درخت حوزه‌های تخصصی

حاکمیت اسلام بر جهان، تحقق تمدّن اسلامی و زمینه سازی ظهور حضرت حجت؟عج؟ به عنوان چشم انداز نهایی، همواره مورد تأکید امامین انقلاب اسلامی بوده است. رسیدن به این آرمان های والا تنها با نقش آفرینی ویژه دانشگاه مطلوب امامین انقلاب اسلامی که در این مقاله از آن با عنوان دانشگاه تراز اسلامی یاد می شود، به مثابه قلبی تپنده که تغذیه فکری و علمی جامعه را بر عهده دارد، میسر خواهد شد. در این مقاله، جایگاه و چگونگی نقش آفرینی دانشگاه تراز اسلامی در تحقق تمدّن اسلامی و زمینه سازی ظهور، مبتنی بر بیانات و تدابیر امامین انقلاب اسلامی تشریح می گردد. برای رسیدن به این هدف از روش کیفی«تحلیل مضمون» استفاده شده و با استخراج 1932 مضمون اولیه، الگویی مشتمل بر دو بُعد، هشت مؤلفه و 36 شاخص، تدوین گردیده است. این الگو دارای دو بُعد اساسی «پرورش انسان» و «تولید و گسترش حکمت» است. «پرورش انسان» دارای 4 مؤلفه «ویژگی های کلی»، «تربیت فکری و اعتقادی»، «تربیت فرهنگی و اخلاقی» و «تربیت علمی و مهارتی» بوده و «تولید و گسترش حکمت» شامل 4 مؤلفه «ویژگی های کلی»، «تولید فکر»، «تولید علم» و «فنّاوری و نوآوری» است. در ذیل هرکدام از این مؤلفه ها نیز شاخص هایی وجود دارد که نقش دانشگاه تراز اسلامی را به عنوان قلب تمدّن نوین اسلامی، تبیین می نمایند.

از مهم ترین ملاکات اساسی در سنجش اعتبار یک دیدگاه، کاوش انتقادی نمود های معرفتی بیرونی و بازخوانی شالوده ها و مبانی بنیادین فکری آن است. مبنای هستی شناختی یکی از مبانی بنیادی و سزامند کاوش در حوزه حیرت آفرین انگاری زبان قرآن است. مقاله پیش روی می کوشد با کاربست ملاحضات دقیق عقلی مبنای هستی شناختی این دیدگاه را مورد تحلیل انتقادی قرار دهد و بدین سان سستی دیدگاه حیرت آفرینی زبان قرآن را به اثبات بنشیند. روش پژوهش مقاله اسنادی و تحلیلی است و یافته های پژوهش حاکی از این ست که مبنای هستی شناختی دیدگاه حیرت آفرینی زبان قرآن دچار چالش های جدی است. از باب نمونه نخست از لحاظ تبارشناسی با نگرش کارل بارت و تیلیش در تمایزانگاری حوزه علم و دین و فراخردبودگی الهیات هم نشین است. دوم دیگر، از حیث هستی شناسی رویکردی غیر فراگیر در معرفت به هستی یادکرد می شود. سوم دیگر، از جهت روش شناسی گرفتار سازوکار مفاهمه ناپذیری در عامه متون و خاصه متن قرآن است. بعلاوه به معارضه با اهداف هدایت گرانه متن وحیانی بر می خیزد. بدین ترتیب دیدگاه حیرت آفرینی زبان قرآن مبتنی بر مبنایی مخدوش وقوع یافته است.

بی تردید ازجمله بهترین و کاربردی ترین الگوها برای بهره برداری از سبک زندگی، ائمه معصومان(ع) می باشند؛ زیرا آنان به عنوان حاملان علوم قرآن و پرچم داران هدایت بشر در تمام اعصار هستند. ازاین رو هدف ما در پژوهش حاضر بررسی مؤلفه های سبک زندگی امام رضا(ع) در رجوع و بهره گیری از قرآن، در ابعاد زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی آن حضرت، به عنوان الگوی مناسب جهت تأسی می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مؤلفه های قرآن محوری در سبک زندگی امام رضا(ع) عبارت اند از: معرفی قرآن و بیان ویژگی های خاص آن، محور بودن قرآن و قرآن محوری در تمام ابعاد زندگی؛ زیرا آن حضرت افزون بر علم کامل به علوم قرآن و معرفی آن به عنوان کتاب خدا و جامع همه علوم و معارف برای هدایت بشر، در زندگی شخصی نیز بر محوریت قرآن کریم حرکت می کرد، علاوه بر استناد فراوان به قرآن در گفتار و سخنان، سیره عملی خود را نیز در تمامی ابعاد با توجه به این کتاب الهی و آموزه های وحیانی آن منطبق ساخته بود، که بیان سبک زندگی آن حضرت در حوزه های یادشده، می تواند الگوی بسیار هدایت بخشی برای رهروان راه این خاندان و نیز ترویج بیشتر فرهنگ قرآنی در جامعه باشد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با مراجعه به منابع روایی و تاریخی صورت گرفته است.

زمینه و هدف: هدف مقاله حاضر بررسی و ارزیابی فقهی حقوقی تحریم های اقتصادی شورای امنیت مبتنی بر ماده 39 منشور سازمان ملل است. مواد و روش ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی است. مواد و داده ها نیز کیفی است و از فیش برداری در گردآوری مطالب و داده ها استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متن، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها: در فقه و تاریخ اسلام، بر اساس آیات سوره بقره و یوسف، تحریم اقتصادی به عنوان یک اهرم فشار مورد استفاده و تأکید قرار گرفته؛ اما باید در راسنای مقابله با ظلم استفاده شود. در ماده ۳۹ منشور ملل متحد به شورا اختیار داده شده است تا موارد تهدید علیه صلح و امنیت بین المللی، نقض صلح و امنیت بین المللی و اقدام تجاوز را احراز نماید. حسب مورد شورای امنیت می تواند توصیه ها یا تصمیم هایی را در جهت عملی کردن یافته های خود اتخاذ نماید. براین اساس، در ماده ۴۱ منشور سازمان ملل متحد پیش بینی شده است که شورا می تواند اقداماتی را که متضمن نیروی نظامی نمی باشند، از جمله تحریم ها، علیه کشور خاطی اتخاذ نماید؛ بنابراین، می توان گفت که از نظر حقوقی شورای امنیت طبق مواد مذکور در فوق صلاحیت و مجوز پذیرش قطعنامه هایی را دارد که متضمن تحریم می باشند. نتیجه: آثار اجرای تحریم ها بر کشورهای ثالث، حق توسعه و همینطور نتایج مخرب آن بر حقوق اساسی بشر از جمله حق بهداشت و به طورکلی آثار انسانی منفی تحریم های بین المللی بر آسیب پذیرترین اقشار مردم کشورهدف، همواره یکی از نگرانی های عمده جامعه بین المللی است که مستلزم ارزیابی هوشمندانه است.

برخلاف اصل وقوع عاشورا که همگان در آن اتفاق دارند، محتوا، حواشی و درون مایه های این واقعه در طول تاریخ دستخوش تأییدها و تکذیب ها قرار گرفته است. سرچشمه این تأییدها و تکذیب ها، طرح یا عدم طرح و کیفیت طرح آن مباحث در متون تاریخی و کلامی است. «الطبقات الکبری» از متون متقدم تاریخی، نوشته محمد بن سعد بن منیع، معروف به «ابن سعد» از تأثیرگذارترین مورخان و محدثان اهل سنت است که این واقعه را که در دهم محرم سال 61ق واقع شده، آورده است. این کتاب که از لحاظ قدمت، جزو کهن ترین و موثق ترین آثار به شمار می آید، علاوه بر نقل مطالب خاص، در چینش، اضافه، حذف، انتخاب و حجم دهی مطالب، به گونه ای عمل نموده است تا مخاطب را با مفهومی از قبل اراده شده از واقعه روبه رو نماید. موضوع نقش یزید در شکل دهی واقعه کربلا از این جمله است. او به طور مشخص در این باره درصدد تطهیر یزید و کتمان نقش او در ایجاد فاجعه عاشوراست و قالب کلی مطالب را به گونه ای ارائه می کند که اتهام عاملیت از یزید نفی و به سوی امام حسین (ع)، اهالی کوفه و در نهایت، امرای لشکر ابن زیاد معطوف گردد. به نظر می رسد تلاش ابن سعد برای حفظ و اثبات عقیده «لزوم اطاعت از خلفا» که در میان اهل حدیث عقیده ای پذیرفته شده و بنیادین بوده او را واداشته است تا به هر قیمتی دامن یزید را به منزله خلیفه مسلمانان از این ماجرا پاک سازد و گناه این کار را به دوش دیگران بیفکند. این پژوهش با استفاده از روش «کتابخانه ای» و با رویکرد «تحلیلی و انتقادی» به ریشه یابی این ادعا و جوانب آن پرداخته است.

الهدف من هذا البحث هو تبیین الفروق بین الحوکمه الإداریه فی الإسلام والحوکمه التقلیدیه فی نظریات الإداره العامه. فی الحقیقه، هناک ثلاث نظریات رئیسیه فی فرع الإداره العامه، أحدثها هو "الحوکمه". الحوکمه تتعلق بمشارکه الدوله مع القطاع الخاص والمجتمع المدنی فی إداره المجتمع. "الحوکمه الجیده" تمزج بین قیم المشارکه الواسعه فی المجتمع، الفعالیه، الکفاءه، الاقتصاد، الشفافیه، المساءله، تحقیق العداله والاستجابه لاحتیاجات الناس کافه. السؤال هو: هل الحوکمه الإداریه فی الإسلام تتساوى مع الحوکمه التقلیدیه (مشارکه الدوله مع القطاع الخاص والمجتمع المدنی)؟منهج البحث هو تحلیلی واستنباطی ویرکز على النصوص الإسلامیه والاستراتیجیه التعلیمیه. هذا المنهج مماثل للاجتهاد الحوزوی. المصدر الرئیسی هو نهج البلاغه وخاصه الرساله 53 للإمام علی× المعروفه بعهد مالک الأشتر. بالإضافه إلى الاجتهاد فی استخراج البیانات، یتم استخدام منهج تحلیل المضمون أیضًا بحیث تعدّ جمیع البیانات أو القواعد المستنبطه کقواعد أساسیه. فی المرحله التالیه، یتم تحدید القواعد التنظیمیه والشامله (العناصر الأساسیه للحکم). فی الخطوه التالیه، یتم تصنیف القواعد بناءً على طبیعتها فی فئتین: الأسس والمبادئ.النتائج تشیر إلى أن الحوکمه الإداریه فی الإسلام لها أسس ومبادئ تمیزها عن الحوکمه التقلیدیه الموجوده. هذه الأسس والمبادئ تتعلق بالعناصر الرئیسیه للنظام الإداری وهی: الإداره، المدیرون، الشعب، العقلانیه، والأسره. فی المجمل، تُشکل هذه الأسس والمبادئ هیکل الحوکمه الإداریه فی الإسلام. فی هذا الهیکل، تکون مشارکه الحکومه والشعب فی الإداره أمراً مسلماً به، وبالطبع الشعب لیس بالضروره القطاع الخاص. الأسس المتعلقه بالإداره والمدیرین تُوضح ضروره الکفاءه، اختیار الأکفاء، وتقییم أداء المدیرین کأصول رئیسیه، وتعطی الدور المحوری للمدیرین ولیس للبُنى التحتیه. کما أن الأسس والمبادئ المتعلقه بالشعب تُبرز أهمیه ومرکزیه دور الشعب فی الحوکمه. مجموعه الأسس والمبادئ تشیر إلى أن الشعب، بالإضافه إلى تواجدهم یجب أن یکونوا موضع رعایه، یلعبون دوراً جاداً فی الحوکمه. فی هذا السیاق، الشعب لیسوا عملاءَ ولا زبائن ولا مواطنین (فی نظریات الحوکمه، الشعب مواطنون)، بل هم رعیه. بالإضافه إلى ذلک، فإن الأسس والمبادئ المتعلقه بالعقلانیه تجعل الحوکمه قابله للدفاع عنها، وتجعلها معقوله ومنطقیه فی إطار القیم الإسلامیه. آخر عنصر مؤثر فی الحوکمه الإداریه هو الأسره. الأسس والمبادئ المتعلقه بالأسره تفرض على الحوکمه مراعاه متطلبات الأسره وتجعل النظام الإداری قائمًا على استقرار الأسره. بالإضافه إلى هذه الأمور، فی الحوکمه الإداریه الإسلامیه، یتم تفضیل معیار النمو على المعیار الاقتصادی الذی یسود فی الحوکمه الغربیه (الکفاءه)، وعلاوه على ذلک، فإن طریقه صنع السیاسات فی الحوکمه الإداریه الإسلامیه تختلف عن نظیرتها. والأهم من ذلک، أن هدف الحوکمه التقلیدیه هو التنمیه المادیه والاقتصادیه، فی حین أن هدف الحوکمه الإداریه الإسلامیه یتجاوز التنمیه المادیه، وتکون عناصر الحوکمه فیها أغنى من عناصر الحوکمه التقلیدیه أو الجیده. النتیجه هی أن الحوکمه الإداریه فی الإسلام تختلف تمامًا عن نظریه الحوکمه التقلیدیه. "

مقاله حاضر به بررسی انتقادی مستندات روایی مفسران پیرامون «اهجروهن فی المضاجع» در آیه ۳۴ سوره نسا می پردازد. با این هدف که مفهوم و شیوه اجرای «هجر» بر زن ناشزه را واکاوی نماید. نخست، روایات تفسیری را در چهار دسته قرار می دهد، با روش تحلیل سند-متن ارزیابی می کند و از میان آن ها دسته نخست یعنی کناره گیری از رابطه جنسی را برمی گزیند. سپس، نظام معنایی «هجر» و «مضجع» را بر اساس کاربردهای قرآنی- لغوی آن ها شکل می دهد. در نهایت، از کنار هم نهادن دسته نخست روایات با این نظام معنایی نتیجه می گیرد که عبارت مورد بحث، زن ناشزه را از خشونت رفتاری شوهرش در امان نگه می دارد. در عین حال، بستری کرامت آمیز و محترمانه برای بازگرداندن وی به زندگی مشترک فراهم می سازد.

هدف از این تحقیق تبیین دقیق مفهوم عالم امر و نقش آن در فیض و تجلی الهی و بررسی تفاوت آن با عالم خلق است .عموم مفسرین عالم امر را در مقابل عالم ماده و شامل عالم برزخ منفصل و مجردات تامّه دانسته اند ولی در منظر بسیاری از عرفای مسلمان عالم امر حیثیت تعلقی عالم اسماء به عوالم خلقی(عالم ماده و مثال و عقول) است. زیرا موجودات در همه عوالم خلقی موجود به حیثیت تقییدیه نفادیه اند درحالی که، عموم مفسرین از جمله علامه طباطبایی به روش تفسیر قرآن به قرآن عالم امر را در مقابل عالم ماده و شامل عالم مثال و عقول مجرده دانسته اند. از منظر ایشان دو مرتبه متمایز در عالم خلقی وجوددارد؛ یکی نظام خلق و دیگری نظام امر، نظام خلق یعنی عالمی مبتنی بر اعراض و مسبّبات مادی ولی نظام امر نظامی است که از اوصاف و اعراض مادی خالی است و فقط اراده خداوند مسبب اصلی آن است، به همین سبب همان نظام مجردات است. هرکدام از این دو ویژگی های خاصی دارند، گاهی آن ها را با یکدیگر تلفیق کرده، یکی می دانند و گاهی نیز به صورت عام و خاص به این دو عالم می نگرند. نتیجه آنکه به نظرمی رسد در منظر عرفا حیثیت سریانی حضرت حق به عوالم کونی قابل تطبیق با عالم امر قرآنی باشد. یعنی حیثیت عنایت آنی و بالاجمال الاهی و فاعلیت بالتجلی حضرت حق به همه مراتب هستی که صرفاً بر اراده و حکم او استوار است، و از ماده و همه عوامل مادی همانند: زمان، مکان، تدریج و تخلف، حرکت، کمّ و کیف، دخالت بشر و عناصر طبیعی جهان مبرّا است. تحقیق حاضر به روش تحلیلی و کتابخانه ای و تتبع در تفاسیر قرآن کریم به انجام رسیده است.

در میان مصادیق مورد نزاع نحویان بصری و کوفی که عدد آن ها بیش از صد مورد است، اختلاف در إقحام یا عدم إقحام واو در زبان عربی به خاطر وجود مصادیق متعدّد قرآنی، اهمیتی ویژه دارد. «واو مقحمه» که اختراع برخی از نحویان متقدّم نظیر ثعلب است، به واوی اطلاق می شود که وجود یا عدم وجودش در کلام تأثیر نحوی ایجاد نمی کند و به تعبیر دیگر، «زائده» است. در همین راستا، نحویان کوفه به خصوص فرّاء قائل به وجود چنین واوی در زبان عربی و به تبع آن قرآن کریم هستند و در مقابل نحویان بصره زیادت واو را، چه در قرآن و چه در زبان عربی، نمی پذیرند. پژوهش حاضر، ضمن تبیین اختلاف این دو مکتب تأثیرگذار نحوی درباره واو مقحمه، به سنجش آرای ایشان پرداخته و ضمن جمع آوری مصادیق قابل توجه قرآنی از این «واو»، رأی نحویان کوفه را برگزیده است. سپس به نقد و بررسی عملکرد سی ترجمه فارسی قرآن کریم در ارتباط با چگونگی برگردان این واو در 12 شاهدمثال قرآنی پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می دهد 47.7% از مجموع عملکرد مترجمان مطابق نظر بصری، 23.6%، ترجمه ها مطابق نظر کوفی و 27.7% موارد نیز عملکردی نادرست از نظر نحوی را دربرمی گیرد. در این میان بیشترین تطابق با نظر کوفیان از آن ارفع و صادق نوبری با 7 عملکرد کوفی و بیشترین تطابق با نظر بصریان از آن مشکینی با 10 عملکرد بصری است. بیشترین تعداد ترجمه نادرست نیز متعلق به حدادعادل با 6 ترجمه نادرست است.

ترجمه و تفسیر واژگان ازجمله مباحث مهم علم تفسیر است که گاه سبب می شود واژه از معنای اصیل و مراد حقیقی دور گردد و معانی ثانوی، بعید و گاه نوین جای گزین آن شود. توجه به تحول لغت در هنگام بررسی متون کهن از اهمیت شایانی برخوردار است؛ زیرا کلام در متون قدیم با عنایت به معنای اصیل و حاکم در آن برهه زمانی صادرشده است و متأخران با عنایت به معانی غیر از آن معنای اصیل به متن توجه می کنند. واژه مَنَى و دو مشتق آن یعنی تَمَنَّى و أُمْنِیتِهِ در آیه 52 حج از جمله این موارد است. در کتب لغت قدیم معنای اصیل مَنَی را مرگ و تقدیر گرفته اند؛ درحالی که مفسران واژه تَمَنَّى را در معنای آرزو (الأُمْنِیّه) لِحاظ کرده اند. در پی آن پرسش از امکان نفوذ شیطان در ساحت وحی و ماجرای غرانیق در کتب تفاسیر و... در تأملات کلامی مسلمانان ایجاد شده است. در این مطالعه با درنگ و تأمل در معنای این واژگان در کتب لغت قدیم و توجه به سیاق و حقیقت وحی، احتمال حمل واژه تَمَنَّى بر معنای رسیدن و مقدر شدن زمان مرگ پیامبران را مرور خواهیم کرد. فرضیه ما در این مطالعه آن است که تمنا به معنای مرگ، و امنیه نیز به معنای آرزو است. با این روی کرد مرجع ضمیر هاء در کلمه امنیته در آیه 52 سوره حج نیز شیطان خواهد بود.

نقش حیاتی و اثرگذار فرهنگ به عنوان زیرساخت اصلی تکامل و توسعه سایر ابعاد جامعه، بیانگر اهمیت این مقوله است. پیامبر خدا(ص) باتکیه بر تحولات عقیدتی و فکری، به بنیان و گسترش فرهنگی نوین همت گماشت که جامعه شرک آلو ده عرب را سمت و سویی الهی بخشید و به سوی تکامل و پیشرفت و تعالی رهنمون گردید. کنکاش درباره نقش باورها و اعتقادات اسلامی در گسترش فرهنگ اسلام در عصر نبوی(ص) وجهه همت پژوهش حاضر است تا در پرتو آن بتوان به شیوه تحولاتی که پیامبر اکرم(ص) در عرصه فرهنگ مردمان این سرزمین به وجود آورد، دست یافت. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از آیات قرآن کریم و ارائه اسناد تاریخی، به تبیین و تحلیل شاخص های تراز عقیده و باور در گسترش فرهنگ اسلام در عصر نبوی(ص) پرداخته است. در این راستا، تبیین و تبلیغ نگرش صحیح نسبت به حقیقت انسان و جهان، تعمیق و تحکیم باورها، پایداری و سازش ناپذیری بر سر اصول و اعتقادات و پرهیز از سطحی نگری، یافته هایی هستند که در گسترش فرهنگ عصر نبوی(ص) ایفای نقش کرده اند. 

روایت «الشؤمُ فی المرأهِ و الفَرَسِ و الدّارِ» روایت مشهوری است که تداعی کننده انگاره شومی زنان است. این روایت در منابع اهل سنت به پیامبر(ص) نسبت داده شده و در منابع روایی شیعه گاه از امام صادق(ع) و گاهی از پیامبر(ص) نقل شده است. نتیجه تحلیل انگاره «شؤم المرأه» و روایات تداعی کننده آن با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به این قرار است که بخشی از این روایات، که «روایات مبنا» در ترویج این انگاره محسوب می شوند، در بوم مدینه شکل گرفته و برخی محدثان سرشناس مدینه عامل اصلی ترویج آن بوده اند. تفرّد مطلق در سه طبقه نخست راویان و تعارض محتوایی این روایات با نگرش کریمانه قرآن و پیامبر(ص) به زنان شاهدی بر ساختگی بودن آن هاست. تعدادی روایات پراکنده نیز وجود دارد که ناظر به «روایات مبنا» شکل گرفته و در حکم واکنش به این انگاره است. این واکنش ها را می توان در چهار دسته تقسیم کرد: واکنش های مشروط، واکنش های توضیحی و تعلیلی، واکنش های تقابلی-اصلاحی و واکنش های تقابلی-انکاری. تحلیل تاریخی و زبان شناختی این روایات نشان دهنده تأخر آن ها از روایات دسته نخست است.

بدون تردید قانون گذاران نظام کیفری در قبال جرائم علیه امنیت از سیاست کیفری افتراقی پیروی می کنند و جرم انگاری تبانی علیه امنیت در متون حقوق کیفری کشورها نیز تابع این راهبرد است. اما ازآنجاکه عنصر مادی این جرم برای برخی حقوق دانان مبهم بوده است، در تحلیل ماهیت آن، دچار مشکل شده اند. ازاین رو، برخی نوشته اند قانون گذار با جرم انگاری تبانی علیه امنیت، اصول حقوق کیفری را زیر پا گذاشته و فکر مجرمانه را قابل مجازات دانسته است و معطوف به این نگرش، برخی در تعریف و شروع به جرم تبانی دچار خلط مبحث شده اند و برخی دیگر، تبانی را جرم مقدماتی و یا ناقص تلقی کرده اند. تبیین و تحلیل دقیق ساختار عنصر مادی تبانی علیه امنیت به این آشفتگی ها پایان خواهد داد و آشکار خواهد ساخت که اولاً عنصر مادی تبانی فراتر از فکر مجرمانه است و با جرم انگاری تبانی اصل عدم مجازات فکر مجرمانه همچنان پابرجاست و ثانیاً با تحلیل ماهیت عنصر مادی تبانی، جایگاه این عنصر در سلسله مراحل جرم و نیز معنا و نقش اراده در تحقق عنصر مادی این جرم مشخص خواهند شد. سرانجام با مشخص شدن عنصر مادی، ماهیت و نوع تبانی علیه امنیت نیز تبیین می گردد.

از شیوه های متداول معاملات، بیع معاطاتی است که محل اختلاف نظرهای فقهی قرار گرفته است. از جلوه های مهم چالش برانگیزْ دو دیدگاه اباحه تصرف (نظر مشهور) و ملکیت جایز، در صورت تلف عوضین یا یکی از آن ها یا جزئی از آن، است. بررسی مسئله لزوم یا جواز معامله در هر دو دیدگاه، آثار مهمی همچون سرانجام رجوع مالک به بدل حقیقی یا جعلی را دربردارد. رویارویی دو نظریه اباحه تصرف و ملکیت جایز و تبیین ناسازگاری مبانی این دو دیدگاه در حالت های تلف عوضین با رویکرد اصل لزوم در قراردادها، تقریری نوین از این مسئله به حساب می آید. هدف نوشتار حاضر تجمیع صورت های گوناگون تلف عوضین مبتنی بر هر دو دیدگاه و ارائه ضابطه دقیق برای گره گشایی از چالش ها و تعارض های مبانی دو دیدگاه در پرتو اصل لزوم در قراردادها است. ازاین رو، سؤال اصلی پژوهش این است که مبانی حکم لزوم یا جواز بیع معاطاتی، در صورت تلف عوضین یا یکی از آن ها یا جزئی از آن، چیست؟ بر اساس دیدگاه ملکیت جایز، قدر متیقن وجود عوضین و امکان بازگرداندن آن است و در صورت تلف عوضین یا یکی از آن ها یا جزئی از آن، بر اساس اصالت لزوم در قراردادها، معاطات لازم خواهد بود. در دیدگاه اباحه تصرف، جواز تصرف شرعی به سبب اذن شارع است؛ لذا تلف عوضین یا جزئی از آن دو از مال مالک خواهد بود و موجب ضمان مثل یا قیمت نیست. در این دیدگاه، هنگامی که یکی از عوضین یا جزئی از آن تلف گردد، نیز لزوم معاطات مورد پذیرش قرار می گیرد.

در دوران جاهلیت و حتی در ابتدای اسلام، عده ای در ایام حج از درب اصلی خانه های خود وارد نمی شدند. قرآن کریم ورود به خانه ها از پشت آن ها را نیک نمی داند. با اینکه انسان به طور عادی از درب خانه وارد می شود، خداوند به صورت ارشادی فرموده است: «وَ أْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها» یعنی از درب خانه ها وارد شوید. مقاله حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و از نوع کتابخانه ای به این سؤال می پردازد که منظور از خانه ها و درب های آن چیست و چرا خداوند امر کرده است که از درب آن ها وارد شویم. مقاله پس از بررسی روایات و تفاسیر مختلف به این نتیجه رسیده است که این آیه فراتر از درب و خانه های عادی، اصلی جامع و کلی را بیان می کند و انسان را راهنمایی می کند که در هر کاری از راه شایسته آن وارد شود. روایات معصومان^ درباره مصادیق این خانه ها و درب ها مطالبی بیان کرده اند. در مجموع می توان این مصادیق را به سه گروه تقسیم کرد: 1. گروه اول خانه را خدا و راه ورود به آن را اهل بیت^ می دانند؛ 2. گروه دوم خود اهل بیت را مصداق خانه معرفی می کنند و راه ورود به خانه اهل بیت، اذن گرفتن از آنان می باشد؛ 3. گروه سوم خانه را علم و حکمت و راه دستیابی به آن را اهل بیت^ می دانند. در نوشتارهای پیشین و تفاسیر سابق، معنای اول بیشتر مورد توجه قرار گرفته و معنای دوم مغفول مانده و معنای سوم به عنوان تفسیری برای این آیه بیان نشده است.

فضای مجازی امکان تعاملات چند سویه، تبادل و اشتراک گذاری داده ها را فراهم کرده است. یکی از مواردی که مختص فضای مجازی است پسند و لایک پیام های دیگران است.همان گونه که انتشار پیام در پیام رسان های اجتماعی دارای اهداف مشخص و دلایل مختلفی است؛ پسند پیام ها ممکن است به دلایل و اغراض مختلفی صورت گیرد؛ بلکه در بسیاری از موارد افراد بدون اطلاع از محتوای تصاویر و پیام ها آن ها را لایک می کنند. آیا تایید و پسند پیام های دیگران که حاوی تصاویر و مطالب خلاف اخلاق، شرع و قانون است؛ اشکال شرعی داشته و فرد در قبال تایید کردن(like)خود، مسئولیت دارد؟در صورت اثبات مسئولیت، مجازات منحصر در مواخذه اخروی خواهد بود یا اعم از مجازات دنیوی و اخروی است؟ قصد لایک کننده در ایجاد مسئولیّت مدخلیت دارد؟روش تحقیق به شیوه توصیفی –تحلیلی همراه با تبیین، تحلیل و استنتاج می باشد. خلاصه پژوهش آن که چنانچه پیام مجرمانه یا قبیح در محیطی عمومی در فضای مجازی توسط کاربر منتشر و توسط کاربران دیگر لایک شود؛ از طریق قاعده حرمت اعانت بر اثم مسئولیت دنیوی و اخروی لایک کننده ثابت می شودلکن در مواردی که انتشار و لایک پیام در صفحه ای خصوصی بوده و در تعارض با امنیت و نظم عمومی جامعه قرار نگیرد، با توجه به دستور الهی مبنی بر عدم تجسّس در امور شخصی افراد و رعایت حریم شخصی دیگران، مجرای اصل برائت بوده و فرد مسئولیّت(دنیوی) نخواهد داشت.

درتاریخ پرفراز و نشیب خراسان  کم نیست دانشمندانی که از این خطه سربرآوردند و تاثیر بسزایی در حیات علمی وفرهنگی ایران زمین ایجاد کردند.کم نیست نسخه های خطی و اسناد برجای مانده از این خطه که هنوز کاری درخور بر روی آن ها انجام نشده و نیازمند معرفی شایسته است. از این شماره، بخشی با نام «خراسانیّات» به دیگر بخش های این مجله افزوده شد که در آن به معرفی میراث خطی و اسنادی این خطه خواهیم پرداخت. حسن مطلع این بخش را به معرفی روزنامه «فکرآزاد» که در اوایل قرن 14 خورشیدی که با مدیریت احمد بهمنیار کرمانی از سال 1301 تا 1303 خورشیدی منتشر می شد، اختصاص داده ایم. در این شماره چند قصیده، غزل و رباعی از احمد بهمنیار، ایرج جلال الممالک، میرزا عبدالحسین خان نصرت، حسن عمید و شیوا به همراه مقدمه ای کوتاه در اختیار خوانندگان عزیز قرار خواهد گرفت.  

«با عین القضات و آیین فرافرقه ای» تازه ترین اثری است که درباره عین القضات همدانی و دیدگاه های او منتشر شده است. نویسنده در قالب سه گفتار، به یکی از اندیشه های بدیع عین القضات درباره مذاهب و فلسفه آنها پرداخته و با بررسی «تمهیدات» و «نامه ها»، نظرات عین القضات را در این باره تبیین کرده است. در این اثر صرفاً به بیان اندیشه های قاضی درباره فلسفه مذاهب و منشأ آنها بسنده نشده، بلکه در گفتار دوم به همدلان آیین فرافرقه ای و عارفانی که همچون عین القضات، دیدگاه های مشابهی درباره مذهب داشته اند، پرداخته شده است. این کتاب که از معدود آثاری است که به بررسی یکی از اندیشه های بدیع عین القضات پرداخته، در این جستار به اختصار معرفی، نقد و بررسی شده است.