ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۸۲۱ تا ۳٬۸۴۰ مورد از کل ۱۳٬۷۹۶ مورد.
۳۸۲۱.

راهبردهای فرهنگی نفوذ اجتماعی دین در آموزه های قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: نفوذ اجتماعی دین راهبرد فرهنگی تحلیل گفتمان نظریه داده بنیاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۲ تعداد دانلود : ۵۰۱
جامعه کنونی ایران با آسیب ها و مسائل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی زیادی روبه رو است که نشان از دوری آن از نسخه شفابخش قرآن مجید دارد. مسأله این است که با گسترش ارتباطات و مدیریت صاحبان پول و قدرت از طریق شبکه های اجتماعی و رسانه ای، «جهانی شدن فرهنگ» سرعتی مضاعف یافته است و ایستادن در برابر آن با تکیه بر معیارها و سلایق شخصی امکان پذیر نبوده و نیازمند در اختیار داشتن راهبردهای نفوذ اجتماعی از متن دین است. ازاین رو هدف این پژوهش، استخراج راهبردهای فرهنگی نفوذ اجتماعی دین از آموزه های قرآن است که با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی و گراندد تئوری میسر گردیده است. این پژوهش سیزده راهبرد فرهنگی نفوذ اجتماعی در آموزه های قرآنی استخراج و ارائه می کند که عبارت اند از: فرهنگ رایج جامعه، تشبیه و تمثیل، پیام های کوتاه، الگوهای عینی و تجربی، گردشگری و جهانگردی، استفاده از تاریخ، تدریج و استمرار در ارائه پیام، تناسب فرهنگی با مخاطبان، قابل فهم بودن پیام، صراحت و فصاحت پیام، غیر صریح بودن پیام در مراحل اولیه، حفظ اصالت پیام و هم زبانی با مخاطب.
۳۸۲۳.

تاریخ احتمال تحریف قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحریف قرآن تاریخ احتمال تحریف تحریف بالنقیصه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۲۰۶
بحث پیرامون تحریف یا عدم تحریف قرآن از دیرباز توجه محدثین، اخباریون و مفسران شیعه و سنی را جلب کرده است. هر گروه با استناد به دسته ای از روایات در پی اثبات نظریه خود هستند البته قائلین به تحریف نیز سخنی از تحریف به زیاده نیاوردند و تنها از وقوع برخی نقیصه ها سخن گفته اند. در این مقاله بر آن ایم که ابتدا پیشینه ای از تحریف را ذکر کنیم و بعد به تاریخ احتمال تحریف قرآن که به سه بخش دوران خلیفه اول و دوم، دوران عثمان، و دوران بعد از خلفاء تقسیم بندی شده است می پردازیم. با بررسی هایی که در این مقاله صورت گرفت به این نتیجه می رسیم که قرآنی که اکنون در دست ماست همان قرآنی است که در زمان پیامبر(ص) بوده است، و هیچ گونه تحریفی در آن صورت نگرفته است.
۳۸۲۴.

بررسی تفسیر سهروردی و ملاصدرا از نسبت وجودشناختی ماهیت و وجود در فلسفه ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: وجود ماهیت عرض موضوع رابطه وجود شناختی ثبوت الشیء ثبوت شیء لشیء

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۳۷۹
ترکیب ممکن الوجود از دوگانه ماهیت و وجود از زمان فارابی تا کنون مهمترین تفاوت آن با واجب الوجود شمرده شده است. وجود نه عین ذات ممکن است، نه جزء ذات و نه معلول ذات آن. از اینرو، ممکن الوجود، مرکب است از ذات و وجودی که عارض بر آنست. نخستین تصویر از ترکیب وجود و ماهیت را فارابی بنا نهاد؛ تصویری که تمایز روشنی بین ذهن و خارج در آن دیده نمیشود. ابن سینا نیز هرچند بظاهر همان تصویر را بسط و توسعه داده است، اما نشانه هایی از خود بجای گذاشت که میتوانند زمینه عبور از عروض خارجی به عروض تحلیلی باشند. مفسران ابن سینا از رابطه وجودشناختی وجود و ماهیت از نگاه او، تفسیرهای متفاوتی ارائه کردند که شاخصترین آنها دو تفسیریست که سهروردی و ملاصدرا از آنها حمایت میکنند. در تفسیر مورد حمایت سهروردی، نسبت وجود به ماهیت همانند نسبت دیگر اعراض به موضوعاتشان تلقی شده است و در تفسیر ملاصدرا، بر تفاوت اساسی وجود با اعراض دیگر تأکید شده است. در این تفسیر، نسبت وجود به ماهیت از «ثبوت شیء لشیء» به «ثبوت الشیء» ارتقا یافته و راه بر اشکالات سهروردی بر ابن سینا بسته شده است. در این مقاله، پس از بیان و اثبات پیشفرضهای نظریه ابن سینا، به بیان دو تفسیر یاد شده و بررسی آنها پرداخته ایم.
۳۸۲۵.

بررسی نقش عوامل انسجامی در ترجمه های انگلیسی قرآن (بر اساس الگوی هالیدی و حسن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انسجام درون متنی انسجام برون متنی عوامل انسجامی ارجاعات تضاد مدل هالیدی و حسن قاضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۱ تعداد دانلود : ۴۷۴
انسجام، عوامل و روابط انسجامی در نگاهی ساده موضوعی بدیهی به نظر می رسد، اما نگاهی موشکافانه تر به موضوع مشخص می کند که عوامل انسجامی نقشی مهم در برقراری ارتباط به عنوان وظیفه اصلی زبان ایفا می کنند. در این پژوهش، به اهمیت عوامل انسجامی در ترجمه قرآن مجید به زبان انگلیسی تأکید شده است. در این بررسی مشخص شد که بی توجهی به عوامل انسجامی در ترجمه قرآن، منجر به ترجمه های غیرمنسجم و بی کیفیت می گردد. نویسندگان می کوشند علت این موضوع را بررسی کنند که مترجمان قرآن چگونه می توانند ترجمه های دقیق، فصیح، منسجم و پذیرفتنی ارائه نمایند که به متن قرآن نزدیک تر است. بنابراین، محققان سه مترجم قرآن را انتخاب کرده اند (جان اربری مسیحی، طاهره صفارزاده مسلمان و شیعه، عبدالله یوسف علی مسلمان و سنّی) و نیز دو عامل انسجامی ارجاع و تضاد را نیز از میان عوامل انسجامی بر اساس الگوی هالیدی و حسن برگزیده اند (در پژوهش های مربوط به انسجام متن، پژوهشگران بیشتر نظریات هالیدی و حسن را به طور عام به عنوان الگوی کار قرار، و تحقیقات را انجام داده اند). براین اساس، نویسندگان این مقاله ترجمه های مترجمان نامبرده را درباره این دو عامل انسجامی و بر پایه مدل مربوط در آیات 21 تا 35 سوره ی یوسف بررسی کرده اند و تفاوت های ترجمه آن ها را نیز یاد نموده اند. سرانجام، مشخص شد که جان اربری ترجمه ای دقیق تر، روان تر، فصیح تر و کامل تر را نسبت به دو مترجم دیگر انجام داده است؛ زیرا به عوامل انسجامی مربوط دقت کرده است و آن عوامل را در ترجمه خود مدّ نظر قرار داده است. در نتیجه، ترجمه او پذیرفتنی تر و نزدیک تر به متن مبدأ (قرآن) است.
۳۸۲۶.

مقارنة أسلوبیة بین السور المکّیة والمدنیة فی تنوع المفردات فی ضوء نظریة جونسون (سورتی طه والنور، نموذجین)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جانسون الاسلوبیة الإحصائیة الثروة اللفظیة السور المکیة السور المدنیة

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۴ تعداد دانلود : ۷۷۱
من أهمّ الإتّجاهات الحدیثة التی یمکن من خلالها إلقاء الضوء علی النّصوص عامّة والنصّ القرآنی الشّریف خاصّة برؤیة لغویّة هو الأسلوبیّة أو علم الأسلوب والذی ینوی التّعرف علی کیفیّة إستخدام لغةٍ ما فی نصٍّ ما. وللأسلوبیّة مناهج متعدّدة منها الأسلوبیّة الإحصائیّة والّتی تقوم علی أساس الإستفادة من الإحصائیّات فی خدمة اللغویات حیث یؤدّی إلی نتائج أسلوبیّة دقیقة فی النصوص أیّا کان نوعها. إحدی هذه المناهج الأسلوبیّة الإحصائیّة، نظریة الثّروة اللفظیّة لجانسون مستندة بإحصاء المفردات المنفردة فی نصٍّ ما للتعرّف علی ثروتها المعجمیة. علی هذا تقارن المقالة هذه، بین سورة مکّیّة وأخری مدنیّة کنموذجین و تدرسهما دراسة أسلوبیّة إحصائیّة وفقاً علی نظریة جونسون لتبیّن علی منهج توصیفی – تحلیلی، تجریب هذا المنهج الأسلوبی الإحصائی فی الدّراسات القرآنیّة أوّلاً وتبیّن التّفاوت المحتمل بین السور المکّیّة والمدنیّة فی الثّروة اللفظیّة ثانیاً. إذن تتناول هذه الدراسة میزات أسلوبیّة للسّورتین المکّیّة (طه) والمدنیّة (النّور) فی الخطوة الأولی لبحث أوسع وتحلّل الثّروة اللفظیّة فیهما عن طریق قیاس غناء المفردات ثم یغنی البحث بمقارنة الحقول الدلالیة بین السّورتین بناءاً علی نتائج التّنوع اللفظی ومن نتائج البحث أنّ الثّروة اللفظیّة فی السّور المکّیّة و المدنیّة لاتختلف إختلافاً ملحوظاً رغم الإختلاف الموضوعی؛ وأنّ الحقول الدّلالیّة المعنیة بالإجتماع والأحکام فی السّورة المدنیّة والحقول الدّلالیّة المعنیة بالإعتقادات فی السّورة المکّیّة یمکن إثباتهما بمساعدة النّتائج الحاصلة من إحصاء الثّروة اللفظیّة.
۳۸۲۷.

عبور از معیار در استخدام افعال قرآن

کلیدواژه‌ها: فعل امر فعل مضارع فعل ماضی جانشینی افعال زمان صرفی زمان سیاقی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن، ادبیات و هنر
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر فرهنگ اصلاحات و واژه ها در قرآن
تعداد بازدید : ۸۷۹ تعداد دانلود : ۱۹۵۹
یکی از مباحث مهم در فهم دقیق آیات قرآن، توجه به چگونگی استخدام افعال در کلام الهی است. افعال از زوایای مختلفی قابل بررسی هستند. از جمله این ابعاد، زمان به کار رفته در افعالِ استعمال شده است. با تأمّل در آیات قرآن مواردی مشاهده می شود که هر یک از افعال ماضی، مضارع و امر بر خلاف انتظار و مغایر با سیاق به جای یکدیگر به کار رفته اند. به نظر می رسد به کارگیری فعلی که با زمان دیگر افعالِ مورد استفاده در آیه یا مجموع سخن مطابقت ندارد، دارای نکاتی است که برجسته سازی آن مورد عنایت متکلّم بلیغ بوده است. از جمله این نکات می توان تأکید بر وقوع فعل، تصویر سازی فعل برای مخاطب به هدف درک روشن تر، اظهار تمایل به وقوع فعل، تفخیم و بزرگداشت فعل و بالعکس بی اهمیت جلوه دادن صدور فعل از فاعل را برشمرد. مقاله پیش رو به روش توصیفی-تحلیلی نگارش یافته است.
۳۸۲۹.

بررسی پیش بینی های قرآن و حدیث درباره مهدی و مسیح ، توافق یا تقاب ؟!(مقاله پژوهشی حوزه)

۳۸۳۰.

اصول تربیت توحیدی براساس آموزه های قرآن و ائمه اطهار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توحید تربیت توحیدی اصول تربیت توحیدی و تربیت اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
تعداد بازدید : ۴۰۹۹ تعداد دانلود : ۱۷۹۰
هدف از این مقاله بررسی و استخراج اصول تربیت توحیدی براساس آموزه های قرآن و ائمه اطهارb است. یکی از چالش های اساسی و مسائل نظام تربیت رایج، عدم استقرار نگرش جامع توحیدی در متربی است که این نقیصه خود را در فضای پر تردید عصر حاضر بیش از گذشته نمایان کرده است؛ اگرچه به توحید به عنوان غایت نهایی تربیت اسلامی تأکید فراوان و مکرری شده است؛ اما نظام تربیتی رایج تنها در مراحل اولیه تربیت به ارائه مطالبی سطحی در باب توحید می پردازد و در سایر مراحل تربیتی به این اصل اساسی و بنیادین آنچنان که لازم و شایسته است توجه نمی شود. این مقاله با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی و استنتاجی به واکاوی متون اسلامی در رابطه با توحید و تربیت می پردازد و مبانی و اصول تربیت توحیدی را براساس آموزه های قرآن و ائمه اطهارb استخراج می کند. با توجه به مبانی انسان شناسی توحیدی در مبنای فقر وجودی انسان، اصولی همچون اصل معرفت، ارتباط و اتصال، تمنا، پرهیز از کثرت گرایی، اخلاص و رضا و خشنودی بررسی و در ارتباط با مبنای صیرورت انسان به سوی خدا، به اصول انتخاب، همت بلند و اراده قوی، تناسب و هماهنگی، تعالی و استعلا، حرکت درونی و استمرار پرداخته شد و در پایان نیز اصول تذکر، محبت، گشودگی و زیبایی شناسی در رابطه با مبنای فطرت الهی و گرایش های درونی ویژه انسان بررسی گردید.
۳۸۳۱.

مبانی انسان شناختی علوم انسانی اسلامی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: علم دینی علوم انسانی اسلامی مبانی انسان شناسی تحول علوم انسانی نهضت نرم افزاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۳۹ تعداد دانلود : ۲۰۲۳
برای تولید علم در هر یک از رشته های علوم انسانی ویژگی های انسان، ظرفیت های خاص او و عوامل تکامل و انحطاطش باید روشن شود. این ها همه می تواند در نوع ، کیفیت و نتایج علوم انسانی اثرگذار باشد. به همین دلیل مبانی انسان شناختی علوم انسانی غربی با مبانی انسان شناسی علوم انسانی اسلامی متفاوت است. علوم انسانی نشات گرفته از غرب، نتایج و عواقبی را  برای فراگیران و دانشمندان این کشورها خواهد داشت که در موارد زیادی با فرهنگ، دین ، ارزش ها و هنجارهای جامعه اسلامی در تعارض است. برای حل این مساله، پژوهش حاضر بخشی از مبانی علوم انسانی را که به شناخت انسان و ویژگی های او مربوط می شود و می تواند دستاوردهای علوم انسانی را تغییر  دهد و درعین حال در آثار موجود به طور نظام مند به آنها پرداخته نشده، با استناد به قرآن کریم  مورد بررسی قرار داده است. نوشتار پیش رو، با روش توصیفی تحلیلی و با بررسی دیدگاه چندین دانشمند معاصر ازجمله  امام خمینی و پیروان مکتب فکری علامه طباطبایی، شش مبنا را که از مهم ترین مبانی انسان شناختی در علوم انسانی اسلامی هستند و می توانند سرنوشت علوم انسانی موجود را تغییر دهند مورد بحث قرار می دهد.
۳۸۳۲.

بررسی تکرار معنوی آیات از دیدگاه مفسران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفسیر ادبی بلاغت قرآن تکرار معنوی حشو مذموم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۳ تعداد دانلود : ۷۴۰
قرآن اثری مقابله ناپذیر با ساختاری شگرف است که از آن به عنوان شاهکاری ادبی یاد می شود، بر این اساس است که قرآن خالی از عیوب سخن و آسیب هایی مانند «حشو متوسط و قبیح» است که در بلاغت «حشو مذموم» نامیده می شود. با این حال در پاره ای از آیات و عبارت های قرآنی ترکیب هایی یافت می شود که در نگاه ظاهری  با وجود تفاوت لفظی اما تکرار بی فایده معنای مطالب پیشین و مصداق حشو مذموم است. هدف پژوهش حاضر بررسی چنین مواردی از تکرار معنوی در آیات قرآن است که توهم معنای غیرمفید و اضافه بودن یکی از بخش های جمله را ایجاد می کند. در این پژوهش تلاش شده است تا بر اساس دیدگاه مفسران، جایگاه معنایی این گروه از مکررات غیرلفظی موهم حشو مذموم در پردازش آیات قرآن تبیین گردد و خواننده بر این نکته رهنمون شود که حشو در آیات وحیانی قرآن به کار نرفته و اجزای آیات موهم حشو در جای مناسب خود قرار دارند و تکرار در معانی صورت گرفته، دارای فواید بلاغی مانند تأکید، تبیین، تکثیر و مبالغه است که جزء صنایع ادبی و موجب جذابیت سخن است.
۳۸۳۳.

اثرپذیری حکمت های نهج البلاغه از قرآن کریم در انعکاس انواع استعاره های هستی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیات قرآن حکمت های نهج البلاغه استعاره مفهومی استعاره های هستی شناختی استعاره زبانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۸ تعداد دانلود : ۴۸۹
استعاره یکی از مهم ترین صنایع ادبی است که در رویکرد نوین زبان شناسی از ارکان اندیشه قلمداد شده است. در این رویکرد استعاره منحصر در زبان و واژگان نیست بلکه بخش عمده ای از فرایند اندیشه انسان استعاری است؛ از این رو در همه زبان ها به کار رفته است و به هر نوع مفهوم سازی از یک حوزه براساس حوزه ای دیگر گفته می شود. در این جستار این موضوع در زبان قرآن و کلام امیرالمؤمنین علیه السلام مورد بررسی قرار گرفته است. گونه های استعاره های مفهومی در رویکرد جدید (وجودی، جهتی و ساختاری) به وفور در قرآن به کار رفته است در این نوشتار فقط به استعاره وجودی پرداخته شده است. استعاره های وجودی یا هستی شناختی براساس تجربه های ما از اشیاء و اشخاص شکل گرفته و به سه نوع استعاره پدیده ای یا مادی، استعاره ظرف و استعاره شخصیت بخشی تقسیم می شود. برای یافتن اهداف استعاره در آیات قرآن از آراء مفسران بهره گرفته شده است. بررسی استعاره های به کاررفته در کلام حضرت علی علیه السلام نشان می دهد که این استعاره ها برگرفته از استعاره های مفهومی قرآن یا تجلی آن و در بسیاری از موارد تبیین مفاهیم قرآنی است و بیانگر این مطلب است که آن حضرت بالاترین درک از قرآن را داشته و اندیشه و بنیادهای فکری خویش را از قرآن اخذ نموده و گستره استعاره در کلام حضرت، پرتو هدایت قرآنی و بازتاب جهان بینی و فرهنگ قرآن است.
۳۸۳۴.

اولویّت سنجی انفاق در قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: والدین انفاق صدقه آیات الاحکام خویشاوندان

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی احکام فقهی و حقوقی در روایات
تعداد بازدید : ۲۹۶۸۷ تعداد دانلود : ۱۵۲۲
از شایسته ترین کارها، برآوردن نیازهای نیازمندان است. اما یکی از بایسته های پژوهشی، بررسی اولویت ها در انفاق است. برای مثال بین افراد فقیر خویشاوند و افراد فقیرتر غیر خویشاوند اولویت با کدام است؟ آیا ملاک در اولویت انفاق، شدت نیاز است یا قرابت و هم چنین در میان نیازمندان جامعه چگونه باید اولویت بندی نمود؟ در این نوشتار براساس آیات انفاق تبیین می گردد ملاک در اولویت برای انفاق نخست قرابت است و سپس نیاز، مگرآنگاه که حیات فرد غیرخویشاوند، به انفاق وابسته باشد و چنین ضرورتی برای خویشاوند وجود نداشته باشد. اولویت ها در انفاق بر پایه کلیه آیات انفاق به ترتیب عبارتند: از والدین، خویشاوندان، یتیمان، مسکینان، همسایه نزدیک، همسایه دور، همراه و هم نشین، درراه مانده، سائلان، بردگان. فقهاء در صورت تعارض بین انفاق به والدین و فرزندان در مواردی که چیزی که انفاق می شود فقط برای یک نفر کافی باشد هر دو را دریک درجه قرار داده اند و حکم به تخییر و یا قرعه نموده اند. درحالی که اولویت بر پایه آیات با والدین است. ازجمله آیات بیانگر وجوب انفاق به والدین و رعایت اولویت ها در انفاق آیه 215 بقره است که در فقهی مهم شیعه بدان پرداخته نشده  است. روایات نیز مؤید فهم مذکور از آیات قرآن کریم است و اولویت در انفاق را والدین و خویشاوندان بیان نموده است. در روایات رعایت اولویت های انفاق در خویشاوندان، موجب اجر بسیار برای انفاق کننده و انفاق درراه خدا با عنوان اجر کمتربیان شده است.
۳۸۳۵.

جعل و تحریف در اخبار سبب نزول سوره تحریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جعل و تحریف سیاق آیات اسباب نزول قرآن سوره تحریم ظواهر آیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸۹ تعداد دانلود : ۱۱۷۰
نقد و بررسی اخبار و احادیث و کشف جعل یا تحریف در میان آن ها، از مسائل علم حدیث و به تبع آن، همین مسئله درباره اخبار و روایات سبب نزول آیات و سوره ها از مباحث علم تفسیر است. اخبار سبب نزول سوره تحریم از این زاویه، دارای اهمیتی ویژه است؛ زیرا از یک سو ظواهر و سیاق آیات سوره، خبر از توطئه ای بزرگ توسط برخی همسران پیامبر اکرم2 علیه رسالت ایشان می دهد؛ از سوی دیگر، اخبار سبب نزول، مسئله را در حد یک حسادت زنانه میان همسران پیامبر اکرم2 تنزل داده اند. در این مقاله، ابتدا اخبار سبب نزول سوره از منابع و تفاسیر شیعه و اهل سنت، جمع آوری و دسته بندی شده و آنگاه با نشان دادن اضطراب متن و تعارض های این اخبار با یکدیگر و سپس تبیین موارد مخالفت آن ها با ظواهر و سیاق آیات سوره، دیدگاه جعلی بودن یا تحریف در این اخبار را تقویت کرده است. در پایان مقاله، خطوط کلی سبب نزول سوره، برگرفته از تحلیل ظواهر و سیاق آیات بیان شده تا روشن شود چگونه این اخبار، برای مخدوش کردن پیام محوری سوره، جعل یا لااقل برای پنهان کردن گوشه هایی از حقیقت، تحریف شده اند.
۳۸۳۶.

جایگاه روش تفسیر ساختاری در فهم قرآن کریم(مطالعه موردی آیات 104، 114، 275 سوره بقره)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفسیر ساختاری غرض سوره سیاق سوره بقره یهود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳۰ تعداد دانلود : ۸۲۶
روش تفسیر ساختاری، روش تفسیر نوین است که روابط و مفهوم بین آیات در پرتو غرض سوره کشف می شود، برخی در مبنای این روش تفسیری، شک و تردید دارند؛ زیرا بر این باورند که این روش حداکثر، چهره منسجمی از آیات سوره را نشان می دهد و نمی تواندیک روش مانند: تفسیر قرآن به قرآن یا تفسیر روایییا عقلی باشد و به فهم جدیدی از آیات منجر شود.در این پژوهش کوشش شده است با تأکید بر روش تفسیر ساختاری و کارکرد این روش در فهم آیات مشکلی از سوره بقره نشان داده شود. استفاده از روش تفسیر مدّنظر نشان می دهد، می توان با توجه به ساختار سوره و سیاق آیات به معنای روشن و منطقی دست یافت.غرض سوره بقره، بزرگ ترین سوره قرآن، درباره شناخت یهود و تبیین نحوه تعامل مسلمانان با ایشان است. قرآن کریم خود را مصدّق تورات و ناظر بر آن معرفی می کند؛ بنابراین در فهم آیات این سوره، باید به باورهاییهودیان، در موضوعات طرح شده توجه داشت؛ زیرا در این سوره خداوند با یهود که مخاطب مستقیم و غیرمستقیم است، بارها سخن گفته است. توجه به پیشینه کاربرد برخی از واژگان و یا مفاهیم طرح شده در این سوره مانند: «راعنا»، «مساجد الله»، «یتخبطه» در کتاب مقدس و جایگاه این آیات در ساختار سوره می تواند در فهم این آیات و یا حل مشکل تفسیری آن مؤثر باشد.
۳۸۳۷.

عوامل پدید آورنده ضرب آهنگ در قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: انسجام آوایی نظم آهنگ ضرب آهنگ موسیقی درونی توازی تکرار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵۴ تعداد دانلود : ۷۲۹
ریتم یا ایقاع به مثابه قاعده ای است که هر کار ادبی و هنری بر آن استوار است و در قرآن کریم به عنوان نمونه والای ادب به صورت برجسته وجود دارد و از ویژگی های برجسته سبک بیانی قرآن کریم، موسیقی دار و آهنگ خیز بودن تعبیرات آن است؛ به گونه ای که در واج ها و واژگان آن احساس حیات می شود و ضرب آهنگی حساب شده بر جریان سخن حاکم است که افزون بر هم آوایی و زیبایی، همگام با معنا در حرکت است. مسأله این پژوهش آن است که قرآن کریم از چه ابزارهایی جهت ساخت این ضرب آهنگ منحصر به فرد استفاده کرده است و چه عواملی آن را آهنگین ساخته است؟ این مقاله می کوشد تا عوامل به وجود آورنده ضرب آهنگ را در قرآن بیابد و در این راستا، پس از واکاوی این اصطلاح در مباحث ادبی و آوایی، پنج عنصر نظام، توازی و توازن، تناسب، تکرار و تغییر را به عنوان مهم ترین عوامل پدیدآورنده ضرب آهنگ قرآنی، معرفی و تحلیل و تطبیق می کند. در این میان فاصله قرآنی نقشی مهم در هماهنگ سازی آیات دارد و وجوه گوناگونی از عوامل نظم آهنگ را در خود نهفته دارد. در برداشت مشهور، موسیقی قرآن از نوع درونی است، نه بیرونی که دستاورد وزن و قافیه است و ایقاعات قرآن از نوع پیشرفته آن است که روابط میان عناصر آن حسی عقلی است و دریافت کننده نیازمند مرتبه ای از پختگی عقلی و فرهنگی است.
۳۸۳۸.

بررسی و نقد دیدگاه بشری بودن قرآن کریم و ابدی نبودن احکام آن

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: الفاظ قرآن معانی قرآن بشری بودن قرآن کلام الله وحی اعجاز قرآن قانون خاتمیت مجتهد شبستری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳۰ تعداد دانلود : ۵۷۴
قرآن کریم آخرین و کامل ترین کتاب آسمانی است که خدای متعال آن را برای هدایت بشر فرستاده است. از زمان نزول قرآن، گروه های گوناگونی به مخالفت با این کتاب آسمانی پرداخته اند و این مخالفت ها تا امروز ادامه داشته است. افزون بر مخالفت های دشمنان اسلام با قرآن که امری طبیعی است، گاهی خود مسلمانان نیز دیدگاه هایی بیان کرده اند که نتیجه آن ها بی اثر شدن احکام یا معارف قرآن و حجیت نداشتن آن هاست.<br /> آقای محمد مجتهد شبستری دیدگاهی بیان کرده است که بر اساس آن، نه معانی قرآن کریم از جانب خدای متعال است و نه الفاظ آن، بلکه هردو ساخته و پرداخته پیامبر اکرم6 است. او برای اثبات ادعای خود دلایلی ذکر کرده است؛ از جمله این که اگر قرآن کلام موجودی جز انسان باشد، برای انسان ها فهم پذیر نخواهد بود. به گفته وی خود آیات قرآن نیز بر این مطلب دلالت دارند که این کتاب سخنان خود پیامبر6 است، نه کسی دیگر. همچنین به اعتقاد وی قرآن کتاب قانون نیست و در آن هیچ حکم ابدی ای وجود ندارد و احکام ذکرشده در قرآن، به جامعه حجاز در زمان پیامبر6 اختصاص دارند.<br /> در این مقاله، دیدگاه های وی و ادله آن ها بررسی و دلایل نادرستی آن ها توضیح داده شده و روشن شده است که هیچ یک از دلایل نامبرده، توان اثبات این ادعا را ندارند که الفاظ و معانی قرآن کریم ساخته پیامبر اکرم6 است. بر خلاف این ادعا، مقاله حاضر استدلال می کند که علاوه بر معانی قرآن کریم، الفاظ آن نیز از جانب خدا نازل شده و پیامبر6 ذره ای آن را تغییر نداده است. قرآن کریم تمام شرایط و اوصاف لازم را نیز برای آن که کتاب قانون باشد، دارد و قوانین و احکام آن تا ابد معتبر و حجت هستند.
۳۸۳۹.

بررسی سبک شناسی نحوی در سوره «الإنسان»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم سوره انسان سبک شناسی نحوی برجستگی نحوی توازن نحوی فراهنجاری نحوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۴ تعداد دانلود : ۵۹۶
نظریه سبک شناسی در جستجوی بررسی زیبایی های منحصر به فرد چینش کلام در آثار برجسته و هنری است. این نظریه نگرشی است، در باب رابطه مشخصه های برجسته سبک و نقش و ارزش آنها در زبان متن با پیوستار معنایی و انتقال محتوای مرتبط با آن مشخص ه ها. یکی از این ویژگی ها، برجستگی های نحوی در زبان است که در قالب چیدمان کلمات در جمله ها، طول جمله ها و نوع آنها، کیفیت وجه و زمان بیانگر نوع اندیشه گوینده آن متن است. به عبارت دیگر از رهگذر ساختار عناصر نحوی نشان دار، نوع سبک و میزان ارزش گذاری این ویژگی ها در تعیین سبک نمایان و از آن با نام فراهنجاری نحوی یاد می شود. گاهی این برجستگی ها در قالب تکرار جملات ناهمپایه یا همپایه اتفاق می افتد و توازن نحوی را ایجاد می کند. در این پژوهش کوشش شده است، با بررسی سبک شناسی نحوی که شامل فراهنجاری نحوی، تشخّص نحوی و توازن نحوی است، زیبایی شناسی سوره انسان توصیف و تحلیل شود. با بررسی سبک شناسانه این سوره دریافتیم که تقدیم و تأخیر، حذف برخی از اجزای جمله و توازن نحوی برخی آیات منجر به زیبایی های موسیقایی می شود و از سوی دیگر، تأکید، بررسی جمله های فعلیه و اسمیه، بررسی فعل های ماضی، مضارع و امر و دلالت فعل های ماضی به کاررفته در این سوره، منجر به افزودن بار معنایی و دلالی شده است.
۳۸۴۰.

کارکرد طرحواره های تصویری در مفاهیم تربیت اخلاقی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: معناشناسی شناختی طرحواره تصویری تربیت اخلاقی قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۸ تعداد دانلود : ۷۱۳
از جمله سازوکارهای شناختی در حوزه معناشناسی شناختی، «طرحواره تصویری» است که ساختی مفهومی و زیربنایی استعاری دارد. این شکل از مفهوم سازی از معانی نوین کدگشایی می نماید و بر مراد اصلی متن می افزاید. در فرهنگ قرآنی، مفهوم سازی مفاهیم ارزشی و ضد ارزشی تربیت اخلاقی، در قالب طرحواره های حجمی، حرکتی و قدرتی نمود یافته است. جستار حاضر با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، شیوه مفهوم سازی آیات حوزه تربیت اخلاقی را با سازوکار طرحواره تصویری واکاوی می کند تا الگویی جامع از انسان کامل و شاخصه های آن ارائه دهد. از مهم ترین رهیافت های این جستار، تجلّی اصالت تعبیر در قرآن و تبلور تعابیر پنهان زبانی آیات تربیت اخلاقی است. گفتنی است دو رذیله «بخل» و «بهتان» در قالب طرحواره حجمی قدرتی به ترتیب به شکل «زنجیر» و «بار سنگین» آمده است که صحنه هایی ناخوشایند را به تصویر می کشد. طرحواره حرکتی جهتی پایین نیز در صفت حسنه «فروبردن خشم» به شکل «آتشی خاموش» بیان شده است تا انسان را به غلبه بر آن فراخواند؛ زیرا مفهوم سازی خشم در جهت بالا، عواقب ناگوار جسمی روحی به دنبال خواهد داشت.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان