درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۶۶۱ تا ۲٬۶۸۰ مورد از کل ۱۳٬۷۷۵ مورد.
۲۶۶۱.

تبیین روش شناسی ائمه(ع) در مواجهه با تفکر غلو

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 69 - 80

کلیدواژه‌ها: امام شیعه روش شناسی غالیان انحراف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۶ تعداد دانلود : ۵۵۰
افراط و مبالغه در معرفی امامان معصوم (ع) از جمله چالش های پیش روی تشیع در طول تاریخ اسلام بوده است. فهم نادرست از دین، ارادت بی تعقل، جهل و استفاده ابزاری از بیان کرامات معصومان(ع) از جمله عوامل ایجاد نحله ای به نام غالیان بوده است. آن ها در کنار غلو در باره ائمه(ع)، بخشی از احکام شریعت را انکار نموده و با تفسیرهای انحرافی درباره مفاهیم دینی، خود را از عمل به آن ها معاف نموده و زمینه انحراف و بدعت در اعتقادات دینی را فراهم آوردند. با مطالعه سیره معصومین (ع) به روشنی می توان دریافت که آنان در گفتار و رفتارشان، غلو را مذموم دانسته اند و با به کارگیری روش هایی چون تبیین شاخصه های دین داری صحیح، معرفی ماهیت واقعی غلات، اظهار برائت ، نفرین، تکفیر و حتی دستور به مبارزه با آن ها راه نفوذ آنان را در میان تشیع واقعی بسته اند. مقاله حاضر به دنبال آن است با نگاهی تحلیلی-توصیفی، از یک سو مبانی و عقاید غالیان و از سوی دیگر روش امامان معصوم(ع) در مقابله با آن ها را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد.
۲۶۶۲.

جایگاه کولبری در فقه و حقوق جزایی

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول دوره دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 13 - 34

کلیدواژه‌ها: مناطق مرزی موقعیت جغرافیایی فقه جزایی حقوق کیفری کولبری قاچاق کالا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۰ تعداد دانلود : ۵۰۲
مناطق مرزی به دلیل موقعیت جغرافیای و سیاسی خاص، با مشکلات اقتصادی، اجتماعی و بحران های فرهنگی زیادی روبه رو هستند؛ از جمله این مشکلات، مشکل بیکاری و روی آوردن به شغل قاچاق کالا و کولبری به عنوان یکی از شیوه های معیشت و سبک خاص زندگی است. لذا مناطق مرزی از محروم ترین مناطق کشور هستند که بحث دوری از مرکز هم در این محرومیت بی تأثیر نیست نظریات و تئوری های نوین در رابطه با امنیتی ساختن مناطق مرزی، در کنار مقوله های امنیتی که برای مناطق مرزی تعیین و در نظر می گیرند، جهت محرومیت زدایی از این مناطق، مولفه هایی را در نظر گرفته و در صدد اجرای آن در این مناطق هستند که زمینه توسعه و پیشرفت را در این مناطق نیز فراهم آورند. تحقیق حاضر علی رغم اینکه کولبری را به دلایلی که به تشریح آن پرداخته ایم برخلاف شأن و جایگاه کولبر به عنوان یک انسان می داند به بررسی پدیده کولبری به عنوان پدیده ای موجود پرداخته و به ارائه تعریف و تببین ماهیت فقهی و حقوقی آن پرداخته است تا ضمن روشن نمودن ماهیت این پدیده و شناسایی و تعیین قواعد فقهی و حقوقی حاکم بر موضوع کمبودهای تقنینی و فقهی در این رابطه نیز واضح و مبرهن گردد. همچنین ضمن مقایسه با نهادهای مشابه مانند قاچاق کالا در صدد بوده که مشخص نماید کولبری از لحاظ فقه و حقوق جزایی چه ساختار و ماهیتی دارد و نویسندگان برآنند که کمبودها و نبود حمایت های حداقلی از کولبران را با تکیه بر قوانین و مقررات و خلاءهای موجود مشخص و ضرورت وجود آن را بیان و برای رفع این خلاءها راهکار ارائه دهند.
۲۶۶۳.

علیت طبیعی، علیت متافیزیکی؛ اشتراک لفظی یا اشتراک معنوی (بررسی دیدگاه ملاصدرا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۴ بهار ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۵)

کلیدواژه‌ها: علیت اشتراک لفظی وحدت تشکیکی معنا نظریه روح معنا ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۴۳۹
علیت یکی از مهمترین مسائل فلسفی است که در طول تاریخ سیر تحول معنایی گسترده یی را تجربه کرده است. این معنا گاهی در قالب تبیین تجربی و گاهی در قالب تبیین فلسفی دیده میشود. گستردگی این تحول، برخی متفکران را به این باور سوق داده که شکاف معنایی عمیقی میان علیت متافیزیکی و علیت طبیعی وجود دارد و رابطه میان آن دو تنها از نوع اشتراک لفظی است. گسترش این باور در میان برخی فلاسفه و دانشمندان سبب شده است هرگونه همسخنی و هم اندیشی میان آنها غیرممکن تلقی شود و در نتیجه، راه تمام مطالعات تطبیقی در این دو حوزه بطور کامل مسدود گردد. علیرغم اینکه حتی برخی از پیروان حکمت متعالیه نیز بر این باورند، اما مبانی فلسفی ملاصدرا هر گونه مرز و شکاف میان این دو حوزه را از میان برچیده و آنها را ذیل یک معنا قرار میدهد. بر این اساس، میتوان گفت علیت طبیعی صورت تنزّل یافته علیت متافیزیکی است و از این رهگذر هم اندیشی و تعامل و تقرّب میان این دو حوزه، گریزناپذیر خواهد بود.
۲۶۶۴.

هستی شناسی اعتباریات؛ اعتبار بمثابه نحوه هستی انسان در جهان مادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۵ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۸)

کلیدواژه‌ها: اعتباریات هستی شناسی معرفت شناسی علامه طباطبایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۴ تعداد دانلود : ۵۳۴
برغم وجود دیدگاههای متفاوت و در مواردی متضاد درباره نظریه اعتباریات علامه طباطبایی، تقریباً همه پژوهشهایی که در این زمینه صورت گرفته است، در داشتن این پیشفرض مشترک همداستانند که نظریه اعتباریات نظریه یی از اساس معرفت شناختی است؛ نظریه یی که میکوشد به توجیه دسته یی از ادراکات انسان بپردازد که مطابقی در خارج ندارند. این پیشفرض برغم اینکه پیشفرض نادرستی نیست، مبین همه واقعیتهای قابل طرح در باب نظریه اعتباریات هم نیست. مدعای ما در پژوهش حاضر اینست که نظریه اعتباریات بیش از آنکه نظریه یی معرفت شناختی باشد، نظریه یی از اساس هستی شناختی است. با توجه به نحوه طرح نظریه اعتباریات در رساله های الولایه و الانسان، بنظر میرسد اعتبار بمثابه یکی از مشخصه های هستی انسانِ مجردی است که در جهان مادی بسر میبرد؛ مشخصه یی که دسته یی از افعال انسانی را که بنحوی به امور مادی مرتبط هستند، ممکن میسازد.
۲۶۶۵.

ابلیس تنزیلی در نگاه تأویلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 31 - 57

کلیدواژه‌ها: آفرینش شیطان انسان قرآن عرفان توحید شر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۹ تعداد دانلود : ۱۸۸
موضوع ابلیس و نقش آن در دستگاه آفرینش، از جمله موضوعات مهم دینی و قرآنی است که در متون عرفانی فارسی نیز انعکاس وسیع دارد. اما نکته مهم در این امر، تعارض به ظاهر آشکاری است که در این دو نگاه متفاوت به ابلیس به چشم می خورد؛ در حالی که در وحی تنزیلی- قرآنی از ابلیس به عنوان موجودی مطرود و رانده شده از رحمت خدا یاد می شود؛ در نگاه تأویلی- عرفانی وی مورد تقدیس برخی از بزرگان قرار می گیرد و به شدت از او و عملکردش دفاع می شود و حتی اسوه توحید نامیده می شود. مقاله حاضر به روش کتابخانه ای نگاشته شده است و با تبیین مبانی اندیشه تنزیلی- قرآنی و تأویلی- عرفانی درباره ابلیس به فلسفه آفرینش ابلیس بر اساس این دو دیدگاه پرداخته است. پژوهش حاضر دلیل آفرینش ابلیس را از دیدگاه تنزیلی و قرآنی، مواردی چون خلقت ابلیس به منزله بازتاب صفات جلالیه خداوند، لزوم وجود شر در عالم و عاملی برای تکامل آن، وسیله ای برای محک و آزمایش انسان و عامل بروز عقل و اراده و اختیار دانسته است. اما از نگاه تأویلی عرفانی، دلایل آفرینش ابلیس را مطابق اندیشه ها ی عرفا و گنوسیست های مسلمان، مواردی مانند تبیین درست از حقیقت توحید، تفسیر واقعی از فلسفه آفرینش و جهان خلقت و بیان حقیقت عشق عارفانه دانسته است و در نهایت به این نتیجه دست یافته که علی رغم دو نگاه متفاوت، وجود ابلیس جز خیر برای دستگاه بشریت نیست.
۲۶۶۶.

سبک شناسی تمنی و ترجی در قرآن کریم از منظر زیبایی شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 51 - 67

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی تمنی ترجی قرآن کریم زیبایی شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۲۰۴
علمای بلاغت همواره سعی بر فهم دریافت دلالت های حقیقی واژه هایی که معنای حقیقی سبک تمنی و ترجی را بیان می کند، داشته اند. در همان زمان مشخص گردید که این سبک بیانی گاهی از معنایی به معنای دیگر مورد استفاده قرار می گیرد؛ و گاهی پیش می آید که این دو سبک بیانی با توجه به نوع متن کاربردشان جابه جا می شود؛ به طوری که این کاربردها به سادگی قابل تشخیص و تعیین نبودند، به گونه ای که نزدیکی کاربرد معانی(تمنی و ترجی) به اندازه ای است که گاهی ادوات این دو به جای یکدیگر به کار می روند، و این کاربرد نزد علمای بلاغت بسیار مشهور است. مسأله اصلی آن است که اهمیت زیباشناختی معانی این واژه ها و ادوات را که در این دو سبک بیانی به کار می روند، تبیین شود، و چگونگی کاربرد آن ها را در متن قرآن روشن شود. روش این مقاله کیفی و تکنیک تحلیل مصداقی در برخی از آیات قرآن است و از مباحث انتزاعی پرهیز شده است. نتیجه این بررسی آن است که ساختار زبانی، یک ساختار بی طرفانه در بیان و ارائه نیست و وقتی که این ساختار از یک ترکیب معنوی کوچک در ادات تمنی یا ترجی به کار می رود، محدود به آن ها نمی شود بلکه می بایست ساختاری معنای تمنی و ترجی را در بر گیرد و معنای مورد نظر با توجه به نیاز ارائه شود.
۲۶۶۷.

تأثیر مجازات زندان بر پیشگیری از تکرار جرم با تأکید بر آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 39 - 58

کلیدواژه‌ها: مجازات زندان پیشگیری تکرار جرم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۲۱۶
توجه جدی به مسائل و مشکلات ناشی از زندانمسأله ای بسیار مهم و اساسی است که همکاری و همیاری همه جانبه قوای سه گانه و نیز مردم جامعه و چه بسا خود زندانیان را می طلبد. لذا هدف تمامی نظام های کیفری در سال های اخیر کاهش توسل به این مجازات و از بین بردن آثار مخرب آن بوده و هست و تصویب قوانین و لوایح و آیین نامه های متعدد، و نیز برگزاری همایش ها و کارگاه های آموزشی متعدد، گویای این امر است. لذا این پژوهش با هدف بررسی نقش زندان در پیشگیری از تکرار جرم با تأکید بر آموزه های قرآنی به روش توصیفی- تحلیلی نگارش شده است.
۲۶۶۸.

انسجام اصول فلسفی معاد شناختی ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۴ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۶)

کلیدواژه‌ها: انسجام اصول معادشناختی نتایج اصول معاد جسمانی ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۲ تعداد دانلود : ۴۳۰
اثبات معاد جسمانی بعنوان یکی از مسائل فلسفی، همواره در بین فیلسوفان اسلامی مورد توجه بوده است. ملاصدرا در نظام فلسفی خود با بکار گرفتن اصول معادشناختی، به اثبات جسمانیت معاد و نیز تبیین حالات بعد از معاد پرداخته است. کشف انسجام بین اصول معادشناختی و همچنین انسجام بین نتایج آنها، به تبیین بهتر نظریه معاد جسمانی ملاصدرا می انجامد. این پژوهش، با تمرکز بر اصول معادشناختی و استخراج مبانی آنها، به بررسی انسجام درونی و بیرونی این اصول و نتایج آنها پرداخته و اثبات میکند که اصول معادشناختی با یکدیگر و نیز برخی از نتایج نسبت به هم، انسجامی قوی (رابطه ایجادی) دارند، گرچه برخی دیگر از نتایج نسبت به یکدیگر دارای انسجامی ضعیفند. همچنین برخی از مبانی که در مسیر اثبات معاد جسمانی نقشی بنیادین دارند مانند اتحاد عاقل و معقول، جسمانیهالحدوث و روحانیه البقا بودن نفس و بساطت وجود بصراحت جزو اصول اثباتی معاد ذکر نشده اند. عدم تفکیک اصول هستی شناختی و انسان شناختی و عدم رعایت تقدم و تأخر در چینش اصول نیز میتواند از کاستیهای مسیر اثباتی این نظریه مهم فلسفی، از سوی ملاصدرا بشمار آید.
۲۶۶۹.

سیاست و سلوک حاکم در آیین سیاسی شیخ اشراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۵ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۹۸)

کلیدواژه‌ها: سیاست سلوک حاکم حکیم عالم برتر قطب امام خودشناسی شیخ اشراق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۷ تعداد دانلود : ۴۳۸
«سلوک» در آیین سیاسی اشراقی سهروردی، واژه یی کلیدی است. سلوک با خودشناسی در مرحله فردی آغاز میگردد و شخص را تا مرحله اجتماعی و سیاسی و حکومت بر یک جامعه پیش میبرد. حاکم مورد نظر سهروردی، حکیمی است که از رهگذر این خودشناسی، پای در عوالم برتر، از جمله عالم مثال میگذارد که اولین عالم برتر بعد از عالم اجسام در اندیشه شیخ اشراق است و با سیر در این عالم، واسطه بین عالم انسانها و عالم خدا و فرشتگان میگردد. او با خودشناسی، سیر و سلوک در عالم مثال و اطاعت پروردگار به مرحله قطب، امام و ریاست عالم میرسد. سهروردی با قائل شدن به مرتبه قطب برای حاکم و نیز کسی که قادر است با عالم مثال مرتبط باشد و واسطه انسانها و خداوند قرار گیرد، سیاست و حکومت و حاکمیت آرمانی و مدینه آرمانی را با اندیشه نوینی مورد بررسی قرار داده است. عقیده سهروردی در حکمت عملی و بویژه سیاست، مطابق و همردیف با حکمت نظری او درباره قواعدی چون تشکیک، امکان اشرف، قهر و محبت و ذومراتب بودن عالم است و همانطور که عالم مثال که ابداع سهروردی است واسطه عالم ماده و عالم انوار قاهره است، حاکم حکیم مرتبط با عالم مثال نیز واسطه انسانها و خداوند و نیز فرشتگان است. حکومت حاکمی با ویژگیهای مورد نظر شیخ اشراق، ایدئالیستی و دست نیافتنی یا مختص برخی انسانها نیست بلکه وجود حاکمی با ویژگیهای مورد نظر او امری شدنی و واقعیت پذیر است. توجه چنین حاکمی، هم بر سعادت دنیوی مردم است و هم سعادت اخروی.
۲۶۷۰.

نقد و بررسی دیدگاه های مفسران در باره آیه 71 سوره مریم

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تأویلات قرآنی دوره دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳ 46 - 67

کلیدواژه‌ها: قرآن تفسیر آیه 71سوره مریم جهنم ورود ان منکم الا واردها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹۱ تعداد دانلود : ۵۵۶
آیه71 سوره مریم «إن منکم الا واردها ... » است که مفسران در باره آن دیدگاه های مختلفی را بیان کرده اند، چالش اصلی این آیه تعیین مخاطبان در "منکم" است. بسیاری از مفسران، همه جن و انس و برخی دیگر با تکیه بر روایاتی همه انسانها را مخاطب آیه دانسته اند. در نتیجه ورود همه اعم از مؤمنان و خطاکاران به جهنم را حتمی می دانند، اما این نظر با آیات دیگر متعارض است؛ برخی فقط منکران معاد و کفار را مخاطب دانسته اند که با دیدگاه بسیاری از مفسران و روایاتی که اشاره به ورود همه انسانها به جهنم دارند ناسازگار است. به نظر می رسد بی توجهی به آیات هم مضمون و ناتوانی در درک سیاق آیات باعث بروز دیدگاه های متفاوت شده است . این نوشتار پس از بررسی دیدگاه ها در تفاسیر فریقین؛ با استناد به دیگر آیات قرآن و بهره گیری از سیاق نشان داده است که آیات مردم را در قیامت به دو دسته تقسیم و سرنوشت هر دسته را بیان کرده است: نخست کفار و پیروان آنان و سپس مؤمنان. بنابراین مقصود از ضمیر«کم» در آیه همه انسانها و یا همه جن و انس نیست بلکه مراد مشرکان و منکران معاد است.
۲۶۷۱.

تفسیر آیات قرآن بر اساس قاعده اصولی اراده معنای خاص از واژه عام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 31 - 49

کلیدواژه‌ها: خاص عام تخصیص تفسیر اصول فقه منطوق مفهوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۱۵۴
آشنایی با برخی علوم برای تفسیر قرآن کریم امری ضروری است. این علوم توان فکری مفسر را در تبیین آیات قرآن افزایش داده و قواعد و ضوابط تفسیر قرآن کریم را بیان می دارد. یکی از این علوم، دانش اصول فقه است که به دلیل برخورداری از روش استدلال، اندیشه را پرورش داده و بر نیروی تعقل می افزاید. بسیاری از قواعد اصول فقه، موجب دستیابی به مراد خدای متعال از الفاظ و جمله های قرآنی شده، و مفسر را با شیوه دقیق و صحیح تفسیر قرآن آشنا می سازد. این پژوهش با روش توصیف و تحلیل متن و به شیوه کتابخانه ای، در صدد واکاوی و تبین قاعده اصولی «تخصیص عام به وسیله خاص»، در تفسیر واژگان قرآن است. بر معنای عام دلالت دارند که با قرینه روشن می شود، مراد از واژه، معنای خاص بوده است. یعنی خارج کردن بعضی از افراد از شمول حکم عام، بعد از آنکه لفظ به خودی خود، شامل همه افراد گشته است. از جمله راه های کشف اراده معنای خاص از واژه عام در تفسیر قرآن می توان استناد به آیات، روایات، بازگشت ضمیر به برخی از افراد عام، افراد متعدد پس از استثناء و عدم جواز حمل بر عام پیش از فحص از مخصص را برشمرد.
۲۶۷۲.

بررسی تحلیلی دیدگاه نهایی صدرالمتألهین در موضوع علم الهی به مادیات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۴ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۶)

کلیدواژه‌ها: علم الهی مادی مجرد صدرالمتألهین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۲۸۵
ملاصدرا در آثار مختلفش، نسبت به پذیرش صورتهای مادی بمثابه مرتبه یی از مراتب علم الهی، مواجهه و مواضع متفاوتی داشته است؛ گاه تصریح به پذیرش کرده، گاه اصلاً موضعگیری نمیکند و گاه آن را انکار میکند. نوشتار حاضر درصدد است راه حلی برای شناخت دیدگاه نهایی ملاصدرا از میان موضعگیریهای متفاوت وی، بدست آورد. در این راستا، تعابیر متنوع ملاصدرا درباره علم حضرت حق به مادیات و توجیهاتی که برای هر یک از آنها ارائه شده، بررسی شده است. در یک توجیه علت این تفاوت و تنوع، تطور رأی ملاصدرا از علم اشراقی الهی به علم متعالی دانسته شده و در دیگری، تفکیک وعاء دهر و وعاء زمان. مقاله حاضر نشان میدهد که هر دو توجیه نارسا است و تنها راه حل قابل پذیرش برای تبیین دیدگاه نهایی صدرالمتألهین در علم به مادیات، نسبیت تقسیم موجود به مجرد و مادی است. این راه حل، متناسب با دو رویکرد بنیادینی است که ملاصدرا نسبت به تلازم تشکیک در وجود و کمالات آن، و همچنین هویت عین الربطی ممکنات اتخاذ نموده است.
۲۶۷۳.

دیدگاه تفسیری صدرالمتألّهین درباره «صراط» و «صراط مستقیم» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 117-126

کلیدواژه‌ها: صراط صراط مستقیم صدرالمتالهین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۰ تعداد دانلود : ۴۸۷
هدایت مدعای مشترک همه أدیان است؛ این حقیقت در اسلام حول محور صراط مستقیم شکل گرفته است. أهمیت و ضرورت فهم معنای صراط به وزان أصل هدایت بوده و هرگونه تفسیر نادرستی که آن را در وادی تعدد و نسبیّت بیندازد، نقض غرض نزول قرآن و إرسال پیامبران خواهد بود. ملاصدرا با تفسیری حکمی از صراط و چیستی آن در آیات قرآن، أفق جدیدی را برای أذهان باز می نماید؛ نظر ایشان افزون بر دو کتاب تفسیر القرآن الکریم و أسرار الآیات و أنوار البیّنات در کتاب های دیگرش نیز نمود یافته است، این تحقیق به مبناسازی ایشان برای تفسیر حقیقت صراط پرداخته و سپس به بررسی آیاتی که ایشان در فهم این مهم در آنها دارای تحلیل و تفسیر بوده اند، پرداخته و در نهایت با جمع بندی مطالب تفسیری، تعریفی از صراط و صراط مستقیم ارائه می دهد که لازمه ذاتی آن وحدت است.
۲۶۷۴.

واکاوی پیوند مفهومی «ذکر للعالمین» در آیات اجر رسالت با ذوالقرنین به عنوان منجی آخرالزمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ ۷-۲۲

کلیدواژه‌ها: آیات أجر رسالت ذکرُ للعالمین ذوالقرنین منجی آخرالزمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۳۸۸
با تتبع درون متنی مبتنی بر روش منظومه ای در آیات اجر رسالت، دانسته می شود که در قرآن از امامت با عنوان «ذکر للعالمین» یاد شده است. از کنار هم نهادن آیات ناظر به امامت و اجر رسالت با استفاده از سیاق قرآنی، هم ترازی قرآن و عترت و وجود آخرین امام در کنار قرآن به دست می آید. در آیات قرآن کنیه منجی که ذوالقرنین باشد به صراحت آمده است و قرآن زمان آمدن وی را به آینده موکول نموده و در سوره کهف به بیان تفصیل پس از اجمال همان «ذکر للعالمین» در آیات اجر رسالت نموده و از منجی با عنوان «ذوالقرنین» یاد کرده است که با داشتن لقب «ذکر للعالمین»، احکام و عقاید فراموش شده دین اسلام را به جهانیان متذکر شده و موجب هدایت مردمان غرب و شرق عالم در آخرالزمان گشته و مستضعفان عالم را از دست مستکبران نجات می دهد.
۲۶۷۵.

سبک شناسی سوره نازعات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 311 - 336

کلیدواژه‌ها: سطح آوایی سطح ترکیبی سطح تصویرپردازی هنری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۲۰۲
سبک شناسی متون مختلف و به ویژه سور و آیات قرآن کریم از جمله مباحثی است که امروزه توجه اغلب پژوهش گران را به خود جلب کرده است. در سبک شناسی به بررسی ارتباط میان آواها، الفاظ و عبارات متون با مفهوم اصلی و محتوای متون پرداخته می شود. در حقیقت درون(مفاهیم) و برون متن قرآن کریم دارای ارتباطی درهم تنیده و منسجم است و سبک منحصر به فرد خداوند متعال را در بیان آیات قران کریم برای ما روشن می سازد. سبک شناسی سوره های قران کریم در حقیقت نوعی از تبیین اعجاز بیانی قرآن است که با زبانی رسا مفاهیم و مضمون کلی آیات را در قالب الفاظ بر ضمیر مخاطب القاء می کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی سبک شناسی سوره نازعات در سه سطح آوایی(تکرار فواصل، کلمات و جملات)، ترکیبی(تقدیم و تأخیر، حذف و عدول) و تصویرپردازی هنری(تضاد، تعریف و تنکیر و استفهام) پرداخته است. در این سوره سطح آوایی با تکرار فواصل الف مدی نشان از عظمت قیامت و با هدف اثرگذاری بیش تر در مخاطب و ایجاد هماهنگی فواصل آیات بیان شده است.
۲۶۷۶.

پژوهش تطبیقی عصری بودن فهم قرآن از دیدگاه مغنیه و شلتوت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۳) 73 - 94
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۵ تعداد دانلود : ۴۷۱
عصری بودن فهم قرآن به عنوان یکی از لوازم جاودانگی و جهان شمولی قرآن کریم، به این معناست که می توان با نگاه جدید به پاسخگویی نیازهای مخاطبان پرداخت و اقتضائات و شرایط فرهنگی اجتماعی هر عصری را در نظر گرفت؛ چیزی که در فهم جدید قرآن تأثیر داشته و مفاهیم این کتاب آسمانی را در هر زمان و مکان و نزد هر قومی با تفسیر جدیدی که این کتاب ظرفیت آن را دارد، تازه ساخته است. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی، عصری بودن فهم قرآن را در دو تفسیر مهم از فریقین ( تفسیر الکاشف و تفسیرالقرآن الکریم</em>)، به شکل تطبیقی کاویده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مغنیه با نگرش اقناعی و شلتوت با رویکرد تقریبی، تفسیر خود را عصری ساخته، یعنی نیازها و اقتضائات زمان و مکان موجب شده که این دو مفسر با دو رویکرد متفاوت در فهم آیات قرآن، هم عصریّت را به عنوان یک مبنا پذیرفته، و هم قائل به تأثیر عصریّت شده و مواردی نظیر آیات علوم در قرآن، تعیین مصادیق جدید و لزوم پاسخگویی به شبهات پیرامون قرآن را به عنوان عوامل عصری بودن فهم قرآن ذکر کرده اند. در این میان مغنیه توسعه پذیری معنا در فهم و تفسیر قرآن را به عنوان یکی از عوامل عصری بودن فهم قرآن می پذیرد و شلتوت آن را مخالف با فصاحت و بلاغت و اهداف تربیتی و هدایتی قرآن می داند.
۲۶۷۷.

تفسیر ساختاری سوره بیّنه با تبیین قواعد روش تفسیر ساختاری سوره های قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 173-190

کلیدواژه‌ها: سوره بیّنه تفسیر ساختاری قواعد تفسیر ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴۶ تعداد دانلود : ۱۲۶۲
یکی از روش های نوین در تفسیر قرآن کریم، روش تفسیر ساختاری است که در سال های أخیر توجه ویژه ای به آن شده است. روش تفسیر ساختاری بر مبنای نظریه هدفمندی سوره های قرآن اجرا می شود . برای ارائه تفسیر ساختاری یک سوره از قرآن کریم باید دو مرحله طی شود؛ در مرحله نخست باید با توجه به قواعد علمی، ساختار و غرض سوره را به روش استدلالی کشف کرد و محتوای سوره را فصل بندی نمود؛ در مرحله دوم با توجه به کیفیت ارتباط آیات در ساختار سوره و معنای تفسیری آیات، متن تفسیر ساختاری سوره را به روش پیوسته ارائه کرد. در این مقاله ابتدا ویژگی های تفسیر ساختاری و سپس قواعد کشف ساختار و غرض سوره های قرآن بیان شده است و در پایان سوره بیّنه مطابق دو مرحله فوق به روش ساختاری تفسیر شده است تا امتیازها و کارکردهای روش تفسیر ساختاری تبیین گردد و جهت گیری محتوایی سوره بیّنه آشکار شود.
۲۶۷۸.

تحلیل ساختاری حدیث ضیف ابراهیم(ع) در قرآن کریم با تکیه بر دو محور جانشینی و هم نشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 9 - 29

کلیدواژه‌ها: ابراهیم (ع) داستان ضیافت عجل سمین عناصر قرآن مجید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۲۰۷
بررسی روابط هم نشینی و جانشینی واژگان، یکی از مباحث ضروری و لازم برای درک و تحلیل مفاهیم قرآن مجید، به شمار می آید. تعلیم و تربیت از جمله اهداف نزول این کتاب آسمانی است، کتابی که رحمتی است برای گروندگان، و زیانی برای تبهکاران تا بندگی فروغ ارشادی آن از ورای قرون متمادی در کلیه زمینه ها بر تارک زندگی معنوی و مادی انسان ها پرتو افکنده و انوار هدایتش اندیشه های جویندگان کمال مطلق در حیات را سمت و سو بخشیده و پیروانش را در ابعاد تعلیمی و تربیتی مستفیض گردانیده است. نمونه بارز تربیتی قرآن را می توان در «حدیث ضیف ابراهیم(ع) » جست وجو کرد. تمام عناصراین داستان، در یک زنجیره خطی در کنار هم چیده شده اند، تا آداب مهمانی را به انسان بیاموزد. جستار حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر دو محور جانشینی و هم نشینی به بررسی ساختاری آیات مربوط به آداب مهمانی در داستان مذکور بپردازد. برخی از نتایج پژوهش نشان می دهد که در این داستان، بیش تر بر محور جانشینی تکیه شده است. در محور هم نشینی برای انتقال پیام اصلی داستان، عبارت ها به گونه ای در کنار هم و در یک خط افقی قرار گرفته اند تا آداب مهمانی را به ترتیب بیان نماید، که مصداق بارز آن را در انسجام شخصیت حضرت ابراهیم(ع) با سایر شخصیت ها مشاهده می کنیم.
۲۶۷۹.

بررسی «انفاق در قرآن» بر اساس ترتیب نزول آیات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 73-90

کلیدواژه‌ها: قرآن انفاق جامعه جاهلی تفسیر موضوعی رویکرد تاریخی در تفسیر ترتیب نزول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۳ تعداد دانلود : ۵۷۹
قرآن در یک دوره تاریخی و طی 23 سال، در پی مقتضیات مربوط به عصر رسالت پیامبر صلی الله علیها و آله نازل شده است. ازاین رو، یکی از شیوه های کارآمد در تفسیر قرآن، مطالعه آن با رویکرد تاریخی است. در این نوشتار که از شیوه تفسیر موضوعی و رویکرد تاریخی بهره برده، موضوع انفاق بررسی گردیده است. ابتدا با بررسی کتب تاریخی و اشعار جاهلی، وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم عصر نزول و فرهنگ حاکم بر آن جامعه در زمینه انفاق شناسایی شده؛ سپس با دقت در آیات مربوط به انفاق، بر اساس ترتیب نزول و زمان نزول، و سیر تدریجی و گام به گام قرآن برای فرهنگ سازی و قانون گذاری در این زمینه بررسی گردیده است. قرآن در طی23 سال نزول تدریجی، توانست ضمن بهره گیری از خصلت سخاوت و کرم اعراب، به تدریج رذایلی همچون فخرفروشی، تعصب، اسراف و... را از آن جامعه بزداید و به آن رنگ توحیدی و دگردوستی ببخشد.
۲۶۸۰.

تحلیل مفهوم زیبایی در قرآن کریم به کمک شبکه معنایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: تحلیل مفهوم زیبایی قرآن کریم شبکه معنایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۱ تعداد دانلود : ۷۲۳
پژوهش حاضر با هدف تحلیل مفهوم زیبایی در قرآن کریم با کمک شبکه معنایی تنظیم گردیده که عبارت است از فهم معنای یک مفهوم از طریق بررسی مفاهیم مربوط به آن، به طوری که جنبه های مهم و اختصاصی آن مفهوم و همچنین روابطش با دیگر مفاهیم آشکار شود. برای تأمین هدف کلی فوق، مراحل مفهوم شناسی واژگان زیبایی و زیبانمایی، شناسایی جایگاه واژگان، شناسایی روابط مفهومی میان واژگان، استنباط مفاهیم کلیدی و در نهایت تحلیل مفهوم زیبایی حقیقی منتهی به خیر، منتهی به شر و زیبانمایی صورت پذیرفته است. نتایج این پژوهش عبارتند از اینکه در قرآن باید میان مفاهیم زیبایی حقیقی منتهی به خیر و منتهی به شر و زیبانمایی تمایز قائل شد. مفاهیم زیبایی (و زیبانمایی) به شدت در هم تنیده هستند. در واقع مصداق زیبایی (و زیبانمایی)، در عین حال می تواند خود مولّد (عامل)، معلول و یا متقارن با زیبایی های دیگر (و زیبانمایی) نیز باشد. این مفاهیم مولّد، به عنوان مفاهیم کلیدی برگزیده شدند. در تحلیل مفهوم زیبایی حقیقی منتهی به خیر، منتهی به شر و زیبانمایی با بررسی مفاهیم مشترک روابط ایجابی و سلبی و ارتباط اشراقی که میان این مفاهیم برقرار است، باید گفت که در زیبایی حقیقی منتهی به خیر، مفهوم ایمان به خداوند جایگاه اساسی دارد. در زیبایی حقیقی منتهی به شر و زیبانمایی نیز هرچند در ابتدای راه کاملاً از هم متمایز هستند، اما در انتهای مسیر به یک نقطه منتهی می گردند. در هر دو، مفهوم کفر از نقش کلیدی برخوردار است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان