درخت حوزه‌های تخصصی

در پژوهش حاضر خطر وقوع زمین لغزش در حوضه آبریز زمکان، واقع در استان کرمانشاه، ارزیابی شد. دو مدل ماشین بردار پشتیبان (SVM) و رگرسیون لجستیک برای تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش استفاده شد. در راستای اهداف تحقیق، 13 لایه اطلاعاتی شامل ارتفاع، شیب، جهت شیب، عدد ناهمواری ملتون، تحدب سطح زمین، طول دامنه، عمق دره، رطوبت توپوگرافیک، بارش، سازندهای زمین شناسی، فاصله از آبراهه، فاصله از جاده و پوشش گیاهی به عنوان متغیرهای مستقل استفاده شد. حدود 70 درصد پیکسل های لغزشی حوضه به منظور آموزش و 30 درصد برای اعتبارسنجی مدل استفاده شدند. اعتبارسنجی مدل ها با کاربست منحنی ROC صورت گرفت. نتایج نشان دهنده کارایی و دقت بالاتر تابع پایه شعاعی (RBF) مدل SVM برای تهیه نقشه خطر زمین لغزش منطقه است. مساحت زیر منحنی (AUC) تابع پایه شعاعی حدود 951/0 برای آموزش مدل و 944/0 برای آزمون مدل به دست آمد. نتایج بیانگر این است که فاکتورهای شیب با ضریب 28/0، بارش با ضریب 27/0، لیتولوژی با ضریب 26/0 و ارتفاع با ضریب 22/0 کنترل کننده های اصلی وقوع زمین لغزش در سطح حوضه آبریز زمکان هستند. توابع مدل SVM و هم چنین رگرسیون لجستیک نیز اثرات قطعی فاکتورهای انتخابی بر وقوع زمین لغزش را تائید کردند. براساس نقشه پهنه بندی زمین لغزش حدود 35 درصد مساحت حوضه مطالعاتی در کلاس خطرپذیری زیاد و بسیار زیاد قرار گرفته است. پهنه های مذکور عمدتاً در نیمه شرقی حوضه توزیع شده اند. ارتفاع زیاد، غلبه شیب های تند، دریافت نزولات جوی قابل توجه و رخنمون وسیع سازند کژدمی با تناوبی از لایه های آهکی، رسی، مارنی و شیلی مهم ترین دلایل حساسیت بالای این پهنه ها نسبت به زمین لغزش هستند.

بررسی مناطق کلانشهری رسمی ایران، نقش محوری آنها را در شکل دهی به چارچوب های فضایی استان ها روشن می سازد. این مناطق به عنوان هسته های اقتصادی و اجتماعی عمل کرده و تخصیص منابع و پیشرفت را تسهیل می کنند. درک این نقش برای برنامه ریزی توسعه ای و کاهش نابرابری های منطقه ای ضروری است. این پژوهش تأثیر مناطق کلانشهری بر چارچوب های فضایی استان ها را از طریق تحلیل تمرکز جمعیتی، فعالیت های منطقه ای و سلسله مراتب شهری بررسی می کند. در این مطالعه از روش های کمی شامل آزمون T، خوشه بندی Kmeans و شاخص موران I استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که 8 استان دارای مراکز کلانشهری رسمی، سطح پیشرفت بالاتری نسبت به ۲۳ استان فاقد چنین مراکزی دارند. علاوه بر این، استان های مجاور این مناطق کلانشهری نیز از سطح توسعه بیشتری برخوردارند. یافته های حاصل از شاخص موران I، آرایش فضایی خوشه ای را نشان می دهد که توسط نقشه وزندهی معکوس فاصله (IDW) تأیید شده و تمرکز توسعه در فلات مرکزی ایران را برجسته می سازد. با این حال، استان خراسان رضوی به دلیل مجاورت جغرافیایی با مناطق کمتر توسعه یافته، از این الگو پیروی نمی کند. کاربرد روش خوشه بندی Kmeans، تهران، اصفهان، فارس و البرز را به عنوان توسعه یافته ترین استان ها شناسایی کرده است، در حالیکه قم و سیستان و بلوچستان در دسته کمتر توسعه یافته قرار گرفته اند. این نتایج بر اهمیت حیاتی مناطق کلانشهری در تسهیل تحولات ساختاری درون استان های ایران تأکید می کند.  

پهنه بندی پدیده ها به منظور شناخت و ارزیابی وضع کنونی، به عنوان پایه تصمیم گیری، از ملزومات مدیریت علمی منابع طبیعی می باشد، بنابراین در مدیریت عرصه های بیابانی نیز به منظور پیشگیری از پرداخت هزینه های گزاف تصمیم گیری نادرست نیاز به روش های قوی و مستدلی در شناخت وضع فعلی و روند توسعه می باشیم، براین مبنا هدف اصلی پژوهش حاضر، ارائه مدلی مناسب جهت پهنه بندی توزیع فضایی خطر بیابان زایی با استفاده از تکنیک های امتیازی مورا، آراس و استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی در زیرحوضه یزد- خضرآباد می باشد. از این رو در ابتدا پس از تعیین واحدهای کاری به روش ژئومرفولوژی، اهمیت شاخص ها در هر واحد بر مبنای روش دلفی به دست آمد و اهمیت شاخص ها نسبت به هم از روش آنتروپی شانون برآورد شد، سپس ماتریس تصمیم شکل گرفت و بعد از موزون سازی، پتانسیل شدت بیابانزایی با محاسبه ضریب مطلوبیت از روش امتیازی مورا و آراس برآورد شد. نتایج حاصل از تحلیل های صورت گرفته از هر دو مدل نشان داد که واحد اراضی کشاورزی کوهستانی و کشاورزی دشتی، واجد بیشترین پتانسیل بیابان زایی می باشند که 7135 هکتار (11/9 %) از کل منطقه مطالعاتی را در برگرفته اند. بیشترین اراضی منطقه، تحت تاثیر بیابانزایی با شدت نسبتاً متوسط (III) قرار دارد و ارزش کمی پتانسیل بیابانزایی برای کل منطقه از مجموع شاخص ها در کلاس متوسط (IV) به دست آمد.. بنابراین پیشنهاد می شود که در طرح های کنترل و کاهش اثرات بیابان زایی و احیاء اراضی تخریب یافته، نتایج و رتبه بندی به دست آمده مورد توجه قرار گیرد.

مقدمه:  حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار توجه همگان را به خود جلب کرده و به موضوعاتی بسیار ارزشمند در بسیاری از کشورها تبدیل شده است. محیط زیست به یک اکوسیستم انسان محور اشاره دارد که همزیستی با طبیعت، جامعه و اقتصاد است. هدف:  هدف این تحقیق شناسایی نقش توان اکولوژیکی در ارتقای تاب آوری نواحی روستایی  بخش مرکزی شهرستان ماهنشان است. روش شناسی: رویکرد کلی پژوهش، از نوع پژوهش های کمی و از نظر شیوه گردآوری داده ها، مبتنی بر داده های کتابخانه ای می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل 51 روستای حوضه مرکزی شهرستان ماهنشان می باشد. قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مورد مطالعه در ﭼﺎرﭼﻮﺑﯽ از ﻣﺨﺘﺼﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ 54 °36 ﺗﺎ 45 °36  ﻋﺮض ﺷﻤ ﺎﻟﯽ و 37 °47 ﺗﺎ 12 °47 ﻃﻮل ﺷﺮﻗﯽ ﻗﺮار دارد. روستاهای مورد مطالعه ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اداری- ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﺑﺨﺶ مرکزی از ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ماهنشان اﺳﺖ ﮐﻪ در اﺳﺘﺎن زنجان واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ. یافته ها و بحث: یافته های تحقیق نشان می دهد، ﺑﺮ اﺳﺎس پهنه بندی اکولوژیک، بخش مرکزی ماهنشان را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ زیر ﺑﻪ 5 ﻋﺮﺻﻪ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد. اﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪی ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ارﺗﺒﺎط در درون ﻫﺮ ﯾﮏ از واﺣﺪﻫﺎی ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪی؛ ﺳﺎده ﺗﺮ از ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن واﺣﺪﻫﺎی ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ. نتیجه گیری: ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن اﯾﻦ واﺣﺪﻫﺎ ﻋﻮاﻣﻠﯽ (از ﺟﻨﺲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ) وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ را ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺮزﻫﺎی ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎی ﻫﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. براساس شاخص کل توان اکولوژیک، تفاوت معناداری میزان تاب آوری روستاهای مورد مطالعه به دست آمده است. جهت این رابطه نیز مثبت برآورد شده است که نشان دهنده وجود رابطه مستقیم می باشد، بنابراین می توان گفت با افزایش میران توان اکولوژیک، میزان تاب آوری نیز افزایش پیدا می کند.

مقدمه: مدیریّت روستایی و چگونگی آن در ایران چند قرن سابقه دارد. بررسى این سابقه از یک سو حاوى نکات قابل توجّه در روش هاى اداره روستاهاست و از سوى دیگر متأثّر از تجربیّات گذشته است، و مشکلات زیادی در روند انجام آن مشاهده می شود. هدف پژوهش: مطالعه حاضر با هدف بررسی مشکلات مدیران محلی در دو دهه اخیر در روستاهای قلمرو کوچ نشینان شهرستان رضوانشهر انجام شده است. روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف؛ کاربردی و دارای ماهیت تفسیری و تحلیلی و از لحاظ روش در گروه پژوهش های کیفی و کمی قرار دارد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تئوری زمینه ای و نرم افزار SPSS استفاده شده است. روش گردآوری اطلاعات نیز به دو صورت مطالعات اسنادی- کتابخانه ای، مصاحبه و پرسشنامه بود. به منظور بررسی مشکلات مدیران محلی، از روش تئوری زمینه ای استفاده شد و در نهایت با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای به شدت و میزان هر یک از مشکلات از دیدگاه جامعه محلی پرداخته شد.   قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو مکانی در پژوهش حاضر، سکونتگاه های روستایی قلمرو کوچ نشینان رضوانشهر است. یافته ها و بحث: مشکلات موجود مدیریت در دو دهه اخیر در روستاهای رضوانشهر شامل: کمبود منابع مالی و اعتباری جهت پیاده سازی برنامه های عمرانی، ضعف در نظارت و کنترل بر عملکرد دهیاری ها و شوراها، تعامل ضعیف با بخش خصوصی در جذب منابع مالی، تعارض منابع و رانت اطلاعاتی، ضعف لجستیک و امکانات جهت اجرا و پیشبرد طرح های عمرانی و چالش های اجتماعی است. نتایج: شهرستان رضوانشهر، در ابعاد مختلف، مشکلاتی را در مدیریت روستایی شاهد است که به ترتیب اهمیت عبارتند از: عوامل زیست محیطی، اداری سازمانی، حقوقی، عمرانی و اجتماعی فرهنگی. در این راستا پیشنهاداتی نظیر حفاظت از محیط زیست در انجام امور عمرانی، ایجاد مدیریت یکپارچه و واحد، ایجاد تغییر در فعالیت های بخشی در سازمان ها در جهت یکپارچه سازی، بررسی موانع مربوط به مشارکت روستاییان و راهکارهای عملی حل مشکل، آموزش، دست اندرکاران توسعه در سه سطح عمومی، غیرتخصصی و تخصصی، اعتمادسازی و افزایش اطمینان اجتماعی روستاییان، توجه به مشارکت مردمی و ایجاد نوآوری در مدیریت، بررسی و تجزیه و تحلیل ساختار فعلی مدیریت روستا، اعتبار بخشی به نهاد دهیاری و افزایش اعتماد مردم به آنها و ... ارایه شده است.

کشور پهناور ایران به دلیل اهمیت سوق الجیشی و قرار داشتن در کاروانسراها به عنوان محل استقرار تجار و بازرگانان در برقراری روابط تجاری نقش بسزایی ایفا می کردند . کارآمدی و توجه به ساخت کاروانسراها نقش بسزایی در رفت و آمد کاروان های تجاری و رشد تجارت در کشور داشته است به رغم احداث کاروانسرا در اغلب ادوار تاریخی در ایران کاروانسرا سازی در عصر صفویه به صورت چشمگیری افزایش یافت در این دوره به دنبال بروز برخی وقایع مهم از جمله برقراری امنیت ساخت جاده های مناسب توجه به راه ها و شهرهای زیارتی اعطای آزادی های مذهبی به اقلیت های دینی و تسهیلات گمرکی ورود تجار و کاروان های تجاری را به کشور افزایش یافت . با ورود کاروان های تجاری به ایران و افزایش مسافرت های کاروانی در داخل کشور به دستور شاهان صفوی کاروانسراهای متعددی جهت اقامت ساخته شد . اما این دوران در مقایسه با عصر قاجاریه تفاوت های بسیاری دارد. در دوره قاجاریه اگرچه روابط بازرگانی با کشورهای مختلف از سر گرفته شده است؛ ولی هیچگاه به پای روابط بازرگانی سابق (عصر صفویه) نمی رسد. در این دوره نیز تعدادی کاروانسرا برپا شد ولی به علت عجله در ساخت آنها و استفاده از مصالح نامرغوب به خصوص خشت؛ امروزه اکثر این ابنیه تا حدود زیادی تخریب شده اند و یا به صورت کامل از بین رفته اندمسیر جاده ابریشم به عنوان شاهراه حیاتی و اقتصادی همواره مورد توجه و محل رفت و آمد کاروان های تجاری بود .

زمینه و هدف: مدیریت کارآمد پسماند شهری یکی از چالش های اساسی شهر اهواز است. افزایش جمعیت و تولید روزافزون پسماند، همراه با ضعف در زیرساخت ها و برنامه ریزی، منجر به مشکلات زیست محیطی، بهداشتی و اجتماعی متعددی در این شهر شده است. در این میان، نقش حکمروایی شهری به عنوان مجموعه ای از سازوکارها، نهادها و فرایندهای تصمیم گیری و اجرا، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. روش شناسی: در این راستا هدف پژوهش، بررسی رابطه شاخص های مختلف حکمروایی شهری در مدیریت پسماند شهری در اهواز است که به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش تحلیلی - اکتشافی است.  در واقع پژوهش حاضر با جامعه آماری ۱,۳۰۲,۵۹۱ نفر از شهروندان شهر اهواز، نمونه ای ۳۸۶ نفری را با استفاده از فرمول کوکران انتخاب و بررسی کرده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای محقق ساخته با روایی محتوایی (صوری) و سازه ای تأیید شده و پایایی ترکیبی قابل قبول بود. داده ها با روش های تحلیل همبستگی و الگویابی معادلات ساختاری توسط نرم افزارهای SPSS و Smart PLS تحلیل شدند یافته ها و نتایج: نتایج حاصل از مدل سازی معادلات ساختاری حاکی از وجود رابطه قوی و معنادار (p<0.05) بین شاخص های حکمروایی شهری و مدیریت پسماند شهری است. به عبارت دیگر، یافته های این پژوهش به وضوح اثبات می کند که ارتقای حکمرانی شهری در اهواز، مستقیماً منجر به تقویت و کارآمدی هرچه بیشتر نظام مدیریت پسماند شهری خواهد شد. علاوه بر این، شاخص های برازش مدل نیز نشان می دهند که داده ها به خوبی با مدل مفهومی پژوهش منطبق هستند و مدل از برازندگی لازم برخوردار است. این امر، اعتبار و پایایی نتایج حاصل از مدل سازی را تقویت می کند و مؤید آن است که مدل پیشنهادی به درستی قادر به تبیین رابطه بین متغیرهای مورد مطالعه است و در نهایت مقایسه ضرایب همبستگی نشان می دهد که شاخص تولید پسماند، به طور ویژه، پیوندی تنگاتنگ و قوی با شاخص تفکیک و بازیافت پسماند دارد، در حالی که شاخص جمع آوری پسماند، در مقایسه با سایر ابعاد مدیریت پسماند شهری  از ارتباط ضعیف تری برخوردار است. همچنین نتایج حاصل از آزمون PLS نشان داد که  در بین شاخص های مدیریت پسماند شهری به ترتیب شاخص های تفکیک و بازیافت پسماند با امتیاز 658/201،  تولید پسماند  با امتیاز 120/148، تصفیه و دفع پسماند با امتیاز 819/66 و سپس جمع آوری پسماند با امتیاز 398/21 رتبه اول تا چهارم را به خود اختصاص داده اند و این یافته ها به روشنی بر نقش محوری و تعیین کننده حکمروایی شهری، به ویژه در تقویت زیرساخت ها و فرآیندهای تفکیک و بازیافت پسماند، تأکید می ورزد. که نشان دهنده ضرورت سرمایه گذاری و توجه ویژه به بهبود شاخص های حکمروایی شهری به عنوان یک پیش نیاز اساسی برای دستیابی به یک نظام مدیریت پسماند شهری کارآمد و پایدار است.

هدف: هدف از این پژوهش بررسی وضعیت انتقال قیمت و سنجش میزان انتقال قیمت بین سطوح عمده و خرده فروشی در بازار محصولات شیلاتی بوده است. روش پژوهش: در این مطالعه با استفاده از مدل گارچ دومتغیره و مدل هوک میزان تقارن و عدم تقارن انتقال قیمت در بازار محصولات شیلاتی منتخب مشتمل بر ماهیان قزل آلا، شیر، کپور، حلوا سفید، کیلکا، شوریده، ماهیان سرد آبی، ماهیان گرم آبی و میگو بر اساس داده های ماهانه طی سال های 1398- 1390 مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان می دهد که فرضیه انتقال متقارن قیمت ها در کوتاه مدت تنها برای ماهیان شیر و شوریده تأیید و برای سایر محصولات رد می شود. همچنین فرضیه انتقال نامتقارن قیمت ها در بلندمدت برای ماهیان قزل آلا، شیر و شوریده تأیید و برای سایر محصولات رد می شود. همچنین برای ماهیان قزل آلا، شیر و شوریده کشش کوتاه مدت انتقال قیمت بیشتر از کشش بلندمدت انتقال قیمت است که بیانگر انتقال کامل تغییرات قیمت از سطوح عمده به خرده فروشی است. درحالی که برای ماهی های کیلکا، کپور، حلوا سفید و میگو کشش کوتاه مدت انتقال قیمت کمتر از کشش بلندمدت انتقال قیمت است که این یافته با نتایج حاصل از مدل رزیت همخوانی دارد. نتیجه گیری: پیشنهاد می شود مسئولین ذی ربط برای جلوگیری از تضییع حقوق دو قشر تولیدکننده و مصرف کننده تعاونی های موجود فروش با تولیت و مشارکت واقعی عرضه کنندگان و پرورش دهندگان نهاده ها و محصولات شیلاتی را با فرهنگ سازی، آموزش و دادن امکانات، مورد حمایت قرار دهند تا با خرید به موقع و عرضه مستقیم نهاده ها و محصولات به مصرف کنندگان زمینه صادرات را نیز فراهم آورند که این خود از افزایش حاشیه بازار و نوسانات قیمتی نیز جلوگیری می کند.

در قرن بیست و یکم با رشد سریع شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری، تأمین و افزایش کیفیت زندگی و زیست پذیری در شهرها امری ضروری است. گسترش شهری و افزایش تراکم جمعیت در مراکز شهری چالشی را برای یافتن راه حل های حمل ونقل پایدار ایجاد می کند. حمل ونقل پایدار در چند دهه گذشته در کشورهای درحال توسعه که با افزایش سریع شهرنشینی مواجه شده اند مطرح شده است، گسترش شهرها ضرورت توجه به بحث حمل ونقل پایدار و تأثیرات آن بر زیست پذیری شهری را اجتناب ناپذیر کرده است. هدف این تحقیق مدل سازی ساختاری تأثیر شاخص های حمل ونقل پایدار بر زیست پذیری شهر اهواز با رویکرد آینده پژوهی می باشد. این پژوهش که ماهیتی کاربردی دارد با روش تحلیلی - توصیفی و با ابزار پرسشنامه محقق ساخته، تأثیر عوامل گوناگون از جمله عوامل اقتصادی، زیست محیطی، کالبدی و اجتماعی و تأثیر آن بر زیست پذیری شهر اهواز را موردبررسی قرار داده است. حجم نمونه پژوهش، با بهره گیری از نرم افزار SamplePower، 200 پرسش نامه محاسبه شده و برای استنباط های علمی مدل سازی معادلات ساختاری به کار گرفته شده است. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که عامل زیست محیطی با بار عاملی 0.57 مؤثرترین شاخص در میان شاخص های موردمطالعه حمل ونقل پایدار می باشد و عامل اجتماعی با بار عاملی 0.34 کم ترین تأثیر را در شاخص های حمل ونقل پایدار مؤثر بر زیست پذیری در میان پاسخگویان دارد. عامل زیست محیطی به عنوان مؤثرترین شاخص، ضرورت توجه به مسائل زیست محیطی و توسعه زیرساخت های مرتبط با حمل ونقل پایدار را در آینده تأکید می کند. همچنین، کمترین تأثیر عامل اجتماعی بر زیست پذیری نشان دهنده نیاز به برنامه های فرهنگ سازی و افزایش آگاهی عمومی در این زمینه است.

هدف اصلی پژوهش حاضر ارتقای بهره وری نیروی کار در پهنه سرزمین ایران در بستر مؤلفه های اقتصاد دانش بنیان است. در اقتصاد دانش بنیان، تولید، توزیع و بازدهی دانش، محرک اصلی رشد اقتصادی، ثروت و اشتغال در تمامی سطوح سازمان می باشد. دانش، موجب بهبود و ارتقای بهره وری، افزایش تولید و رشد پایدار اقتصادی می شود. در تحقیق حاضر که تأثیر چهار مؤلفه تحت عنوان مؤلفه های ترکیبی اقتصاد دانش بنیان و متغیرهای توضیحی مانند تولید ناخالص داخلی، مخارج دولت و تورم، روی ارتقای بهره وری نیروی کار در سی ویک استان ایران بررسی شده است، جهت دستیابی به نتایج تحقیق، از روش اقتصادسنجی پانل دیتا (حداقل مربعات کاملاً اصلاح شده) و نسخه ۱۲ نرم افزار EViews استفاده شده است. به منظور بررسی پویایی و ایستایی متغیرها، همبستگی و رابطه بلندمدت میان آن ها از آزمون های ریشه واحد و کائو و برای سطح معناداری، اثرات ثابت و تصادفی مدل از آزمون های اف لیمر و هاسمن استفاده شده است که با سطح اطمینان ۹۵ درصد پانل بودن و اثرات ثابت مدل تأیید شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مؤلفه های ترکیبی اقتصاد دانش بنیان بر بهره وری نیروی کار در استان های ایران، تأثیر مثبت و معنی دار داشته و متغیرهای تولید ناخالص داخلی و مخارج دولت نیز تأثیر مثبت و معنی دار بر بهره وری نیروی کار دارند اما میان تورم و بهره وری نیروی کار، رابطه منفی و معنی دار برقرار است. نتیجه می گیریم که ارتقای بهره وری نیروی کار در پهنه سرزمین ایران در آینده، متأثر از مؤلفه های ترکیبی اقتصاد دانش بنیان بوده است؛ بنابراین سیاست گذاران اقتصادی جهت ارتقای بهره وری در استان های ایران می بایست در آینده توسعه پارک های علمی و فناوری، توسعه مراکز رشد و کارآفرینی، مهارت نیروی انسانی، توسعه زیرساخت های فناوری و توسعه دوره های آموزشی و پژوهشی را در دستور کار خود قرار دهند.

رودخانه کارون یک منطقه کلیدی برای حفاظت از محیط زیست و توسعه اقتصادی با کیفیت بالا در کلان شهر اهواز است. با این حال، با ادامه توسعه شهرنشینی و تحول صنعتی، گردشگری تهدیدی جدی برای محیط و زیست است. براساس هدف مذکور، پژوهش حاضر درصدد بازشناسی پیشران های موثر بر امنیت بوم شناختی گردشگری با توجه به ظرفیت های رودخانه کارون است. روش تحقیق براساس روش های جدید آینده پژوهی، تبیینی می باشد. عوامل توسط 30 کارشناس و متخصص برنامه ریزی شهری با به کارگیری پویش محیطی، تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری مورد ارزیابی قرار گرفت و از نرم افزار تخصصی آینده پژوهی MICMAC استفاده شده است. نتایج نشان داد که وضعیت پراکندگی متغیرهای موثر نشان از پایداری سیستم است. از میان 31 عامل بررسی شده 10 عامل اصلی به عنوان عوامل کلیدی موثر بر امنیت بوم شناختی گردشگری انتخاب شده اند که همه عوامل در هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم تکرار شده اند. یافته ها نشان داد متغیرهای مربوط به ابعاد مقیاس و سود گردشگری به عنوان پیشران های صنعت گردشگری بر اهداف حفاظت از محیط زیست و منابع محیطی ترجیح داده شده است. متغیرهایی چون تعداد کارکنان صنعت گردشگری، درآمد حاصل از گردشگران بین المللی و داخلی، تعداد هتل های ستاره دار، نسبت هزینه های آموزشی به مالیه عمومی، تعداد گردشگران بین المللی و داخلی، کل خرده فروشی هتل ها و خدمات پذیرایی و نرخ بیکاری و شهرنشینی در اولویت قرار دارد. این تحقیق نشان داد که ظرفیت های گردشگری در کلانشهر اهواز به ویژه رودخانه کارون به دلیل سوء مدیریت ها رها شده و نتایج حاکی از آن است که برنامه-ریزی گردشگری مورد توجه قرار نگرفته و بهره مندی از ابزارهای آینده نگاری و پیش بینی می تواند دستیابی به اهداف گردشگری را تسهیل بخشد.

افزایش شمار گردشگران موجب رونق گرفتن کسب و کار و افزایش درآمد شرکت ها و موسساتی م ی ش ود ک ه، در ای ن عرص ه فعالیت می کنند. توسعه گردشگردی به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته، عامل موثری برای مقابله با فقر است و موج ب اف زایش درآمد قشرهای مختلف، کاهش بیکاری و رونق اقتصادی و اجتماعی می شود هدف پژوهش حاضر تعیین نقش امنیت اجتماعی بر مبنای توسعه ی گردشگری در فضاهای معماری شهری کرمان است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات همبستگی است و به روش پیمایش انجام شده است. جامعه ی آماری تحقیق حاضر، کلیه ی گردشگران اعم از بومی و غیربومی شهر کرمان در سال 1401 است که 391 نفر به صورت تصادفی به عنوان نمونه انتخاب گردید. در این پژوهش از دو پرسشنامه ی محقق ساخت امنیت اجتماعی شهروندان و توسعه ی گردشگری کریس و همکاران (2006) استفاده شده است. تجزیه وتحلیل داده های پژوهش در دو بخش توصیفی (میانگین، انحراف معیار، جدول، شکل و نمودار) و استنباطی (مدل سازی معادلات ساختاری) با استفاده از نرم افزار  LISREL و SPSS20 انجام گرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است؛ که بین مؤلفه های احساس امنیت اجتماعی و گردشگری در سطح معناداری 0.01 رابطه ی مثبت و مستقیمی وجود دارد. به عبارتی هر مقدار امنیت اجتماعی گردشگران، افزایش یابد به همان اندازه تمایل آنان به سفر به این مناطق، بیشتر است. 

بافت های فرسوده شهری پهنه های از شهر هستند که در قیاس با سایر بافت ها از توسعه بازمانده و شاهد متروکه شدن واحدهای مسکونی، از میان رفتن فعالیت ها، فرسودگی کالبدی، منزلت اجتماعی و کاهش سرزندگی و زوال اقتصادی شده اند. در همین راستا تحقیق حاضر با هدف بازآفرینی بافت های فرسوده سعی داشته است در ابتدا با بررسی وضعیت آسیب های حاصل از فرسودگی و سطح بندی آن ها تحلیلی از وضعیت موجود شهر سقز داشته باشد تا متناسب با آن الگوی ذهنی کارشناسان جهت بازآفرینی مشخص و پیشنهادهای عملی تعیین گردند. در همین ارتباط روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده است که جهت بررسی و شناسایی آسیب های ناشی از بافت های فرسوده و سطح بندی آن ها از مدل JHA و برای تحلیل ذهنیت کارشناسان جهت استخراج بهترین الگوی ذهنی بازآفرینی از تحلیل عاملی کیو استفاده شده و در نهایت برای بیان شیوه پیاده سازی الگوی موردنظر، از تحلیل شبکه در محیط GIS بهره برده شده است. لازم به توضیح است که نمونه تحقیق حاضر 15 نفر بود ه که به روش هدفمند انتخاب شده اند. یافته های تحقیق نشان داده است که از 16 خطر بالقوه بافت های فرسوده در سطح شهر سقز 50 درصد از آن ها در سطح غیرقابل قبول بوده اند، که لزوم بازآفرینی را نشان می دهند. در همین ارتباط، نتایج حاصل از تحلیل ذهنیت کارشناسان نمودار سه الگوی ذهنی (اول؛ تجاری سازی، دوم؛ مدیریت یکپارچه و واحد شهری، سوم؛ نظارت و کنترل بر ساخت و ساز) برای بازآفرینی بوده، که الگوی اول مهم ترین آن ها ارزیابی شده است. در همین راستا برای پیاده سازی الگوی تجاری سازی بافت های فرسوده سقز، با شناسایی 7 نقطه مستعد در نواحی فرسوده و چهار مرکز رقیب، مرکز 5 با ارتباط با 149 نقطه جمعیتی و تحت پوشش قرار دادن 3504 نفر در فاصله 10 دقیقه بهترین موقعیت را داشته است.

ما در این تحقیق به دنبال بررسی جامعه-نشانه شناختی از گفتمان دفاع مقدس در چشم انداز ورودی دزفول و نقش حاکمیت محلی در ایجاد یک چشم انداز ورودی طراحی شده و هدفمند هستیم. هدف این پژوهش، به بررسی و تحلیل چگونگی بهره گیری از چشم انداز ورودی برای ارائه گفتمان ها، روایت ها و تصویرسازی های موردنظر حاکمیت ملی و محلی است. روش تحقیق مقاله حاضر، توصیفی- تحلیلی، میدانی و بنیان آن مبتنی بر روش تحقیق کیفی است. تمامی میادین، توپونیمی ها، بیلبوردهای ورودی و یادبودی واقع در ورودی های را موردبررسی قرار گرفته و آن ها را ازنظر الگوهای مختلف گفتمانی و تصویرشناختی دسته بندی شده است. بر این اساس، یافته های پژوهش نشان می دهد که گفتمان دفاع مقدس، مذهبی و تاریخی 3 گفتمان عمده و مقاومت فرامرزی، گفتمان نوظهور در چشم انداز ورودی های دزفول هستند. گفتمان دفاع مقدس، به شکلی قاطعانه چشم انداز ورودی دزفول را تحت سلطه خود قرار داده است و به شکلی زمینه مند، مشغول به نوعی تصویرسازی از نقش و جایگاه دزفول دریکی از مهم ترین وقایع تاریخ معاصر ایران یعنی جنگ 8 ساله است. در این تصویرسازی، همه نشانه های مرتبط با میراث دفاع مقدس در چارچوب یک روایت اسطوره شناختی از نقش دزفول در زمان جنگ ارائه می گردد. درواقع، بسیاری از ابتکارات میراثی توسط مقامات محلی برای مطابقت با گفتمان ها و استراتژی های ملی طراحی شده اند. درنتیجه چشم انداز ورودی موجود، چشم انداز بازنمایی شده است که در آن گروه های غالب در نوشتن و تصویرسازی ورودی های شهر، از گفتمان ها، اسطوره ها و ایدئولوژی های موردنظر خود استفاده می کنند و آن ها را در چارچوب ارزش های حاکم برجهان ذهنی خود کدگذاری می کنند. اقتدار سیاسی و هژمونی فرهنگیِ برخی گروه ها نتیجه این فرایند است.

مفهوم نوآوری اجتماعی تحول گرا دربرگیرنده گروهی از راهبردها، مفاهیم، اندیشه ها و سازمان های نوینی است که تأمین کننده نیازهای اجتماعی است. این مفهوم یکی از عناصری بنیادین در راستای توسعه پایدار روستایی است؛ بنابراین، سنجش اثرگذاری نهادهای محلی بر نوآوری اجتماعی تحول گرا در راستای توسعه پایدار روستایی با بهره گیری از شاخص هایی همچون: شبکه و روابط اجتماعی، آموزش و آگاهی اجتماعی، نهادهای اجتماعی و عامل همدلی و انسجام اجتماعی، برای رسیدگی به ناسازگاری ها، هدف این پژوهش است. در این پژوهش که از بعد شیوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی پیمایشی؛ و برحسب ماهیت داده ها از نوع پژوهش های کمی است که به سنجش شاخص های اثرگذار و اثرپذیر پژوهش در 43 سکونتگاه روستایی نمونه و 400 خانوار نمونه تصادفی شهرستان ری انجام شد. یافته ها نشانگر آن است که میان همه شاخص های اثرگذار نهادهای محلی بر نوآوری اجتماعی تحول گرا در راستای توسعه پایدار روستایی از دیدگاه پاسخ گویان همبستگی مستقیم و مثبت وجود دارد. ارزیابی اثرگذاری نهادهای محلی بر نوآوری اجتماعی با بهره گیری از دیدگاه پاسخگویان روستایی نشان می دهد که هرچند، گفتمان نوآوری اجتماعی، نقش بنیادین در همکنشی و همکاری مدیریت محلی و دیگر نهادها و سازمان های محلی همچون تشکل های مردم نهاد، با دستگاه های بالادست ایجاد می کند؛ اما به دلیل اتخاذ رویکرد از بالا به پایین در ایران و ناحیه موردمطالعه و برآمده از رویکرد حکومت مبنا و در شرایط «قدرت بر» و چیرگی، نهادهای محلی به مثابه نوعی از مدیریت که برای پاسخگویی به نیازهای مردم در اندازه کوچک شکل گرفته است.

کشور ایران طی دهه های آتی با روند پیری جمعیت مواجه خواهد شد. گردشگری سالمندی باهدف پیشگیری و درمان، رویکرد جدیدی است که در ساختارهای تأمین و ارتقاء سطح سلامت و بهداشت سالمندان موردتوجه ویژه سیاست گذاران واقع شده است. این پژوهش باهدف بررسی الگوی گردشگری سالمندان، به منظور ارتقاء سطح سلامت و تندرستی آنان، در استان خراسان رضوی که یکی از مناطق گردشگر پذیر برای سالمندان در ایران است، تدوین شده است. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات، توصیفی- پیمایشی است. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. تحلیل های توصیفی و استنباطی در محیط نرم افزار SPSS انجام شد و به منظور تعیین رابطه بین متغیرها از آزمون های کای اسکوئر، آزمون رگرسیون دو متغیره و ضریب اتا و آزمون یومن ویتنی در محیط این نرم افزار بهره گیری شد. جامعه آماری پژوهش شامل گردشگران درون استانی سالمند بالاتر از 60 سالی است که در سال 1399 به شهرستان های استان خراسان رضوی سفرکرده اند. نتایج نشان داد؛ الگوهای گردشگری معیار اصلی بخش بندی بازار گردشگران سالمند است و توسعه گردشگری داخلی، به ویژه از نوع گردشگری آرام ، ارائه خدمات ویژه سالمندان در مکان های گردشگری، طراحی دهکده های تفریحی و سلامت با امکانات ویژه برای سالمندان و برنامه ریزی تورهای ارزان قیمت ویژه سالمندان از طریق فعال سازی شبکه های ارتباطی مرتبط و عضویت سالمندان در آن ها می تواند گردشگری سالمندی را به ابزاری برای ارتقاء سطح سلامت سالمندان تبدیل کند

امروزه بحران شهرسازی در اکثر نقاط دنیا ابعاد گسترده تری یافته است. پدید آمدن چنین وضعیتی ناشی از شرایط کلی جوامع در عصر حاضر می باشد. در دهه های اخیر رشد جمعیت شهری با مهاجرت زیاد مردم به شهرها افزایش شدیدی داشته است. محیط شهری که تعیین کننده سلامت و تندرستی شهرنشینان است دچار بحران شده است. مطالعه حاضر به بررسی وضعیت شاخصهای شهر سالم درشهربوشهر یکی از شهرهای ساحلی ایران پرداخته است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و داده ها به روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه) جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش 72 نفر از شامل کارشناسان، خبرگان و مدیران شهری شهر ساحلی بوشهر بود که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. به منظور تعیین روایی، پرسشنامه در اختیار خبرگان و کارشناسان قرار گرفت و برخی گویه ها با نظر ایشان اصلاح و روایی محتوایی آن تائید گردید. پایایی ابزار تحقیق، (پرسشنامه) با نرم افزار SPSS مورد ارزیابی قرار گرفت و آزمون آلفای کرونباخ معادل 83/0 به دست آمد؛ این مقدار برای ابزار تحقیق مناسب است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون تی انجام گرفت. نتایج پژوهش حاضر، بیانگر این بود که، در مجموع، نتایج نشان داد که: 1) مؤلفه سلامت با ضریب (76.280)؛ 2) مؤلفه بهداشت عمومی با ضریب (266/129)؛ 3) مؤلفه آسایش با ضریب (107.346)؛ 4) مؤلفه امنیت با ضریب (111.160) و 5) مؤلفه زیبایی با ضریب (116.466)، معنادار است. میانگین محاسبه شده نمره آزمودنی ها در فاصله اطمینان 95 درصدی آزمون t و در حد بالای آن قرار دارد؛ و بیانگر آن است که، سلامت شهری در شهر ساحلی بوشهر در وضعیت مطلوب و مناسب قرار دارد.

برنامه ریزی شهری تنوع گرا، رویکرد جدیدی در طراحی و توسعه شهری است که هدف آن ایجاد فضاهایی است که برای تمام افراد جامعه، با توجه به نژاد، طبقه اجتماعی، سن، جنسیت، معلولیت ها و سایر تفاوت ها، جامع و دسترس پذیر باشد. این رویکرد بر اصول عدالت اجتماعی، برابری فرصت ها و شناسایی تنوع انسانی تأکید دارد. هدف از این مطالعه، ارزیابی کیفیت محیط شهر ایذه از دیدگاه برنامه ریزی شهری تنوع گرا و پاسخگویی به نیازهای سه گروه اجتماعی زنان، کودکان و سالمندان می باشد. این مطالعه ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش، توصیفی- تحلیلی می باشد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته و برای تحلیل داده ها از آزمون تی تک نمونه ای در نرم افزار SPSS.26 استفاده شده است. بر پایه نتایج آزمون تی تک نمونه ای، کیفیت محیط شهر ایذه ازنظر شاخص ایمنی و امینت، امکانات و خدمات عمومی، حمل ونقل عمومی، فضاهای بیرونی در پاسخ به نیازهای هر سه گروه اجتماعی پایین تر از سطح متوسط است. تحلیل ها نشان می دهد برای دستیابی به محیط شهری تنوع گرا و همه شمول، گذر از رویکرد یکسان نگر به رویکرد تنوع گرا و گنجاندن تنوع ها و تفاوت ها در فرایند سیاست گذاری و برنامه ریزی شهری ضروری است.

یکی از دغدغه های برنامه ریزان و طراحان شهری ارتباط برقرار کردن بین منظر و سلامتی است که هم اکنون به عنوان یک سیاست مهم برنامه ریزی شهری قلمداد می شود. نوع تحقیق بر اساس هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای بوده که در قالب ابزار پرسشنامه( محقق ساخته) مورد بررسی قرار گرفته اند. متغیرهای مورد پژوهش که بر برروز بیماری مغزو اعصاب و روان موثر بوده اند شامل(زیست محیطی، کیفیت مبلمان شهری و دسترسی به خدمات درمانی) می باشد. جهت پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است میزان آلفای به دست آمده(778/.) می باشد. جامعه آماری تحقیق، تعداد مبتلایان به بیماری مغز و اعصاب و روان در شهر اردبیل در محدود ه زمانی 1399 الی 1401 می باشد. یافته ها حاکی از آن است که براساس نظرات جامعه آماری(بیماران مغز و اعصاب و روان) کیفیت عوامل زیست محیطی با میانگین(79/2) مدیریت آن در سطح متوسط به پایینی قرار دارد. از دیدگاه بیماران مغز و اعصاب و روان کیفیت مبلمان شهری در شهر اردبیل با میانگین(33/2) از مطلوبیت خوبی برخوردار نیست و در زمان استفاده زیبایی و امنیت و کارایی لازم را ندارد و باعث استرس در آنان می گردد و همچنین دسترسی به خدمات درمانی و حمل و نقل شهری با میانگین به دست آمده(8/2) در شهر اردبیل در حد متوسط و رو به پایین می باشد. براساس یافته های مستخرج از پژوهش و نظرات بیماران مغز و اعصاب و روان محیط شهری و سه شاخص مورد استفاده در تحقیق بر اختلال روانی و بروز استرس و اضطراب در آنان تاثیر گذار بوده است.باتوجه به آمار بالای استرس و اضطراب در شهر اردبیل اگر این مسئله مورد توجه مدیران و برنامه ریزان شهری قرار نگیرد باعث افزایش میزان اختلالات روانی و بروز بیماری مغز و اعصاب و روان در بین شهروندان شهر اردبیل خواهد گردید

سیلاب ها به عنوان یکی از مخرب ترین مخاطرات محسوب می شوند که هرساله خسارات جانی و مالی زیادی را به بار می آورند، به همین دلیل توجه به تاب آوری مناطق مختلف در برابر این مخاطره حائز اهمیت است. یکی از مناطقی که در معرض مخاطره سیلاب قرار دارد، شهر پلدختر است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به ارزیابی وضعیت تاب آوری شهر پلدختر در برابر مخاطره سیلاب پرداخته شده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. داده های تحقیق شامل اطلاعات آماری، اطلاعات کتابخانه ای و اطلاعات بدست آمده از طریق پرسشنامه است. مهم ترین ابزار تحقیق SPSS بوده است که به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از آن استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق، شهر پلدختر و نمونه آماری تحقیق، 384 پرسشنامه مربوط به مناطق درگیر سیل است. پایایی تحقیق بر اساس آلفای کرونباخ 848/0 بدست آمده است که نشان دهنده درجه پایایی مطلوب و قابل قبول است. در این پژوهش به منظور ارزیابی وضعیت تاب آوری شهر پلدختر در برابر مخاطره سیلاب، از شاخص های اقتصادی، اجتماعی، برگشت پذیری و کالبدی استفاده شده است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل عاملی که روشی چند متغیره است، مناسب ترین راهکارها در بین متغیرهای مورد بررسی جهت افزایش تاب آوری شهر پلدختر ارزیابی شده است. بر اساس نتایج حاصله، به ترتیب متغیرهای همکاری و اقدام در پاکسازی معابر و فضاهای شهری با بار عاملی (878/0) و رضایت از مکان دسترسی و استفاده از محل های اسکان موقت بعد از وقوع سیل با بار عاملی (859/0)، مهم ترین عوامل مؤثر بر تاب آوری شهر پلدختر در برابر سیل می باشند.