان رودخانه ای برای حوضه ی آبخیز قره سو در استان کرمانشاه شبیه سازی شود.مدل IHACRES دارای 3 متغیر ورودی: بارش روزانه، دمای روزانه و دبی روزانه می باشد. ابتدا مدل با داده های روزانه دبی 20 ساله (2000-1981) واسنجی گردید و سپس در طول دوره آماری (2010-2001) مورد اعتبارسنجی قرار گرفت.نتایج شبیه سازی نشان داد در هردو دوره واسنجی و اعتبار سنجی ، مقادیر برآوردی مدل خصوصا در مقادیر دبی اوج کمتر از مقادیر مشاهداتی بود. اما در مجموع با توجه به انحرافات کم مدل و شبیه سازی خوب مقادیر دبی حداقل و براساس دو پارامتر ضریب تعیین (640/0 R2=) در مرحله واسنجی و (624/0 R2=)در مرحله اعتبار سنجی و ضریب کارایی (639/0 CE=) در مرحله واسنجی و(622/0 CE=) در مرحله اعتبار سنجی می توان گفت عملکرد مدل در حوزه مطالعه رضایت بخش بوده است.
۲۳۹۲.

Rethinking Rural Development: Analyzing Paradigmatic Intersections in Iran's Spatial Planning Projects(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی روستایی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۴۷ 19 - 38

کلیدواژه‌ها: The dominant paradigm model Rural development plans for improving Iran's territory regressive development nine regions

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷ تعداد دانلود : ۱۵
Purpose- The ongoing research endeavors to identify and critically analyze the paradigmatic rural development model embedded within Iran's spatial planning frameworks. As innovative philosophical perspectives in rural development emerge, the necessity of examining and understanding the foundational principles guiding these initiatives has become increasingly vital. This importance is recognized from a theoretical perspective and in practical efficiency and effectiveness, particularly relevant for geographers engaged in spatial analysis. Design/methodology/approach- The research aims to contribute valuable insights to enhance rural development strategies and inform effective spatial planning in Iran by exploring these dimensions. The research strategy uses a mixed-methods approach, allowing for the selection of various methods that are aligned with the overall research objectives. Initially, the qualitative content analysis method was employed. Data collection utilized several tools, including observation, document analysis, and questionnaires. A non-probability sampling technique was applied, and one document was selected from each of the nine study areas. Researchers needed to consider multiple criteria during judgmental sampling, such as clustering levels, time units, geographic units, and the number of document samples, alongside consultations with academic experts. The document analysis, grounded in qualitative content analysis, aimed to objectify findings. Findings- The research revealed that critical characteristics of the paradigmatic model for rural development in the provincial SSP include "objective ontology," "positivism epistemology," "Separate praxis," and "ethics." The findings indicate that the degree of alignment between the selected SPP and the paradigmatic model of retrogressive rural development is rated at 3.73. This score suggests that the retrogressive perspective remains dominant despite advancements in "ideological" and "institutional" reforms. Originality/value- Consequently, the characteristics associated with the paradigmatic elements of rural development have regressed within the SPP framework.
۲۳۹۳.

ارزیابی پایداری ساختار کالبدی مساکن روستایی در برابر زلزله، مطالعه موردی: شهرستان لنجان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۵۷) 547 - 559

کلیدواژه‌ها: مسکن مسکن پایدار تاپسیس مخاطرات طبیعی شهرستان لنجان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۱۱
اگرچه افزایش تاب آوری در برابر زلزله به یک هدف تحقیقاتی اصلی در کشور تبدیل شده است، اما عمده تمرکز بر مناطق شهری بوده و به مناطق روستایی کمتر توجه شده است. در حالی که بخش زیادی از ساکنان روستایی کشور در معرض زلزله قرار دارند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی پایداری ساختار کالبدی مساکن روستایی در برابر مخاطره زلزله در شهرستان لنجان می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و به شیوه پیمایشی انجام شده است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش روستاییان شهرستان لنجان هستند که با روش کوکران 378 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای روایی پرسشنامه از روش صوری و برای پایایی از ضریب کرونباخ استفاده شد که تأیید شد. برای تجزیه داده ها از نرم افزار SPSS و آزمون فریدمن و تاپسیس فازی استفاده شد. نتایج نشان می دهد در بعد اقتصادی شاخص تغییر وضعیت الگوی مصرف مواد غذایی در روستا، در بعد اجتماعی شاخص میزان رضایت از معماری داخلی مساکن روستا و در بعد کالبدی، شاخص برخورداری مساکن از امکانات رفاهی بیشترین نقش را در پایداری ساختار کالبدی مسکن روستایی ایفا می کنند.
۲۳۹۴.

تحلیل عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی در روستاهای پیرامونی شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ۸ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۲۲) 51 - 64

کلیدواژه‌ها: احساس امنیت اجتماعی عوامل اجتماعی روستاهای پیرامونی شهر رشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۸
مقدمه:  امنی ت مقول ه ای اساس ی در ه ر نظ ام اجتماعی است و کشورها اولویت اول خ ود را ب ه برق راری امنی ت در جامع ه اخت صاص می دهند و احساس امنیت اجتماعی نیز به معنای فقدان هراس از اینکه ارزشهای انسانی مورد حمله قرار گیرد یا به مخاطره نیفتد و به نبود هراس و بیم نسبت به حقوق و آزادیهای مشروع، اطمینان و آرامش خاطر، ایمنی، آرامش قلب و خاطر جمع بودن است، تعریف می شود. گیدنز در نظریه ساخت یابی معتقد است که کنش انسان تحت تأثیر دو عامل قواعد و منابع است و همین موارد می تواند در احساس امنیت اجتماعی افراد نیز تأثیرگذار باشد.  بررسی موضوع امنیت اجتماعی در روستاهای پیرامونی شهر رشت با توجه به اینکه این روستاها  در چندسال اخیر به عنوان روستاهای مهاجرپذیر بوده اند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف:  هدف از انجام این تحقیق تحلیل عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی در روستاهای پیرامونی شهر رشت است. روش شناسی:  پژوهش حاضر از نوع توصیفی و تحلیلی بوده که از روش پیمایش بهره گرفته شد. ابزار گردآوری داده ها نیز پرسش نامه محقق ساخته است. جامعه آماری این پژوهش را ساکنین روستاهای پیرامونی شهر رشت (پسیخان، گرفم و لیچاه) تشکیل می دهند که ازاین بین تعداد 300 خانوار به عنوان حجم نمونه از طریق نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای جهت مصاحبه انتخاب شدند. قلمرو جغرافیایی پژوهش:  محدوده مورد مطالعه در این پژوهش روستاهای پیرامونی شهرستان رشت می باشد. یافته ها و بحث:  نتایج این تحقیق بیانگر آن بود که احساس امنیت اجتماعی در روستاهای مورد بررسی تقریباً پایین است.  همچنین نتایج این پژوهش مبین آن بود که بین پایگاه اجتماعی- اقتصادی و اعتماد اجتماعی با احساس امنیت اجتماعی  رابطه مستقیم و مثبت و بین بی سازمانی اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی رابطه منفی و معکوس وجود دارد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های این تحقیق می توان بیان کرد که سازماندهی اجتماعی در روستاهای مورد بررسی وضعیت مطلوبی نداشته و نیاز به اصلاحاتی در ابعاد مختلف محدوده مورد مطالعه دارد. بی شک اگر وضعیت سازماندهی روستاها مطلوب باشد، احساس امنیت اجتماعی که یکی از موارد بسیار مهم در زندگی هر انسانی است نیز تا حدودی بهبود خواهد یافت.
۲۳۹۵.

شناسایی چالش های موثر بر شکل گیری کسب و کارهای دانش بنیان (با تاکید بر سناریوهای توسعه و تجاری سازی در مناطق روستایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۵۰) ۲۸-۱

کلیدواژه‌ها: تجاری سازی کسب و کارهای دانش بنیان مناطق روستایی کلانشهر مشهد سناریونگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۲۰
هدف: این مطالعه با هدف شناسایی چالش های موثر بر شکل گیری کسب وکارهای دانش بنیان با تاکید بر توسعه و تجاری سازی آن ها در مناطق روستایی با استفاده از رویکرد ماتریس اثرات متقابل و روش سناریونگاری انجام شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از حیث روش، پیمایشی از نوع کیفی است. نمونه آماری این پژوهش را طبق اصل کفایت (اشباع) نظری 75 نفر از صاحبان مشاغل روستایی و 25 نفر از خبرگان تشکیل می دهند. یافته ها: با روش تحلیل محتوا 54 چالش در شش دسته شامل عوامل «مدیریت منابع انسانی»؛ «مالیات و گمرک»؛ «بازاریابی و فروش»؛ «مجوزدهی و نظارت»؛ «مشکلات مالی و بازار عرضه و تقاضا» و «نظام مالکیت فکری»)، شناسایی شد که از میان آنها 44 چالش به کمک تکنیک دلفی فازی پایش شد. تاثیرگذاری متغیرهای مؤثر با استفاده نرم افزار MICMAC به طور مستقیم سنجش شد و حول محور آن ها سناریوهای آینده تجاری سازی کسب وکارهای دانش بنیان روستایی ایران بوسیله نرم افزار Scenario Wizard استخراج گردید. با توجه به یافته های تحقیق، از مجموع 12 سناریوی شناسایی شده، سناریوی هفتم مطلوب ترین حالت ممکن را به خود اختصاص داد. در این سناریو، تمامی پیشران ها در حالت وضعیت مطلوب قرار دارند و تنها دو سناریوی "استفاده از نظرسنجی ها جهت اطلاع از سلیقه و باور مشتری (E2)" و "استفاده از پلتفرم ها و کانال های متعدد برای تبلیغات"(F2) در وضعیت بینابین قرار دارند. نتیجه گیری: سناریوی طلایی استخراج شده در پژوهش، حول محور تربیت نیروهای حرفه ای و مسئله یاب و خلاق جهت مقابله با ریسک های بی ثبات کننده تجاری سازی کسب و کارهای دانش بنیان روستایی می چرخد.
۲۳۹۶.

شناسایی عوامل مؤثر بر تحقق مزیت رقابتی در تولید زرشک خراسان جنوبی: یک نگاه کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال ۲۲ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۴۹) 177 - 216

کلیدواژه‌ها: زرشک مزیت رقابتی ظرفیت های بومی و محلی روش داده بنیاد استان خراسان جنوبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۵
استان خراسان جنوبی به عنوان خاستگاه زرشک بیش از 95 درصد زرشک دنیا را تولید می کند  و به عنوان یک محصولی که دارای ویژگی های منحصر به فرد است ؛ از مزیت های رقابتی ایران و استان خراسان جنوبی بشمار میرود. این استان به دلیل کمبود میزان بارندگی سالانه و محدودیت منابع آبی، برای تولید بسیاری از محصولات راهبردی مناسب نیست، اما جهت کشت زرشک بسیار مناسب است و توجه به توسعه کیفی و کمی این محصول منجر به افزایش رقابت پذیری صنعت زراعت و تولید زرشک در این استان می گرد. همچنین این محصول نقش بسزایی در حفظ و توسعه منابع بومی و محلی دارد و این موضوع بر مزیت نسبی و رقابتی این محصول می افزاید. لذا این تحقیق به دنبال پاسخگویی به این سوال است که عوامل موثر بر تحقق مزیت رقابتی محصول زرشک با تاکید بر ظرفیت بومی محلی دراستان خراسان جنوبی کدام است روش این پژوهش مبتنی بر روش  کیفی از استراتژی داده بنیاد و طرح سیستماتیک اشتراوس و کوربین به منظور طراحی الگو استفاده شده است.جهت جمع آوری اطلاعات از منابع علمی و کتابخانه ای و پایگاههای اطلاعاتی  و از ابزار مصابحه ساختار یافته جهت جمع آوری داده های میدانی از 25 نفر از خبرگان استفاده شده است. نتایج مصاحبه ها با استفاده  از نرم افزار  maxqida تحلیل گردید و منتج به شناسایی  418کد اولیه، در قالب 100مقوله است. مقوله های همگرا در دسته بندی بزرگتری تحت عنوان "مولفه" با یکدیگر ادغام شدند و 22 مولفه استخراج شدند و در قالب 5 کد محوری تقسیم بندی گردید. برگزاری دوره های آموزشی موثر برای کشاورزان در زمینه روش های کاشت، داشت ارائه تسهیلات مالی و اعطای تسهیلات اعتباری با شرایط مناسب به کشاورزان و تجار زرشک و  انجام تحقیقات بازار جهت شناخت نیازهای مشتریان و رقبا، بهبود استراتژی های بازاریابی و شرکت در رویدادها، نمایشگاه ها و فستیوال های صنعت مورد نظر برای افزایش شناساندن این محصول در کشور و در سطح بین المللی پیشنهاد می گردد.    
۲۳۹۷.

تحلیل اهمیت- عملکرد شاخص های حکمروایی خوب در بازآفرینی بافت های فرسوده شهر ساری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی سال ۵ زمستان ۱۴۰۳ شماره ۴ (پیاپی ۱۹) 79 - 95

کلیدواژه‌ها: تحلیل اهمیت - عملکرد حکمروایی خوب شهری بازآفرینی بافت های فرسوده شهری شهر ساری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۲
بافت فرسوده شهر ساری که بیشتر در هسته مرکزی شهر ساری قرار گرفته ، با گذشت زمان دچار فرسودگی و زوال شده است. بر همین اساس در راستای حکمروایی خوب شهری، مسئله بازآفرینی در بافت فرسوده شهری ساری از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ بنابراین  در این پژوهش هدف اصلی شناسایی و تحلیل اهمیت- عملکرد شاخص های حکمروایی خوب برای بازآفرینی بافت های فرسوده شهر ساری می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی- توسعه ای و از نظر گردآوری داده ها توصیفی- تحلیلی بوده است که به کمک روش  IPA ارزیابی می شود. حجم نمونه مطابق با روش کوکران مساوی با 384 خانوار می باشد و واحد تحلیل، سرپرستان خانوار بوده اند و شیوه نمونه گیری نیز به روش نمونه گیری تصادفی می باشد. نرم افزارهای مورد استفاده در این پژوهش SPSS و Smart PLS بوده است. یافته های پژوهش براساس ماتریسIPA  بیان می کند که از بین 8 شاخص مورد بررسی 6 شاخص که عبارتند از: شفافیت (کد1) مشارکت (کد5)، کارایی(کد4)،  اجماع گرایی (کد3) ، قانون گرایی(کد6)، عدالت گرایی (کد8) در ربع اول (حیطه ضعیف) قرار گرفته است یعنی با وجود اهمیت بالای شاخص ها، دارای عملکرد پایین است که به عنوان نقطه ضعف سیستم برای اقدام اصلاحی  و بهبود در اولویت هستند. شاخص های پاسخگویی (کد2) و مسئولیت پذیری (کد7) نیز در ربع سوم (حیطه بی تفاوتی) قرار گرفته اند که اهمیت و عملکرد هر دو پایین است اما این شاخص ها برای سیستم تهدید کننده نیستند. براساس یافته های تحقیق ، اکثر شاخص ها به دلیل قرار گرفتن در منطقه ضعیف برای رسیدن به بازآفرینی بافت های فرسوده شهر ساری، نیاز به اقدامات اصلاحی شدیدی دارند و اولویت دار ترین شاخص ها عدالت گرایی و قانون گرایی و بحث مهم مشارکت و اجماع گرایی است. همچنین با تاکید بر نتایج اصلی پژوهش می توان گفت در زمینه عملیاتی نمودن حکمروایی خوب شهری اقدامات لازم به درستی صورت نگرفته است. به عبارتی دیگر ،چنین بر می آید که در نگاه کلان، ساز و کارهای قانونی نتوانسته است زمینه تحقق حکمروایی خوب شهری را فراهم نماید که این امر نشان از این دارد برای رفع موانع آن باید راهبردها و سیاست گذاری های نوینی پیاده سازی شود.
۲۳۹۸.

آشکارسازی تغییرات مناطق آب وهوایی ایران طی دوره 1965 تا 2015(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی سال ۱۳ بهار ۱۴۰۳ شماره ۴۹ 265 - 292

کلیدواژه‌ها: ایران طبقات آب وهوایی تغییرات دوره ای شاخص سیلهوته تحلیل خوشه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۱۰۵
هدف این مطالعه بررسی تغییرات مناطق آب وهوایی ایران طی دوره های 10 ساله از سال 1965 تا 2015 است. بدین منظور از داده های دما، رطوبت، بارش، باد و ساعت آفتابی، 411 ایستگاه همدید کشور و پایگاه داده ای اسفزاری نیز در دو بخش استفاده شد. بخش اول به کمک 1434 ایستگاه از ابتدای سال 1961 تا 2004 و بخش دوم از سال 2004 تا 2015 به کمک 960 ایستگاه تشکیل شد. ابتدا به کمک تحلیل عاملی، عوامل مؤثر بر آب وهوای ایران بررسی و سپس به کمک تحلیل خوشه ای طبقه بندی آب وهوایی صورت گرفت. به منظور اعتبارسنجی مناطق شناسایی شده از تحلیل سیلهوته (SI) بهره گرفته شد. نتایج نشان داد طی دوره های مختلف، طبقات آب وهوایی ایران دچار تغییرات قابل توجهی شده اند. بیشترین تغییرات مکانی مربوط به منطقه بسیار گرم و خشک، گرم و خشک و سرد خشک بوده که طی دوره های مختلف به طور مکرر تغییر پیدا کرده اند. شدیدترین تغییرات منطقه ای در دوره 10 ساله دوم (1985-1976) نسبت به دوره 10 ساله اول (1975-1965) و دوره 10 ساله پنجم (2015-2006) نسبت به دوره 10 ساله چهارم (2005-1996) مشاهده شده است. همچنین بر اساس نتایج حاصل در دوره های اخیر بر وسعت مناطق بسیار گرم خشک و گرم خشک افزوده شده و بر عکس از وسعت مناطق سرد و خشک و معتدل مرطوب کاسته شده است. نتایج حاصل از تحلیل سیلهوته نیز نشان داد که در بیش از 92 درصد از پهنه کشور، نقاط به درستی در گروه خود قرار گرفتند که بیانگر اعتبارسنجی بالای مناطق شناسایی شده است.
۲۳۹۹.

تاب آوری کالبدی مسکن شهری در برابر زلزله : تحلیلی از محلات و مناطق شمالی کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۴۱ 39 - 60

کلیدواژه‌ها: تاب آوری کالبدی مسکن زلزله تکنیک SWARA کلان شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۱۷
کلان شهر تهران یکی از آسیب پذیرترین شهرهای جهان در برابر مخاطره زلزله است که علاوه بر قرارگیری پیرامون گسل های متعدد، با شهرنشینی سریع، تراکم بالای جمعیت و زیرساخت های ضعیف مواجه است. پژوهش حاضر، به دنبال تحلیل تاب آوری کالبدی مسکن شهری در محلات و مناطق شمالی کلان شهر تهران (مناطق 1-5 و 22) است که به طور مستقیم در مجاورت گسل شمال تهران قرار دارند. لذا، این مطالعه به لحاظ روش توصیفی – تحلیل و از نظر هدف، کاربردی است. داده ها و اطلاعات مورد نیاز در تحقیق نیز از دو روش کتابخانه ای و پیمایشی جمع آوری و با استفاده از مدل SWARA و نرم افزارهای Excel و ArcGIS-Pro تجزیه و تحلیل شده اند. بدین منظور، نخست با مطالعه پیشینه پژوهش 13 معیار کلیدی شناسایی و سپس با استفاده از مدل SWARA وزن دهی و ضریب اهمیت آن ها مشخص شد؛ که به ترتیب، معیارهای «نوع سازه»، «فاصله از گسل» و «دسترسی به شبکه معابر»، بالاترین اهمیت را به خود اختصاص دادند. یافته های پژوهش حاکی از وضعیت نامناسب مسکن شهری در محدوده مورد مطالعه از نظر تاب آوری کالبدی در برابر زلزله است که بیش از 60 درصد از محلات واقع در آن، از تاب آوری کم و بسیارکم برخوردارند. تنها، حدود 19 درصد از محلات شرایط مطلوبی داشته و می توانند در برابر زلزله های احتمالی مقاومت کنند. در این بررسی، به ترتیب محلات «گل ها»، «هزارسنگ» و «مرادآباد» کمترین میزان تاب آوری و محلات «تهران پارس غربی»، «حکیمیه» و «جوادیه» بیشترین درجه تاب آوری را به خود اختصاص دادند. در بین مناطق شش گانه مورد بررسی نیز منطقه یک کمترین و منطقه چهار بیشترین میزان تاب آوری در برابر زلزله را نشان دادند. نتایج تحقیق حاکی از ناپایداری و آسیب پذیری بالای محدوده مورد مطالعه است. در این میان، بخش های شمالی و غربی محدوده از تا ب آوری کمتر و در نتیجه آسیب پذیری بیشتری برخوردارند؛ و در مقابل، هرچقدر به سمت مناطق جنوب و جنوب شرقی محدوده پیش می رویم، تاب آوری کالبدی مسکن در برابر زلزله افزایش می یابد.
۲۴۰۰.

ارزیابی شاخص های محیط زیستی معادن با تأکید بر آموزش محیط زیست (مورد مطالعه: معدن مس دیان، دامغان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش محیط زیست و توسعه پایدار سال ۱۳ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۵) 135 - 148

کلیدواژه‌ها: ارزیابی آثار محیط زیستی مؤلفه های محیط زیستی فاکتورهای مؤثر آموزش محیط زیست معدن دیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۱۱۷
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات محیط زیستی در معادن، با نگاه ویژه بر معدن مس دیان دامغان انجام شد. این تحقیق از نوع پیمایشی بوده و روش بررسی با بهره گیری از مدل ریاضی، از نوع توصیفی تحلیلی بوده است. به این منظور تمامی فاکتورها و مؤلفه های مؤثر بر محیط زیست، ازجمله اتمسفر مشتمل بر کیفیت هوا و آرامش صوتی؛ بیوسفر مشتمل بر اکولوژی؛ هیدروسفر مشتمل بر آب های سطحی و آب های زیرزمینی و لیتوسفر که شامل کاربری منطقه، تأسیسات سطحی، تأسیسات زیرزمینی، چشم انداز منطقه و خاک منطقه است، بررسی و به وسیله کارشناسان و افراد خبره امتیاز دهی شد. آثار محیط زیستی معدن مورد ارزیابی قرار گرفتند و درنهایت با ارائه مدل ریاضی فیلیپس، شاخص های توسعه پایدار معدن در مؤلفه های محیط زیستی به صورت کمی بیان و تحلیل شد. نتایج به دست آمده از مؤلفه های محیط زیستی، حاکی از آن است که این معدن به کیفیت هوا، آب های زیرزمینی و خاک منطقه آسیب می رساند. لازم است با استفاده از توان بالقوه مشارکت های مردمی و سازمان های مردم نهاد محیط زیستی و نیز از طریق طراحی برنامه های درسی آموزش محیط زیست، راهکارهای مقابله با آلودگی های محیط زیست به کلیه اقشار جامعه آموزش داده شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان