درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات عرب

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
شعر صرف علوم بلاغه کلیات لغت نثر نحو
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۸۱ تا ۳۰۰ مورد از کل ۱٬۹۶۳ مورد.
۲۸۱.

دراسه البنیه السردیه في مقامه ابن شرف القیرواني (مقاربه بنیویه تکوینیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۴ الربیع ۱۴۴۴ شماره ۱ (پیاپی ۸) ۱۲۳-۱۴۷

کلیدواژه‌ها: البنیه السردیه المقامه ابن شرف القیروانی مسائل الإنتقاد أصل المقال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۲۳۶
یُعد ابن شرف القیروانی من أشهر الکتّاب فی موضوع المقامه حیث استفاد فی مقامته بشکل کبیر من کنوز المفردات العربیه مثل التلمیحات والأمثال والألغاز النحویه والفقهیه وغیرها. من الموضوعات التی نشهدها فی هذه المقامات هو السَّرد الحکائی، فهذه الدراسه تسعی الی تقصَّی البنیه السردیه فی مقامات ابن شرف القیروانی بمنهج وصفی - تحلیلیّ من أجل فهم دور عوامل السَّرد فی الوصول إلى ملامح الإبداع السردی لدی ابن شرف فی هذا الفن الأدبی علی وجه الخصوص. وخلال دراستنا هذه توصلنا إلى عده نتائج، أهمها هی: أنّ لإبن شرف القیروانی براعه وافیه خاصّه فی تقدیم الشّخصیّات من بین عناصر السّرد فهو مبدع فی المزج بین التقدیم المباشر وغیر المباشر لشخصیات مقامته کما أن أبنیه الزمن فی المقامه تتناسق وإیقاع المقامه الفنیه. فضلاً عنها لقد برع فی نسج الحبکه السردیه فی المقامه بتقدیمه الأحداث فی حبکه متماسکه نوعاً ما.
۲۸۲.

وظائف اللغه وتوظیف الرساله فی خطابات سوره هود (ع) من منظور رومان جاکبسون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۸ 107 - 124

کلیدواژه‌ها: التواصل اللغوی الوظیفه المرجعیه الوظیفه التعبیریه سوره هود رومان جاکبسون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۲۱۹
یطلق التواصل على عملیه تبادل رساله بین المرسِل والمرسَل إلیه، بحیث یحاول فیها المرسَل إلیه أن یؤوّل الخطاب من خلال تأویل الکلام مع مراعاه السیاق ومقتضى الکلام. فإنّ قوام نظریه التواصل اللغوی التی طرحها رومان جاکبسون شفراتٌ لسانیه تشرک المرسَل إلیه فی الحدث الکلامی، ووظائفُ اجتماعیه للغه، بحیث تعتبر أساساً للتواصل اللغوی. یرى جاکبسون أنّ اللغه فی أی عملیه تواصلیه تقوم على وظائف أساسیه، وهی: التعبیریه، والإفهامیه، والانتباهیه، والمرجعیه، وماوراء اللغه، والشعریه. وبناءً على المخطّط الجاکبسونی، تسعى هذه الدراسه وفقاً للمنهج الوصفی التحلیلی، الوقوفَ على ظاهره التواصل اللغوی فی خطابات سوره هود (j)، وهی من السور التی لها مدلولاتها وإشاراتها التداولیه التی تفسّر عبر عملیه التواصل اللغوی. أظهرت النتائج أن وظیفتی المرجعیه (%36) والتعبیریه (%25) من أبرز الوظائف التداولیه فی خطابات سوره هود ((j))، فإنّ الاختلاف الإحصائی بین هاتین الوظیفتی یدلّ على أنّ الخطاب فی هذه السوره یقوم فی أصله على الإخبار والتبلیغ ونقل الوقائع وتصویرها (الوظیفه المرجعیه)، ومن ثمّ یشیر إلى حاله المرسِل الفکریه (الأنبیاء خاصه)، ویکشف عن مشاعره وانفعالاته إزاء الرساله الإلهیه من خلال استخدام الأفعال والحالات الانفعالیه (الوظیفه التعبیریه). وفی الأخیر، الدراسه تبیّن مدى استفاده خطابات سوره هود (j) من وظائف التواصل اللغوی لجاکبسون، ومدى التطابق بین أرکان النظریه التواصلیه وبنیه التعبیر اللغوی فی نص سوره هود (j).
۲۸۳.

الاستباق في شعر رضا براهني وفاروق جويده علي أساس نظريّه جيرار جينيت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۷ 109 - 134

کلیدواژه‌ها: المفارقه الزمنیه الاستباق جیرار جینیت رضا براهنی فاروق جویده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۴۹
إنّ الاهتمام بالبنیه الزمنیه فی الشعر السردی المعاصر یعرّض القارئ لتعدّد الأزمنه الّتی تتداخل فی قصیده واحده وتؤدّی إلی تشکیل مفارقه زمنیه یقوم السارد بإیرادها فی مسار السرد لتحقیق أغراض فنّیه یقتضیها النصّ. یعدّ الاستباق أحد جناحی المفارقه الزمنیّه فی نظریه جیرار جینیت ویشیع استخدامه فی الشعر الحدیث لما فیه من مرونه بالغه یحظی بها لتسییر الحوادث القدیمه والحاضره وتغییرها الزمنیّ إلی الأمام دون الإخلال بوحده النصّ ونسیجه. تساعد تقنیه الاستباق فی شعر فاروق جویده ورضا براهنی علی معرفه تطوّرات زمنیّه ممکنه فی ترتیب الأحداث والشخصیّات، وتساهم فی تشریک القارئ فی مسیره تطوّرات النصّ والردّ علی أسئله وشبهات تخالجه أحیاناً. تعتمد هذه الدراسه علی المنهج الوصفیّ – التحلیلیّ کما تفید من الدعائم النقدیّه فی المدرسه الأمریکیّه للأدب المقارن رامیه إلی إجلاء وظائف تقنیه الاستباق السردیّ فی شعر فاروق جویده ورضا براهنی. تمکّن هذا البحث من الوصول إلی أنّ تقنیه الاستباق فی شعر فاروق جویده ورضا براهنی تفید بمحاوله الشاعرین المستمیته لتحقیق المفاجأه الزمنیّه فی مسیره السرد عبر تطبیق ثلاثه أنواع استشرافیّه یحمل أیّ منها مهمّته الخاصّه، منها الاستباق التمهیدیّ الّذی یهدف فی بدایه بعض أشعار فاروق جویده إلی حدس تطوّرات الفضاء الخارجیّ للنصّ علی خلاف الإشارات الزمنیّه الّتی یستهدفها رضا براهنی فی فاتحه بعض القصائد متمیّزه بحتمیّه الوقوع فی المستقبل. أمّا الاستباق الإعلانیّ فی شعر فاروق جویده فله صراحه أکثر فی إضاءه الأحداث المقبله قیاساً لما جاء فی شعر رضا براهنی. لا یخضع الاستباق الداخلیّ فی شعر فاروق جویده إلّا لخفض نقصانات المستقبل وفی شعر براهنی لترسیخ الأحداث القادمه، وفی النهایه یؤدّی الاستباق الخارجیّ عند فاروق جویده مهمّه توسعه فضاء السرد ویساعد عند رضا براهنی علی إدراک حقائق السرد الحاضر. 
۲۸۴.

دراسه بنیویه لقصیده "غارسیا لورکا" لِبدرشاکر السیاب (علی اساس منهج البنیویه التنمویه ل "لوسین غولدمان")(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال ۲۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ (۱۴۴۵ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۵۲) 55-77

کلیدواژه‌ها: البنیویه التنمویه بدرشاکر السیاب غارسیا لورکا لوسین غولدمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۷۵
تعتبر البنیویه إحدی الاسالیب الجدیده فی النقد الأدبی، وتقوم مناهجه اللغویه وجمالیاتها أساساً علی علم اللغه الجدیده وخاصهً آراء اللغوی السویسری فردیناند دی سوسور. یقوم المنهج البنیوی علی اکتشاف العلاقات الشامله والمعقّده لبناء الأثر الأدبی بحیث تعبر عن حالات وأفکار و عواطف و البنایات المعقّده للأنظمه اللغویه و الفنیه و الأدبیه و الجمالیه. قدتعیّنوا لمثل هذا المنهج النقدی ثلاث وظائف و هی استخراج مکونات البناء، وتثبیت العلاقات بین المکونات، وتقدیم المفهوم الدلالی وفحوی الأثر. قصیده "غارسیا لورکا" من أعمال "بدر شاکر السیاب" الذی أنشدها رثاءً لفیدریکو غارسیا لورکا. قد تأثر الشاعر فی هذه القصیده من منهج الناقد الأدبی الرومانی "لوسین غولدمان" وحلمه العالمی الناتج عن البنیه الاجتماعیه والبنیویه التنمویه التی تعتقد أنّ الابداع الفنّی هو تجسید الأحلام العالمیه الناتجه عن الناس. تسعى هذه المقاله للإجابه عن الأسئله التالیه من خلال المنهج الوصفی التحلیلی وتطبیق هذه الطریقه النقدیه على القصیده: إلى أی مدى یتوافق الشاعر وأسلوب تعبیره فی القصیده مع أسلوب لوسین غولدمان؟ وما هی تجلّیات حلم الشاعر فی إصلاح المجتمع العربی فی القصیده؟ النتایج تشیر إلی أن حلم الشاعر هو نفس الحلم الذی کان عند لورکا وهو تغییر الإنسان، وبالتالی تغییر العالم. کما تبیّن أن الشاعر یصور حلمه کمصلح للمجتمع العربی من خلال رسم دوره الأسطوری فی القصیده.
۲۸۵.

الدیستوبیا وتمظهراتها فی روایه دفاتر الوراق لجلال برجس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال ۲۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ (۱۴۴۵ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۵۲) 103-124

کلیدواژه‌ها: الروایه الحدیثه الدیستوبیا جلال برجس دفاتر الوراق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۸۱
أدب المدینه الفاسده أو الدیستوبیا أو الواقع المریر (Dystopia) هو مجتمع خیالی، فاسد تسوده الفوضی، فهو عالم وهمی لیس للخیر فیه مکان، یحکمه الشرّ المطلق، ومن أبرز ملامحه الخراب، والقتل والقمع والفقر والمرض. لقد ظهرت قصص وروایات مثل هذا المجتمع فی العدید من الأعمال الأدبیه، بعد ما أصبحت المدینه الفاضله فی مخیّله الأدباء ولم یحصلوا علی مدینه لائقه للعیش الکریمه فی ظلّ الظروف التی مرّت فی حیاتهم. لم یخلُ الأدب العربی من هذا النوع الأدبی، فقد اهتمّ شعراء العرب وروّادهبهذا المفهوم فی آثارهم الشعریّه ونصوصهم الأدبیه. ومن أولئک الذین جسّدوا المدینه الفاسده فی نتاجهم الأدبیه هو الروائی الأردنی جلال برجس کاتب روایه "دفاتر الوراق"، فقد نراه فیها یصوّر للمتلقّی مدینه خیالیه مُفزعه تدور أحداثها حول القتل والخراب والفساد. هذا الأمر ناتج عمّا یمرّ بلده الأردن من الواقع المریر والانشطار الطبقی جراء السلطه الفاسده وکذلک الصراعات الدائره مع الاحتلال الإسرائیلی التی أفضت البلدان العربیه إلی الدمار والاضطرابات والفوضی. هذا المقال یقوم وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی بدراسه ظواهر الدیستوبیا کالفقر والحرمان وتفشی الفساد الحکومی والحروب والقتل والدمار وتجلیّات هذه المفاهیم فی روایه دفاتر الوراق. نظراً لأهمیّه البحث یحاول کاتبا المقال معتمداً علی عناصر الدیستوبیا، الاستقصاء فی روایه دفاتر الوراق للکشف والإیضاح عن المعلومات عن القضایا التی تؤدی إلی موجه الدیستوبیا فی المجتمع وکیفیه ظهور ملامح عناصرها فی هیکل الروایه لدی کاتبها. لقد أظهر المقال ملاحظه جلال برجس بالظروف النفسیّه الحاکمه فی شخصیّات روایته کالشذوذ الخلقی والتناقض فی الشخصیّه وقد أبان عن أمور اجتماعیّه مکتومه کالحیاه المحبطین والمتشردین والمنبوذین کما أنّه کأدیب ملتزم قد تمنی حیاه سعیده لشعبه وأبناء وطنه ولهذا ناقش فی أمور الحکومه ومدی تخلیها عن دورها الحقیقی فی تطبیق العداله والقانون وقمع الشعب اقتصادیاً وسیاسیاً.
۲۸۶.

دراسه وتحلیل عناصر الاغتراب والوحده و مقارنتها فی قصائد عبدالوهاب البیاتی و سیمین بهبهانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۷ 37 - 58

کلیدواژه‌ها: الشعر العربی عبدالوهاب البیاتی النوستالجیا الوحده سیمین بهبهانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۲۰۷
النوستالجیا أو الشعور بالوحده أو الحزن الناتج من الغربه من الناحیه النفسیه هو الحسره وشوق الانسان لماضیه. یظهر هذا الشعور کمظهر من مظاهر السلوک البشری اللاواعی. تتجلى النوستالجیا أو الشعور بالوحده والحزن فی إطار الشوق للوطن والحبیب والأسره وفتره الطفوله والمراهقه السعیده والظروف السیاسیه والاجتماعیه والاقتصادیه والدینیه المواتیه فی الماضی. تظهر نتیجه هذا البحث أن عبد الوهاب البیاتی وسیمن بهبهانی، بصفتهما من أتباع المدرسه الرومانسیه للأدبین المعاصرین (العربی والفارسی)، استخدموا النوستالجیا کأحد الأسس الأساسیه والضروریه فی شعرهما واستناداً إلى المصادر والمؤشرات النفسیه یتم تقدیمها ضمن شعراء النوستالجیا، رغم أن کلمات ومشاعر البیاتی أکثر جاذبیه وعاطفیه مقارنهً بسیمین بهبهانی. یدرس هذا البحث فی قصائد عبدالوهاب البیاتی وسیمن بهبهانی بمنهج تحلیلی وصفی واستنادا إلى مصادر مکتبیه، والهدف منه اکتشاف مکونات النوستالجیا ومعرفه الخطوط الفکریه والشعریه لهذین الشاعرین.النوستالجیا کأحد الأسس الأساسیه والضروریه فی شعرهما واستناداً إلى المصادر والمؤشرات النفسیه یتم تقدیمها ضمن شعراء النوستالجیا، رغم أن کلمات ومشاعر البیاتی أکثر جاذبیه وعاطفیه مقارنهً بسیمین بهبهانی. یدرس هذا البحث فی قصائد عبدالوهاب البیاتی وسیمن بهبهانی بمنهج تحلیلی وصفی واستنادا إلى مصادر مکتبیه، والهدف منه اکتشاف مکونات النوستالجیا ومعرفه الخطوط الفکریه والشعریه لهذین الشاعرین.
۲۸۷.

قراءة تفکیکیة للقصة القصیرة («یا أیها الکرز المنسي» لزکریا تامر نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۵ الخریف ۱۴۴۵ شماره ۱۰ 53 - 75

کلیدواژه‌ها: التفکیکیه القصه القصیره یا أیها الکرز المنسی زکریا تامر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۲۲
إنّ التفکیکیه من الاتجاهات النقدیه لما بعد الحداثه وزعیمها جاک دریدا الفرنسی، الجزائری المولد، وهی لیست منهجاً ونظریه عن الأدب لکنّها استراتیجیه فی القراءه وذهبت إلی لانهائیه القراءات فی ظل غیبه مرکزیه النص ومقصدیه المؤلف لتستبدلها بمقصدیه جدیده وهی القارﺉ. هذه الاستراتیجیه الجدیده التی قام بها دریدا مثل ثوره کوبرنیکوس فی القرن السادس عشر فی علم الفلک والنجوم. واعتقدت بأنّ اللغه بالنسبه إلیها مراوغه وغامضه وشیء غیر ثابت ولایمکن الاعتماد علیها ویخلقها القارﺉ عن طریق القراءه. وأهم المصطلحات فی هذه الاستراتجیه هی الکتابه، والاختلاف والإرجاء، والانتشار والتشتت، والأثر. یهدف هذا البحث إلى تحلیل إحدى قصص زکریا تامر الکاتب السوری القصیره المسماه "یا ایّها الکرز المنسی" من مجموعه "دمشق الحرائق" وإلی إثراء قرائتنا للنصوص الأدبیه ومساعدتنا علی رؤیه الأفکار المهمه والعمیقه والتعرف على الاستراتیجیه التفکیکیه فی النص وشرح ووصف أهم مصطلحات جاک دریدا وتطبیقها على نص عربی من المنظور التفکیکی وتقدیم نموذج لتحلیل النصوص بهذه الإستراتیجیه الجدیده ورفض رؤیه الذین یرونها غیر مناسبه فی مجال الأدب واللغه. ومنهج البحث هو الوصفی -التحلیلی. أمّا بالنسبه إلى ضروره البحث وأهمیتها فهی فتح بوابه جدیده أمام عالم المعانی الواسع الموجود فی النص، ولکن لم یتم عرض ذلک بسبب حصره فی إطار بنیه الجمله. وأهم النتائج التی وصلت إلیها المقاله هو اختلاف الدوال وتأجیل المعنی بسبب تشتتها فی النص وبعثرتها فی کل زوایا النص والاستفاده من خارج النص. والثنائیه الضدیه أکثر ترداداً فی القصه البراءه والانحطاط وإن ّالإیدیولوجیه التی ترید إلقائها هذه القصه القصیره ضمن استراتیجیه التفکیک من حیث قرائتنا هی الرفض والخروج من الأسر.
۲۸۸.

فاعلية المسرحية في تنمية المتغير النحوي لمهارة المحادثة لدى الطلاب الإيرانيين في مرحلة البكالوريوس دراسة تطبيقية إحصائية لمسرحية صاحبة الجلالة لتوفيق الحكيم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۹ 175 - 192

کلیدواژه‌ها: کان وأخواتها الدلاله الجمله الاسمیه الجمله الفعلیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۳۳
تسعى النظم التعلیمیه إلى توظیف الأدوات الحدیثه فی المواقف التعلیمیه بطرق متعدده لجعل الدروس أکثر فاعلیه وکفاءه، وأضحت مسایره هذه التطورات الهائله والسریعه ضروره لا یمکن التغافل عنها. ومن بین إستراتیجیات التعلیم لمواکبه رکب التحول المعرفی، برزت المسرحیه باعتبارها أداه معاصره لتنمیه المتغیر النحوی لمهاره المحادثه فی اللغه العربیه بسلاسه کبیره. وهدفت الدراسه إلى التعرف على فاعلیه توظیف المسرحیه فی تنمیه المتغیر النحوی لمهاره المحادثه لدى الطلاب الإیرانیین فی مرحله البکالوریوس، واستخدمت المنهج شبه التجریبی، وتم اختیار مجتمع الدراسه بطریقه قصدیه. فتکون مجتمع الدراسه من (30) طالبًا وطالبهً فی مرحله البکالوریوس، وتم تطبیق الدراسه على الفصل الخامس من العام الدراسی (2020 2021م)، بجامعه طهران، وتم توزیع مجتمع الدراسه عشوائیاً إلى مجموعتین: المجموعه التجریبیه تکونت من (15) طالبًا وطالبهً تم تدریسهم مسرحیه صاحبه الجلاله ، والمجموعه الضابطه تکونت من (15) طالبا وطالبه تم تدریسهم بالطریقه الاعتیادیه المنتهجه فی الجامعات الرسمیه الإیرانیه. واعتمد الباحث لجمع البیانات على مجموعه من الأدوات، بما یشمل الاختبار والمقابله والملاحظات. وللخروج بتحلیل تلک الأدوات، استعمل مجموعه من الأسالیب الإحصائیه ضمن برنامج (SPSS) تمثلت باستخدام الإحصاء الوصفی (مؤشر المتوسط والانحراف المعیاری) والإحصاء الاستدلالی (اختبار کولموجوروف سمیرنوف واختبار لیفین واختبار التغایر)، وتم إعداد الأدوات والتحقق من صدقها وثباتها. وأظهرت نتائج الدراسه وجود فروق ذات دلاله إحصائیه عند مستوى الدلاله (0.05) بین متوسطی درجات المجموعه التجریبیه والمجموعه الضابطه فی الاختبار البعدی لصالح المجموعه التجریبیه التی درست المسرحیه، وکشفت الدراسه عن فاعلیه استخدام المسرحیه فی تنمیه المتغیر النحوی لمهاره المحادثه لدى متعلمی اللغه العربیه من غیر الناطقین به.    
۲۸۹.

کاربست دانش بدیع در استنباط با تکیه بر آراء و آثار دانشمندان یکصد سال اخیر حوزه علمیه قم

نویسنده:
منبع: مطالعات زبان و ادبیات عربی دوره ۱ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 107 - 124

کلیدواژه‌ها: بدیع استخدام توریه مشاکله جناس تصحیف بلاغت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۶۸
علوم ادبی از پیش نیاز های اجتهاد است؛ اما درباره تعداد و عناوین علوم ادبی ای که پایه و اساس اجتهاد است، اختلاف است. برخی از فقها، هیچ یک از علوم بلاغی را از علوم پایه اجتهاد نمی دانند، همان طور که بیشتر موافقان ضرورت علوم بلاغی برای اجتهاد، دانش بدیع را از این ضرورت استثنا کرده اند. در مقابل این دو گروه، گروهی از دانشمندان علوم اسلامی و خصوصا عده ای از فقهای معاصر حوزه علمیه قم بر آنند که نه تنها علوم معانی و بیان، بلکه علم بدیع نیز از پیش شرط های لازم برای اجتهاد می باشد. آنان ضمن نقد دیدگاه مخالفین، در صدد ارائه استدلال عقلی بر ضرورت بدیع برای اجتهاد نیز بر آمده اند. علاوه بر این استدلال که در مباحث اصول خویش، عرضه کرده اند؛ مراجعه به آثار فقهی این بزرگان ما را به این نتیجه می رساند که در جایگاه های متعددی از فقه خویش به قواعد دانش بدیع استدلال نموده اند یا با استفاده از این دانش به نقد نظر مخالف نشسته اند. این نوشتار با تکیه بر آثار برخی از بزرگان حوزه علمیه قم در دهه های اخیر، ضمن نقد ادله مخالفان، استدلال ضرورت دانش بدیع برای اجتهاد را توضیح می دهد و با آگاهی از اینکه تا کنون کسی، رد پای دانش بدیع و آرایه های آن را در عملیات استنباط فقهی و اصولی گزارش نکرده است، نمونه هایی از استشهاد به آرایه های توریه و استخدام و مشاکله و تصحیف و جناس را، از لابلای متون فقهی و اصولی تدوین شده در حوزه علمیه قم در یکصد سال اخیر، گزارش می کند.
۲۹۰.

البنية الإيقاعية في مجموعة "الملائکة تعود إلى العمل" لعبدالعظیم فنجان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۹ 167 - 187

کلیدواژه‌ها: عبدالعظیم فنجان دلالات الأصوات الصوتی الشعر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۷۶
تلعب الدلالات الصوتیه دوراً اساسیاً فی التعبیر عن جمالیّات، وذلک من خلال دراسه صفات الأصوات وتکرار الألفاظ و تناسبها مع معانی، لم یقتصر الشعر العراقی المعاصر علی رعایه حسن النظم فحسب وإنّما کان الإهتمام مع ذلک و قبله بالمعنی.عبدالعظیم فنجان (1955-) شاعر عراقی أنشد أشعاراً رومنطیقیاً فی الأدب العربی المعاصر وأبرز مجموعاته الشعریه هو "الملائکه تعود إلى العمل" یتألف من قسمین، الأول:"شعبٌ من الفراشات والبلور"، وهو احتفاء بالحب بکافه تنویعاته، أما الثانی فیحمل عنوان "أسطوره سارق الکتب" ویتناول أساطیر شخصیه لرجال ونساء، مع فقره مهمه اسمها "إنجیل ملفق" حیث تختلط الحکمه بالقصیده الیومیه.فی شعره نوعُ من الموسیقی التی لم یدرک الا بواسطه احساس رقیق و فهم دقیق. هذا الموسیقی داخلی تخفی فی ضمیر الألفاظ و التراکیب والجمل و تؤثر فی السامع تأثیراً خاصاً. یلتفت هذا البحث إلی الجمالیّه الصوتیه من خلال دلالات الاصوات، وبیان خصائص الأصوات الشعریه. اخترنا مجموعه الشعریه "الملائکه تعود إلى العمل" لکثره ما رأینا فیه من دلاله الأصوات علی موضوعه وبسبب دلالات هذه التقنیات الصوتیه فی شعر الشاعر. والغرض من هذه المقاله کشف عن أبعاد جمالیّه صوتیّه والوجوه الدلالیّه والمنهج المختاره فی هذا البحث هو المنهج الوصفی - التحلیلی وفقاً لطبیعه الموضوع الذی یحتاج الی التحلیل والبحث. أما أهمّ نتائج البحث: فمن أبرز سمات مجموعه شعریه "الملائکه تعود إلى العمل" رعایه القوافی والایقاع وکثره استخدام حروف اللین والمد التی تمنح قصیده موسیقی بارعه؛ کما أن ّالتکرار ظاهره أخری فی هذه المجموعه الشعریه تؤثر فی الایحاء و التوکید علی المعنی المراد.
۲۹۱.

دراسة سيمیائية لقصيدة "هوامش علی دفتر النكسة" لنزار قباني علی ضوء نظرية ميكائيل ريفاتير(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۹ 188 - 210

کلیدواژه‌ها: نزار قبانی القراءه التأویلیه میکائیل ریفاتر القراءه الاستکشافیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۱۴
وفقا لنظریه میکائیل ریفاتیر الناقد الفرنسوی الأمریکی، للشعرعمل غیر مباشر. یستلزم تحقق هذه النظریه عملیه مختلفه فی قراءه الشعر. تدور النظریه هذه علی محور خلق شبکه دلالیه، والسعی لاکتشاف نواه الشعر، عبر تجاوز القراءه الاستکشافیه والوصول إلی القراءه التأویلیه. أما فی القراءه التأویلیه، بعد دراسه العناصر اللاقواعدیه، یقوم القارئ بتوضیح الارتباط الداخلی لعناصر الشعر، بالنظر إلی دلالات العبارات. إذ یساعد القارئ تحدید التعابیر المتراکمه والمنظومات الوصفیه فی الحصول علی الهیبوغرامات. فی النهایه، تسبب هذه العوامل إلی درک و استیعاب ماتریس الشعر أو نسیجه البنیوی. یقوم هذا البحث بإعاده قراءه قصیده هوامش علی دفتر النکسه لنزار قبانی الشاعر السوری، بأسلوب وصفی- تحلیلی، علی ضوء نظریه ریفاتیر. تعبر القراءه الاستکشافیه لهذه القصیده عن خیبه أمل الشاعر وحزنه، لما تعرضت بلاد عربیه من الفوضی والاحتلال؛ بلغه ناقده ومره. أما القراءه التأویلیه، فتشیر إلی ثلاثه تعابیر تراکمیه، وهی العناصر البالیه والرجعیه، خیبه الأمل والهزیمه، وضروره القیام والتحول. إن المنظومات الوصفیه للشعر تکمن فی مأساه العرب بعد هزیمتهم أمام العدو المحتل، ویرسمها الشاعر فی عبارات الکلام والعرب. ونستنتج من البحث أن الشعر المقاوم یمکن تحلیله علی ضوء نظریه ریفاتیر، وهو شعر ذو دلالات وطبقات مختلفه، ویمکن للقارئ أن یستوعب دلالات أعمق للقصیده عبر هذه النظریه.
۲۹۲.

تأثير الهجرة في شعر المهجر والشعر الفلسطيني (دراسة مقارنة)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۰ 1 - 17

کلیدواژه‌ها: الهجره المهجر الشعر العربی فلسطین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۲
إن شعراء المهجر وشعراء فلسطین المشرّدین، یعیش کلاهما خارج بلادهم، وإلى جانب شعورهم بالغربه، لدیهم حنین إلى الوطن. ولکن تختلف الدوافع والأسباب وراء هجره هؤلاء الشعراء؛ فإن شعراء المهجر هاجروا إلى دول الأمریکتین الشمالیه والجنوبیه بإرادتهم ولأجل عیش حیاه أفضل، ولهم أن یعودوا - متى ما شاؤوا - إلى أوطانهم. أما شعراء فلسطین، فلم یخرجوا من بلدهم طوعًا، بل إن المحتلّین الصهاینه هم الذین قاموا بتهجیرهم، ولیس لهم العوده إلى وطنهم. فی هذا المقال، نحاول بمنهج تحلیلی-وصفی دراسه آثار الهجره على شعر فلسطین وشعر المهجر وتبیان الفروق بین هذه الآثار. تبیّن النتائج المتحصله من هذا العمل البحثی أن اختلاف دوافع الهجره وأسبابها، قد ترَک تأثیرًا مباشرًا على الشعر لدى شعراء فلسطین وشعراء المهجر. یحنّ شعراء المهجر إلى الوطن، ولکن لا یعودون إلیه متوسلین بذرائع واهیه، ویصوّبون سهام النقد إلى الجماهیر، بینما یعشق شعراء فلسطین بلدهم ویدعون الجماهیر إلى النضال. کما أن عواطف الشعراء الفلسطینیین ومشاعرهم المعبّره عن التوق إلى الوطن، أصدق وأقوى من التی لدى شعراء المهجر. تبیّن النتائج المتحصله من هذا العمل البحثی أن اختلاف دوافع الهجره وأسبابها، قد ترَک تأثیرًا مباشرًا على الشعر لدى شعراء فلسطین وشعراء المهجر. یحنّ شعراء المهجر إلى الوطن، ولکن لا یعودون إلیه متوسلین بذرائع واهیه، ویصوّبون سهام النقد إلى الجماهیر، بینما یعشق شعراء فلسطین بلدهم ویدعون الجماهیر إلى النضال. کما أن عواطف الشعراء الفلسطینیین ومشاعرهم المعبّره عن التوق إلى الوطن، أصدق وأقوى من التی لدى شعراء المهجر. تبیّن النتائج المتحصله من هذا العمل البحثی أن اختلاف دوافع الهجره وأسبابها، ولکن لا یعودون إلیه متوسلین بذرائع واهیه
۲۹۳.

نسق الفحوله المضمر في روایه "مدن الملح" لعبدالرحمن منیف (دراسه على ضوء النقد الثقافي)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۴ الصیف ۱۴۴۴ شماره ۲ (پیاپی ۹) ۵۷-۷۸

کلیدواژه‌ها: النقد الثقافی نسق الفحوله عبدالرحمن منیف الروایه مدن الملح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۲۰۴
یعد مفهوم النسق من المفاهیم الأساسیه التی یرتکز علیها النقد الثقافی المتعامل مع ما هو مستهلک جماهیریاً، إذ یهتم هذا النقد بالوظیفه النسقیه فی النصوص والخطابات، ویستقصی اللاوعی النصی مقوّضاً اللغه البلاغیه التی تتراوح بین تفکیک المشاکل الاجتماعیه بلغه أکادیمیه متعالیه عن الواقع وبعیده عن المشارکه فی حلحلتها، وبین الانغلاق على الجمال البلاغی دون تجاوزه وإهمال أسئله الفعل والتأثیر. وهذا النسق قد یکون فی الأغانی أو فی الأزیاء أو الحکایات والأمثال مثلما هو فی الأشعار والقصص والروایات والألحان الشعبیّه المسجّعه وغیرها من الفنون. فکل هذه العناصر یتخفى بین ثنایاها الجمالی البلاغی نسق ثقافی ثاوٍ فی المضمر، وهو لیس فی وعی الکاتب فی الغالب، لا یدرکه الناقد إلا باستخدام أدوات خاصه. ویعبر دائماً على نقیض المضمر البلاغی ومن خلاله سیبدو الحداثی رجعیاً. حاولت هذه الدراسه، بالاعتماد على المنهج الوصفی – التحلیلی وعلى ضوء النقد الثقافی الذی یبحث فی الأنساق الثقافیه المضمره، رصد وتحلیل نسق الفحوله المضمر فی روایه "مدن الملح" للروائی عبدالرحمن منیف إذ تعد الروایه من أهم النصوص الناقله للأنساق، وأیضاً تتناول بعض الأفکار والمفاهیم وطرح بعض التأمّلات. ولقد درسنا فی المحاور الفرعیه تمثلات نسق الفحوله فی هذه الروایه التی أخذت صوراً عدّه مثل: القوه، وإنجاب الذکور، ودونیه المرأه وفوقیه الرجل، والأنویه أو تضخیم الأنا. وقد توصلت الدراسه إلى مجموعه من النتائج؛ أهمها: أنّ عبدالرحمن منیف بوعی منه حینا، وعلى غفله أحیاناً، جعل نسق الفحوله وراء النسق الجمالی والأدبی، لذا لا تحتفل روایته بالمرکزی فحسب بل صار الهامش محط نظره کذلک.
۲۹۴.

التحلیل الوظائفي للشخصیات الرئیسه في روایتي "التانكي" و"منصب شاغر" وفق منهج فلادیمیر بروب "دراسه مقارنه"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۸ 211 - 242

کلیدواژه‌ها: روایتا التانکی ومنصب شاغر الشخصیه منهج فلادیمیر بروب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۵۱
تهدف هذه الدراسه إلى الکشف عن وظیفه الشخصیه الروائیه الرئیسه وفق منهج فلادیمیر بروب، وتحلیل دورها الروائی فی روایتی "التانکی" لعالیه ممدوح و"منصب شاغر" لجی کی رولینغ لما للشخصیات من دور مهم فی البناء الروائی، ولما لوظیفتها من مهمه أساسیه تُبنى علیها أحداث الروایه فی تعبیرها عن الفکره الرئیسه التی یقصدها الکاتب فی عمله الأدبی؛ ثم مقارنه کل ذلک لکشف مواطن الشبه والاختلاف بین وظائف الشخصیات فی کلتا الروایتین، وذلک انطلاقاً من منهج وصفی تحلیلی ومقارن. رغم التباعد الجغرافی بین المجتمعین العراقی والبریطانی، والاختلاف البیئی والثقافی واللغوی والدینی والتاریخی، إلا أن طبیعه الإنسان ومشاعره تبقى واحده، ولکنها تختلف بطریقه التفکر وأسلوب التعامل؛ لذا لا بد من التعرف على کل ذلک من خلال تحلیل وظائف الشخصیات الروائیه. ومن خلال هذه الدراسه تبین أن مواطن التشابه بین شخصیات الروایتین أکثر من مواطن الاختلاف. وهذه التشابهات والاختلافات اعتمدت على طبیعه الظروف الاجتماعیه الناتجه من بیئه کلتا الروائیتین اللتین وظفتاهما وفق طبیعه واقعهما واعتماداً على طبیعه المشاهد التی تقصدتاها، تحت قالب طبیعه تخصصهما الذی فسح المجال أمامها لیمکنهما من تنویع الشخصیات ورسم سلوکها بدقه.
۲۹۵.

فاعلیه استخدام إستراتیجیات المراقبه الذاتیه فی الاستیعاب القرائی خاص بالمتعلمین الإیرانیین للغه العربیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۸ 177 - 190

کلیدواژه‌ها: تعلیم اللغه العربیه المراقبه الذاتیه إستراتیجیات ماوراء المعرفه تفکیک الرموز والفهم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۱۷۲
الاستیعاب القرائی عملیات معقده تقوم على الأسلوب التفاعلی بین النص ومکوناته والقارئ ومهاراته، مما یشکل الأساس لتعلم أی لغه. بأن ضعف الطلاب فی هذه المهاره ربما یکون أساس إخفاقه فی المواد الأخرى، حیث لا یمکن لمتعلمی اللغه الأجنبیه عادهً أن یتحدثوا جیدا، إذا لم یقرؤوا ویفهموا جیدا؛ فیسعی البحث الحالی أن یستخدم إستراتیجیات صحیحه وتطبیقیه بدل الإستراتیجیات التقلیدیه والاعتیادیه لتعزیز وتحسین هذه المهاره. بما أن إستراتیجیات المراقبه الذاتیه (ما وراء المعرفیه) مهارات ینظم بها الطلاب أنشطه التعلم وتوفر القدره على التفکیر الواعی فی أداء المتعلم، فتمّ اختیار 34 طالبا للغه العربیه من المستوى المتوسط فی جامعه فرهنکیان بقم، بصوره متاحه وعن قصد، ثمّ حذفت الإضافات. هذه المقاله تقوم بتقییم أداء المتعلمین خلال الاختبار التمهیدی – التدخل – الاختبار النهائی للقراءه واستیعاب النص قبل وبعد التدخل التعلیمی مستخدمه المنهج الشبه التجریبی وعبر برنامج SPSS واختبار t المزدوج. تشیر نتائج هذا البحث إلى أنّ إستراتیجیات المراقبه الذاتیه لها دور خاص وإیجابی فی تحسین أداء المتعلمین فی قراءه واستیعاب النص العربی؛ لأن الطلاب یتعلمون إستراتیجیات التنظیم الذاتی وحلّ المشکلات ضمن تعزیز الثقه بالنفس، ویکتسبون المزید من القدره على تفکیک رموز المعلومات النصیه والترکیز علیها وحفظها بشکل صریح.
۲۹۶.

نظریه گشتالت تجسمی- شنیداری در زیبایی شناسی ادبی مبتنی بر مبانی هنرهای زیبا (نوع ادبی سنتی نیایش برای نمونه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳۴ 96 - 116

کلیدواژه‌ها: گشتالت تجسمی شنیداری هنر نظریه زیبایی شناسی ادبی تداعی معانی روانشناسی بلاغت جدید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۱۱
هنر ادبیت یک از اقسام هفت گانه هنرهای زیباست که دیر زمانی است در بررسی های ادبی از خانواده هنری خود غریب افتاده است. زیبایی شناسی ادبی تاکنون در بلاغت شناسی های صرف محدود شده است؛ اما باید اذعان نمود که علم بلاغت با همه جایگاه ویژه اش در ادبیات، به دلیل نارسایی هایی، توان زیبایی شناسی در سطح بافت متن را به تنهایی، ندارد. لذا، نظریه گشتالت تجسمی شنیداری را به عنوان اولین نظریه بنیادی در زیبایی شناسی ادبی بنا نهادیم و بر مبنای آن، روشی کاربردی با تلفیقی از مبانی هنرهای زیبا و اصول تداعی معانی در روانشناسی و نیز علم بلاغت ابداع نمودیم. این نظریه هنرمدار، می تواند نارسایی های بلاغی در زیبایی شناسی ادبی را تا حدودی مرتفع کند و امکان تحلیل در سطح بافت متن را به ما بدهد و هنر ادبیت را مانند بقیه اقسام هنر با اصطلاحات هنرهای زیبا، نقد هنری نماید. باهدف از کثرت به وحدت رساندن علوم بلاغی، مرزهای میان علوم را شکستیم و نام صدها انواع بلاغی را زیرمجموعه اصول هنری- روان شناختی این نظریه قراردادیم. این نظریه، روشی جهان شمول را ارائه می دهد که در انواع ادبی گوناگون بررسی شده و کارکرد دارد. حجم نمونه منتخب برای تشریح این نظریه در این مقاله، 30 نمونه از نوع ادبی نیایش 1 است، که با روش تلفیقی- تجربی- توصیفی مبتنی بر این نظریه بررسی شد و نشان داد که این نوع ادبی سنتی نیز، دارای زیبایی های هنری چون هنر پرسپکتیو، کنتراست و خطای دید در سطح بافت تجسمی شنیداری متن است و این نظریه و روش آن، امکان زیبایی شناختی همه سطوح بیرونی (فرم نوشتاری و شنیداری) و درونی متن (معنا) را، هم زمان و به صورت یک طرح کلی بر اساس مثلث ذهنی گشتالت و کدگذاری، به ما می دهد.
۲۹۷.

راهبردهای فراخوانی شخصیت جمیله بوحیرد در گفتمان های سیاسی شعر معاصر عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۳ 22 - 1

کلیدواژه‌ها: گفتمان شناسی شعر معاصر عربی راهبردهای بیانی انقلاب الجزائر جمیله بوحیرد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳ تعداد دانلود : ۱۵۰
مبارزه در راه عقیده و تلاش برای آزادی و دستیابی به عدالت اجتماعی، ازجمله بن مایه های اساسی شعر شاعران معاصر عربی است. یکی از شگردهایی که شاعران برای ترسیم خواسته ها و رؤیاهای خود به آن تمایل نشان داده اند، بهره گیری از چهره های مبارز و الگوپذیری از آن ها در متن شعری است. در میان شخصیت های دخالت داده شده در شعر معاصر عربی، «جمیله بوحیرد» یکی از شخصیت های مهم و تأثیرگذار الجزائر به علت داشتن تجربه مبارزاتی با استعمار فرانسه و تحمل شکنجه و رنج های طولانی در زندان ها، به عنوان الگویی مناسب، موردتوجه شاعران قرارگرفته و با دلالت های مختلف، حجم انبوهی از گفتمان های سیاسی شاعران را به خود اختصاص داده است. برخی از آن شاعران همچون نازک الملائکه، عبدالمعطی حجازی، بدرشاکر السیاب، نزار قبانی و عبدالوهاب البیاتی تمرکز ویژه ای بر این شخصیت نمودند و تلاش کردند با کاربست راهبردهای مختلف، از رهگذر این چهره، مفاهیم متعدد ذهنی خود را به صورت ملموس و عینی برای مخاطبان ترسیم نمایند. در پرتو حضور پررنگ و محوری چهره یادشده در گفتمان شعری شاعران و بار معنایی ای که بر دوش می کشد، پژوهش حاضر می کوشد با رویکرد کیفی و روش توصیفی-تحلیلی، از راهبردهای فراخوانی این شخصیت، میزان حضور و نحوه دخالت دهی وی در شعر شاعران یادشده پرده بردارد و به تحلیل گفتمان و تشریح دلالت های این شخصیت در متن شعری آنان بپردازد تا گامی در فهم دقیق تر شعر معاصر برداشته باشد. نتایج تحقیق حکایت از این دارد که جمیله بوحیرد به عنوان یک الگو و کنشگر فعال، در گفتمان های سیاسی در زمینه استعمارستیزی و بازستانی هویت از دست رفته، در بستر شعر شاعران مورد مطالعه ایفای نقش داشته است. در فرایند مفهوم سازی، حضور این چهره در سروده ها به صورت محوری بوده و در راستای کاهش فاصله عاطفی با او، به نام وی در آن متون تصریح شده است.
۲۹۸.

الدراسه المقارنه لوجهات النظر الوجودیه فی شعر شاملو و سهراب سبهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۷ 1 - 12

کلیدواژه‌ها: مکاتب فکری - فلسفی فلسفه اگزیستانسیالیسم شاملو سهراب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۲۰۹
در میان مکاتب فکری-فلسفی، فلسفه اگزیستانسیالیسم،بی گمان یکی از پرنفوذترین این مکاتب بوده که بر آراء افکار کسانی چون هدایت،آل احمد،فروید و...تاثیری عمیق گذاشت.احمد شاملو و سهراب سپهری از جمله کسانی بودند که در بخشی از دوران آفرینش ادبی شان از این اندیشه تاثیر پذیرفتند.تاثیر پذیری شاملو از فلسفه اگزیستانسیالیسم را می توان در اشکال زیر دانست:در حوزه فلسفی –محتوایی که شاملو بیشتر به اندیشه های سارتر چشم دارد،در حوزه سیاسی ،اندیشه های کامو کانون توجه اوست و در حوزه ادبی،نیز به علت نزدیکی آراءسارتر و کامو به یکدیگر شاملو اگر نه تاثیر پذیر،اما موافق با آراء آنان است. سهراب سپهری شاعری با تفکرات اگزیستانسیالیستی به معنای واقعی امروزی نبوده اما نظام هستی شناسی در آثار او بویژه در سراسر منظومه «صدای پای آب» در یافتنی است و تفکر او در این منظومه جنبه هستی شناسیک دارد،باور های مکاشفه ای سهراب باعث شده تا شالوده این منظومه او در دو قابلیت ،یعنی ، سطح بیرونی که توصیف طبیعت و عناصر آن است و سطح درونی و نهفته که بیان مفاهیم فلسفی و معرفت شناختی عناصر است،پدید آید. نگارنده در این پژوهش ، با مقایسه اشعاری فلسفی از شاملو و سهراب به این نتیجه رسیده که درون مایه های فلسفه اگزیستانسیالیستی با شدت و ضعف در شعر این دو شاعر دیده می شود.
۲۹۹.

شاخصه های رویکرد صورت گرایی روسی در عیار الشعر ابن طباطبا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۵ 20 - 40

کلیدواژه‌ها: نقد قدیم ابن طباطبا عیار الشعر صناعت شعر صورت گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۱۰۶
ابن طباطبا، ناقد برجسته ادب عربی قرن چهارم هجری، در اثرش عیار الشعر شیوه ای متمایز را در پرداختن به نقد ادب عربی در قیاس با آثار ناقدان هم عصر و گذشتگان خود و حتی ناقدان پس از خود پی گرفته است. ابن طباطبا به طور خاص به شعر به عنوان صنعتی هنری پرداخته و ساختار و نظم شعری را محور اصلی بحث خویش قرار داده است، به گونه ای که از لا به لای گفته های وی می توان تفاوت ظریف میان گونه های متفاوت ادبی همچون نظم و نثر و شعر را استنباط کرد. حال از آنجایی که تمرکز ابن طباطبا بر صناعت شعری است و، از طرفی، برخی پژوهشگران بر این اعتقادند نقد قدیم عربی نقدی است صورت گرا، کوشیده ایم با استناد به آراء نقدی ابن طباطبا در عیار الشعر در چهار چوب اصول صورت گرایی روسی نشان دهیم چه میزان می توان ابن طباطبا را مشمول این حکم کلی دانست و وی را ناقدی با رویکرد صورت گرایی تلقی کرد. همچنین، چه میزان شواهد موجود در عیار الشعر این فرضیه را، که نقد ادبی عربی قدیم نقدی است صورت گرا، تقویت می کند. بنابر این، در این پژوهش آراء نقدی ابن طباطبا با استقراء شواهدی از کتاب عیار الشعر بر اساس شاخصه های اصلی رویکرد صورت گرایی روسی و با روش تحلیل محتوایی به بحث گذاشته شد. نتیجه پژوهش نشان داد ابن طباطبا در رأس ناقدانی قرار دارد که رویکردی صورت گرایی دارند و آراء نقدی وی این فرضیه را، که نقد قدیم عربی نقدی صورت گراست، بیش از پیش تقویت می کند.  
۳۰۰.

دراسه نقدیه فی تعریب أشعار أحمد شاملو بناءً علی نظریه جیمس هولمز کتاب ترجمه مختارات من الشعر الفارسی الحدیث لمحمد نور الدین عبد المنعم أنموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۸ 191-206

کلیدواژه‌ها: نقد الترجمه جیمس هولمز أحمد شاملو محمد نور الدین عبد المنعم مختارات من الشعر الفارسی الحدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۸۸
کان أحمد شاملو شاعرا ومخرجا سینمائیا وصحفیا وباحثا ومترجما ومعجمیا وأحد أمناء جمعیه الکتاب الإیرانیین. تعود شهره شاملو من الأساس إلى ابتکاره فی الشعر الفارسی المعاصر وصیاغه نوع من الشعر یعرف بالشعر الحر أو الشعر الشاملوئی، والذی یعد حالیا أحد أهم أشکال الشعر السائد فی إیران، وهو تقلید للشعر الحر الفرنسی أو الشعر المنثور. وبما أنه کان رائدا للشعر الحر باللغه الفارسیه، فإن ترجمه أشعاره تتطلب معرفه تامه بهذا النوع من الشعر، وهذا إضافه إلى تمکّن الشاعر من اللغتین الفارسیه والعربیه. فإن هذه الدراسه تهدف عبر المنهج الوصفی التحلیلی واعتمادا على نظریه جیمس هولمز، إلى دراسه ونقد طریقه ترجمه محمد نور الدین عبد المنعم لبعض أشعار أحمد شاملو فی کتاب مختارات من الشعر الفارسی الحدیث، لتحدید مدی نجاح المترجم فی تعریبه. وتشیر نتائج الدراسه إلى أن المترجم یعتمد فی تعریبه إلی الأنواع الأربعه للترجمه، وفقا لنظریه هولمز، وأن بعض جهوده لم تکلل بالنجاح وأخطأ أحیانا فی فهم معانی المصطلحات ودلالات الرموز أو تحدید أرکان بعض الجمل.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان