درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۹۶۱ تا ۹۸۰ مورد از کل ۱۳٬۷۷۵ مورد.
۹۶۱.

بررسی و تحلیل تغییرات ساخت واژی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال ۱۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 85 - 108

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم معناشناسی ساخت واژی مشتق و عدد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۲۲
تغییرات ساخت واژی در برخی از آیات قرآن کریم به وضوح مشاهده می شود. به گونه ای که در این آیات، واژگانی با ریشه ای یکسان، اما ظاهر و هیئتی متفاوت قرار دارند. یافته ها و نتایج پژوهش حاضر بیانگر این است که توجّه به سیاق آیات و بررسی موضوع و همچنین توجّه به واژگان آیات، نقش به سزایی در کشف علّت و کاربرد آن واژه دارد و این نکته را می رساند که انتخاب واژگان در قرآن کریم، از جانب حکیم و علیمی است که دارای بیانی فصیح و حکیمانه است و بررسی این نکات، بر اعجاز قرآن تاکید می کند و بسیاری از شبهات دشمنان و مخالفان را از بین خواهد برد. پژوهش حاضر به دنبال کشف علّت تغییرات ساخت واژی در دو مولّفه مشتقّات و عدد می باشد. و قصد دارد علّت به کار رفتن هر یک از این واژگان و تفاوت معنایی و مفهومی آن ها را در آیات مورد بحث، به روش تحلیلی- توصیفی و بر اساس سیاق آیات و با توجّه به علم واژه شناسی و نکات تفسیری، بررسی کند. برای رسیدن به این هدف و کشف سوال مدّنظر، جمعا پنج نمونه از تغییرات ساخت واژی در آیات قرآن کریم انتخاب شده و با بررسی سیاق و لغت شناسی آن واژگان، به کشف علّت تفاوت این واژگان با یکدیگر پرداخته می شود.
۹۶۲.

واکاوی مفهومی «أسماء» در کاربست آیه «وَ عَلَّمَ آدَمَ الأسماء»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال ۲۷ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۲) 5 - 22

کلیدواژه‌ها: آیه 31 سوره بقره أسماء معنای اسم تعلیم أسماء برتری آدم آفرینش آدم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۲۰۳
مفسّران در طول چهارده قرن پس از نزول قرآن، معانی مختلفی برای واژه «أسماء» در آیه 31 سوره بقره بیان کرده اند. گروهی آن را به معنای «نام ها و علامات اشیاء یا مخلوقات» گرفته اند، گروهی دیگر به ضمایر موجود در آیه مثل «هُم» (در عَرَضَهُم) و «هؤلاء» توجه نموده اند و آن را به «نام های فرشتگان» یا «نام های فرزندان آدم» معنا نموده اند، برخی دیگر سیاق را مدّ نظر قرار داده و آن معانی را سبب برتری آدم ندانسته و «أسماء» را به «نام های خداوند» یا «صفات الهی» معنا نموده اند، و برخی دیگر، معانی دیگر. این نوشتار، به بررسی معنای «أسماء» در این آیه از چهار منظر می پردازد: لغت، سیاق آیات قبل و بعد، ارتباط با آیات هم موضوع و احادیث مرتبط با آیه. بر این اساس، «ویژگی ها» مناسب ترین معنای قابل برداشت است؛ همان صفات برتری که ویژه انسان است و او را بر ملائک برتری می بخشد؛ معنایی که با ریشه لغوی هماهنگ تر و با آیاتی که این واژه در آنها به کار رفته، سازگارتر است.
۹۶۳.

تحلیل نظری غرر آیات در آرای قرآن پژوهان با رویکرد اخلاقی و تربیتی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال ۲۷ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۲) 107 - 128

کلیدواژه‌ها: آیا ت غرر آیا ت جواهر افضل و فاضل کلید و مفتاح توحید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۲۴۲
یکی از مسائلی که در طول تاریخ نظر عده ای از قرآن پژوهان و مفسران را به خود جلب نموده، بحث در زمینه مفاهیم، مضامین و آیات و سوره های بنیادین و کلیدی قرآن کریم است که نقشی اصیل، مرجع و گاه جامع در تفسیر برخی آیات دیگر دارند. این دغدغه در میان آنان منجر شد که هر یک، اصطلاحاتی را برای این مفاهیم و آیات و سوره ها برگزینند. این تحقیق با روش تحلیلی، به کتاب ها و آثار قرآن پژوهان از قرن پنجم هجری تا دوره معاصر مراجعه و اصطلاحات متعدد در این زمینه را استخراج و تحلیل نموده و به چیستی و مؤلفه های عناوین وضع شده توسط آنان پرداخته و به برخی نکات اشتراک و افتراق آنها دست یافته است. بررسی ها نشان داد که با شش واژه برای نشان دادن مفاهیم و آیات برگزیده قرآن مواجهه ایم که عبارت اند از: 1- محکم، 2- جواهر، 3- افضل و فاضل، 4- کلید، 5- مضامین اصلی، 6- غرر آیات. یکی از مؤلفه های مشترک همه اصطلاحات شش گانه «توحید» است که مهم ترین مبنای تربیت اخلاقی قرآن می باشد.
۹۶۴.

خوانش تفسیری آیه «وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِها ...» در تفاسیر المنار، المیزان و تسنیم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۹ ۵۲-۲۷

کلیدواژه‌ها: آیه 24 یوسف همت همّ وحدت متعلق تعدد متعلق برهان رب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۲۶۹
پیوند مضمون آیه «وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها لَوْلا أَنْ رَأی بُرْهانَ رَبِّه ...» با عصمت حضرت یوسف× موجب افزایش توجه مفسران فریقین به مضمون آن شده است. مقاله حاضر که به شیوه توصیفی تحلیلی نگارش یافته به دنبال شناسایی رویکرد مفسران تفاسیر: المنار، المیزان و تسنیم در مورد متعلق اراده یوسف× و زلیخا است. نتیجه برآمده از مباحث مقاله چنین است: این سه مفسّر، در حالی که در نفی دیدگاه منکران عصمت حضرت یوسف× و نقد مستندهای روایی آنان، اتفاق نظر دارند اما در تعیین متعلق اراده این پیامبر الهی و زلیخا، دچار اختلاف هستند؛ به گونه ای که مؤلف تفسیر المنار، بر تعدد متعلق آن دو تاکید دارد؛ در حالی که مؤلفان دو تفسیر دیگر، بر وحدت متعلق اراده آنها؛ یعنی اراده سوء پافشاری می نمایند؛ با این تفاوت که زلیخا، در جهت تحقق آن نیز کوشا بوده اما سرانجام ناکام ماند ولی حضرت یوسف× به جهت برخورداری از برهان ربّ، نه تنها برای عملیاتی کردن آن، کوششی ننمود، بلکه از قصد به آن نیز دور بوده است.
۹۶۵.

بررسی و نقد مدخل های ثواب و عقاب و بهشت و دوزخ در دو دایره المعارف قرآنی خاورشناسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱شماره ۴۸ 185 - 211

کلیدواژه‌ها: دایره المعارف قرآن دانشنامه قرآن خاورشناسان بهشت و دوزخ ثواب و عقاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۲ تعداد دانلود : ۲۹۳
دایره المعارف قرآن لیدن و دانشنامه قرآن الیور لیمن از مهم ترین پژوهش های قرآنی خاورشناسان است که با هدف ارائه معارف قرآن کریم به مخاطبان تالیف شده اند. در این دو دایره المعارف هر چند ادعا می شود که دقیق و منصفانه تدوین شده اند اما در آنها خطاهای روشی و محتوایی متعددی به چشم می خورد. این مقاله درصدد است تا به روش توصیفی و تحلیلی و با استناد به مصادر معتبر اسلامی و استدلال های متقن قرآنی به بررسی مدخل های ثواب و عقاب و بهشت و جهنم در این دو دایره المعارف بپردازد و به این سوال اساسی پاسخ دهد که کاستی ها و اشکالات مقالات بهشت و جهنم و ثواب و عقاب چیست؟. بر اساس مهم ترین یافته های این پژوهش، همپوشانی برخی مدخلها با یکدیگر، استناد به منابع غیر اصیل یا نامعتبر، ناسازگاری و ناهمخوانی محتوای مقالات با یکدیگر از مهم ترین اشکالات روشی، و القای اثرپذیری و پیروی تعالیم قرآنی از تعالیم پیشین، فرشته انگاری ابلیس، تصویرپردازی جسمانی از بهشت و جهنم، ارائه سیمایی خشن و نامتعادل از مسئله کیفر و پاداش در قرآن و تبیین نادرست از ربط و نسبت اختیار انسان با حاکمیت خداوند و نیز ارتباط شیطان با دوزخ از مهم ترین اشکالات محتوایی مقالات این دو دایره المعارف در مسئله مورد بحث است که نشان می دهد نویسندگان نتوانسته اند به فهم دقیقی از معارف اعتقادی قرآن دست یابند.
۹۶۶.

قرآن و دعوت اهل کتاب به توحید کلمه؛ با تأکید بر دلالت تفسیری آیه 64 آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۰ ۱۲۴-۱۰۵

کلیدواژه‌ها: آیه 64 آل عمران تفسیر کلامی توحید دعوت اهل کتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۴ تعداد دانلود : ۲۴۵
آیه 64 آل عمران بعد از تبیین توحید، بیان انحراف، تهدید و قهر در آیه مباهله، با روش مهرورزانه ای به تعامل میان خداباوران بر سه اصل توحید، ربوبیت الهی و پرهیز از شرک در نظر و عمل تأکید دارد. قرآن در مقابل واقعیت های تحریف شده در تعالیم پیامبران گذشته با استدلال ایستادگی و اعتقاد به تثلیث و تصلیب و فرزندخواندگی حضرت مسی× را نفی نموده است. بررسی آیه فوق نشان می دهد پس از جریان مباهله و عقب نشینی بزرگان مسیحیت و قبول جزیه، با خطاب «یا أَهْلَ الْکتَابِ تَعَالَوْا إِلَی کلِمَهٍ سَوَاءٍ بَینَنَا وَ بَینَکمْ» آنان را به گوهر مشترک بین ادیان؛ یعنی توحید و نفی شرک و ربوبیت غیرخدا و تسلیم در برابر حق دعوت نموده است. از این رو می توان با تکیه بر این آیه، روابط و تعامل سازنده با تأکید بر مشترکات را بنا نهاد و هر آنچه که تخاصم و تحقیر در راه دعوت است را به بنیانی استوار از مبانی مشترک در روابط، به کناری نهاد. از سوی دیگر محتوای این آیه شئونات مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسان که با وضع قوانین اجتماعی همراه است را نیز شامل است و بر اثبات مالکیت حقیقی و نفی ربوبیت غیرخدا و زدودن شرک از اندیشه و رفتار و تحقق امت واحده اسلامی دلالت دارد.
۹۶۷.

بررسی تفسیری شبهات عارض بر آیه 101 انعام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۱ ۱۹۴-۱۷۹

کلیدواژه‌ها: آیه 101 سوره انعام مفسران مشرکان همسر فرزند برای خداوند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۲۵۵
موضوع این جستار، بررسی و تحلیل شبهه چند وجهی عارض بر استدلال آیه 101 سوره انعام در خصوص «تعلیل عدم امکان وجود فرزند برای خداوند به نداشتن همسر، به رغم آفرینش عیسی(ع) بدون پدر و آدم(ع) بدون پدر و مادر و طبیعتاً حصول تشکیک در قدرت پروردگار و نارسانمایی ظاهری آیه در پاسخگویی به مشرکان و کافران معتقد به فرزند برای خداوند» می باشد؛ شبهه ای که هم به لحاظ معرفتی و هم از حیث بلاغی با برخی معارف و و اجزاء ساختار اعجازآمیز بیانی قرآن در تعارض می نماید. هدف، یافتن منشاء شبهه و تلاش برای یافتن توجیهی وحیانی، عقلانی و تاریخی مناسب در خصوص این شبهه می باشد. روش تحقیق، کتابخانه ای، توصیفی و تحلیلی است. از جمله نتایج و یافته های پژوهش آن که دوعلت ذومراتب بودن استدلال و بطان بودن آن و نزول قرآن به زبان قوم و فرهنگ زمانه علل اصلی شبهه نمائی آیه و تعارض ظاهری آن با بلاغت اعجاز آمیز قرآن کریم است؛ که با در نظر گرفتن این عوامل و سایر علوم لازمه تفسیر به ویژه سیاق جملات و آیات، نه تنها شبهه چند وجهی مورد نظر برطرف شده، بلکه سیمای تابان دیگری از آیه جلوه گری خواهد کرد که به قول فخر رازی، جمله خلایق از اولین و آخرین انسانها قادر به ارائه چنین استدلالی در بی نیازی خداوند از فرزند نخواهند بود.
۹۶۸.

تفسیر آیه 103 سوره انعام در تفاسیر فریقین با بهره گیری از بلاغت ساختار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۱ ۲۲۸-۲۱۳

کلیدواژه‌ها: تفسیر تطبیقی رؤیت خدا ادراک البصر 103 انعام بلاغت قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۶ تعداد دانلود : ۲۷۳
مفسّران در تفسیر «لا تُدْرِکُهُ الأبْصارُ» در آیه 103 سوره انعام اختلاف کرده اند. برخی، ظاهر آیه را ناظر به نفی رؤیت ظاهری خدا تفسیر کرده اند و برخی دیگر بر پایه مذهب کلامی خودشان، دلالت آیه را بر این مطلب منکرند. گذشته از نگاه کلامی، تفسیر درست این آیه بر پایه اصول تفسیر ادبی آیه کدام است؟ نقش مهمّ این آیه در مباحث اعتقادی، تفسیر فرامذهبی آن را ضروری می نماید. در این میان، نقش اساسی گزینش واژگان و بلاغت جمله در فهم گسترده آیات قرآن نشان داده می شود. در این نوشتار، تفسیر این آیه با روش تحلیلی – انتقادی و با رویکرد ادبی انجام شده است. با توجه به واژه پژوهی و نیز با استناد به قواعد ادبی به کارگرفته شده در این آیه و ساختار ویژه آن، هم ادراک و رؤیت ظاهری خدا و هم ادراک عقلی و وهمی، نفی می شود. نه بصر به معنای خصوص چشم و نه ادراک بصر تنها به معنای دیدن ظاهری است؛ بلکه ادراک بصر یعنی رسیدن و دریابیدن هر آنچه در انسان و مانند او سبب ظهور و بروز می شود، چه با چشم سر و قوّه بینایی ظاهری باشد، چه با چشم دل و نیروی باطنی روح که عبارت است از عقل، وهم و قلب.مفسّران در تفسیر «لا تُدْرِکُهُ الأبْصارُ» در آیه 103 سوره انعام اختلاف کرده اند. برخی، ظاهر آیه را ناظر به نفی رؤیت ظاهری خدا تفسیر کرده اند و برخی دیگر بر پایه مذهب کلامی خودشان، دلالت آیه را بر این مطلب منکرند. گذشته از نگاه کلامی، تفسیر درست این آیه بر پایه اصول تفسیر ادبی آیه کدام است؟ نقش مهمّ این آیه در مباحث اعتقادی، تفسیر فرامذهبی آن را ضروری می نماید. در این میان، نقش اساسی گزینش واژگان و بلاغت جمله در فهم گسترده آیات قرآن نشان داده می شود. در این نوشتار، تفسیر این آیه با روش تحلیلی – انتقادی و با رویکرد ادبی انجام شده است. با توجه به واژه پژوهی و نیز با استناد به قواعد ادبی به کارگرفته شده در این آیه و ساختار ویژه آن، هم ادراک و رؤیت ظاهری خدا و هم ادراک عقلی و وهمی، نفی می شود. نه بصر به معنای خصوص چشم و نه ادراک بصر تنها به معنای دیدن ظاهری است؛ بلکه ادراک بصر یعنی رسیدن و دریابیدن هر آنچه در انسان و مانند او سبب ظهور و بروز می شود، چه با چشم سر و قوّه بینایی ظاهری باشد، چه با چشم دل و نیروی باطنی روح که عبارت است از عقل و وهم.
۹۶۹.

تبیین رابطه توحید افعالی با اختیار انسان مبتنی بر نظریه امر بین الامرین

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۹ 117 - 137

کلیدواژه‌ها: انسان توحید افعالی اختیار جبر تفویض امر بین الامرین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۱۷۴
توحید افعالی یکی از شاخه های توحید نظری است که توحید در خالقیت، ربوبیت، رازقیت، حاکمیت و مالکیت، شعب آن شمرده می شوند. از آن جایی که هر کدام از این شعب، به خصوص توحید در خالقیت با اختیار انسان مرتبط است، در تبیین رابطه توحید افعالی با اختیار انسان، اشاعره با استناد به آیات دال بر عمومیت افعال خداوند، انسان را موجودی مختار نمی دانند. معتزله توحید افعالی را می پذیرند، اما افعال اختیاری انسان را از فعل خدا نمی دانند و فقط به خود انسان نسبت می دهند. شیعیان امامیه به تبعیت از اهل بیت (عل) هر دو دیدگاه را نادرست می دانند و به دیدگاه سومی بنام امر بین الامرین قائلند که از تبعات منفی دو دیگاه دیگر مبرا است. این نوشته در صدد تبیین رابطه توحید افعالی با اختیار انسان با تاکید بر نظریه امر بین الامرین و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و شیوه تفسیری قرآن به قرآن و استفاده از تفسیر روایی به روش توصیفی- تحلیلی در راستای ارایه تبیینی معقول از ارتباط توحید افعالی با افعال اختیاری انسان است، بدون این که جبر و یا تفویض پیش بیاید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که با تکیه بر قاعده فاعل تسبیبى و فاعل مباشرى یا فاعل قریب و فاعل بعید (علت های طولی)، قاعده ترتب ایجاد بر وجود، قاعده عینیت هستى امکانى با ربط به مبدأ اعلى، قاعده مظهریت هستی امکانی از خالق، به صورت منطقی رابطه توحید افعالی به نحو عام با افعال انسان بدون افتادن در دام جبر یا تفویض قابل تبیین است.
۹۷۰.

ارزیابی و نقد شبهه تبعیض جنسیّتی در مجازات حدّ دیات در مجازات های اسلامی

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۷) 259 - 278

کلیدواژه‌ها: شبهه مجازات حدود قصاص جنسیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۴۶
یکی از مباحث مهم و سرنوشت ساز جوامع انسانی که تأمین کننده ی امنیت و آسایش جامعه است و رسالت پیشگیری از جرم را بر عهده داشته و دارد مسأله ی مجازات است. ولی از چند دهه ی اخیر مجازات های اسلامی مورد طعن و نقد بسیاری از به اصطلاح حامیان حقوق بشر در داخل و خارج از مرزهای اسلامی واقع شده اند که شایسته است مورد بررسی قرار گرفته و به آن ها پاسخ داده شود. از آنجا که احکام دین و قوانین الهی همیشه با اهداف مختلفی مورد نقد بوده و هست، بطور ویژه در سال های اخیر، یکی از انتقاداتی که بسیار مطرح است، تبعیض جنسیتی در مجازات اسلامی به خصوص در امر قصاص ودیه است. نوشتار پیش روی بر آن است به بررسی این شبهه و ابعاد مختلف آن بپردازد. در این راستا تلاش گشت تا صور مختلفی مورد بررسی قرار گیرد .بررسی ابعادی مانند جایگاه علمی زن و مرد، مقام الهی و معنوی زن و مرد در کمال انسانی و همچنین تاثیر گذاری اقتصاد، در کانون خانواده و جامعه و وجود تمایزاتی که در این راستا می تواند وجود داشته باشد. و اینکه این تمایزات در چیست و به چند دسته تقسیم میشوند. در پژوهش پیش روی با نگاهی تحلیلی و توصیفی بیشتر به بررسی این تفاوت ها از لحاظ بازده اقتصادی و مالی پرداخته خواهد شد
۹۷۱.

عقاید بنیادین مسیحیت در بوته نقد مفسران قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 77 - 94

کلیدواژه‌ها: تفسیر تثلیث تجسد مسیح الهیات مسیحی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۲۷۰
نظر به رسالتی که مفسران قرآن کریم در بیان معنا و مراد آیات کریمه قرآن دارند، در این تحقیق، آراء ایشان در بیان و فهم آیاتی از قرآن که به نقد افکار و عقاید بنیادین مسیحی متعرض شده اند، مورد کاوش و ارزیابی قرار گرفته است. تبیین و ارزشیابی نظرات مفسران قرآنی در این موضوع، می تواند به فهم بهتری از این آیات قرآن منجر شده و برخی ابهامات و پرسش-ها پیرامون آنها را روشن کند؛ علاوه بر آن، طیفی از دیدگاه های انتقادی نسبت به اعتقادات مسیحی را که کمتر به آن توجه شده است معرفی کند، چراکه با وجود برخی ایرادات، کمبودها و نارسایی ها، بسیاری از انتقادات مفسران قرآن مواردی قابل اعتناء و حائز توجه هستند. در این تحقیق، با تکیه بر تفاسیر متعدد و با روش تحلیلی، به پاسخ سؤالاتی پیرامون آیه شریفه 157 سوره نساء و آیات 17، 73 و 116 از سوره مبارکه مائده پرداخته شده و در ذیل آنها، نقدهای مفسران قرآن از اصول مسیحیِ تثلیث، تجسد و اتحاد و فدا مورد بررسی قرار گرفته است.
۹۷۲.

تحلیل چالش قرآن و هیئت بطلمیوسی در مسئله هفت آسمان

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۶) 281 - 305

کلیدواژه‌ها: هفت آسمان در قرآن منظومه بطلمیوسی افلاک بطلمیوسی مدار ستارگان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۳ تعداد دانلود : ۳۳۹
ماهیت و گستره آسمانها از مسائلی است که هم در آموزه های دینی و هم در تحقیقات تجربی مورد توجه بوده است. قرآن کریم در آیات متعددی از پدیده هفت آسمان سخن گفته و آن را نشانه ای از قدرت و علم الهی معرفی می کند. چیستی و مصداق هفت آسمان، از جمله مسائل مورد گفتگوی دانشمندان اسلامی بوده است. دسته ای از مفسران به تطبیق هفت آسمان با افلاک منظومه بطلمیوسی پرداخته و آن را متأثر یا بازگو کننده همان نظریه می دانند. مسئله ی محوری این پژوهش ، آزمون فرضیه تاثیرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه و به طور خاص، نظریه منظومه بطلمیوسی است. بهره گیری از روش مطالعه تطبیقی و به کارگرفتن شیوه میان رشته ای در آیات مربوط به هفت آسمان و افلاک بطلمیوسی نشان از این دارد که تفاوتهای جدی بین این دو در ماهیت، محتوا، تعداد، مخلوق بودن یا ازلی و ابدی بودن، ثابت یا متحرک بودن، وجود دارد. برخلاف نظریه بطلمیوسی، قرآن کریم نزدیکترین آسمان از هفت آسمان، را دارای ستارگانی می داند که آزادانه در حال حرکتند. این آسمان همچون دیگر آسمانها مخلوق الهی و دارای اجلی مشخص است. این در حالیست که بطلمیوس از وجود نه فلک که ستارگان به هشتمین فلک چسبیده اند و به تبع آن حرکت می کنند و ازلی و ابدی اند سخن می گوید. سیاق و قرائن موجود در آیات قرآن تایید می کند که آنچه از آسمانها تا به امروز کشف شده است همه، جزئی از آسمان اول بوده و بشر هنوز از ماهیت آسمانهای دیگر بی اطلاع است.
۹۷۳.

روش های تبلیغی قرآن کریم با تأکید برنگاه تحلیلی عهد جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۶ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیایی ۲۱)

کلیدواژه‌ها: روش های تبلیغی قرآن عهد جدید »تبلیغ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۲۳۳
برای تبلیغ پیام کارآمد، شناخت روش های کارآمد و هم جهت با مضمون آن پیام و نیز برای هدایت یکایک افراد جامعه شناخت فضای فکری آن جامعه ضروری است. از طرفی دیگر شاخص ترین منبع هدایت و رستگاری عالمیان و آدمیان قرآن کریم و عهد جدید می باشد . ازاین رو پژوهش در صدد است با روش توصیفی و تحلیلی، روش های تبلیغی قرآن کریم و عهدجدید را مورد بررسی قرار دهد و دراین باره به این سؤال اساسی پاسخ دهد که روش های تبلیغی قرآن با تأکید برنگاه تحلیلی عهدجدید کدامند؟ روش های تبلیغی قرآن و عهد جدید در یک تقسیم بندی کلی به روش های شناختی، عاطفی و رفتاری تقسیم می شوند. تبیین جهان بینی و باورها، افزایش سطح علم واگاهی افرادجامعه و حکمت از مهم ترین روش های تبلیغی شناختی و محبت و مهرورزی، موعظه حسنه ،الگوی حسنه و تبشیر و انذار از مهم ترین روش های عاطفی و مجادله احسن، فریضه سازی و قصه گویی ار روش های تبلیغی رفتار می باشند که قرآن کریم و عهد جدید علیرغم شباهت در برخی از این روش ها در بسیاری از روش ها ی تبلیغی با هم تفاوت های بنیادی دارند.و روش های تبلیغی قرآن نسبت به روش های تبلیغی عهدجدید کامل تر و جامع تر می باشند.
۹۷۴.

واکاوی معنای کافر در آیه جهاد کبیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۶ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیایی ۲۱)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم جهاد کبیر کافر عدو اطاعت آیه 52 سوره فرقان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۸ تعداد دانلود : ۳۶۸
عنوان جهاد کبیر در آیه «فَلاتُطِعِ الکافِرینَ وَجاهِدهُم بِهِ جِهاداً کَبیراً»(فرقان:52) آمده است. باتوجه به مکی بودن سوره فرقان و سیاق آیات مکی، جهاد کبیر، بسته جامعی از راهکارهای غیرنظامی مقابله با دشمنان است که جامعه اسلامی را در برابر هرگونه تهاجم و تسلط غیرنظامی، مصون می سازد. رسیدن به معنای «الکافِرینَ» در آیه جهاد کبیر، مسئله اصلی این پژوهش بوده؛ چرا که این آیه فرمان به عدم پیروی از آنان در مسیر انجام جهاد کبیر نموده است. هدف از انجام این پژوهش، ضمن بررسی نظرات مفسران فریقین در تبیین مفهوم کافر، ارائه نتایج تحقیق به آحاد جامعه اسلامی و مسئولان آن است تا در تصمیم سازی ها وتصمیم گیری ها مبنای عمل قرار گیرد. طبق یافته های این پژوهش، «کافر» در آیه جهاد کبیر به معنای کلی «دشمن فعال علیه منافع جامعه اسلامی» و شامل افراد و گروه های ذیل می شوند: مشرکان(منکران)، کافران اهل کتاب(ذمی و غیرذمی)، معاندان، منافقان، کافران مرتد، زنادقه(کافران جحود) و کافران حربی(منکران). در نتیجه مسئولان جامعه اسلامی موظف اند صرفاً با تکیه بر داشته های جامعه دینی خود با رویکرد جهاد کبیر اقدام به برنامه ریزی و انجام امور نمایند. روشی که در این تحقیق برای رسیدن به مطلوب از آن استفاده شده، روش تحقیق موضوعی درون قرآنی و مطالعه تطبیقی میان تفاسیر شیعی و اهل تسنن است.
۹۷۵.

تحلیل تفسیری رابطه آیه دحو الأرض با دانش بشری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۰ ۶۲-۴۹

کلیدواژه‌ها: آیه 30 نازعات تفسیر علمی دحوالارض آفرینش زمین حرکت زمین شکل زمین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۹ تعداد دانلود : ۳۳۳
ویژگی های زمین ازجمله مسائلی است که با اهدافی خاص در قرآن کریم و دانش بشری مورد توجه قرار گرفته است. «دحو الارض» نمونه ای از این ویژگی هاست که خدای متعال در سی امین آیه سوره نازعات با طرح آن، به مرحله ای از آفرینش زمین اشاره دارد. مفسران از دیرباز به فراخور دانش خویش یا با توجه به فهم مخاطبان و نیز منابعی که در اختیار داشتند، تفاسیر گوناگونی از دحوالارض ارائه داده اند. برخی بر پایه روایات آفرینش زمین، خروج زمین از زیر آب و گسترده شدن آن را تفسیر معتبری برای این آیه شمرده اند. گروهی نیز با استناد به معانی واژه دحو و استخدام دانش های جدید بشری، آن را اشاره به حرکت و شکل زمین دانسته اند. مطالعات میان رشته ای قرآن و نجوم و بررسی واژگانی «دحو» و پذیرش قاعده امکان استعمال لفظ در بیشتر از یک معنا در قرآن کریم و نیز بهره گیری از یافته های قطعی علمی در حوزه کیهان شناسی و حرکت اجرام آسمانی نتیجه می شود که دحوالارض به یک روند بسیار طولانی اشاره دارد که با جداشدن زمین از جرمی دیگر و پرتاب شدنش در فضا آغاز شده و تا به شکل کروی درآمدن و فراهم شدن شرایط اولیه حیات بر آن ادامه می یابد.
۹۷۶.

A Reflection on the Interactional Functionalism of the Holy Qur’an with Science(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۳, Issue ۱, ُSpring and Summer ۲۰۲۲ 91 - 108

کلیدواژه‌ها: Quran Inclusion science Interaction Function

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۷ تعداد دانلود : ۲۶۹
The Holy Qur'an is a complete and comprehensive heavenly book from God Almighty, which has been given the attention and reflection of thinkers and scholars of the Qur'an with the aim of meeting the needs of mankind in every age. The purpose of the present research is to answer the question of the feasibility of entering the Qur'an in the field of science and its quality. The research method is analytical-descriptive and with a view on the practical interaction of the Qur’an with other sciences. One of the innovations of the research is a special look at the amount of Qur’anic teachings entering different fields of science. The results of the research estimates show that this interaction is an obvious matter in theoretical sciences such as: jurisprudence, principles of jurisprudence, literature, history, economics, physics and in the field of experimental sciences such as: agricultural and animal husbandry sciences, natural resources and environment, zoology, botany and Chemistry, as a stream-creating matter, a pattern and a guiding line in the direction of the perfection of science and, accordingly, in the direction of the happiness of human beings.  
۹۷۷.

مؤلفه های خوش سیرتی مدیران در سازمان از منظر قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال ششم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۲ 106 - 131

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم خوش سیرتی مدیر سازمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸ تعداد دانلود : ۱۹۳
پرداختن به مؤلفه خوش سیرتی مدیران در سازمان به دلیل تأثیر مستقیم مدیران در عملکرد کارکنان دارای اهمیت است. لذا در سازمان، کارکنان به عنوان یک جامعه مورد مطالعه، دارای ارزش ها و هنجارهای مورد تائید، هستند که نقش بسیار مؤثر در عملکرد افراد در سازمان دارد. از طرفی با توجه به تأثیر رفتار مدیران بر عملکرد کارکنان، خوش سیرتی مدیران و اعتماد کارکنان به مدیران، نقش مؤثری بر کارایی و بهره وری منابع انسانی و بالتبع بهبود نتایج در سازمان ها دارد. در این تحقیق با استفاده از منابع مطالعات گذشته و با روش توصیفی تحلیلی، به مطالعه  مؤلفه «خوش سیرتی» در مدیران سازمان ها پرداخته و آن را از منظر قرآن کریم مورد مطالعه قرار گرفته است و با توجه به نتایج آن مؤلفه هایی همچون امین و امانت داری، بی توجهی به دنیا و ریاست، علم و حکمت، گذشت و مدار، مراقبت در همه امور، راستی و درستکاری، آرامش و شرح صدر، وجدان اخلاقی، عدالت، تقوا، وفای به عهد، تصمیم گیری عاقلانه (مشورت)، حسن خلق و تواضع، بردباری و شکیبایی(صبر) و ایمان به دست آمد.
۹۷۸.

Reinterpretation of “the Darkness of the Three” in Verse 6 of Surah al-Zumar, in Light of the Components of the Scientific Miracle of the Qur’an(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Interdisciplinary Qur'anic Studies, Volume ۱, Issue ۱, June ۲۰۲۲ 83 - 105

کلیدواژه‌ها: Quran darkness Number Three Scientific Interpretation Scientific Miracle Protein Three Protein Structures

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۲۵۳
One of the phrases that has been considered by most commentators with the approach of empirical science is “the darkness of the three (the three veils of darkness)” in the verse (Q.39:6). They have interpreted this combination as the three darknesses of the abdomen, uterus and amnion-chorion. A view has also been put forward by contemporaries, which considers it as the spaces between the abdomen and uterus, the flesh of the uterus and the amnion, the amnion and the fetus, and has considered such an interpretation as an example of the scientific miracle of the Qur’an. In the meantime, another approach can be taken and based on the descriptive-analytical method and with the focus on the interdisciplinary approach, what is the “darkness of the three” is examined. Accordingly, by relying on the symbol of “complete and dense indifference and shapelessness before creation” for “darkness of the three,” this phrase can be considered as the platform for the formation of protein structures (based on genetic information contained in DNA codes), which are the cornerstone of the structure and biological processes of living organisms (without the production of proteins, no biological processes will be formed and no cells and organs will be made). It should be borne in mind that this interpretive possibility is also compatible with the components of the scientific miracle of the Qur’an. 
۹۷۹.

Prophetic Miracles from the Supernatural to Natural Events: Between Modernist and Ahmadiyya Interpretations(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Interdisciplinary Qur'anic Studies, Volume ۱, Issue ۲, December ۲۰۲۲ 79-100

کلیدواژه‌ها: Interpretation of miracles modernist Muslims Naturalists

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۵۵
This article examines the beliefs of modern Muslims regarding miracles and supernatural claims. It looks at how modern Muslims have had to interpret most of the miracles mentioned in the Qur’an metaphorically or naturally in order to avoid accusations of error. It also examines the views of Muhammad Asad, who argued that the stories of miracles adopted traditional myths as a site for teaching morals. The article further explores the interpretations of naturalists, who interpret miracles in ways that do not contradict empirical observations of naturalism. Finally, it examines the influence of European and Christian ideas on modernist Muslims, and the silence of modernist commentators on the similarity in their ideas with some Christians who wrote a few generations before them. The conclusion is that modern Muslims have had to interpret miracles in ways that do not contradict empirical observations of naturalism, and that there is no tangible evidence that modernist Muslims have been influenced by the ideas of Europeans or earlier Christians.
۹۸۰.

Qur’anic Identity Building: A Discourse Analysis of Asmā’ al-Qur’an(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Interdisciplinary Qur'anic Studies, Volume ۱, Issue ۲, December ۲۰۲۲ 139-155

کلیدواژه‌ها: asmā’ al-Qur’an tartīb al-nuzūl Power Arabic language

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۱۷۸
This paper seeks to explains the way in which the Qur’ān historically established its identity through its use of asmā’ al-Qur’ān ( al-qur’ān, al-kitāb, al-furqān, and al-dhikr ). In doing so, it combines the analysis of the literary feature and the historical chronology of every single use of asmā’ al-qur’ān terminologies during its formative period. This analysis requires the use of al-tartīb al-nuzūl approach—that of al-Jābiri—integrated with discourse analysis to understand the process of identity building of the Qur’an. According to this study, the Qur’ān language was the tool through which the Qur’ān distributed its power, both explicitly and implicitly. The implicit mechanism manifesting itself as the Qur’ān’s positional play between the traditional shi‘r and earlier scripture in order to influence the Quraish’s psychological state. The explicit mechanism is that it clearly declares itself to be the Arabic scripture ( Qur’ānan arabiyya ). Asmā’ al-Qur’ān plays an important role in both strategies. There would be no better way to gain influence for the Arab community, which valued language and had a strong emotional attachment to it. Even though few believed in it, the identity of the Qur’an had been successfully established through both strategies in its first seven years.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان