حدیث و علوم حدیث

نمایش ۱٬۵۰۱ تا ۱٬۵۲۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.

۱۵۰۱.

بررسی تطبیقی روایات یمانی از منظر فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعلی مهدوی راد سید ضیاءالدین علیانسب حجت روح اللهی

منبع: حدیث پژوهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: آخرالزمان ظهور یمانی امام مهدی (ع) قحطانی منصور یمانی نشانه های حتمی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۳۷ تعداد دانلود : ۶۲۰۷

نوشتار پیش رو با عنوان بررسی تطبیقی روایات یمانی از منظر فریقین، در صدد پژوهش و پاسخ این سؤال است که یمانی در روایات چگونه تصویر شده و موارد مشترک و مفترقات روایات فریقین درخصوص یمانی کدام است؟ این مقال به شیوه کتابخانه ای، اهم مباحث روایات را به صورت تطبیقی بررسی نموده و تصویر روشنی از یمانی را ارائه کرده و به این نتیجه رسیده است که روایات فریقین درخصوص یمانی در مواردی مانند نام یمانی، حتمیت قیام، هدایتگری پرچم یمانی، مکان قیام، اقدامات و فتوحات یمانی، قریب به هم بوده و تفاوت محتوایی چندانی ندارد، اما محتوای روایات فریقین در القاب یمانی، زمان قیام و فرجام شخص یمانی و حرکت او متفاوت اند.

۱۵۰۲.

بررسی تطبیقی مفهوم امامت با تاکید بر دیدگاه دو دانشمند معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اصغر غلامی مهدی فرمانیان

منبع: سفینه سال یازدهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۴۴ «ویژه حدیث»

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۸۰ تعداد دانلود : ۹۲۷

۱۵۰۳.

بررسی منابع روایات قضاء امیرالمؤمنین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مصطفی صادقی

منبع: حدیث پژوهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: قضاوت منابع روایات علی بن ابی طالب‏‫ ‏‫(ع)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر روایات و عترت

تعداد بازدید : ۸۸۸ تعداد دانلود : ۴۹۶

روایات قضاوت های امیرالمؤمنین علی(ع) در بسیاری از کتب شیعه و سنی آمده است. از کتب فقه استدلالی که بگذریم، دیگر مؤلفان، به بحث و نقادی این اخبار نپرداخته و فقط آن ها را جمع آوری و نقل کرده اند. بررسی این روایات همانند دیگر اخبار و احادیث، متوقف بر شناخت منابع و سپس بررسی اسناد و متن آن هاست. این مقاله به دنبال این پرسش است که چه منابع و آثاری از قدیم تا کنون، این اخبار را نقل کرده اند. ویژگی این منابع چیست و اعتبار آن ها چه اندازه است؟ نگارنده با دسته بندی و بیان گونه های این آثار، به این نتیجه رسیده است که ضعیف ترین این اخبار از نظر علمی، آنهایی است که در کتب مناقب نقل شده است.

۱۵۰۴.

التّرادف وقیمته الدلالیة فی لغة نهج البلاغة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فراس ترکی عبدالعزیز مریم هاشمی معصومه نعمتی قزوینی

منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ (۱۴۳۶ ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۳۴)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغة السیاق الترادف اللفظی الاستبدال الاستقراء

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۴۰ تعداد دانلود : ۶۴۳

ظاهرة التّرادف قضیة محوریة فی الدراسات اللسانیة، قدیمها وحدیثها، وهی قضیة متداخلة فی کل العلوم والاختصاصات الأخرى ویترتّب علیها آثارٌ وضعیةٌ مع وجود الاختلاف حول التّرادف نفسه، وحول مدى فاعلیته أو أوجه الاستفادة منه؛ کما یعدُّ التّرادف من الظواهر اللغویَّة المهمّة؛ لعلاقة الألفاظ بالمعانی من أثر التواصل بین الناسِ؛ ففکرة التّرادف فی حقیقتِها مسألةٌ دلالیةٌ قبل کلّ شیءٍ، تتعلّقُ بالمعنى وما یعتریه من تغیّر من جراء الاستعمال. فقام البحث بدراسة ما هی المسمّاة بالترادف فی ألفاظ نهج البلاغة، وقدتوصّلنا إلى نتائج من أبرزها أنّ مفهوم التَّرادُف لایعنی الاتحاد التامّ فی المعنى، ولا یعنی المساواة فی الدلالة، وإلاّ لسمیّت بالألفاظ المتساویة، وإنّما هی مترادفة بمعنى أنّ بعضها یقوم مقام بعض. وإنّ التَّرادُف ظاهرة موجودة فی اللغة العربیة، ولکن لیس بالکثرة المزعومة، فإنّ أغلب ما سمّی بالمترادف لا صحّة له، وربّما کان لخلط جامعی الألفاظ المترادفة ومنهجهم الأثر فی ذلک. ومن نتائج التطبیقات على نصوص نهج البلاغة، اتضح خلوّه من ظاهرة التَّرادُف، لوجود الفروق الدلالیة بین المفردات؛ فإنّ نهج البلاغة جاء سیاقه اللغوی مطابقاً سیاقه الاجتماعی من قبل واضعه، فالکلمة فی نهج البلاغة، اختارها الإمام علی (ع) قاصداً لفظاً ومعنى فی موقعها المحدّد، فهی أصیلة فی وضعها ومعناها. والمنهج المتّبع فی البحث هو المنهج الوصفیّ، ولعل هذا المنهج یَتلاءمُ مع طبیعة البحث حول الترادف.

۱۵۰۵.

زهد و وارستگى دوستان خدا و بى اعتنایى آنان به دنیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقى مصباح

منبع: معرفت سال بیست و سوم بهمن ۱۳۹۳ شماره ۲۰۶

کلیدواژه‌ها: دنیا شیطان مظاهر دنیا تباهى انسان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۰۰ تعداد دانلود : ۸۰۰

این مقاله به شرح مناجات زاهدان امام سجاد علیه السلام، پیرامون زهد و بى رغبتى به دنیا مى پردازد. در قرآن کریم، پنج ویژگى براى دنیا بیان شده است: لعب و بازى، لهو و سرگرمى، زینت، تفاخر و تکاثر. این ویژگى ها منطبق با سنین کودکى، نوجوانى، جوانى و پیرى و کهنسالى انسان است. دنیا از این جهت که مخلوق خداست، نکوهیده و نازیبا نیست، هرآنچه مخلوق خداست، زیباست. آنچه موجب انحراف ها از سرشت و خطرات خدادادى خود مى شود، جلوه هاى زیباى دنیا، هواى نفس و شیطان است. اگر این سه نبودند، انسان هرگز دچار کژى و انحراف و گناه نمى شد. افزون بر اینکه، محدودیت ها در برخوردارى از مظاهر زندگى عامل دیگر گناه و تزاحم زندگى بشر است. اگر محدودیت ها نبود و همه چیز به وفور در اختیار انسان بود، شاهد سرکشى انسان نبودیم.

۱۵۰۶.

اعتبارسنجی و روش شناسی اولین مستدرک نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن قاسم پور مرتضی سلمان نژاد

منبع: حدیث پژوهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه فقه الحدیث مستدرک هادی کاشف الغطا گونه های استناد و ارجاع

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۳۷

بدون تردید، نهج البلاغه پس از قرآن کریم، گرانقدرترین و ارزشمندترین میراث فرهنگی اسلام است که از همان قرن چهارم تاکنون در دوره های مختلف اسلامی، مورد توجه شیفتگان به آن قرار گرفته است. تکمله نویسی یا مستدرک نویسی نیز از جمله تلاش هایی بود که نسبت به این کتاب، در دوره های مختلف صورت پذیرفته است. اگرچه نمونه هایی این نوع آثار قدمت دیرینی را دنبال می کند، عنوان مستدرک نهج البلاغه را برای اولین بار، شیخ هادی بن عباس کاشف الغطا در کتابی تحت عنوان مستدرک نهج البلاغه؛ مجموع مختار من کلام مولانا امیرالمؤمنین علی(ع) مروی فی غیر النهج، جار علی منواله، مرتب علی ابواب الثلاثه و ضمیمه: مدارک نهج البلاغه و دفع الشبهات عنه، در یک مجلد تدوین و منتشر کرد. وی در این اثر کوشیده است تا از کیان نهج البلاغه در مقابل شبهات عصر خویش مبنی بر عدم صحت انتساب آن به امام علی(ع) و گردآورنده آن یعنی سیدرضی دفاع کند. مؤلف درصدد اثبات این حقیقت است که قبل از سید رضی نیز می توان ردپای نهج البلاغه را حتی با سند کامل در این آثار پی جویی کرد و این بهترین و محکم ترین دلیل برای نفی عقیده عدم صحت انتساب نهج البلاغه به حضرت امیر(ع) است. جستار پیش رو سعی نموده پدیده مستدرک نویسی را بازخوانی کند تا از رهیافت آن به سنجشی از کتاب مستدرک نهج البلاغه کاشف الغطا دست یابد و در ادامه، با تمرکز در روش شناسی اثر، مزیت های آن از جمله «دقت های فقه الحدیثی»، «گونه های استناد و ارجاع» و «تأملی در منابع و ماخذ»، کتاب مستدرک نهج البلاغه را مورد کاوش قرار دهد.

۱۵۰۷.

واکاوی سبک زندگی علمی حضرت زینب (س) با رویکردی به قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سهراب مروتی زهرا منصورزاده

منبع: سراج منیر سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی قرآن حدیث حضرت زینب (س) زندگی علمی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۳۹

آیات تطهیر، مباهله، مودّت، تبلیغ و... به نوعی جلوه گر تقدیر خداوند از اهل بیت (ع) است. زندگی علمی حضرت زینب (س) زاویه ای است که نیاز به واکاوی و تحلیل دقیق تری دارد؛ زیرا دربارة این خاندان گفته شده: «إِنَّ هَؤلاَء وَرَثُوا العِلمَ وَ الفَصَاحَةَ زُقُّوا العِلمَ زُقّاً». حضرت زینب(س) علاوه بر علم لدّنی، تمام شرایط یک راوی موثّق را در حدّ کمال داراست. بدین لحاظ، به او (س) عالمه گفته اند. همچنین علم پیشگویی حوادث را نیز دارا می باشد، چنان که کیفیّت شهادت خود را پیشگویی کرد. صفت دیگر ایشان (ع) عقیله است که ابن عبّاس به او داده است. همچنین مفسّری بی بدلیل است؛ زیرا خطبه های آن حضرت(س) آکنده از آیات قرآنی است.

۱۵۰۸.

جایگاه اعتصام به خدا در کلام امام سجاد علیه السلام (1)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقی مصباح

منبع: معرفت سال بیست و سوم آذر ۱۳۹۳ شماره ۲۰۴

کلیدواژه‌ها: اسباب توسل اعتصام احساس نیاز به خدا

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۱۹ تعداد دانلود : ۶۹۶

این مقال شرحى است بر مناجات معتصمین امام سجاد علیه السلام. ازآنجاکه انسان بیشتر نیازهاى خود را مستقیما به وسیله اسبابى که در اختیار دارد تأمین مى کند، خود را نیازمند آن اسباب مى پندارد. ازاین رو، گمان مى کند از مسبب الاسباب بى نیاز است. به همین دلیل، وقتى نعمت هاى بى کران الهى در اختیار ماست و نیازهاى ما را برطرف مى کند، و با اسبابى در اختیار خود، مشکلات خود را برطرف مى کنیم، خود را بى نیاز از خدا مى پنداریم. این امر ناشى از غفلت و جهل به این حقیقت است که خداى قادر متعال، نیازها و حوایج ما را برطرف مى کند. این در حالى است که خداى متعال همواره از ما مى خواهد که به اسباب ظاهرى اعتماد نکنیم؛ چون اختیار آن اسباب نیز در دست خداست؛ تا او اراده نکند، کارى از آنها ساخته نیست. به همین دلیل، امام سجاد علیه السلام سفارش مؤکد دارند که نباید به غیر خدا امید بست، ما محتاج خداى متعال هستیم.

۱۵۰۹.

راهکارهای تمیز مشترکات و توحید مختلفات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سهیلا پیروزفر فاطمه رضاداد

منبع: علوم قرآن و حدیث سال چهل و ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۹۳

کلیدواژه‌ها: علم رجال تمیز مشترکات توحید مختلفات

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث حدیث شناسی

تعداد بازدید : ۲۷۳۶ تعداد دانلود : ۱۱۶۶

شناسایی سلسله راویان واقع در اسناد برای کشف صحت و سقم سند به منظور بهره گیری از حدیث ضروری است. از جمله مشکلاتی که در اسناد روایات به چشم می خورد، تکرار نام هایی است که قابل انطباق بر دو یا چند راوی است. از سویی دیگر برخی از راویان در اسناد روایات با عناوین و اسامی گوناگون یاد شده اند. عناوین متعددی که همگی حکایت از یک شخص دارد. بحث تمیز مشترکات و توحید مختلفات و یکسان سازی راویان متعدد در شناخت راوی و تحلیل و ارزیابی سند روایت توسط دانشمندان با شیوه های خاصی صورت می گیرد. رجالیان بخشی از تلاش های خود را به این موضوع اختصاص داده و راه هایی از جمله توجه به طبقه راوی، وجود عناوین به طور مستقل در کتاب های رجالی به خصوص رجال نجاشی؛ اختلاف در طریق و راوی کتاب بودن، وجود اختلاف در راوی و مروی عنه؛ آگاهی از کنیه ها، لقب ها و موقعیت جغرافیایی شهرها، توجه به تصحیف های احتمالی و... را از جمله راهکارهای تمیز مشترکات و توحید مختلفات دانسته اند.

۱۵۱۰.

اصول اخلاقی اقتصادی در عرصة توزیع از دیدگاه قرآن و احادیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رقیه ابراهیمی زاد جویمی فرج تلاشان

منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال پنجم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: اسلام قرآن توزیع حدیث اخلاق اقتصادی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۶۲ تعداد دانلود : ۷۱۷

توزیع یکی از شاخصه های مهمّ اقتصاد در هر جامعه ای است، به طوری که نسبت شایسته بین تولید، مصرف و توزیع در هر اقتصادی یک ضرورت به شمار می رود. یکی از اصول موجود در علم اقتصاد متعارف، اصل توزیع می باشد که به نظر می رسد چنین اصلی بسیاری از آموزه های اسلامی همچون نهی از احتکار، تقسیم سرمایه و امر به میانه روی در توزیع و... را به چالش بکشد. لذا این مقاله با روش تحقیق تحلیلی توصیفی به بررسی آموزه های قرآنی و روایی در حوزة توزیع می پردازد و در جستجوی پاسخی مناسب برای مهم ترین اصول اخلاقی اقتصادی در عرصة توزیع است.

۱۵۱۱.

بررسی براهین خداشناسی در کلام امام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اقدس یزدی سیده مریم حسینی

منبع: پژوهش های فلسفی - کلامی سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۶۲)

کلیدواژه‌ها: عقل خداشناسی برهان امام علی (ع)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی توحید و اوصاف الهی در روایات

تعداد بازدید : ۱۸۱۴ تعداد دانلود : ۷۶۸

اثبات وجود مبدأ هستی از اصیل ترین دغدغه های فلسفی تفکر بشری بوده است و یکی از مهم ترین مباحث فلسفی به شمار می رود. از نظر امام علی (ع) سرلوحه دین شناخت خداوند است؛ زیرا سایر مبانی اعتقادی انسان بر بنای شناخت توحیدی او استوار می گردد و اگر انسان در این مسئله شناخت درستی داشته باشد، می تواند در سایر مراحل کمالی گام های درست و محکمی در مسیر سعادت غایی بردارد. امام علی (ع) که خود عالی ترین مرتبه شناخت را نسبت به خدای متعال داشته اند، در این مسئله کلمات گران بهائی را برای ما به یادگار گذاشته است. در این نوشتار سعی بر این است تا براهین اثبات وجود خداوند را از منظر امام علی (ع) مورد بررسی قرار دهیم. ایشان در عباراتی ما را به توجه و تدبّر در مخلوقات و چگونگی ساختار وجودی آن ها رهنمون می شوند تا بتوانیم از نظم و هماهنگی و تغییر و حدوث آن ها پی به وجود خالقی عالم، دانا و حکیم ببریم که خود از حرکت و حدوث مبرّا باشد. هم چنین امام در براهین دیگری مثل برهان علیت و صدیقین و... وجود خداوند واجب الوجود، بسیط، مطلق و بی نیازی را معرفی می کنند که همه موجودات به او وابسته و نیازمند هستند.

۱۵۱۲.

بازخوانی احادیث جری و بطن با تأملی بر مباحث روایی المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: غلامعلی عزیزی کیا

منبع: قرآن شناخت سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی تأویل باطن تطبیق المیزان جری فراتر از تفسیر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۸۶ تعداد دانلود : ۶۰۲

از بایسته های حدیث پژوهی، چگونگی طبقه بندی احادیث ذیل آیات قرآن کریم است. پیش از علامه طباطبایی، عالمان قرآن پژوه و حدیث پژوه به بیان نکاتی در باب فهم احادیث ذیل آیات پرداخته و بخشی از مباحث مربوط را بازگفته اند؛ اما هیچ یک از آنان به تفصیل و در حد و اندازه المیزان سخن نگفته اند. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی بوده، هدف از آن ارائه تعاریفی نسبتا جامع از جری و تطبیق و باطن و تأویل با بازخوانی احادیث جری و بطن و تأملی بر مباحث روایی المیزان به منظور شناسایی احادیث بیانگر جری و باطن قرآن است. حاصل پژوهش اینکه جری عبارت است از: بیان مصداق های آیه اعم از مصداق برتر و روزآمد و غیر آن، که در زمان نزول مخفی بوده است و باطن نیز عبارت است از بیان معانی توسعه یافته فراتر از ظاهر الفاظ و عبارات آیات و نیز بیان لایه های معنایی (معانی دقیق تر و مخفی) آیات قرآن. با این تعاریف می توان برخی احادیث مندرج در تفاسیر روایی را به لحاظ نسبت آن با تفسیر قرآن، سنخ شناسی و طبقه بندی کرد.

۱۵۱۳.

اصول و روش های کاربردی آموزش معاد در آموزه های اهل بیت (علیهم السلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی ایزدی سید سجاد طباطبایی نژاد

منبع: تربیت اسلامی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: معاد آموزه های معصومان (ع) اصول و روش های آموزش معاد

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۴۸ تعداد دانلود : ۷۵۹

در این مقاله تلاش شده است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ابتدا مجموعه ای از اصول و روش های آموزش معاد از احادیث اهل بیت (ع) استخراج شده، سپس با بهره گیری از یافته های دانش تعلیم و تربیت، تفسیر و تحلیل گردند. اصول «مخاطب شناسی»، «انگیزش مخاطب»، «نهادینه ساختن آموزه ها در ذهن مخاطب»، «عینیت بخشی»، «استفاده از فرصت ها» و «جاری ساختن یاد معاد و قیامت در زندگی» از جمله مهمترین این اصولند. این اصول در این روش ها به کار گرفته شده اند: «نیاز سنجی و شناخت حساسیت ها»، «توجه به عوامل غیرمعرفتی»، «سؤالی»، «کرامت بخشی»، «تنظیم و دسته بندی مطالب»، «قرینه گویی»، «تذکر»، «موعظه» و «محاسبه نفس».

۱۵۱۴.

بررسی تطبیقی جایگاه و چگونگی ذکر صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله در احادیث فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی اکبر کلانتری

منبع: سفینه سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴۵ «ویژه حدیث»

کلیدواژه‌ها: صلوات شیعه اهل سنت پیامبر (ص) آل پیامبر (ص)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر

تعداد بازدید : ۱۰۶۳ تعداد دانلود : ۶۵۱

درود فرستادن برپیامبر صلی الله علیه و آله و خاندان او:، از ذکرهای مهم و پراستعمالی است که در امت اسلامی، جایگاهی رفیع و بی بدیل دارد. این ذکر، درروایات اهل سنت، با عبارت های گوناگون و عمدتا به چهار صورت نقل شده که یکی از این صورت ها، مشهورتر و به نظر آنان از اعتبار بیشتری برخوردار است، ولی دامنه این اختلاف در میان شیعه کمتر است و به هر حال می توان با بررسی بیشتر در این زمینه و رفع برخی ابهامات، از این عامل به ظاهر اختلافی، در راستای وحدت جامعه اسلامی، بهره برد.

۱۵۱۵.

علم مختلف الحدیث در اهل سنت؛ زمینه ها و علل پیدایش

نویسنده: سید محسن موسوی سید مهدی موسوی

منبع: حسنا سال ششم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۲

کلیدواژه‌ها: حدیث اهل سنت احادیث متعارض علم مختلف الحدیث اهل کلام

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۵۵ تعداد دانلود : ۸۸۸

وجود احادیث به ظاهر متعارض و نیز طعن و سرزنش های اهل کلام نسبت به اهل حدیث، مبنی بر نقل احادیث متناقض و متخالف با شرع و عقل توسط آنها، محدثین را بر آن داشت که به تألیف کتب خاصی همت گمارند که متضمن جمع اخبار و حلّ و رفع تناقض از چهره روایات باشند. این جمع و حلّ اختلاف، به شکل های گوناگونی از جمله ترجیح روایتی بر معارض آن، یا حمل بر ناسخ و منسوخ بودن، امکان پذیر است. هرچند آثار این محدثین در مورد جمع بین روایات و حلّ تعارض میان آنها خالی از اشکال نیست؛ ولی در نوع خود خدمت بزرگی به ساحت حدیث نبوی برشمرده می شود. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی، در صدد تبیین مهمترین زمینه ها و عوامل پیدایش و توسعه علم «مختلف الحدیث» و بررسی برخی از مهمترین فعالیت های محدثین اهل سنت در این زمینه است.

۱۵۱۶.

کاربست روش پرسش و پاسخ در تبیین عقاید (در قرآن و حدیث)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: رضا برنجکار علی عباس آبادی

منبع: حدیث اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: روش شناسی عقاید پرسش و پاسخ روش تبیین

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۷۳ تعداد دانلود : ۷۴۲

تبیین اعتقادات در متون اسلامی، از اصول ویژه ای پیروی می کند و بر روش های متعددی استوار است. یکی از روش های نسبتاً پربسامد در لسان قرآن و روایات، روش به کارگیری پرسش و پاسخ است. این روش، به دلیل اینکه ذهن مخاطب را به تحرک وا می دارد و او را درگیر با مسئله می کند، دارای اثربخشی فوق العاده ای نیز می باشد. بهره گیری از پرسش و پاسخ خود دارای شیوه های متعددی است، از جمله: پاسخ دادن به پرسش های صریح مخاطب، پاسخ دادن به پرسش های مقدّر مخاطب، ایجاد پرسش در مخاطب، طرح پرسش های انکاری و تغییر و جهت دهی پرسش مخاطب.

۱۵۱۷.

کاربرد واژه «آیه» در روایات شیعه با عنایت به صحیحه هشام بن سالم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کریم پارچه باف دولتی فاطمه قندالی

منبع: علوم حدیث سال ۱۹ زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۷۴) 99 - 115

کلیدواژه‌ها: آیه عد الآی روایات شیعه عبارات قرآنی صحیحه هشام بن سالم

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۹۶

واژه «آیه»، یکی از تقسیم بندی های قرآنی مستند به خود قرآن است که در متن کلام الهی نیز به کار رفته است. این واژه، معانی و استعمالات مختلفی دارد که در روایاتی از معصومان(ع) برخی از این کاربردها ملاحظه می شود. این مقاله درصدد واکاوی معانی این واژه و کاربردهای آن در روایات شیعه است. از جمله، حدیث هشام بن سالم که در ظاهر، دلالت دارد قرآن کریم مشتمل بر هفده هزار آیه است. اختلاف میان آن رقم و تعداد آیات قرآن، دانشوران علوم قرآن و حدیث را به تکاپوی رفع مشکل حدیث انداخته و راه حل هایی چون تأویل حدیث و حمل آن بر وحی بیانی، وحی غیرقرآنی و نسخ تلاوت را پیموده اند. در این مقاله نشان داده شده است اساساً به چنین توجیهاتی نیاز نیست و یکی از کاربردهای این واژه در روایات، بخشی از یک آیه کامل می باشد که به طور تقریبی می توان آن را معادل «عبارت» معنا کرد.

۱۵۱۸.

نقش ولی فقیه در تحقق جامعه قرآنی

نویسنده: سمیه کلهری

منبع: احسن الحدیث بهار و تابستان ۱۳۹۳ پیش شماره ۲ 77-90

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۲۳۲

۱۵۱۹.

خیال مهار نایافته: تبیین مدل نظری عملکرد «أمل» بر اساس منابع اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حمید رفیعی هنر

منبع: علوم حدیث سال ۱۹ زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۷۴) 136 - 161

کلیدواژه‌ها: أمل أمانی آرزو عقل جهل مدل

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۷۳

أمل(آرزو) یک سازه روان شناختی است که نقش آن در نوع شخصیت، هویت یابی، پیشرفت، و مقابله با تنش ها در روان شناسی مورد بررسی قرار گرفته است اما کمتر به تبیین ماهیت خودِ این سازه و نحوه عملکرد آن پرداخته شده است. محقق در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی با هدف تبیین ماهیت سازه مذکور و نحوه عملکرد آن، ابتدا بر اساس منابع اسلامی به مفهوم شناسی أمل و تبیین روان شناختی آن پرداخته، سپس در قالب یک مدل نظری در پی کشف مؤلفه های به هم مرتبط سازه أمل و تبیین مکانیزم عملکردی آن برآمده است. یافته ها حکایت از آن دارد که مدل عملکردی أمل از دو فرآیند در هم تنیده رویکردیِ عقل مدار و اجتنابیِ جهل مدار تشکیل شده است که بسته به نوع فعال بودن هر یک از دو حلقه مذکور، فرد به یکی از سه فرآیند «بسط أمل»، «قصر أمل» و یا «طول أمل» روی خواهد آورد .

۱۵۲۰.

سیاق لغوی: مفهوم و کارکرد آن در فهم حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قاسم بستانی نصره باجی

منبع: علوم حدیث سال ۱۹ زمستان ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۷۴) 3 - 25

کلیدواژه‌ها: حدیث سیاق سیاق لغوی کشف معنا

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۱۰۰

از دیرباز دانشمندان اسلامی و به خصوص فقیهان، در صدد کشف راه ها و روشهای متعدد فهم حدیث، یکی از دو منبع اصیل فکر و عمل اسلامی بوده اند، از جمله این راه ها و روشها، دقت در سیاق لغوی متن حدیث است و علما از سیاق در کشف معنا، شناخت انواع علل و موانع فهم حدیث، حذف، اصلاح و تنقیح احادیث آسیب دیده بهره جسته اند و عدم ملاحظه این روش، گاهی منجر به معانی غیر مراد از حدیث می گردد.در این مقاله، که به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل و تبیین داده هاست، ابتدا به تعریف سیاق و انواع آن و اهمیت آن در فهم کلام، و سپس نحوه کاربرد سیاق لغوی در تبیین و فهم بهتر و صحیح حدیث، و ابعاد آن، یعنی سیاق کلمات و سیاق جملات پرداخته می شود و ضمن آن به مباحث مرتبط اشاره می شود تا به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که سیاق لغوی چه نقش مهم در فهم متن حدیث دارد.

درخت حوزه‌های تخصصی