ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۷۸۱ تا ۳٬۸۰۰ مورد از کل ۱۳٬۷۹۶ مورد.
۳۷۸۱.

بررسی تطبیقی آیات و احادیث در گلستان سعدی و مرزبان نامه

کلیدواژه‌ها: قرآن و حدیث گلستان مرزبان نامه مضامین مشترک عبارت های عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۲۱۸
آیات حکمی قرآن مجید، همواره منبع الهام بخش ادیبان و شاعران مسلمان پارسی زبان بوده است و هر کدام به فراخور آثارادبی، شناخت و بینش خود، از دریای بیکران معارف قرآنی بهره برده اند. سعدی شیرازی و سعدالدین وراوینی در آثارخود از مضامین گوهربار کلام الهی بهره برده اند وآیات قرآنی را همچون نگینی، زینت بخش سخن و کلام شیرین خود کرده اند تا به مدد احادیث نبوی، قصص و آیات الهی، خواننده را به شناخت اخلاقیات و ارزش های انسانی و انجام عمل نیک فراخوانند. «مرزبان نامه» و «گلستان» از آثار مهم ادب فارسی در قرن ششم و هفتم در نوع نثر فنی به شمار می روند و ازآنجا که یکی از خصیصه های مهم نثر این دوره، استفاده از آیات و احادیث است؛ لذا مقاله حاضر تلاش می کند با استفاده از روش توصیفی - تطبیقی، نحوه کاربرد تجلی آیات و احادیث در دو کتاب گلستان و مرزبان نامه را با ذکر نمونه های مختلف از آیات، احادیث، مضامین قرآنی، استشهادها و عبارت های عربی بیان کرده و شیوه های بروز و ظهور آیات و احادیث را در دو کتاب مذکور بررسی کند. یکی از نتایج پژوهش حاضر این است که سعدی و وراوینی به خوبی توانسته اند مضمون ها و عبارت های عربی را با نثر فارسی تلفیق دهند
۳۷۸۲.

تاریخ احتمال تحریف قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحریف قرآن تاریخ احتمال تحریف تحریف بالنقیصه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۲۰۶
بحث پیرامون تحریف یا عدم تحریف قرآن از دیرباز توجه محدثین، اخباریون و مفسران شیعه و سنی را جلب کرده است. هر گروه با استناد به دسته ای از روایات در پی اثبات نظریه خود هستند البته قائلین به تحریف نیز سخنی از تحریف به زیاده نیاوردند و تنها از وقوع برخی نقیصه ها سخن گفته اند. در این مقاله بر آن ایم که ابتدا پیشینه ای از تحریف را ذکر کنیم و بعد به تاریخ احتمال تحریف قرآن که به سه بخش دوران خلیفه اول و دوم، دوران عثمان، و دوران بعد از خلفاء تقسیم بندی شده است می پردازیم. با بررسی هایی که در این مقاله صورت گرفت به این نتیجه می رسیم که قرآنی که اکنون در دست ماست همان قرآنی است که در زمان پیامبر(ص) بوده است، و هیچ گونه تحریفی در آن صورت نگرفته است.
۳۷۸۳.

مبانی انسانشناسی از منظر صدرالمتألهین شیرازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: انسان حکمت اصالت وجود تشکیک نفس حرکت جوهری عقل نظری و عملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۳۵۳
چهره حقیقی زندگانی برای انسانی پدیدار میگردد که توانسته باشد در پاسخ به پرسش از «حکمت وجودی خویش» به معنایی دست یافته باشد که او را در مسیر رشد و تعالی قرار دهد. از دیدگاه حکمای اسلامی رابطه بین انسان و اله، رابطه رب و مربوبی است. در این رویکرد، اله، علاوه بر برنامه و هدفی که از خلقت موجودات داشته، دارای نقش تربیتی و هدایتی پس از خلقت نیز میباشد. حکما، الگوهای تربیتی انسان را انسانهایی دانسته اند که توانسته اند به فضل الهی، کمال مورد انتظار نوع خود را متحقق ساخته و بعنوان انسان کامل عهده دار هدایت سایر انسانها بسوی صراط مستقیم شوند. در حکمت صدرایی براساس اصولی همچون اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری، همه موجودات در صراط تکوین که با خلقت جهان پدیدار گشته بسوی مسبب الأسباب در حال سیرند (عبادت تکوینی.) در این میان، انسان بدلیل برخورداری از جایگاه ویژه در نظام هستی، دارای این توانایی است که در صراط تشریع نیز گام نهد و با الگو قرار دادن انسان کامل بوسیله بهره گیری از حکمت نظری و بکاربندی حکمت عملی به اوج کمال وجودی خویش که همان عبودیت الهی (لقاء اللّه) است دست یابد (عبادت تشریعی.) از منظر ملاصدرا لازمه رسیدن به چنین مرتبتی، حکمت و حریت است.
۳۷۸۴.

محدودیت گزینشی ساختار مجهول در برجسته سازی و پرکردن شکاف اطلاعاتی مفاهیم ذهنی قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: سطح نحوی دلالت ضمنی لایه های معنایی محدودیت گزینشی راهبردهای معناشناختی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفهوم شناسی
تعداد بازدید : ۷۰۶ تعداد دانلود : ۵۷۰
زبان بازتابی از خصوصیات فردی و اجتماعی است که تضمین کننده روند تکاملی انسان در همه دوران بوده است. زبان ابزاری است برای برقراری کنش متقابل اجتماعی که به گفتار و نوشتار جهت می دهد  و فرهنگ نظامی بنیادی و خاص از انتظارات، کنش ها، هنجارها، آداب و رسوم  با مبانی فکری-شناختی و ویژگی های رفتاری و عقیدتی است که هویت جامعه را شکل می بخشد. هدف از این پژوهش کاوش درباره نقش های زبانی و رمزگشایی از ساخت های زبانی است. در این پژوهش به روش توصیفی به بررسی ساختار مجهول به لحاظ ساختاری و معنایی پرداخته، روابط بین فرهنگی و نقش ترجمه به عنوان ابزار اصلی تعامل  بررسی می کنیم. نتایج بررسی ها نشان می دهد، می توان از طریق ایدئولوژی های زبانی، گفتمان و ساختارهای زبانی را علی رغم تفاوت فرهنگی و ساختاری  ژرف بین زبان مبدأ و مقصد درک کرد. در ترجمه توجه به جنبه های صوری، معنایی و سبکی بسیار حائز اهمیت است. تحلیل متن به علت انتزاعی تربودن مؤلفه معنایی، پیچیده تر از بقیه سطوح می باشد. هر سطح مسائل و مشکلات خاص خود را دارد و ابهام ها در هر سطح ممکن است ظاهر شوند. اگر در هر سطح با مسائل برخوردی معقول و آگاهانه صورت گیرد، از میزان ابهام در سطوح بعدی کاسته می شود؛ ازاین رو باید همواره این سطوح مختلف زبانی را مدّ نظر قرار داد.
۳۷۸۵.

نقد سندی و متنی روایات تحریف قرآن

کلیدواژه‌ها: غلو تحریف قرآن اعجاز قرآن تحریف لفظی تحریف معنوی روایات جعلی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی عدم تحریف قرآن
تعداد بازدید : ۳۴۱۶ تعداد دانلود : ۵۶۲۳
ریشه تحریف گرایی، غفلت از حاکمیت مطلق قرآن بر تمام روایات و اندیشه هاست. تحریف گرایان، روایات را حاکم بر قرآن می شناسند، در حالی که روایات بنا به خود قرآن و نص صریح معصومین علیه السّلام در اخبار عرض، محکوم قرآن اند. در یک نگاه کلی، تحریف قرآن را می توان به دو نوع معنوی و لفظی تقسیم کرد. مقصود از تحریف معنوی، برداشت انحرافی و توجیه سخن بر خلاف مقصود گوینده است. این نوع تحریف به طور قطع درباره قرآن رخ داده است. مقصود از تحریف لفظی، تبدیل یا کاهش و افزایش سخن گوینده است؛ آنچه بیشتر مورد نزاع و اهتمام قرآن پژوهان است بررسی تحریف قرآن به معنی کاهش و نقصان در کلمات، آیات و حتی سوره هاست؛ چون تحریف به معنی افزایش آیه یا سوره ای در قرآن و تبدیل آیات به آیاتی دیگر، قائلی ندارد و موضوعاَ منتفی است. مسأله پژوهش پیش رو اثبات مصونیت قرآن از تحریف و جعلی بودن روایات تحریف است که با روش توصیفی_تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای، با نقد سندی و متنی روایات تحریف، به اثبات جعلی بودن اینگونه روایات پرداختیم و این نتیجه حاصل شد که عموم روایات ادعایی تحریف، یا فاقد اتصال سند است یا از راویانی نقل شده است که به کذب و جعل و غلو اشتهار دارند و شماری نیز از منابع فاقد اعتبار می باشند که از کتب مجهول الحالی نقل شده اند که روایات مسند را با روایات مرسل بهم آمیخته اند.
۳۷۸۶.

خانواده و کارکرد تربیتی آن در قرآن و روایات

کلیدواژه‌ها: خانواده تربیت تعلیم قرآن روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۲۸۲
خانواده به عنوان نهادی تأثیرگذار در جهت تعلیم و تربیت انسان، در سال های اخیر با شکل های جدیدی مواجه شده که ارائه تعریفی ثابت از آن ضروری است. از سویی بسیاری بر این عقیده اند که با شکل گیری نهادهایی همچون مدرسه، کارکردهای تربیتی خانواده توسط سایر نهادها صورت می گیرد و همین امر جایگاه و منزلت خانواده را کاهش می دهد. این در حالی است که خانواده نقش هایی دارد که نهادهای دیگر نمی تواند عهدهدار آنها باشد و نمی تواند جایگزین خانواده شوند. از این رو، مقاله حاضر با هدف شناسایی تعریف و کارکردهای تربیتی خانواده از منظر قرآن و روایات تدوین شد. روش بررسی در این تحقق، مطالعه اسنادی بوده و در شناسایی معنای خانواده از معناشناسی و در شناسایی کارکرد تربیتی خانواده از روش تحلیلی بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بر اساس آیات و روایات، خانواده متشکل از پیوند شرعی میان زن و مرد، فرزندان آنها و خویشاندی نسبی و سببی است. بر اساس همین منابع، خانواده دارای کارکردهایی است که در تربیت اخلاقی و تعلیم اعضای خانواده مؤثر است. همچنین به وجود محبت و موًدت میان اعضای خانواده، استمرار ارتباط میان والدین و فرزندان و نوع ارتباط میان خانواده و فرزندان به گونه ای است که مشکلات و کاستی های ناشی از آموزش های مدرسه را برطرف کند. از سویی به دلیل انجام عملی بسیاری از موارد اخلاقی و دینی توسط خانواده، تأثیرگذاری آنها بر فرزندان بیش از مدرسه خواهد بود. در مجموع خانواده کارکردهای تعلیمی و تربیتی اخلاقی و دینی برای اعضای خود دارد که مدرسه نمی تواند جایگزین آن باشد.
۳۷۸۷.

منبع شناسی مطالعات میان رشته ای قرآن و سلامت

کلیدواژه‌ها: منبع شناسی مطالعات میان رشته ای قرآن سلامت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸ تعداد دانلود : ۲۱۵
توجه به گستردگی علوم و ارتباط میان آنها موجب شده است تا در کنار تخصص گرایی، لزوم توجه به مباحث میان رشته ای بیش از پیش احساس شود. در همین راستا هدف این تحقیق تهیه فهرستی از منابع موجودمیان رشته ای در حوزه قرآن و سلامت بود تا علاوه بر حرکت در مسیر میان رشته ای، زمینه ای فراهم شود تا پژوهشگران علاقه مند به این حوزه بتوانند آثار و منابع مورد نیاز خود را به سهولت تهیه کرده و در انجام پژوهش از اتلاف وقت بپرهیزند. از همین روی با بررسی کتب و پایگاه های معتبر اینترنتی داخلی و خارجی از جمله «noormags»، «SID» ،«magiran»، «science direct»، «proQuest»، «Amazon» و ... به تهیه فهرستی از کتب، مقالات، همایش ها و ... به زبان های فارسی و غیرفارسی اقدام شد. امید است نتایج این پژوهش کارامد بوده و زمینه استفاده علاقه مندان را فراهم کند.
۳۷۸۸.

مقایسه تطبیقی دیدگاه حرالّی اندلسی و علامه طباطبایی در تفسیر هبوط حضرت آدم(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیه 36 و 37 بقره هبوط آدم× تنزل رتبی محمدحسین طباطبایی حرالّی اندلسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۳ تعداد دانلود : ۴۶۶
قرآن کریم در سوره های مختلفی به بیان واقعه هبوط حضرت آدم × پرداخته است. قرآن کریم در سوره بقره به خلاف دیگر سوره ها، به دومرتبه از هبوط آدم × اشاره دارد. این دوگانگی در ذکر دفعات هبوط سبب شده تا مفسران به اقتضای روش و زاویه نگاه خود به تحلیل این دو هبوط بپردازند. حرالّی از مفسران صوفی مالکی امر به هبوط دوم را پس از توبه آدم × ، نماد تنزّل رتبیِ او از مرتبه قرب الهی که پیش تر از آن برخوردار بوده دانسته است و علامه طباطبایی، امر به هبوط دوم را از مقدّرات الهی برای تکامل معنوی و تعالی آدم × به جایگاهی رفیع تر از بهشت پیشین می داند، به گونه ای که بعد از توبه حضرت آدم × و تکرار امر به هبوط، آن کیفیت و نحوه زندگی که همراه با دشمنی برخی با برخی دیگر بود به آمدنِ هدایت از سوی خدا برای حضرت × و نسل ایشان تبدیل شد. مقاله پیش رو، ضمن تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی و حرالّی، در کنار جمع بندی آراء مفسران مشهور از فریقین دراین باره، تحلیل صحیحی از امر هبوط به دست داده و برتری دیدگاه علامه طباطبایی را در این مسئله تبیین نموده است.
۳۷۸۹.

نفس ناطقه بشری از دیدگاه مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نفس انسان کامل اتحاد نوری نوع عالی بشر مولوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۲۳۵
حکمای مسلمان در بحث از نفس ناطقه، به مسائلی چون قدیم یا حادث بودن، مجرد یا مادی بودن و بقا و عدم بقای نفس پس از مرگ میپردازند. مولوی بعنوان یک عارف برجسته که در این سنت می اندیشد، تلاش کرده به این پرسشهای فلسفی در باب نفس نیز پاسخ دهد، گرچه راهبرد او تمایزهایی با رویکرد و نگرش فلاسفه دارد. محوریترین مسئله نزد او، استکمال نفس از طریق سلوک و خروج از عالم ماده و اتحاد آن با ذات حق در مقام واحدیت و ربوبیت است. از آنجا که در وصول، معرفت محور و اصل است، مولوی همت خویش را صرف آن میکند که نفس را در پرتو علم شهودی معنا کند و تمایز اصناف بشر از یکدیگر را تا سرحد تفاوت نوعی میان آنها پیش ببرد. او به اتحاد نفس با ذات حق معتقد است و آثاری را در نتیجه این اتحاد، متوجه نفس میداند. راهبرد مولوی به این مسئله، متفاوت از فلا سفه است.
۳۷۹۰.

بررسی سبک شناسی نحوی در سوره «الإنسان»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم سوره انسان سبک شناسی نحوی برجستگی نحوی توازن نحوی فراهنجاری نحوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۴ تعداد دانلود : ۵۹۶
نظریه سبک شناسی در جستجوی بررسی زیبایی های منحصر به فرد چینش کلام در آثار برجسته و هنری است. این نظریه نگرشی است، در باب رابطه مشخصه های برجسته سبک و نقش و ارزش آنها در زبان متن با پیوستار معنایی و انتقال محتوای مرتبط با آن مشخص ه ها. یکی از این ویژگی ها، برجستگی های نحوی در زبان است که در قالب چیدمان کلمات در جمله ها، طول جمله ها و نوع آنها، کیفیت وجه و زمان بیانگر نوع اندیشه گوینده آن متن است. به عبارت دیگر از رهگذر ساختار عناصر نحوی نشان دار، نوع سبک و میزان ارزش گذاری این ویژگی ها در تعیین سبک نمایان و از آن با نام فراهنجاری نحوی یاد می شود. گاهی این برجستگی ها در قالب تکرار جملات ناهمپایه یا همپایه اتفاق می افتد و توازن نحوی را ایجاد می کند. در این پژوهش کوشش شده است، با بررسی سبک شناسی نحوی که شامل فراهنجاری نحوی، تشخّص نحوی و توازن نحوی است، زیبایی شناسی سوره انسان توصیف و تحلیل شود. با بررسی سبک شناسانه این سوره دریافتیم که تقدیم و تأخیر، حذف برخی از اجزای جمله و توازن نحوی برخی آیات منجر به زیبایی های موسیقایی می شود و از سوی دیگر، تأکید، بررسی جمله های فعلیه و اسمیه، بررسی فعل های ماضی، مضارع و امر و دلالت فعل های ماضی به کاررفته در این سوره، منجر به افزودن بار معنایی و دلالی شده است.
۳۷۹۱.

ابن عربی و حکمت الهی در کلمه» آدمی؛ بررسی تصویری جامع از آدم در فصوص الحکم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ابن عربی آدم و حوا خلقت اسماء و صفات ابلیس ملائک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۶ تعداد دانلود : ۵۹۶
نکته مهم و اساسی در «فص آدم» از کتاب فصوص الحکم ابن عربی، چرایی آفرینش آدم است و اینکه هدف از خلقت عالم و آدم چه بوده است؟ در مقیاس درون دینی و اسلامی، نخستین پاسخ به این پرسش همان مضمون حدیث قدسی معروف است که معرفت الهی را مبنا و دلیل آفرینش میداند. ولی این پاسخ مبتنی بر معرفت، نارساتر و نابسنده تر از آن است که همه کُنه حکایت را بازگو کند و نیاز به شرح و بسط دارد. از زاویه یی دیگر نیز میتوان به این مسئله نگاه کرد. در واقع دو دیدگاه متفاوت دراینجا وجود دارد؛ یک دیدگاه، برپایه تصویر عامه مؤمنان به ادیان ابراهیمی است و دیگری مبتنی بر وحدت وجود. در تصویر اخیر که مهمترین انگاره معرفتگرایان در شناخت الهی است، خدا ظاهر و باطن، اول و آخر است، آدم نیز هم خلق و هم حق است؛ جامع جمیع اسمای الهی است و عالم، آیینه یی است که خدا و آدم خود را در آن میبینند و ملائکه هم، قوای عالم هستند؛ جلال و جمال، دو دست خدا، و انسان کامل، همان نفس واحده است و سخن آخر اینکه خلیفه خدا بر زمین، جامع دو صورت خدا و صورت عالم است. در این مقاله تلاش میشود، این تصویر از زوایای مختلف بررسی شود و در نهایت تصویری جامع از مسئله» مورد بحث بدست داده شود.
۳۷۹۲.

جایگاه علم اصول فقه در تفسیر قرآن از دیدگاه آیت الله جوادی آملی

کلیدواژه‌ها: اصول فقه تفسیر قرآن مبحث الفاظ آیت الله جوادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰۲ تعداد دانلود : ۷۸۷
امروزه روش مند کردن فهم و تفسیر قرآن و تبیین جایگاه و میزان کارایی هریک از علوم مؤثر در این فرآیند، یک ضرورت می نماید. این نوشته در صدد تبیین جایگاه علم اصول فقه و ضرورت سنجی آن در فهم و تفسیر قرآن، با محوریت تفسیر «تسنیم» است و برای این امر، ضمن استفاده از شیوه توصیفی تحلیلی از ارائه نمونه های عینی تفسیری بهره برده است. اصول فقه به عنوان پیش نیاز تفسیر، مورد اهتمام آیت الله جوادی در تفسیر تسنیم بوده است. ایشان از یافته ها و اصول تدوین شده در علم اصول برای تبیین نکات نظری تفسیر استفاده کرده اند و از قواعد موضوعه این دانش نیز در فهم آیات و انجام عمل تفسیر کمک گرفته اند. مبحث الفاظ این دانش بیشترین کارایی را در این فرآیند دارد و لازم است مؤلفه ها و قواعد تفسیری کارآمد آن به عنوان یک ابزار ضروری با نگاهی نو، به تمام مخاطبان، آموزش داده شود؛ از جمله این مباحث، بحث مشتق، معنای تطابقی و التزامی با محوریت انواع مفاهیم، عام و خاص، مطلق و مقید، استعمال لفظ در اکثر از یک معنا و سیاق است.
۳۷۹۳.

تسدال و ادعای اقتباس آیات 27-32 سوره مائده از ترگوم و تلمود(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: تسدال سوره مائده هابیل و قابیل ترگوم میشناه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۷ تعداد دانلود : ۶۸۴
از دیدگاه ویلیام تسدال گفت وگوی میان هابیل و قابیل در آیات 27-32 سوره مائده، به اشکال مختلف در ترگوم جاناتان و اورشلیم بیان شده است. همچنین وی بر این باور است صحنه تدفین هابیل در قرآن، در کتاب پیرقه ربی الیعزر نیز آمده و آیه 32 سوره مائده، تقریباً ترجمه تحت اللفظی فرازی از متن میشناه سَنهِدرین از کتاب تلمود است. مقاله پیش رو که به شیوه توصیفی- تحلیلی سامان یافته، در پی آن است تا پس از بررسیِ دقیق زمان تاریخ گذاری آثار فوق، به نقد و ارزیابی دیدگاه تسدال در مورد اقتباس آیات یادشده از محتوای کتب مذکور بپردازد. بررسی ها نشان می دهد نظریه تأثیرپذیری پیامبر (ص) از آموزگاران یهودی، احتمال نسنجیده و شاذی است که از عدم تسلط کافی تسدال بر متون روایی و تاریخی مسلمانان حکایت دارد. همچنین منابعی را که او ادعا می کند اساس آیات فوق قرار گرفته، در زمان پیامبر (ص) مطرح نبوده و تاریخ گذاری برخی از آنها پایه و اساس روشنی ندارد. در آیه 32 سوره مائده نیز قرآن مفهومی فراتر، عام تر و عمیق تر از آنچه که میشناه سنهدرین بدان اشاره نموده، بیان فرموده است و با دیدگاه مد نظر تسدال همخوانی ندارد.
۳۷۹۴.

نگاهی به چگونگی نزول سوره های قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نظم نزولی قرآن پیوستگی نزول سوره ها چینش آیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷۵ تعداد دانلود : ۱۲۲۰
در روایات، کیفیت نزول سوره های قرآن به سه روش نزول تدریجی و پیاپی سوره، نزول تدریجی و پراکنده آیات سوره و نزول دفعی سوره گزارش شده است. به رغم اینکه همه مفسران به نزول دفعی برخی از سوره های قرآن اشاره کرده اند، ولی بعضی از مفسران ضمن پذیرش این مطلب تأکید دارند که کیفیت نزول بسیاری از آیات در سوره ها به صورت پراکنده و متناسب با شرایط و مقتضیات خاصی بوده است و سپس به دستور پیامبر یا اجتهاد صحابه در کنار هم چیده شده اند. در این مقاله با ارائه دلایلی، این واقعیت اثبات شده است که قرآن کریم فقط به صورت سوره ای نازل شده است و دیدگاه رایج در کیفیت نزول برخی از سوره های قرآن به صورت آیات جداگانه نادرست می باشد. سپس شبهاتی که ممکن است برای رد نظریه نزول سوره ای قرآن از سوی مخالفان این نظریه ارائه شود، نقد و بررسی شده است. بر اساس تحقیقات انجام شده در این مقاله، دیدگاه نزول پیوسته سوره های قرآن دلایل قرآنی و روایی محکمی دارد، اما برای دیدگاه نزول آیه ای برخی از سوره های قرآن هیچ دلیل قرآنی و روایی قابل قبولی وجود ندارد.
۳۷۹۵.

بررسی تطبیقی آیه شریفه نفی سبیل در تفاسیر فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیه 141 نساء نفی سبیل غلبه کافران تفسیر تطبیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳۸ تعداد دانلود : ۵۰۷
بیشتر فقیهان و مفسران امامیه در مورد دلالت آیه « وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلا » بر این باورند که آیه شریفه، ناظر بر مقام تشریع است که نتیجه آن، نفی هر گونه احکامی است که به هر شکلی می تواند بستر تسلط کفار بر مسلمانان را فراهم آورد و گروه اندکی از مفسران اهل سنت پیرو مبنای دلالت انشائی آیه شریفه نفی سبیل هستند اما دیدگاه های دیگری نیز وجود دارد که برخی از آنها دلالت آیه شریفه را به قرینه بخش پیشین آن: « فَاللَّهُ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ یَوْمَ الْقِیامَه بالحقّ » تنها ناظر بر اِخبار از نفی غلبه کافران بر مسلمانان در زمینه احتجاج و برهان می دانند، از نظر مفسران فریقین امکان جمع میان دو مبنای دلالت انشائی و اِخباری آیه شریفه نفی سبیل مبتنی بر آن است که مفهوم نفی غلبه به معنای عام و «سبیلا» به عنوان نکره در سیاق نفی که افاده عموم دارد، در نظر گرفته شود.
۳۷۹۶.

چیستی مرجع ضمیر در آیه «فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکٖینَتهۥ عَلَیْهِ»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفسیر ادبی آیه 40 توبه انزال سکینه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۰ تعداد دانلود : ۵۴۶
یکی از مباحث چالش برانگیز در تفسیر قرآن، بحث انزال سکینه در آیه 40 توبه و به ویژه چیستی مرجع ضمیر «علیه» در عبارت « فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکٖینَتهۥ عَلَیْهِ » است. مفسران فریقین با برخی پیش فرض ها به این قضیه نگریسته و به همین علت نتوانسته اند نظری مطابق با واقع در این باره ارائه دهند. علمای شیعه طرفدار بازگشت ضمیر به پیامبر | و نزول سکینه بر ایشان هستند؛ در مقابل، مفسران عامه بر بازگشت این ضمیر به ابوبکر اصرار دارند و آن را یک فضیلت بزرگ برای وی می دانند. هر دو گروه در این راه، به نوعی متفاوت با دیگری، به خطا رفته اند. به اعتقاد نگارندگان مرجع ضمیر «علیه» در این آیه ابوبکر است اما این امر فضیلتی برای وی نیست و خدای متعال از رهرو انزال سکینه بر ابوبکر، جان ارزشمند پیامبرش را حفظ نموده است؛ به زبان دیگر، فرود آمدن سکینه بر ابوبکر، موضوعیت نداشته است، بلکه مقدمه ای برای حفظ جان رسول خدا | بوده است.
۳۷۹۷.

بررسی تکرار معنوی آیات از دیدگاه مفسران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفسیر ادبی بلاغت قرآن تکرار معنوی حشو مذموم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷۳ تعداد دانلود : ۷۳۹
قرآن اثری مقابله ناپذیر با ساختاری شگرف است که از آن به عنوان شاهکاری ادبی یاد می شود، بر این اساس است که قرآن خالی از عیوب سخن و آسیب هایی مانند «حشو متوسط و قبیح» است که در بلاغت «حشو مذموم» نامیده می شود. با این حال در پاره ای از آیات و عبارت های قرآنی ترکیب هایی یافت می شود که در نگاه ظاهری  با وجود تفاوت لفظی اما تکرار بی فایده معنای مطالب پیشین و مصداق حشو مذموم است. هدف پژوهش حاضر بررسی چنین مواردی از تکرار معنوی در آیات قرآن است که توهم معنای غیرمفید و اضافه بودن یکی از بخش های جمله را ایجاد می کند. در این پژوهش تلاش شده است تا بر اساس دیدگاه مفسران، جایگاه معنایی این گروه از مکررات غیرلفظی موهم حشو مذموم در پردازش آیات قرآن تبیین گردد و خواننده بر این نکته رهنمون شود که حشو در آیات وحیانی قرآن به کار نرفته و اجزای آیات موهم حشو در جای مناسب خود قرار دارند و تکرار در معانی صورت گرفته، دارای فواید بلاغی مانند تأکید، تبیین، تکثیر و مبالغه است که جزء صنایع ادبی و موجب جذابیت سخن است.
۳۷۹۸.

معناشناسی توصیفی واژه""عزم""در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: صبر امر معناشناسی عزم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸۵ تعداد دانلود : ۱۴۶۰
عزم از واژگان کلیدی قرآن کریم است. میزان اثرگذاری ""عزمِ قرآنی"" بر سرنوشت انسان، آن را به یک واژه اساسی تبدیل کرده است. پژوهش حاضر، واژه ""عزم"" را از نگاه معناشناسی ساخت گرا و براساس روابط هم نشینی و جانشینی بررسی می کند. با توجه به آیات ""عزم""، دو واژه ""امر"" و ""صبر"" پربسامدترین هم نشین ""عزم"" است. واژگان ""توکل""، ""طلاق""، ""عقده النکاح""، ""شاورهم""، ""عهدنا""و ""نسیان"" دیگر همنشین های عزم است که هر کدام فقط یک بار با این واژه هم نشینی داشته اند. در میان همنشین های عزم، صبر جایگاه ویژه ای دارد، تا آنجا که برخی این دو را مترادف دانسته اند. سیاق هم نشینی عهد با عزم نیز بر جایگاه مقدماتی عهد الهی نسبت به""عزم  قرآنی"" دلالت دارد. بررسی همنشین های عزم نشان می دهد، در چارچوب قواعد هم نشینی و جانشینی واژه مناسبی برای جانشینی ""عزم"" وجود ندارد. با توجه به همنشین های واژه ""عزم""، چهار مؤلفة معنایی برای آن مشخص شد. تعریف ""عزمِ قرآنی""، بر اساس مؤلفه های معنایی آن چنین است: در فرهنگ قرآن، ""عزم""، ارادة حکیمانة قاطع، بر بندگی خداوند متعال است. انسان مؤمن با کسب و حفظ چنین اراده ای بر عهد الهی استوار و از وسوسه نفس و شیطان در امان خواهد بود .
۳۷۹۹.

اثرپذیری حکمت های نهج البلاغه از قرآن کریم در انعکاس انواع استعاره های هستی شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیات قرآن حکمت های نهج البلاغه استعاره مفهومی استعاره های هستی شناختی استعاره زبانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۸ تعداد دانلود : ۴۸۸
استعاره یکی از مهم ترین صنایع ادبی است که در رویکرد نوین زبان شناسی از ارکان اندیشه قلمداد شده است. در این رویکرد استعاره منحصر در زبان و واژگان نیست بلکه بخش عمده ای از فرایند اندیشه انسان استعاری است؛ از این رو در همه زبان ها به کار رفته است و به هر نوع مفهوم سازی از یک حوزه براساس حوزه ای دیگر گفته می شود. در این جستار این موضوع در زبان قرآن و کلام امیرالمؤمنین علیه السلام مورد بررسی قرار گرفته است. گونه های استعاره های مفهومی در رویکرد جدید (وجودی، جهتی و ساختاری) به وفور در قرآن به کار رفته است در این نوشتار فقط به استعاره وجودی پرداخته شده است. استعاره های وجودی یا هستی شناختی براساس تجربه های ما از اشیاء و اشخاص شکل گرفته و به سه نوع استعاره پدیده ای یا مادی، استعاره ظرف و استعاره شخصیت بخشی تقسیم می شود. برای یافتن اهداف استعاره در آیات قرآن از آراء مفسران بهره گرفته شده است. بررسی استعاره های به کاررفته در کلام حضرت علی علیه السلام نشان می دهد که این استعاره ها برگرفته از استعاره های مفهومی قرآن یا تجلی آن و در بسیاری از موارد تبیین مفاهیم قرآنی است و بیانگر این مطلب است که آن حضرت بالاترین درک از قرآن را داشته و اندیشه و بنیادهای فکری خویش را از قرآن اخذ نموده و گستره استعاره در کلام حضرت، پرتو هدایت قرآنی و بازتاب جهان بینی و فرهنگ قرآن است.
۳۸۰۰.

ساختار معنایی امید در آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیات امیدبخش مؤلفه های امید آثار امید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹۱ تعداد دانلود : ۹۰۱
امید از جمله موضوعاتی است که همواره مورد توجه ادیان و مذاهب اخلاق محور، بوده است. در آموزه های قرآن و روایات، ابعاد مختلف این مسئله با واژگانی چون، رجا، أمل، تمنی و طمع، مورد بررسی قرار گرفته است. امید به معنای داشتن انتظار مثبت برای رسیدن به هدف و دارای حداقل چهار مؤلفه اصلی: اهداف، باور به اسباب و علل، توکل به خدا و تلاش است. مهم ترین یافته های مقاله حاضر آن است که در آیات قرآن هدف، دستیابی به قرب الهی و مقام خلافت الهی است و تهذیب نفس، افزایش شوق و محبت به خدا و اصلاح و تربیت و صدور اعمال نیک از پیامدهای امید، در آموزه های اسلامی و آیات قرآن دانسته می شود. انسانی که از فقدان معنا در زندگی رنج می برد و امور زندگی مادی او را ارضا نمی کند، فقط اعتقاد به مبدأ هستی و امید به رحمت بی انتهای او و لقای پروردگار، روزنه ای در دل او می افکند که تسلی بخش روح خسته و آزرده او می گردد و هیچ گاه در فراز و فرودهای زندگی احساس تنهایی نمی کند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان