تفسیر و علوم قرآن

نمایش ۵٬۳۲۱ تا ۵٬۳۴۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.

۵۳۲۱.

جستاری در معرفت بخشی گزاره های قرآنی

نویسنده: حبیب الله حلیمی جلودار

منبع: الاهیات قرآنی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ 29 - 48

کلیدواژه‌ها: زبان قرآن معرفت بخشی گزاره ها برون دینی درون دینی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۴۵۸

زبان قرآن به معنای ماهیت گزاره های قرآنی و صفات آن ها است. با مفروض دانستن معنا داری گزاره های قرآنی، در این مقاله به این سؤال پاسخ داده شد که: آیا آیا صَرف نظر از شرایط ادراکی و روانیِ گوینده، گزاره های قرآن، واقعیتی ورای خود دارند تا در نتیجه فهم قرآن، فهم شناختاری و معرفت بخشی باشد؟ یا این که گزاره های قرآن ویژگی نمادین یا اسطوره ای دارند؟ با بررسی کتاب الاهی، تفاسیر و کتب مربوط، این گونه نتیجه حاصل شد که دلایل برون دینی مانند: بنای عقلا و عرف بر واقع نما بودن جملات خبری، ارسال معجزات به هنگام اعتراض یا تردید مردم، قابلیّت اثبات عقلانی گزاره های قرآنی؛ و دلایل درون دینی از قبیل: زبان علمی و عقلی گزاره های قرآنی، تصریح در نفی شک قرآن از امور غیبی، ردِّ شاعر یا کاهن بودن رسول خاتم، وجود وعد و وعید در گزاره های قرآنی و ...، دلالت بر واقع نمایی و معرفت بخشی گزاره های قرآنی دارند.

۵۳۲۲.

قرآن کریم با ترجمه محمد علی رضایی اصفهانی و همکاران، ترجمه معاصر وفادار به زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی ناصری

منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره اول بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ترجمه قرآن محمد علی رضایی اصفهانی و همکاران ترجمه وفادار

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن ترجمه قرآن گونه های ترجمه قرآن ترجمه های فارسی

تعداد بازدید : ۲۵۷۵ تعداد دانلود : ۹۳۵

پیرامون ترجمه های قرآن کریم به زبان فارسی، همواره این پرسش مطرح بوده است که بهترین، دقیق ترین و وفادارترین ترجمه قرآن کدام است. ترجمه ای که در عین پایبندی به زبان قرآن کریم، مضامین شکوهمند آسمانی آن را نیز در قالب و ساختار زبان فارسی بازآفرینی کند. در این میان، ترجمه محمد علی رضایی اصفهانی و همکارانشان، که توسط گروهى از اساتید حوزه علمیه قم به زبان فارسى ترجمه شده است، از دقت و وفاداری بسیار بالایی نسبت به هر دو زبان مبدأ و مقصد دارد. در این مقاله به نقد و بررسی میزان دقت، مطابقت و وفاداری ترجمه یاد شده می پردازیم. به نظر می رسد که این ترجمه وفادارترین و دقیق ترین ترجمه معاصر قرآن به زبان فارسی باشد. واژگان کلیدی: قرآن کریم، ترجمه قرآن محمد علی رضایی اصفهانی و همکاران، ترجمه وفادار.

۵۳۲۳.

جلوه های هنری در قصص قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی وحیدی مطلق سید رضا موسوی میثم تارم

منبع: مطالعات قرآنی سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۹ 109 - 128

کلیدواژه‌ها: قصص قرآن شخصیت پردازی صحنه پردازی عنصر زمان و مکان عنصر معما

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۲۳۱

هدف این تحقیق بررسی عناصر نمایشی در قصص قرآنی است. در ساختار اغلب داستان های قرآن، عناصر هنری شناخته شده در ادبیات نوین داستانی، تا حدودی قابل تحلیل و ارزیابی است. در ادبیات داستانی امروز، عناصری مانند طرح و پی رنگ، حادثه، شخصیت، گفت وگو، روایت، صحنه، زاویه دید و درون مایه وجود داردکه هم از نظر ساختار و هم از نظر محتوا مقوم داستان هستند. عنصر شخصیت نقش مهمی در داستان های قرآن دارد و یکی از محورهای مهم داستان به شمار می رود. این شخصیت ها با توجه به پیام و هدف سوره و داستان مورد نظر، به گونه ای هماهنگ با دیگر عناصر داستانی نقش خود را ایفا می کنند. "صحنه" ظرف زمانی و مکانی وقوع حوادث داستان است.

۵۳۲۴.

نگرشی قرآنی بر رابطه سبک زندگی دینی و حیات طیبه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابراهیم ابراهیمی اصغر طهماسبی بلداجی باب الله محمدی نبی کندی

منبع: مطالعات قرآنی سال پنجم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲۰ 103 - 127

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم حیات طیبه سبک زندگی اسلامی ایمان عمل صالح

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۲۳۴

از منظر قرآن کریم زندگی اسلامی حوزه های متعددی دارد، که برخی از آن ها به عنوان زیربنا و مبنای زندگی اسلامی هستند، و اصول کلی زندگی اسلامی را تشکیل می دهند و برخی دیگر مؤلفه ها و رویکردهای عملی، رفتاری، فردی و اجتماعی می باشند که نقش عملی و کاربردی در زندگی اسلامی دارند. لذا قرآن کریم به افرادی که این شاخصه ها را دارا باشند وعده حیات طیبه داده است. بر همین اساس در جستار پیش رو پس از بررسی مفهوم حیات طیبه و سبک و سیاق زندگی اسلامی رابطه آن دو مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و با توجه به این مهم، رهاوردهای غایی آن بیان گردیده است.

۵۳۲۵.

صلح و سعادت در فلسفه سیاسی صدرالمتألهین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد مشکات

منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۰ پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۷۷)

کلیدواژه‌ها: سعادت صلح حکومت خلافت دین قانون اخلاق

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۲۴۳

این مقاله دارای دو هدف یا مسئله اصلی است: نخست، رابطه دوسویه صلح و سعادت؛ دوم، تعامل و تصاعد متقابل و متعاکس آندو بدون هیچ نقطه ایستا و پایانی. چنانکه پیداست رویکرد مقاله توصیفی نیست بلکه در بخش اصلی خود، تحلیلی یا توصیفی تحلیلی است. نوآوری مقاله در تبیین و کشف رابطه» دوسویه صلح و سعادت و کشف رابطه متصاعد دوسویه آن از متون ملاصدراست. این رابطه بر مبناهای مختلفی در اندیشه صدرالمتألهین مورد تحلیل قرار میگیرد. بر مبنای انسان شناسی ملاصدرا، از زوایای گوناگون بدست می آید که صلح شرط سعادت دنیوی و اخروی است و سعادت نیز عامل تحکیم صلح است. وجودشناسی و جهانشناسی صدرایی نیز مبنای تحلیلهای نگارنده در باب رابطه دوسویه صلح و سعادت است؛ بر این مبنا تحلیل میکنیم که چگونه جامعه صدرایی در عین برخورداری از تکثرها میتواند عمیقاً وحدتگرا باشد. تحلیل رابطه صلح و سعادت بر مبنای اندیشه های دینی صدرایی نشان میدهد که چگونه صلح در دنیای مدرن به مخاطره افتاده است. ساختار حکومت و کارکردهای آن نیز بتفصیل دیگری پرده از رابطه دوسویه صلح و سعادت برمیدارد، چنانکه اندیشه های اخلاقی ملاصدرا نیز رابطه دقیق صلح و امنیت و سعادت اخلاقی را برملا میسازد.

۵۳۲۶.

وجوب وصیت از دیدگاه ساختارهای قرآنی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: مهدی سلیمی محمدحسن حائری حسین صابری

منبع: قرآن شناخت سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: وجوب مطلوبیت استحباب وصیت ساختارهای قرآنی عدم نسخ

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۶۷ تعداد دانلود : ۹۲۲

وصیت، یکی از موضوعاتی است که مطلوبیت آن در قرآن کریم طی ساختارهایی بیان شده است. «ثابت و مقرر بودن فعل بر مکلف»، «ثبوت عمل بر عهدة افراد» و «مدح فاعلین به پرهیزگاری» از جمله ساختارهای خبری حاکی از مطلوبیت فعل در آیة وصیت (بقره: 180) هستند. واکاوی ساختارهای مزبور با تکیه بر رویکرد عملی فقیهان، نشان می دهد که این ساختارها بر وجوب وصیت و تأکید بر این وجوب دلالت دارند و برخلاف دیدگاه مشهور، نظر برخی فقیهان مبنی بر وجوب وصیت به هنگام فرا رسیدن مرگ، مطابق با دلالت این ساختارهاست. مشهور فقیهان که وصیت را مستحب می دانند و این حکم را به شرایط مزبور در آیه نیز تعمیم داده اند، گاهی این ساختارها را بر استحباب حمل کرده و گاهی قایل به نسخ آیه یا نسخ حکم وجوبی آن شده اند. این پژوهش توصیفی-تحلیلی روشن می کند که حمل ساختارهای حاکی از مطلوبیت در آیة وصیت، بر استحباب صحیح نیست و این آیه و حکم وجوبی مستفاد از آن نسخ نشده است.

۵۳۲۷.

تأمّلی بر دلالت تفسیر سوره شناختی آیه 35 از سوره احزاب بر یک الگوی توسعه و پیشرفت اجتماعی

نویسنده: میثم علیپور علی اصغر سعدآبادی

منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: پیشرفت اجتماعی تفسیر موضوعی تفسیر سوره شناختی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۲۵۸

تعالی فردی و توسعه و پیشرفت اجتماعی، نیازی فطری است که هر انسانی در پی آن است و شأن قرآن کریم پاسخگویی به نیازهای اصیل و راستین انسان هاست. در این پژوهش، محققان در پرتو تدبر و پژوهش در تفسیر و معناشناسی آیه 35 سوره احزاب با روش تفسیر سوره شناختی، یک سامانه تعالی فردی و توسعه و پیشرفت اجتماعی را طرح کرده اند. در این روش، پس از انتخاب آیه و تدبّر در آن، تدبّر در سیاق آیه و درنهایت، تدبّر در همه سیاق های بعدی و قبلی سوره صورت می پذیرد و پژوهشگر، به نگارش گزاره های استخراجی و تطابق آن ها با مجامع روایی و منابع تفسیری می پردازد. بر اساس تفسیر سوره شناختی آیه 35 از سوره احزاب، آغاز این حرکت تکاملی از اسلام است؛ و این به معنای بندگی خداوند و فرو آوردن سر تسلیم در برابر اوست. در این امتداد، متذکّر بودن به ذکر الهی آخرین درجه این حرکت تکاملی است که مغفرت الهی و اجر عظیم را برای انسان در بر خواهد داشت و بدون تمسک به ولایت پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان، حرکت در این مسیر تعالی و تکامل امکان پذیر نیست و عالی ترین مصداق ذکر الهی، درک عظمت و شأن پیامبر اکرم (ص) و صلوات فرستادن بر ایشان و اهل بیت گرانقدر ایشان است.

۵۳۲۸.

امام زمان (ع) از نگاه اهل سنت: حضرت مهدی(ع) در تفاسیر اهل سنت

نویسنده: شهربانو کاهدی صغری رادان

منبع: بینات سال بیست و یکم تابستان و پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲ و ۳ (پیاپی ۸۳) ویژه ی قرآن و امام زمان (ع)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۲۱ تعداد دانلود : ۱۰۹۲

۵۳۲۹.

قرآن و ضمان عاقله(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: احمد حاجی ده آبادی

منبع: قرآن، فقه و حقوق اسلامی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: ضمان عاقله حکم تکلیفی حکم وضعی اصل شخصی بودن مسئولیت جنایت خطای محض قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۰۷ تعداد دانلود : ۱۴۷۱

مطابق فقه اسلامی در برخی موارد جنایت خطای محض، عاقله مسئول پرداخت دیه اند؛ چنین حکمی در بدو امر، خلاف اصل شخصی بودن مسئولیت می نماید که در آیاتی همچون «ولاتزر وازرة وزر أخری» و «کلّ نفس بما کسبت رهینة» بر آن تأکید شده است. از سوی دیگر، به رغم آنکه نظریه غالب آنست که ضمان عاقله حکمی وضعی است، بعضی به استناد قرآن و برخی روایات بر حکم تکلیفی بودن آن تأکید می ورزند. این مقاله با محور قرار دادن آیات شریفه به بررسی مشروعیت یا عدم مشروعیت و حکم تکلیفی یا وضعی بودن ضمان عاقله می پردازد

۵۳۳۰.

بررسی دگرگونی مفهومی امّی و امّت ها در عهد عتیق، عهد جدید و قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین حیدری

منبع: علوم قرآن و حدیث سال چهل و ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۹۳

کلیدواژه‌ها: امی امّت ها امیون گوی گوییم

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۴۰ تعداد دانلود : ۶۵۱

نوشتار پیش رو در جستجوی تبیین مفهوم امّت ها و انحصارگرایی قومی در پرتو کتاب مقدس و مفهوم امّی و امّیون در قرآن کریم است. آیا عنوان امّی معادل مشرکان و بت پرستان است، یا به افراد غیر یهودی اطلاق می شود؟ همچنین امّی خوانده شدن حضرت محمد (ص) در قرآن، آیا ناظر بر بیسوادی آن بزرگوار است، یا می توان این لقب را نیز در پرتو پیشینه ی واژه درکتاب مقدس به معنای افراد غیر یهودی یا هرفرد نا آشنا به عهدین دانست؟ این مقاله با مروری بر کاربرد این اصطلاح در عهد قدیم و عهد جدید، و همچنین با نگاه کلی و نیز به ترتیب کتب مختلف عهدین، نتیجه می گیرد که لفظ امّت در بخش های نخستین عهد قدیم به همه جوامع از جمله یهودیان اطلاق شده، ولی به تدریج به غیر یهود گفته می شده است. در عهد جدید واژه امّی فقط به معنای جوامع غیر یهود و غیر مسیحی آمده است. با توجه به پیشینه مفهوم در عهدین و با مروری بر آیاتی که واژه های امّی و امّیون در آن ها آمده، دریافته می شود که منظور از امّی در قرآن مجید، نه فرد بیسواد و ناتوان از قرائت و کتابت، بلکه نا آشنا به تورات و انجیل است، هرچند یهودی یا مسیحی باشد.

۵۳۳۱.

رسالت قرآن، پیشینه، فوائد

نویسنده: عبدالکریم بهجت پور مجید چهری

منبع: حسنا سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: قرآن رسالت ضرورت پیشینه پژوهش های قرآنی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۵۶ تعداد دانلود : ۷۸۶

برخی از موضوعات پدیدار شناختی قرآن در حوزه تفسیر و فهم تاثیر به سزائی دارند. از جمله آنها رسالت قرآن یعنی هدف کلان و نهایی خدای حکیم از فرود آوردن این متن مقدس است. آشنایی با هدف نهایی در مباحث علوم قرآنی تاثیر می گذارد و دانشمندان این رشته را به کشف نظام موجود و شایسته میان مجموعه اهداف ریز و درشت قرآن موفق می کند. نیز مفسران را که برای کشف مرادهای خدای متعال از قرآن تلاش می کنند، در شناخت جهت گیری های کلان آیات و سور مساعدت می کند و تلاوت کنندگان قرآن را نیز به تدبر شایسته در قرآن توفیق می دهد. علی رغم اهمیت این موضوع، رسالت قرآن به طور غالب مطالعه ای عصری است و به شکل علمی و انسجام یافته در مطالعات پیشینیان بیان نشده است. رسالت قرآن ابعاد گوناگونی دارد. این مقاله به بررسی بسامدی توجه به موضوع در آثار قرآن پژوهی می پردازد. مؤلفان امیدوارند این مقاله نظر محققان را در تولید ادبیات علمی لازم این موضوع جلب نماید.

۵۳۳۲.

آیات الاحکام حج با رویکرد تطبیقی در فقه فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدهادی مفتح شهلا نوری

منبع: مطالعات تفسیری سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: تفسیر تطبیقی آیات الاحکام تفسیر فقهی آیات حج

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن

تعداد بازدید : ۲۵۹۳ تعداد دانلود : ۹۴۸

قرآن کریم به عنوان اصلی ترین مصدر تشریع اسلامی در خلال آیات خود به بیان کلیاتی از احکام فقهی پرداخته است. ازاین رو نخستین منبع استناد و استخراج احکام میان فقیهان فریقین است. پژوهش حاضر بررسی مقایسه ای میان دو دیدگاه فقهی فریقین در آیات الاحکام حج است. به رغم آن که در ظاهر به نظر می رسد میان این دو گروه در استنباط احکام شرعی از آیات قرآن ناهمسویی و ناهمگونی های برجسته و چشم گیری وجود دارد، اما بررسی های دقیق و موشکافانه حاکی از همسویی و همگرایی آنان در احکام حج است. به گونه ای که در مواردی آراء شیعه امامی و برخی از مذاهب چهارگانه اهل سنت از هیچ گونه اختلافی برخوردار نیست. این تطابق بین شیعه و مذهب حنفی زیادتر بروز کرده است؛ زیرا پایه های استدلال این دسته در فقه همانند شیعیان امامی مبتنی بر روایات برگرفته از ائمه معصوم^ و براهین عقلی بوده و می توان ادعا کرد که از متانت و استواری بیشتری نسبت به سایر مذاهب چهارگانه اهل سنت برخوردار است.

۵۳۳۳.

روش علامه طباطبایی در تفسیر«البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن» در مقایسه اجمالی با تفسیر «المیزان»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدرضا فقیه ایمانی عباس مصلایی پور یزدی

منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال چهل و هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی تفسیر قرآن به قرآن تفسیر روایی البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن المیزان فی تفسیر القرآن

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۱۰۰ تعداد دانلود : ۱۰۶۳

عموم محقّقان، علامه طباطبایی را بیشتر با کتاب المیزان فی تفسیر القرآن می شناسند؛ امّا آنچه درباره ایشان کمتر بیان شده، آن است که این مفسّر بزرگِ قرن، قبل از نگارش این تفسیر، کتاب تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن را به رشته تحریر در آورده است. سؤالی که در اینجا مطرح است آن است که علّت این تألیف دوباره تفسیر چیست؟ در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی به روش شناسی تفسیر البیان و مقایسه اجمالی آن با تفسیر المیزان و نیز ویژگی هایی که این تفسیر را از تفسیر المیزان متمایز ساخته است، می پردازیم. به نظر نگارندگان، از آنجا که تألیف کتاب از سوی علامه طباطبایی بنا بر موقعیت شناسی و درک نیاز های روز بود؛ زمانی که وی هجمه شدید دشمنان برای نشان دادن مخالفت قرآن و احادیث را مشاهده کرد، برای پاسخگویی به این یاوه گویی ها تفسیر البیان را تألیف کرد. همین مفسّر، زمانی که خرده گیری مخالفان شیعه نسبت به فقدان یک تفسیر فاخر اجتهادی و جامع در میان شیعه را مشاهده کرد، به تألیف تفسیر المیزان همّت گماشت. همچنین وی در عین اینکه به مسائل عقلی در این تفسیر توجه ویژه داشت، از پرداختن به روایات نیز غافل نبود و معتقد بود اساس روش او در این تفسیر، همان روشی است که ائمه(ع) در روایات ما را به آن رهنمون شده اند. لذا می توان گفت که تفاوت دغدغه اصلی علامه در زمان تألیف این دو اثر فاخر، موجب تفاوت های شکلی و ساختاری میان آن ها شده است.

۵۳۳۴.

قرآن و منتظران امام زمان (ع): قرآن و سبک زندگی مهدوی

نویسنده: اصغر طهماسبی بلداجی فاطمه مرادی

منبع: بینات سال بیست و یکم تابستان و پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲ و ۳ (پیاپی ۸۳) ویژه ی قرآن و امام زمان (ع)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۴۶ تعداد دانلود : ۱۰۱۶

۵۳۳۵.

آسیب شناسی خدمت رسانی از منظر قرآن و روایات

نویسنده: محمود ابوترابی آمنه درویشی کولایی

منبع: الاهیات قرآنی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ 49 - 63

کلیدواژه‌ها: قرآن روایات خلق خدمت خدمات رسانی آسیب

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۵۹۰ تعداد دانلود : ۵۲۱

در بینش موحدان، رابطه «خلق» با «خالق»، رابطه «عیال الله» بودن است و بنده ای نزد او محبوب تر است که مظهر بیشتری از لطف و خدمت به «عیال الله» باشد. کم توجهی به مقوله خدمت و خدمات رسانی از آسیب های عمده مشهود در جامعه کنونی بشر است که سبب بروز مشکلات فردی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در میان خلق و «خانوار الهی» شده است. خدمت رسانی از منظر کلامی، تفسیری، فرهنگی، اقتصادی و غیر آن، قابل پژوهش است و از امور پسندیده ای است که هر انسانی فطرتاً تمایل به انجام آن دارد؛ گرچه روش و نوع اجرای آن نسبت به افراد متفاوت است. این مقاله رویکردی است آسیب شناسانه به موضوع خدمت رسانی با تکیه بر قرآن و سخنان گوهر بار ائمه اطهار(ع) است که ناب ترین نکته ها را در معرفی و تبیین موانع خدمت رسانی ارائه کرده اند. در این مقاله، ضمن طرح آیات و روایات و بیانات دانشمندان؛ موانع و آسیب های عرصه خدمت رسانی مورد پژوهش قرار گرفت و سرانجام این نتیجه به دست آمد که که برخی عوامل درونی مانند ضعف معرفتی و برخی عوامل بیرونی مانند ثروت اندوزی، مانع راه خدمت رسانی اند.

۵۳۳۶.

تحول مسئله «کلی و جزئی» در فلسفه اصالت وجودی ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد حسین زاده

منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۰ زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۷۸)

کلیدواژه‌ها: کلی جزئی اصالت وجود تجرید ارتقایی وجود عقلی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۴۱۵

یکی از مباحث منطقی که با پذیرش اصالت وجود دستخوش تحول جدی شد، مسئله «کلی و جزئی» است. ملاصدرا در این مسئله با بهره گیری از اصالت وجود و فروع برآمده از آن، نظریه جمهور حکما را متحول کرده و آن را بگونه یی متناسب با مبانی فلسفه اصالت وجودی خود بازسازی نمود. از نظر ملاصدرا ملاک کلیت، وجود عقلی و ملاک جزئیت، وجود خاص مادی و مثالی است. معلوم برای رسیدن به مرتبه کلیت باید از وجود خاص مادی و مثالی تجرید شود. این تجرید، حقیقتی متفاوت با تجرید تقشیری جمهور حکما دارد و میتوان از آن به «تجرید ارتقایی» تعبیر کرد. بعقیده ملاصدرا اشکال معروف «اجتماع کلیت و جزئیت» با مبانی جمهور حکما قابل رفع نیست اما با مبانی اصالت وجودی او بسادگی برطرف میشود. همچنین، به اعتقاد وی تعریف اشتراک، اضافه وجودی موجود عقلی به افراد است نه حضور بالقوه ماهیت در افراد.

۵۳۳۷.

پیدایش فضا از منظر قرآن و علم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالمجید طالب تاش جواد فروغی

منبع: مطالعات قرآنی سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۷ 83 - 99

کلیدواژه‌ها: آیات علمی گسترش جهان آغاز پیدایش دانش بشری ترجمه و تفسیر قرآن

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۱۱۲۲ تعداد دانلود : ۲۲۷

چهل و هفتمین آیه از سوره ذاریات به چگونگی پیدایش فضا و جهان گستری خداوند تصریح دارد، و آیه یازده سوره فصلت شکل پرداختن خداوند به آسمان ها را بیان می کند. مسأله گسترش جهان از آغاز تا انجام که مورد اشاره قرآن کریم است، مسأله ای است که دانشمندان علم نجوم در کشفیات جدید خود به آن دست یافته اند. یافته های جدید حاکی از آن است که در بازه زمانی ادامه داری که از لحظه پیدایش آغاز شده، کهکشان ها با سرعت فوق العاده ای در حال دورشدن از یکدیگر هستند. در این نوشتار ترجمه ها و تفسیرهای عالمان دینی از آیه چهل و هفت سوره ذاریات را بررسی کرده ایم و معنا و مفهوم آیه و ظهور معنایی آن بر پایه واژگان آیه را مورد مداقّه قرار داده ایم؛ سپس با کشفیات جدید علمی مطابقت داده ایم. روشن شد که معنای آیه با کشفیات جدید درباره فضا هماهنگی دارد.

۵۳۳۸.

بازپژوهی فقهی مادّه واحده اصلاحیه قانون طلاق (مصوب 1370) با تکیه بر آیه 35 سوره نساء(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدرسول آهنگران زهره نقاش زاده

منبع: قرآن، فقه و حقوق اسلامی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: شقاق حکم گواهی عدم امکان سازش ماده واحده اصلاحیه قانون طلاق آیه 35 سوره نساء

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۶۹ تعداد دانلود : ۴۹۹

براساس مادّه واحده اصلاحیه قانون طلاق مصوب 1370، اجرای صیغه طلاق اعم از اینکه به درخواست زوج و یا توافقی باشد، به دریافت گواهی عدم امکان سازش از دادگاه منوط می باشد. دادگاه نیز براساس نظر داوران به صدور این گواهی اقدام می نماید. در این قانون، به آیه 35 سوره نساء استناد شده است. با توجه به مسائل تفسیری و فقهیِ بیان شده برای این آیه می توان گفت قانونگذار در تدوین قانون مذکور، نظر مشهور فقها را درباره مسائلی مانند عدم لزوم رعایت تشریفات در رسیدگی به دعاوی خانوادگی، لزوم انتخاب داوران، محدوده وظایف آنها و عدم تأثیر غیبت زوجین در نفوذ حکم داوران، پذیرفته است؛ ولی درباره مسائلی مانند لزوم یا عدم لزوم انتخاب داوران از میان خویشاوندان زوجین، شرایط داوران و لزوم پرداخت اجرت به آنها علاوه بر قول مشهور فقها، مقتضیات زمان و مصالح جامعه را نیز مورد توجه قرار داده است

۵۳۳۹.

رجعت از دیدگاه قرآن، روایات و عقل با تأکید بر آراء علاّمه طباطبائی(ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عنایت الله شریفی محمدحسین خوانین زاده

منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال پنجم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: عقل قرآن روایات رجعت علامه طباطبائی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۹۰ تعداد دانلود : ۱۰۶۱

اعتقاد به رجعت یکی از امور مسلّم مذهب شیعه می باشد تا آنجا که علمای شیعه در این باره ادّعای اجماع کرده اند و برای امکان وقوع آن به آیات 82 و83 سورة نمل، آیات 55، 72، 254 و 259 سورة بقره و 43 سورة ص استناد شده است و روایات بی شماری در حدّ تواتر بر امکان وقوع رجعت دلالت می کنند که برخی از آنها دربارة اهمیّت و عظمت روز رجعت، بعضی در تفسیر آیات رجعت و برخی دیگر دربارة رجعت کنندگان وارد شده است. مهم ترین دلایل عقلی امکان وقوع رجعت، امتناع ذاتی و امکان وقوعی، قاعدة فلسفی وقوع هر چیزی دلیل بر وقوع آن چیز، و حکم امثال «فِی مَا یَجُوز وَ فِی مَا لاَیَجوز وَاحد» می باشند.

۵۳۴۰.

بررسی جایگاه تاریخ و قصص در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا رضایی

منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: قرآن تاریخ الگوبرداری قصص عبرت آموزی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۸۸ تعداد دانلود : ۶۳۸

قرآن کریم سرشار از قصص و گزارش های تاریخی مربوط به امّت های پیشین و پیامبران آنان با هدف انتقال معارف وحیانی و هدایت انسان است. با این حال، در قرآن مستقیماً اشاره ای به تاریخ و تاریخ نگاری نشده است و خود این کتاب مبتنی بر تاریخ نگاری نیست. پرسش های اصلی این جستار عبارتند از: 1 چه ارتباطی میان قرآن و تاریخ وجود دارد؟ 2 هدف از استفاده از قصص و گزارش های تاریخی چیست؟ از این رو، هدف این جستار آشکار نمودن ارتباط میان قرآن به عنوان منبعی قدسی با تاریخ به عنوان یکی از شاخه های علوم انسانی است. در پژوهش پیش رو، فرض بر این است که استفاده از قصص برای عبرت آموزی و الگوبرداری از اولیای خداست. بنابراین، قرآن را به متنی متفاوت از تاریخ وقایع و سرگذشت صرف ملّت ها تبدیل می کند. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که برجسته نمودن شخصیّت های قرآنی با رویکرد الگوسازی، دعوت به نگرش خردگرایانه به این گزارش ها، همچنین توجّه به کیفیّت وقایع، فراخواندن مخاطبان به حضور و شهود برای پرهیز از گرایش به افسانه با بهره جستن از واژه های «نبأ»، «قصص» و «عبرت» که موجب روی آوردن به واقع گرایی شده، از شاخصه های نقل داستان ها در قرآن کریم است. ویژگی های نقل قصص در قرآن و مؤلّفه های آنها به دلیل بُعد وحیانی و حقّانیّت این گزاره ها و حضور اشخاص حقیقی در آنها، موجب تفوّق قرآن بر سایر کتب دینی و تاریخی شده است و از قرآن متنی فراتاریخی ساخته است.

درخت حوزه‌های تخصصی