منطق، فلسفه و کلام اسلامی

نمایش ۳٬۲۸۱ تا ۳٬۳۰۰ مورد از کل ۱۸٬۸۲۳ مورد.

۳۲۸۱.

بررسی تحلیلی نظر علامه طباطبایی درباره قضا و قدر با رویکرد تفسیری روایی فلسفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مرتضی حسینی شاهرودی حسن نقی زاده محمدعلی وطن دوست

منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: مشیت اراده عالم ماده قضای علمی قدر علمی قضای عینی قدر عینی عالم مجردات

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۸ تعداد دانلود : ۲۷۰۸

علامه طباطبایی با وجود اینکه در مسئله قضای الهی بر خلاف رویکرد فلسفی رایج، قضا را تنها منحصر به عالم مجردات ندانسته و آن را به عالم ماده نیز سرایت داده و گام جدیدی در این زمینه برداشته و میان دیدگاه فلسفی رایج و دیدگاه قرآن و روایات، الفت و سازگاری بیشتری ایجاد نموده است، در وجودشناسی مسئله قدر از این عمومیت دست کشیده و مرتبه قدر را تنها به عالم ماده نسبت داده است. در این مقاله تلاش شده است تا با رویکرد تفسیری، روایی و فلسفی، دیدگاه ایشان تحلیل و بررسی شود. در پایان این نتیجه به دست آمده است که قدر نیز مانند قضا در همه مراتب هستی راه دارد و تفاوت میان این دو تنها به اعتبار عقلی بازمی گردد. همچنین در ضمن نتیجه گیری کلی به پیامدهای نظر مختار اشاره شده است.

۳۲۸۲.

بررسی تعاریف دین از منظری دیگر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی شیروانی

منبع: اندیشه نوین دینی سال هفتم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: دین کلام جدید جامعه شناسی دین تعریف دین روان شناسی دین پدیدارشناسی دین

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی

تعداد بازدید : ۲۳۵۸ تعداد دانلود : ۹۷۷

«تعریف دین» امروزه از بحث های مهم و چالش خیز در حوزه های گوناگون دین پژوهی، به ویژه روان شناسی، جامعه شناسی و پدیدارشناسی دین می باشد و این موجب شده که این بحث از مسائل جدید کلامی بشمار آید؛ هرچند، تاکنون چندان توجهی بدان نمی شد. در این مقاله ضمن اشاره به مبانی خاص تعریف های گوناگون دین و بیان اهمیت جایگاه شناسی معرفتی این تعاریف، با تکیه بر تعریف های روان شناختی، جامعه شناختی و پدیدارشناختی دین، عوامل اصلی گوناگونی تعریف های دین مشخص خواهند شد که عبارت اند از: عدم تفکیک دین به عنوان حقیقتی مستقل و واقعیتی وابسته به انسان؛ عدم تفکیک دین متحقق و دین آرمانی؛ اضلاع متکثر دین؛ ظهور رشته های گوناگون دین پژوهی با اختلاف در پیش فرض ها و نظریه های پذیرفته شده از سوی دین پژوهان (نظریه مند بودن تعریف های دین).

۳۲۸۳.

جامعه و اصالت فلسفی آن در قرآن (بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی و مطهری)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید علیرضا واسعی

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و یکم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۸۱)

کلیدواژه‌ها: طباطبایی مطهری اصالت جامعه امت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۸ تعداد دانلود : ۱۴۲۰

علاوه بر آیه های بسیاری که خطاب به «تک فردهای آدمیان» در قرآن آمده، آیه هایی نیز وجود دارد که امری فراتر از آن را مخاطب ساخته است. همین امر زمینه تأملاتی برای فیلسوف مفسران شده که آیا مراد خداوند در این آیات، پدیده مستقلی به نام «امت» (جامعه) است یا نه؟ برخی بر اساس این آیات به اصالت فلسفی جامعه نظر داده، و دسته ای صرفاً اعتباری و تبعی بودن آن را قابل اثبات دانسته اند. این مقاله بر آن است تا به استناد آیه های قرآن و بهره گیری از داده های فلسفی تاریخ، نظر قابل دفاع تر را بیان دارد؛ با این فرضیه که هویت جامعه امری استقلالی و دارای اصالت فلسفی است، چنان که با هم بودگی انسان ها، قدرتی متمایز از افراد می آفریند. بر این اساس، پرسش اصلی مقاله، چگونگی هویت جامعه از منظر قرآن است و روش تبیین نظریه، بررسی آیات مرتبط با مقوله امت، بر اساس دیدگاه دو اندیشمند معاصر، یعنی علامه طباطبایی و شهید مطهری است و بالتبع، رویکردهای صدر و مصباح یزدی به عنوان دیدگاه رقیب، مورد مداقه قرار می گیرد.

۳۲۸۴.

اعتزال پس از عبدالجبار: کتاب مسائل الخلاف فی الاصول ابورشید نیشابوری

نویسنده: حسن انصاری زابینه اشمیتکه مترجم: محمدکاظم رحمتی

منبع: پیام بهارستان سال چهارم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۸ تعداد دانلود : ۱۴۶۱

۳۲۸۵.

بررسی پیشینه و انگیزه های مستشرقین از پرداختن به موضوع اختلاف قرائات قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد جانی پور

منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۷)

کلیدواژه‌ها: تحریف اختلاف قرائات استشراق علم القرائه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۷ تعداد دانلود : ۹۳۷

تاکنون صدها مستشرق راجع به قرآن کریم تحقیق کرده و آثاری منتشر کرده اند که بسیار قابل تأمل و بررسی است، اما در این خصوص توجه به یک نکته ضروری می نماید و آن علت گزینش هدفمند برخی موضوعات تحقیقی در خصوص قرآن کریم است. یکی از مهمترین مباحثی که خاورشناسان در پژوهش های قرآنی خود بدان توجه جدی نموده و به مطالعه و تحقیق در خصوص آن پرداخته اند، مسئله تاریخ قرآن می باشد که یکی از مهمترین زیرشاخه های متعلق بدان، مسئله جمع آوری قرآن، قرائات و وجود لهجه های مختلف در میان اعراب و نقش آن در به وجود آمدن اختلاف قرائات قرآنی است. این پژوهش به دنبال آن است که پس از بیان پیشینه تاریخی و احصاء اجمالی آثار مستشرقین در خصوص اختلاف قرائات قرآنی، به تبیین علل و انگیزه های ایشان از ورود به این عرصه تخصصی پرداخته و با ارائه یک دسته بندی کلی و تحلیل برخی آثار و جملات ایشان، نکات مهمی را در این زمینه بازگو نماید

۳۲۸۶.

خبر و گزارش: آیا ممکن است؟ (سیاست متعالیه از منظر غایبان همایش)

نویسنده: موسی نجفی یحیی یثربی ابوالفضل کیاشمشکی مصطفی محقق داماد داوود فیرحی سید صادق حقیقت غلامحسین ابراهیمی دینانی عبدالحسین خسروپناه

منبع: خردنامه همشهری خرداد و تیر ۱۳۸۸ شماره ۳۰ و ۳۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات مکتب های فلسفی حکمت متعالیه

تعداد بازدید : ۲۳۵۷ تعداد دانلود : ۱۶۳۸

۳۲۸۷.

سکولاریسم(دنیوى‏شدن) در دنیاى غرب

نویسنده: مصطفى جمالى

منبع: رواق اندیشه ۱۳۸۲شماره ۲۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۹

این مقاله در پى گزارشى نو درباره یکى از اصول و مبانى مدرنیته مى‏باشد. سکولاریسم به معناى دقیق دنیوى شدن در سه لایه روابط انسانى (روابط فردى، روابط اجتماعى و روابط انسان با طبیعت) در دنیاى مدرن رخ نمود و دین از دخالت در تنظیم و احکام این روابط بر کنار و بالطبع قرائتهاى گوناگونى چـون سمبلیک بودن، تک بعدى کردن، شخصى شدن، عصرى کردن، بشرى ساختن و دنیوى شدن دین، جهت حذف دین یا رفع تعارض آن با مدرنیته تماما سکولار ارائه گردید. البته این فرآیند سکولاریسم، محصول علل و عوامل خاصى در دین مسیحیت و روند شکل‏گیرى مدرنیته و دنیاى غرب مى‏باشد.

۳۲۸۸.

ارتباط انسان و طبیعت از نگاه اسلام و آیین دائو

نویسنده: فروزان راسخی

منبع: هفت آسمان ۱۳۷۸ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام فرق و مذاهب تشیع

تعداد بازدید : ۲۳۵۷ تعداد دانلود : ۱۰۹۱

۳۲۸۹.

واکاوی مسئله حشر حیوانات از دیدگاه ملاصدرا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید محمدعلی دیباجی مسلم شوبکلائی

منبع: آیین حکمت سال سوم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۱۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۶ تعداد دانلود : ۱۳۲۴

۳۲۹۰.

دلالت معجزه از دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی

نویسنده: عباس دهقانی نژاد محمد سعیدی مهر

منبع: ایمان آذر ۱۳۲۲ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: حدوث زمانی نهج البلاغه ملاصدرا حدوث عالم

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۸ تعداد دانلود : ۱۰۷۹

در این مقاله دیدگاه قاضی عبدالجبار معتزلی در باب مدلول معجزات بر اساس روش شناسی خاص او بررسی می شود. عبدالجبار طریق مشهور متکلمان در دلالت معجزه بر صدق ادعای پیامبر، یعنی تمسک به حکمت الاهی را پیش گرفته، اما طرح این دلالت در قالب دلالت وضعی و پرداختن نظریه ای به نام «مواضعه» کار وی را از سایرین متمایز نموده است. این تلاش وی در جهت نشان دادن معقولیت معجزه بسیار کارآمد به نظر می رسد. هم چنین وی بر خلاف سایر متکلمان مسلمان، دلالت معجزه را گسترده تر از تصدیق ادعای پیامبر دانسته و آن را به وجود خدا و صدق تعالیم پیامبران نیز بسط و توسعه داده است.

۳۲۹۱.

تشرفات بین اثبات ونفی

نویسنده: هادی دانشور

منبع: موعود ۱۳۷۶ شماره ۵

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی

تعداد بازدید : ۲۳۵۵

۳۲۹۲.

بررسی دیدگاه نولدکه درباره نبوت و وحی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احمد سعدی صفر نصیریان

منبع: اندیشه نوین دینی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: وحی نبوت غریزه خیال مکاشفه تاریخ قرآن نولدکه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۴ تعداد دانلود : ۹۱۲

چکیده کتاب «تاریخ قرآن» مهم ترین نگاشته خاورشناسان درباره قرآن و تاریخ پیامبر اسلام| است. نولدکه، مؤلف این کتاب، از خاورشناسان برجسته ای است که در حوزه های مختلف خاورشناسی دارای تألیفات است. کتاب پیش گفته که مهم ترین اثر او در این زمینه است، مشتمل بر مباحث وحی شناسی، جمع و تدوین قرآن و تاریخ نزول آیات و سور قرآن است که تحقیق پیش رو به مباحث نوع اول می پردازد. از دیدگاه نولدکه، ماهیت نبوت متکی بر چهار اصل: ارتباط با اندیشه پیامبران قبلی، تبعیت از غریزه احساسی، به کارگیری قوه خیال در دریافت وحی و ایجاد تحول اجتماعی است. این نوع نگاه به ماهیت نبوت، که با نظریه تجربه دینی درباب وحی در ارتباط است، علاوه بر خروج از روح تعالیم ادیان الهی، با اندیشه دینی اسلامی در تضاد می باشد که در هر یک از این اصول، با اشکالاتی مواجه است.

۳۲۹۳.

مـراحل تـأثـیـر رسالت پـیامبر

نویسنده: عبدالله جوادی آملی

منبع: مجله الکترونیکی اسراء ۱۳۸۹ شماره ۱۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۶

۳۲۹۴.

مراتب عقل در ارسطو و ابن سینا ‏(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی اصغر جعفری ولنی

منبع: خردنامه صدرا ۱۳۸۷ شماره ۵۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۶۵۵

۳۲۹۵.

اقتباس قصص قرآن از عهدین؛ بررسی و نقد نظریه درّه حداد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا حیدری محمدرضا ضمیری محمدعلی رضایی اصفهانی

منبع: معرفت ادیان سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۸)

کلیدواژه‌ها: قرآن تورات انجیل قصه خاورشناسان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۳ تعداد دانلود : ۱۸۹۹

بسیاری از خاورشناسان با نگاه برون دینی به قرآن کریم و آموزه های آن، بر پیش فرض «غیر وحیانی و غیر الهی بودن قرآن» تأکید کرد و بسیاری از تحقیقات خود را بر یافتن مصدر قرآن و قصص آن متمرکز کرده اند. ایشان قرآن را کتابی بشری تصور کرده، آن را متأثر از سایر کتب آسمانی، به ویژه تورات و انجیل دانسته و قصص آن را برگرفته از کتب مقدس پیشین می دانند. ازجمله دلایل آنان، شباهت قصه های عهدین با قصه های قرآن کریم است. از آنجاکه پاسخ منطقی و مستدل به این شبهات، وحیانی بودن قرآن کریم را به اثبات می رساند، این مقاله برآن است با استناد به شواهد درون دینی محتوای گزاره های تاریخی قرآن و عهدین و تمایز جلوه های هنری در قصه های قرآن با عهدین، و دلایل معتبر برون دینی یافته های باستان شناسان در تأیید محتوای قصص قرآن و انکار برخی عبارات عهدین، انگاره اقتباس قصه های قرآن از عهدین را مردود اعلام کند.

۳۲۹۶.

پیامبری در اندیشه قاضی عضدالدین ایجی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: سید محمدمهدی افضلی

منبع: طلوع تابستان ۱۳۸۸ شماره ۲۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۳ تعداد دانلود : ۹۹۹

۳۲۹۷.

بررسی الگوی دینداری از منظر قرآن و سنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علینقی فقیهی محمد خدایاری فرد محسن شکوهی یکتا

منبع: اندیشه دینی ۱۳۸۵ شماره ۱۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۱ تعداد دانلود : ۲۳۵۵

۳۲۹۸.

بررسی تطبیقی مفهوم زمان در آراء صدرالمتالهین و نظریات نسبیتی فیزیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ولی الله خوش طینت شبنم صفوی زاده

منبع: حکمت صدرایی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: نسبیت حرکت زمان ملاصدرا فیزیک نسبیتی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۱ تعداد دانلود : ۱۶۱۲

این تحقیق بر آن است که ماهیت زمان را در آراء ملاصدرا و نظریات نسبیتی موجود در قالب نسبیت خاص و نسبیت عام مورد مداقه قرار داده، به نقاط اشتراک و افتراق میان آنها بپردازد. مساله زمان همواره از منظر وجود مورد اختلاف میان فلاسفه و متکلمین متعددی بوده است. چنانچه عده ای زمان را امری موهومی دانسته و عده ای دیگر رای به وجود زمان داده و به تبع آن خصوصیاتی را برای ماهیت زمان در نظر گرفته اند. به موازات اندیشه های فلسفی محض، رویکرد مشابه ی نسبت به خوانش فلسفی زمان مطرح شده در چارچوب نظریه های فیزیکی، به خصوص فیزیک نسبیتی، به چشم می خورد که این مقاله در صدد است با رویکردی تحلیلی، همچون پلی میان اندیشه فلسفی محض و خوانش فلسفی آراء فیزیکی عمل کرده و به اشتراکات و نقاط افتراق موجود میان دو حوزه بپردازد. هر دو رویکرد به جای ارئه زمان و مکان به عنوان موجوداتی مستقل و مطلق، با یکسان در نظر گرفتن مفهوم امتداد و بعد ، به وجود ساختاری واحد که در برگیرنده هر دوی فضا و زمان است، اذعان دارند. اما دیدگاه ملاصدرا در مورد ماهیت زمان، با آنچه دیدگاه نسبی گرایانه برامده از تفسیر فلسفی نسبیت ارائه می دهد مغایر است.

۳۲۹۹.

جهان اسلام از نگاه شهید مطهرى(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: ابوالفضل هدایتی

منبع: طلوع ۱۳۸۱ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی ادیان دیگر

تعداد بازدید : ۲۳۵۲

۳۳۰۰.

ماهیت زمان از دیدگاه فلاسفه اسلامی و مک تاگارت

نویسنده: سید محمدعلی حجتی

منبع: مدرس علوم انسانی زمستان ۱۳۷۵ شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۰ تعداد دانلود : ۱۱۶۴

درخت حوزه‌های تخصصی