درخت حوزه‌های تخصصی

واکاوی میزان رعایت اصل عدم ترادف در الفاظ قرآن در ترجمه واژگان مترادف نما، از برجسته ترین ملاک های ارزیابی کار مترجمان است. ازجمله واژگان مترادف نما در آیات الهی، واژگان مرتبط با مفهوم گناه است. دقت در ترجمه این واژگان به فهم و درک بهتر معارف والای قرآن در سه حوزه عقاید، احکام و اخلاق می انجامد. در همین راستا، این پژوهش می کوشد با روش توصیفی تحلیلی توأم با نقد و با ارزیابی ترجمه های آقایان معزی، فولادوند، آیتی، الهی قمشه ای و خانم صفارزاده به عنوان نمایندگان پنج روش ترجمه تحت اللفظی، وفادار، معنایی، تفسیری و آزاد به این مسائل پاسخ دهد؛ بهترین معادل برای واژگان مترادف نمای مرتبط با مفهوم گناه در زبان فارسی چیست؟ موفق ترین روش ترجمه درخصوص واژگان یادشده کدام است؟ فرضیه تحقیق پیش رو عبارت است از اینکه مترجمان فارسی زبان در ترجمه واژگان مرتبط با مفهوم گناه به مثابه دسته ای از واژگان مترادف نمای قرآن، اصل عدم ترادف را لحاظ نکرده اند، در حالی که با عنایت به اصل معنایی واژگان یادشده امکان تبیین وجوه تمایز این الفاظ در ترجمه وجود دارد. نتایج ارزیابی های صورت گرفته حاکی از آن است که بیان معنای دقیق این الفاظ با عنایت به اصل معنایی واژگان یادشده و در قالب واژگانی مختصر و مفید و یا در قالب توضیحاتی درون پرانتز در روش های معنایی، آزاد و تفسیری امکان پذیر است، اما به دلیل محدودیت ناشی از ذات و طبیعت روش های ترجمه تحت اللفظی و وفادار، این دو روش چندان کارآمد نیستند.

پژوهش حاضر مطالعه مقایسه ای است درباره آیین های مرتبط با تولد و نام گذاری در فرهنگ کردستان شهرستان سنندج که با گویش سورانی صحبت می کنند. این پژوهش با توجه به عامل جنسیت، به تحلیل منتخبی از این آیین ها در چارچوب نظریه آمیختگی مفهومی پرداخته است. بر این اساس، با شیوه مصاحبه عمیق در دسترس از یک سخنگوی زن میان سال تحصیل کرده کردزبان ، آیین های مختلف مربوط به حوزه مفهومی تولد نوزاد جمع آوری شده و سپس جهت کسب اطلاعات بیشتر، با روش «مصاحبه هدفمند گروهی»، تعداد پنج نفر از سخنگویان زن و مرد بی سواد بین 50 تا 70 سال که زبان مادری آن ها کردی سورانی بوده و مکالمات روزمره خود را به این زبان انجام می دهند، مورد مصاحبه قرار گرفته و روایت آن ها از آیین مورد نظر ضبط شده است. تحلیل آیین های مستخرج از متن مصاحبه ها نشان دهنده آن است که فرهنگ کردی سورانی سنندج جهت خلق معناهای همسو با قالب فرهنگی جنسیتی یا از دروندادهای متفاوت جهت خلق معنا بهره می برد و یا در مواردی جالب توجه تر، با گزینش نگاشت های متفاوت از یک یا چند درونداد واحد، فضای آمیخته مفهومی تازه ای را در تطابق با قالب فرهنگی جنسیتی شامل «زن خوب= زیبا، صبور، همسر» در برابر «مرد خوب= قوی، کوشا، نان آور» شکل می دهد. بر این اساس، قالب های جنسیتی عامل مؤثر در فرایند معناسازی آیین های تولد و زایش فرهنگ کردی سورانی سنندج قلمداد می شوند.

بافت عنصری اساسی در خلق معنای استعاری در موقعیت های گفتمانی پویا تلقی می شود. نوشتار حاضر با هدف بررسی نقش عناصر بافتی در ایجاد خلاقیت استعاری در عناوین و متون خبری زبان فارسی با بهره مندی از اصل فشار انسجامِ کووچش (2015) انجام می شود. داده های مورد نیاز از سایت های خبری کشور جمع آوری شده و بر اساس الگوی بافتی کووچش (2015)، نوع بافت دخیل در ایجاد عبارات استعاری تعیین می گردد و سپس در چارچوب معناشناسی شناختی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد که خلق استعاره های بدیع در متون خبریِ مورد مطالعه تحت تأثیر عناصر مربوط به فشار بافتی از قبیل مؤلفه های فرهنگی، ایدئولوژی، آب و هوا، جغرافیا، موضوع گفتمان، عناصر گفتمانی، بافت مکانی و زمانی گفتمان و همچنین تحت تأثیر فشار بدنمندی صورت می پذیرد. در این میان، پیش زمینه سازی به عنوان فرایندی شناختی بر مبنای تجارب بدنمند مشترکِ بین افراد یک جامعه (بافت همگانی) و یا بر پایه ویژگی های منحصر به فرد جسمانی نظیر معلولیت جسمی، نابینایی و چپ دستی به عنوان بافت محلی شرایط مناسب جهت بکارگیری عبارات استعاری خاصی را فراهم می نماید. به علاوه، نگاشت مفهومی در متون خبری بررسی شده تابع محدودیت هایی است که از جانب فرهنگ، ساختار بدن و اصل ناوردایی اعمال می شود.

هدف مقاله پیش رو این بود تا از منظر مبانی نقد فرهنگ که از سوی مالکیل (۱۹۹۳) مطرح شد و نیز با اتخاذ رویکردی پیکره بنیاد، پنج فرهنگ یک زبانه زبان آموزِ انگلیسی و فارسی معتبر یعنی فرهنگ انگلیسی معاصر لانگمن (LDOCE)، فرهنگ پیشرفته زبان آموز آکسفورد (OALD)، فرهنگ پیشرفته زبان آموز کمبریج (CALD)، فرهنگ همایندهای آکسفورد (OCD) و فرهنگ زبان آموز پیشرفته فارسی (عاصی، ۱۳۹۸) را از نظر شیوه عرضه اطلاعات (معیار سوم مالکیل) مورد واکاوی قرار دهد. برای این منظور، مدخل هایی به همراه زیرمدخل هایشان از فرهنگ های انگلیسی فوق به عنوان نمونه مطرح و سپس بر مبنای داده های موجود در پیکره انگلیسی امریکایی معاصر (COCA) به بوته نقد گذاشته شدند. سپس ضمن برشمردن ایراداتی در هشت دسته، به علت بروز آنها اشاره شد. نهایتاً ضمن طرح پیشنهاداتی برای ارتقای کیفیت این فرهنگ ها، نقش زبان شناسی پیکره ای و شیوه بهره مندی از آن در ارتقای فرهنگ های یک زبانه زبان آموز انگلیسی و فارسی و متعاقباً کاهش خطاهای فرهنگ نویسی مطرح شد.

دستور ساخت به مجموعه ای از رویکردهای نظری متفاوت ولی مرتبط در درک زبانی اطلاق می شود که در آن ها تعمیم هایی درباره ساخت زبانی بر حسب ساخت (همسانی صورت و معنی) صورت بندی می شود. درحالی که مبانی مفهومی دستور ساخت را می توان مستقیماً به دستور حالت فیلمور منتسب کرد، انواع مختلفی از رویکردها در چارچوب دستورساخت (با جهت گیری شناختی قوی تر) برای تدوین و توسعه این دستور به عنوان مدلی که می تواند مقام ساخت های زبانی را توصیف، تحلیل و تعمیم دهد، ظاهر شده اند. مهم ترین رویکردهای دستورساخت شامل دستورساخت برکلی، دستور ساخت بدنمند، دستور شناختی لنگاکر، دستورساخت گلدبرگ، دستور ساخت بنیادی کرافت، دستور ساخت معنایی-قالبی بوآز، دستور ساخت نشانه-بنیاد ساگ و دیگران، دستور ساخت سیال و مدل ساخت واژگانی می شود که در سه مقوله صورت گرایی، کاربرد-بنیاد و محاسباتی قرار می گیرند.تمام مدل های زبانی دستور ساخت بر این نکته تأکید دارند که ساخت ها واحدهای نمادینی از صورت معنی/کاربرد هستند و امکانات و شرایطی را نشان می دهند که دستورساخت می تواند در فهم تولید دانش و معنی در ذهن گویشور زبان آشکارسازی کند. اما در عین حال، این نحله ها در یک نکته اساسی دارای اختلاف هستند: ساخت چیست؟ درک صحیح مبانی و روش شناسی هرکدام از این مدل های ساخت بنیاد، نکات مشترک و تفاوت آن ها پیرامون همگانی بودن ساخت های زبانی، کمیت و نوع آن ها، ترکیب و معناشناختی ساخت، داده های کاربرد زبانی و مشخص سازی نظام های نمادگذاری در کتاب دستور ساخت : ساختار زبان انگلیسی اثر توماس هافمن با اثبات قدرت تبیینی دستور ساخت در تمام سطوح زبان انگلیسی، انجام مطالعات همزمانی و درزمانی و معرفی رویکردهای ساختاری مختلف، که یکی از برجسته ترین دستاوردهای دستور ساخت است درنظر گرفته شده است .در این کتاب ، این ادعا که دستور ساخت حوزه مطالعاتی جامع نظریه پردازی دستوری می باشد، مورد بررسی قرار می گیرد تا نشان داده شود که آیا رویکرد کل گرایانه به واحدهای زبانی می تواند واقعیت فعالیت ذهنی را بازنمایی کند. افزون بر این، در این کتاب نشان داده می شود که دستور ساخت به روش های مختلفی از داده های زبانی واقعی استفاده می کند و این داده ها می توانند شامل تحلیل های تجربی، شواهد کاربردی و نمونه های متنی باشند. در این کتاب می توان به فهم عمیق تری از نحوه تعامل صورت و معنی در زبان های طبیعی رسید و نقش دستور ساخت را در تحلیل زبان بهتر درک کرد.

تقابل فرهنگ «خودی» و «دیگری» در اسناد آموزشی ، به ویژه دروس ادبی مربوط به رشته زبان فرانسه در دانشگاه های ایران، امری طبیعی است و نیاز به رویکردی میان فرهنگی که بتواند دانشجویان را در فضایی بینافرهنگی، تعدیل شده و به دور از شوک فرهنگی قرار دهد، ایجاد کرده است. با توجه به اینکه راهبردهای عاطفی اجتماعی ، با تکیه بر تفاوت های فردی، تلاش دارند تا زبان آموزان را در فرایند یادگیری کمک و روند آموزش زبان را تسهیل کنند، هدف این پژوهش، ارائه روشی کاربردی به منظور پیوند بیشتر ادبیات و آموزش زبان فرانسه از طریق فعال کردن ظرفیت های حسّی هیجانی و به کارگیری راهبردهای عاطفی اجتماعی نزد دانشجویان و علاقه مند کردن آنان به محتوای ادبی (شعر) است. همچنین، جامعه آماری تحقیق، شامل 110 نفر از دانشجویان زبان فرانسه در ترم آخر مقطع کارشناسی، در دو گرایش ادبیات و ترجمه در دانشگاه های مختلف ایران است که به صورت تصادفی انتخاب شده اند. ازاین رو، با طراحی پرسش نامه ای محقق ساخته و در 20 سؤال 5 گزینه ای، ابتدا در قالب پیش آزمون، میزان استفاده دانشجویان از راهبردهای عاطفی اجتماعی و علاقه مندی شان به شعر را سنجیدیم. سپس، طی یک دوره آموزشی مجازی و تعامل محور (درمجموع به مدت 50 ساعت) به آموزش میان فرهنگی پرداختیم. در ادامه نیز، از فراگیران، پس آزمون به عمل آمد. براساس نتایج آزمون تی (T test)، می توان چنین استنباط کرد که اختلاف معناداری بین میانگین دانشجویان در پیش آزمون و پس آزمون در زمینه استفاده از راهبردهای عاطفی اجتماعی و علاقه مندی به محتوای ادبی (شعر)، دیده شده است.

در این نوشته به نقد مقاله «چرا فریدون سومین است؟ رمزگشایی نام فریدون با روش تحلیل خویشکاری اسطوره بر مبنای زبان شناسی تاریخی (ریشه شناسی در زمانی)» از آقای فرزاد قائمی پرداخته ایم. از مقاله این گونه برمی آید که نویسنده در حوزه ای مطلب نوشته که در آن تخصصی نداشته است. ناآشنایی نویسنده با مفاهیم، مقدمات و منابعِ حوزه مورد نظر، باعث شده نظرات و تحلیل های ایشان نادرست از کار درآیند. علاوه بر تحلیل ها و نظرات نادرست، نوع ارجاع دهی ها هم در مقاله آقای قائمی عجیب است و بیشتر ارجاعات به گونه ای است که نویسنده فقط خواسته نظرات نادرستش را به منبعی ارجاع دهد تا نشان دهد که حرف و نظرش مستند است. علاوه بر این ها نویسنده مطالبی را (بعضاً عین به عین) از پژوهشگر(ان) دیگری برداشته، اما متأسفانه به ایشان ارجاع نداده است. از آنجا که اشتباهات این چنینی در مقاله فراوان است می توان آن را نمونه خوبی برای واحد درسی روش تحقیق به شمار آورد، زیرا به طور عملی به دانشجویان نشان می دهد که چه کارهایی را نباید در یک مقاله علمی پژوهشی انجام داد.

کتاب های مصور تن تن، به عنوان یکی از محبوب ترین کتاب های مصور قرن بیستم، در ایران نیز مانند سایر نقاط جهان ترجمه و توسط گروه های سنی مختلف دنبال شده است. ترجمه کتاب های مصور کار دشواری است و حوزه های چالش برانگیز مختلفی در این خصوص وجود دارد. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی کیفیت ترجمه معصومه رضاپور از کتاب های مصور تن تن با توجه به جنبه های کلامی و غیرکلامی در چهار حوزه چالش برانگیز اصطلاح، زبان عامیانه، نام آوا و معادل است. بدین منظور، دو متن انگلیسی و فارسی با یکدیگر مقایسه شدند. در بخش کلامی، برای ارزیابی خطاهای ترجمه ای از مدل الف ودینگتون (2001) و در بخش غیرکلامی از مدل کرس و ون لیوون (2006) برای بررسی فرامعانی متون چند وجهی و تعیین نقض رابطه بین تصویر و متن استفاده شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که مترجم بیشترین موفقیت را در ترجمه جزیره سیاه (45/7) و کمترین موفقیت را در ترجمه گوش شکسته (36/1-) داشته است. تغییر در فرامعناها تنها در معنای ترکیبی به علت تغییر نوع یا اندازه قلم یا عدم تداوم رنگ اتفاق افتاده است و مواردی از نقض رابطه بین تصویر و متن به دلیل تفاوت های فرهنگی نوع نوشیدنی و تفاوت در جهت نوشتن در این دو زبان یافت شد. بررسی دو وجه کلامی و غیرکلامی حاکی از آن است که مترجم در موارد معدودی که در پی بومی سازی کتب از جهت فرهنگی بوده باعث نقض معنا و رابطه بین متن و تصویر شده است. نتایج تحقیق را می توان در آموزش ترجمه، جهت آگاه سازی مترجمین از حوزه های چالش برانگیزتر ترجمه کتاب های مصور و استفاده هوشمندانه از بومی سازی در راستای عدم نقض رابطه متن و تصویر به کار برد.

هدف از جستار حاضر واکاوی اسم های مرکب درون مرکز کردی سورانی در چارچوب صرف ساختی بوی (2010) و با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی است. به عبارت دیگر، این پژوهش در تلاش است تا با شناسایی و ترسیم کلان طرح واره، طرح واره های میانی و ریزطرح واره های حاکم، صورت بندی این ساخت ها و روابط معنایی میان سازه های مشارکت کننده در آن ها را بازنمایی کند. دراین خصوص، تعداد 1400 ترکیب اسمی از فرهنگ کردی -فارسیِ هه نبانه بورینه (شرفکندی، 1369) و فرهنگ فارسی - کردی دانشگاه کردستان (1392) به صورت تمام شمار استخراج و تحلیل و بررسی شد. ازاین بین، 559 ترکیب یعنی 39 درصد از کل داده ها، درون مرکز تشخیص داده شد. یافته ها نشان داد براساس مبانی نظری صرف ساختی، ترکیب های درون مرکز کردی سورانی از یک طرح واره اصلی، سه طرح واره میانی و پنج ریزطرح واره منشعب می گردند. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که دلیل عمده این تنوع طرح واره ای از جایگاه آزاد هسته در ترکیب های اسمی ناشی می شود. معنای کلی ساخت های موردنظر نیز علاوه بر طرح واره ها، تحت تأثیر عوامل دیگری همچون جایگاه هسته، طبقه واژگانی و توالی سازه های مشارکت کننده در ساخت است.