روش تحقیق

دین پژوهی، اگر چه دانشی کهن ولی مطالعه ای رو به گسترش است که هر ساله نتایج، پیامد و یافته های نوینی را پیش رو می نهد و ژرفای عمیق تری را تجربه می کند، به گونه ای که این دست آوردها و نتایج، تفاوت های زیاد و ثانیاً نتایج آن اکثراً، اعتبار علمی کوتاه مدتی داشته و با انتقادات، ردیه ها و نهایتاً اصلاحاتی، دگرگون می شوند. اکنون پرسش مهم آن است که اولاً «چه عوامل و موانعی این گونه کاستی یا تغایرها را دامن می زند؟» و ثانیاً «آیا این موانع و آفات از محققان ریشه می گیرد یا اقتضای عرصه و نوع تحقیق می باشد؟!» مقاله پیش رو، با بررسی شرایط و ویژگی های عرصه تحقیق در ادیان که با نوعی نقد تحلیلی- مصداقی همراه است، موانعی همچون «کمبود منابع لازم برای پژوهش» و «ضعف در روش مطلوب پژوهش» را مربوط به عرصه و نوع تحقیق و «اعتقادات فردی محقق»، «وجود پیش فرض ها» و «عدم درک معنوی موجود در ادیان» را آسیب هایی برخاسته از محققان این عرصه دانسته است و گونه دوم آسیب ها همانند «اعتقادات فردی محقق»، «وجود پیش فرض ها» و همچنین آسیب های نخستین موانع مربوط به «ضعف در روش مطلوب پژوهش»، که از شخصیت، دانش، باورها و پیش فرض های محقق نشأت می-گیرد.

تئوری گراندد یک روش تحقیق کیفی است و بر این فرض بنا شده است که نظریه برای ایجاد دانش عمیق از پدیده های اجتماعی ضروری است. اگرچه ما فکر می کنیم که یک نظریه پایه خوب بیشتر از پایبندی روش شناختی وجود دارد، پذیرش تئوری گراندد به عنوان یک متدولوژی کلی و پایبندی به تکنیک ها و رویه های آن پیش نیازهای تولید یک نظریه پایه خوب است. به نظر می رسد که مطالعات روش شناختی کامل تر تئوری گراندد در حال حاضر در ادبیات روانشناسی ورزشی منتشر شده است. تئوری گراندد برای یک پروژه تحقیقاتی نظریه زمینه ای انجام می شود. بر اساس یک رویکرد، در پروژه های تئوری گراندد، محقق تمایل دارد قبل از نوشتن مرور تحقیقات، تحقیقات تجربی انجام دهد. اکثر دانشگاهیان که تحقیق در زمینه تئوری گراندد انجام می دهند قبل آن درک خوبی در زمینه تئوری گراندد باید داشته باشند تا با ترک یک بررسی تحقیقاتی در اواخر فرآیند راحت تر باشند. برای دانشجویان پژوهشی که پروژه های تئوری گراندد را انجام می دهند، بسیاری استدلال می کنند که تحقیق در مورد نظریه در ابتدای پروژه هم عملی و هم مهم است، تا مطمئن شوید که پروژه شما کارهای موجود را تکرار نمی کند یا روی مماس نامربوطی پیش نمی رود. همچنین، تحقیق در مورد پژوهش های دانشگاهی زمان زیادی می برد، بنابراین انجام آن از ابتدای پروژه، بعداً از استرس جلوگیری می کند. این تحقیق تئوری گراندد و اهمیت این تئوری را بررسی می کند.

هدف:  هدف این بررسی آن بود که نشان دهد کدام مولفه ها در تایید و چاپ مقالات علمی و پژوهشی در نشریات جغرافیایی موثر واقع می شود. به این منظور با استفاده از هشت معیار اساسی مورد تاکید در کتب روش تحقیق، مقالات ارسالی به این نشریات مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش: در این بررسی، با شیوه اسنادی، کتابخانه ای و میدانی، 370 مقاله از 27 نشریه علمی و پژوهشی انتخاب و توسط 60 نفر متخصص، مورد تحلیل قرار گرفته است. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS و با بهره گیری از مدل های مختلف به خصوص همبستگی، رگرسیون چند متغیره و ... تجزیه و تحلیل شده اند. یافته ها: نتایج بیانگر آن است که به جز نمونه های نادر و استثنایی، تنها مقالاتی فرصت انتشار پیدا کرده اند که دارای عنوان مناسب، مقدمه جامع، مواد و روش های هماهنگ با نوع بررسی و نتایج و بحث مستدل و ساختارمند بوده اند. نتیجه گیری: نتایج این بررسی نشان داد که مجلات مورد اشاره، تنها مقالاتی را مورد تایید قرار داده و چاپ نموده اند که معیارهای هشتگانه مقاله نویسی را رعایت کرده اند.

هدف پژوهش حاضر شناسایی چالش های عمده در آموزش روش تحقیق در رشته های علوم تربیتی و روانشناسی است. این پژوهش با رویکردی کیفی مبتنی بر تحلیل تم و با استفاده از ابزار مصاحبه انجام شد. در این پژوهش بر مبنای روش نمونه گیری هدفمند، با 20 نفر از اساتید و صاحب نظران روش تحقیق کشور در رشته های روانشناسی و علوم تربیتی، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. داده ها از طریق تحلیل تم و بر اساس شش مرحله ای که برون و کلارک (2006) پیشنهاد دادند (آشنایی با داده ها، تولید کد های اولیه، جستجو برای تم ها، بازنگری تم ها، تعریف و نام گذاری تم ها و تهیه گزارش) مورد تحلیل قرار گرفتند. تحلیل مصاحبه ها نشان داد چالش های اساسی در آموزش روش تحقیق در رشته های علوم تربیتی و روانشناسی را می توان در سه حیطه ی کلی برنامه درسی، عناصر نقش آفرین در برنامه ی درسی و مشکلات ساختاری قرار داد. برنامه ی درسی مضامینی از قبیل درس و تعداد واحدها، محتوا و منابع، تدریس و ارزشیابی را شامل می شود. عناصر نقش آفرین شامل دانشجو و استاد است، و جنبه های ساختاری گسترش بی رویه ی آموزش عالی و الزامات و زیرساخت ها را در برمی گیرد.

رشته های معماری و طراحی شهری دارای جایگاهی میان رشته ای بوده و مبانی و رویکردهای نظری و پژوهشی خود را از طیف وسیعی از علوم وام می گیرند. به همین دلیل، شیوه های پژوهش در این رشته ها معمولا حاصل ترکیبی از روش های گوناگون می باشد که در طیف وسیع و گسترده ای از مطالعات وابسته به علوم محض تا مطالعات وابسته به علوم اجتماعی و انسانی، قرار می گیرد. مقاله حاضر با مخاطب قرار دادن مدرسان، دانشجویان و پژوهشگران معماری و طراحی شهری، هدف معرفی انواع روش های تحقیق متعارف و شناخته شده در حوزه معماری و طراحی شهری را دنبال می کند. به این منظور، ابتدا با تأکید بر رویکرد جان کرسول مبتنی بر تشخیص چهار پارادایم اصلی اثبات گرایی، تفسیرگرایی، پراگماتیسم و انتقادی، دسته بندی کلی از پارادایم های تحقیق ارائه شده و سپس بر مبنای مطالعات انجام شده توسط پژوهشگران داخل و خارج از کشور، انواع طرح - گونه های تحقیق معرفی می شوند. در مرحله بعد به منظور تدقیق گونه های شناسایی شده، با بررسی مقالاتی که به صورت هدفمند از میان مجلات علمی-پژوهشی حوزه معماری و شهرسازی کشور، انتخاب می شوند، کمبودها و موارد تکمیلی شناسایی شده و در نهایت، نموداری برای معرفی و دسته بندی روش های متعارف تحقیق در رشته های تخصصی مورد نظر، ارائه شده است.. همچنین به منظور شناخت بیشتر از هر روش تحقیق، جدولی ارائه شده است که نشان می دهد هر روش باید بر مبنای پارادایم، رویکرد، هدف کلان و فنون/تدابیر تحقیق (ابزارهای گردآوری اطلاعات و روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات) معرفی شود. نتیجه مطالعات انجام شده، نشان می دهد که رویکردهای کیفی و ترکیبی در حوزه های پژوهشی معماری و طراحی شهری دارای نقش غالب هستند.

یکی از اشتباهات رایج در بین برخی از دانشجویان و پژوهشگران درتحقیقاتعلومانسانیواجتماعی استفاده از روش تحقیق و روش شناسی به جای هم به مثابه یک مفهوم و مترادف با هم در فرایند تحقیق می باشد. این در حالی است که تمایزات زیادی بین این دو مفهوم وجود دارد. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش بررسی تفاوت های بین روش تحقیق و روش شناسی به مثابه دو مفهوم جدا از هم در تحقیقات علوم انسانی و اجتماعی می باشد. روش تحقیق یعنی چارچوبی که هر تحقیق باید داشته باشد در واقع زمانی که از فرضیه، رابطه علی، همبستگی، سطوح سنجش متغیرها، جامعه آماری، نمونه گیریو غیره سخن گفته می شود درباره روش تحقیق به بحث پرداخته می شود. در روش تحقیق محقق با مهارت ها، تکنیک ها و ابزارهای جمع آوری داده ها سروکار دارد به عبارت دیگر روش تحقیق یعنی ساختار و چارچوب تحقیق (شاکله تحقیق). در همه رشته ها این ساختار بایستی رعایت شود و این عمومی است اما این فقط صورت تحقیق است این نوع نگاه متأسفانه در خیلی از دانشگاه ها غالب است یعنی از دیدگاه آن ها روش شناسی، همان روش تحقیق است در حالیکه روش تحقیق از روش شناسی متمایز است. روش شناسی یعنی شیوه تفکر در مورد یک واقعیت یا پدیده اجتماعی. منطق حاکم بر کل فرآیند پژوهش از ابتدا تا انتها را روش شناسی می گویند. در روش شناسی محقق به دنبال ساختار تحقیق نیست. به عبارت دیگر، در اینجا سؤال، فرضیه، متغیر، جامعه آماری و غیره خیلی موضوعیت ندارد.همه تحقیق ها روش تحقیق دارند اما الزاماًروش شناسی ندارند. در روش شناسی ما رویکردها و دیدگاه ها را دنبال می کنیم به عبارت دیگر در روش شناسی ما با عینک های متفاوتی نگاه می کنیم،روش هابه مثابهعینک هایی هستند که به محقق می گویند که چگونه به موضوع یا پدیده نگاه کند؛درنتیجه نوع یا شیوه استدلال و بحث کاملاً از دیدگاه روش های متفاوت، متمایز خواهند شد. روش هاشیوه تحلیل متن را مشخص می کنند هر روش یک شیوه استدلال است روش قالب است که به محتوا شکل می دهد. از این رو، روش شناسی بیشتر بحثی معرفت شناختی (اپیستمولوژی) است و بیشتر با مکتب و دیدگاه سر وکار دارد نه با روش وشیوه هایجزئی تحقیق. نسبت رهیافت(متدولوژی) به روش همانند نسبت دیدگاه به ابزار است.

هدف از ارائه این مقاله ، تببین و بررسی جایگاه روش شناسی تحقیق در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی(کتابداری و اطلاع رسانی) و ارائه آسیب شناسی و بیان راهکارهای پیشنهادی در این زمینه می باشد . این مقاله بصورت مروری ، اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است . سیاست گذاری و برنامه ریزی در زمینه پژوهش به منظور هدفمند کردن عناوین و موضوعات پژوهش ها، مستلزم شناسایی اولویت های پژوهشی در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و کتابداری و اطلاع رسانی است. مرور پژوهشها در این زمینه نشان می دهد که در هر زمان با توجه به شرایط مختلف، گرایش های پژوهشی این رشته تغییر کرده اند. روش پژوهش کیفی با آنکه در سالهای اخیر مورد توجه پژوهشگران علم اطلاعات و دانش شناسی قرار گرفته اما همچنان فاصله چندی با نقطه مطلوب دارد و بیشترین تمرکز بر رویکردهای کمی است. بررسی گرایش های موضوعی این پژوهش ها بیانگر پراکندگی موضوعی پژوهش های این حوزه در فاصله زمانی مختلف بوده است که بیانگر آن است که انتخاب موضوعات پژوهش ها غالباً بر اساس نیاز جامعه یا چالشها و موانع این رشته نبوده است. به علت ماهیت این رشته، می توان از روش شناسی های مختلفی در پژوهشهای آن استفاده کرد. نگاهی به تحقیقات منتشرشده در این حوزه در داخل و خارج از کشور، نشان می دهد که چنین چیزی دور از واقعیت نیست و تنوع بسیاری در روش های تحقیق در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی وجود دارد. به علت ماهیت خاص رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و دامنه فعالیت های این حوزه، پژوهشگران این رشته از روش های مختلف، از روش شناختی های مرسوم در علوم انسانی گرفته تا شیوه های نوین در دنیای فناوری کنونی، استفاده می کنند.

روش تحقیق در تاریخ با تکیه بر متون تاریخی و جمع بندی آنها با نوشته شدن رساله ها و پایان نامه های زیادی که در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری و نیز طرح های تاریخی نوشته شده است کم کم به یک سابقه درخشان تبدیل گشته است. در این میان آنچه مورد غفلت مورخان در ایران واقع شده است، روش تحقیق مورخان و متون آنهاست که ما را مجبور می کند از خود سؤال هایی به این صورت بپرسیم: آیا روش تحقیق آثار مورخان ضابطه مند است؟ اصول و روش های آنها بر چه مبنایی بوده است؟ با توجه به روش شناسی جدید ویژگی ها و شرایط مورخان باید به چه صورت باشد؟ در این خصوص باید چنین گفت که روش تحقیق مورخان تکیه بر روایات و جمع بندی آنها با تحلیل و تبیین و تعلیل است. در این تحقیق به روش شناسی تحقیق، چگونگی گردآوری اطلاعات، انواع نقد، سازماندهی تحقیق، یافته های تحقیق و ... پرداخته شده است. این مقاله برای آشنایی دانشجویان با روش تحقیق تاریخی کاربرد دارد. 

یکی از حوزه های مهمی که در علوم انسانی کاربرد بسیاری دارد و آموزش آن برای همه دانشجویان تحصیلات تکمیلی اجباری بوده، روش تحقیق است. روش تحقیق به سه طریق انجام می شود: کیفی، کمّی و آمیخته. روشی که به تازگی بیشتر مدنظر پژوهشگران قرار گرفته است، روش کیفی است؛ ازاین رو کتاب های مختلفی برای تخصصی کردن مباحث مرتبط با روش تحقیق کیفی منتشر شده اند. هدف پژوهش حاضر، نقد و بررسی کتاب پژوهش کیفی: راهنمای طراحی و کاربست بود که از روش نقد مؤسسه خانه کتاب و کاوشگری فلسفی انتقادی هم زمان، استفاده شد. کتاب مدنظر تألیف شارون بی میریام و الیزابت تیسدل است که کیامنش و دانای طوس ترجمه کردند و در تابستان 1398 در انتشارات سمت منتشر شد. ابزار نقد، چک لیست نقد کتاب شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی بود و از تحلیل محتوای کیفی و بازخوانی های چندباره اثر به منظور بررسی اشکالات استفاده شد. براساس یافته های پژوهش، قوت های کتاب از نظر محتوایی، شیوایی و رسابودن کلام، توضیح کامل از ابتدا تا انتهای هر مبحث، پیوستگی مطالب کتاب بود. از ضعف های کتاب نیز می توان به طراحی جلد ساده و اشکالات و قواعد نگارشی و همچنین معرفی نشدن کامل نرم افزارهای موردنیاز در پژوهش های کیفی اشاره کرد. امید است نقد، بررسی و معرفی کتاب مذکور باعث افزایش روند مطالعه و تحقیق در دانشجویان تحصیلات تکمیلی شود.

هدف از پژوهش حاضر ارزیابی کمی و کیفی مقالات علمی- پژوهشی منتشر شده در دو فصلنامه مدیریت شهری در طی سال های 1387 تا 1391 می باشد. جهت دست یابی به هدف اصلی پژوهش 8 پارامتر حوزه و محتوی موضوعی مقالات، تعداد نویسندگان، رتبه علمی نویسنده اول، وابستگی سازمانی نویسنده اول، منبع استخراج مقاله، روش تحقیق مقالات و در نهایت مدت زمان پذیرش مقاله مورد تدقیق و ارزیابی قرار گرفته است و با استفاده از نرم افزار excel نتایج حاصل ارائه شده است. بررسی های این پژوهش حاکی از آن است که 40% مقالات در زمینه مبانی نظری طراحی شهری، 6/21% در زمینه مدیریت شهری، 17% به بررسی تجارب موردی در طراحی شهری اختصاص داشته است. همچنین نتایج نشان می دهد که اغلب مقالات منتشر شده دارای دو نویسنده می باشند. لازم به ذکر است که نویسنده اول اکثر مقالات دارای درجه دانشیاری بوده است. 38% از کلیه مقالات منتشر شده توسط محقین دانشگاه تربیت مدرس انتشار یافته است. از این رو این محققین بیشترین سهم را در انتشار مقالات این فصلنامه داشته اند. در طی این 5 سال تنها چهار مقاله مستخرج از طرح پژوهشی بوده است و پایان نامه های کارشناسی ارشد (8 مورد) و دکتری (1 مورد) در رتبه های بعدی قرار دارند. در مابقی مقالات منبع استخراجی ذکر نشده است. روش تحقیق اکثر مقالات مورد پژوهی و استدلال منطق است و راهبردهای ترکیبی، کیفی و تفسیری- تاریخی در اولویتهای بعدی قرار دارند. در نهایت می بایست اذعان داشت که 44% مقالات در بازه زمانی کمتر از 6 ماه مورد داوری قرار گرفته و منتشر شده اند. مجموعه پیشنهادی نیز جهت ارتقای کیفی نشریه در انتها با توجه به تحلیل انجام شده پیشنهاد شده است.

در اغلب نوشتگان موجود در مورد هویت، به نقش تاثیرگذار مکان در شکل گیری هویت اشاره و بر اهمیت آن تأکید شده است. در مقابل، پرداختن به موضوع هویت مکان نیز موضوع برخی از تحقیقات در حوزه مطالعات و برنامه ریزی محیطی بوده است. مقاله حاضر ابتدا به بررسی و تحلیل پیشینه تحقیق در دو بعد 1) پیشینه نظریات و 2) پیشینه روش شناسی تحقیق در هویت مکان پرداخته و کمبودهای پیشینه روش شناسی تحقیق در هویت مکان را مشخص کرده است. در بخش پیشینه نظریات، این نظریات به دو دسته عمده شامل نظریات متقدم و نظریات متاخر در مورد تعریف هویت مکان تقسیم شده است. حرکت از تعاریف متقدم به تعاریف متأخر در دهه های اخیر حاصل توجه به ابعاد و مولفه های متعدد و غیرکالبدی تشکیل دهنده هویت مکان، بویژه ابعاد مرتبط با اقتصاد سیاسی و نیروهای اجتماعی مکان است. در ادامه با بهره گیری از روش تحقیق اکتشافی و استقرایی، پس از بررسی ادبیات موجود در مورد هویت مکان، چارچوب مفهومی (محتوایی) و چارچوب رویه ای (فرآیندی) شکل گیری هویت مکان تبیین شده است. در بخش دوم مقاله، بر پایه بررسی ادبیات موجود در مورد روش شناسی تحقیق، از میان روش شناسی های موجود در رویکرد کیفی، روش شناسی مطالعه گفتمان و روش تحقیق روایتی به عنوان زیر مجموعه آن، به عنوان اجزاء تحقیق در هویت مکان معرفی شده است. در ادامه به تبیین روش تحقیق روایتی پرداخته شده و به قابلیت های این روش در بررسی هویت مکان اشاره شده است که از آن جمله می توان به قابلیت بررسی فرآیند زمانی شکل گیری معانی، بررسی معانی مورد مناقشه بین نیروهای مختلف اجتماعی و سیاسی، برداشت و جمع آوری فراگیر اطلاعات و داده ها و تحلیل کل نگر و سیستماتیک یافته ها و داده های جمع آوری شده اشاره کرد. در بخش سوم مقاله، به طور خلاصه به شیوه های بکارگیری روش تحقیق روایتی در بررسی هویت مکان پرداخته شده و به چارچوب کلی تحلیل یافته بر اساس روش تحلیل گفتمان پرداخته شده است.

پرورش پژوهشگر یکی از وظایف مهم آموزش عالی در راستای رسالت تولید و گسترش دانش است و روش تحقیق از جمله دروسی است که برای تحقق این وظیفه و پرورش توانمندی های پژوهشی در دانشجویان طراحی و در برنامه های درسی تمامی سطوح آموزش عالی و در رشته های مختلف علوم اجتماعی گنجانده شده است. کسب مهارت های پژوهشی برای پیشرفت دانشجویان ضروری است زیرا این مهارت ها با موفقیت های تحصیلی و حرفه ای آن ها مرتبط هستند و آن ها را قادر می سازند تا مصرف کننده آموزش دیده اطلاعات باشند. لذا یکی از دغدغه های جهانی آموزش عالی، تهیه یک درس روش تحقیق با کیفیت و مرتبط است. علی رغم اهمیت درس روش تحقیق، پژوهش هایی که در زمینه برنامه درسی آن انجام شده است، چشم گیر نیست و نیازمند توجه بیشتری است. از آنجا که پژوهشی به طور جامع از منظر عناصر برنامه درسی از قبیل اهداف، محتوا، فعالیت های یاددهی-یادگیری، روش تدریس و ارزشیابی، برنامه درسی روش تحقیق را به طور خاص در علوم تربیتی مورد بررسی قرار نداده است، هدف پژوهش حاضر واکاوی طرح درس های روش تحقیق دوره تحصیلات تکمیلی 10 دانشگاه برتر جهان در رشته ی علوم تربیتی از منظر هدف، محتوا، روش تدریس، فعالیت های یادگیری و ارزشیابی، به منظور پی بردن به وضعیت مطلوب این عناصر است.سوالات پژوهش1- دانشگاه های منتخب چه اهدافی را از آموزش روش تحقیق به دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی دنبال می کنند؟2- دانشگاه های منتخب چه محتوایی را برای درس روش تحقیق دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی مدنظر قرار داده اند؟3- دانشگاه های منتخب از چه روش هایی برای تدریس درس روش تحقیق به دانشجویان تحصیلات  تکمیلی رشته علوم تربیتی استفاده می کنند؟4- دانشگاه های منتخب چه نوع فعالیت های یادگیری را برای درس روش تحقیق در دوره تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی در نظر گرفته اند؟5- دانشگاه های منتخب از چه شیوه هایی برای ارزشیابی درس روش تحقیق در دوره تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی استفاده می کنند؟روش پژوهشرویکرد مطالعه حاضر، کیفی و به روش اسنادی است که با استفاده از فن تحلیل محتوا به واکاوی برنامه های درسی منتخب، پرداخته است. داده های مورد نیاز این پژوهش از طریق طرح درس های روش تحقیق دانشگاه های برتر جهان در رشته علوم تربیتی جمع آوری شد و سپس در مقوله های مجزا طبقه بندی و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. در این پژوهش بر اساس نمونه گیری هدفمند از نوع موارد مطلوب 13 طرح درس روش تحقیق که مربوط به دوره های تحصیلات تکمیلی رشته علوم تربیتی بودند، از 10 دانشگاه معتبر که بر اساس نظام رتبه بندی شانگهایی در بین 100 دانشگاه برتر جهان در این حوزه قرار داشتند، انتخاب و بر اساس 5 عنصراساسی برنامه درسی یعنی هدف، محتوا، روش تدریس، فعالیت های یادگیری و ارزشیابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در انتخاب طرح درس ها سعی شد که جدیدترین طرح درس های موجود انتخاب و مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس طرح درس های منتشر شده بین سال های 2010 تا 2019 برای بررسی و تحلیل انتخاب شدند.یافته هادر زمینه اهداف درس روش تحقیق، یافته های پژوهش حاکی از آن است که دانشگاه های منتخب به ترتیب اهمیت، اهدافی از قبیل آشنایی با انواع روش ها در تحقیقات آموزشی و ارزیابی نقاط قوت و ضعف آنها، تقویت شایستگی های رویه ای پژوهش از جمله توانایی در شناسایی و صورت بندی سوال تحقیق و کسب مهارت در خواندن و بررسی ادبیات، درک مبانی فلسفی پژوهش، ایجاد آمادگی برای برنامه ریزی و انجام تحقیق، نقد پژوهش های منتشر شده و فراهم کردن فرصت برای اصلاح پژوهش، را از آموزش درس روش تحقیق به دانشجویان تحصیلات تکمیلی دنبال می کنند. در زمینه محتوا بر اساس یافته های پژوهش، مباحث پیرامون روش تحقیق کمی در طرح درس های مورد بررسی، شامل شناسایی مسئله و سوال تحقیق، طرح تحقیق، متغیرها، بررسی ادبیات و چهارچوب های نظری تحقیق، انواع روش های تحقیق کمی، ابزار اندازه گیری، نمونه گیری، مباحث مربوط به طرح های آزمایشی، جمع آوری و تحلیل داده ها، آمار توصیفی و استنباطی و گزارش پژوهش است. در این میان مباحث شناسایی مسئله و سوال تحقیق، انواع روش های تحقیق کمی، ابزار اندازه گیری و جمع آوری و تحلیل داده ها، از اهمیت بیشتری برخورداراند. مباحث پیرامون روش تحقیق کیفی نیز مباحث ویژگی های تحقیق کیفی، انواع روش های تحقیق کیفی، سوال تحقیق، طرح تحقیق، نمونه گیری، ابزار جمع آوری داده ها، تحلیل داده ها و گزارش پژوهش را شامل می شود که در این بین مباحث تحلیل داده های کیفی و انواع روش های تحقیق کیفی از اهمیت بیشتری برخوردارند. مباحث مشترک بین دو رویکرد، مباحثی از قبیل دسته بندی روش ها و رویکردهای مختلف به تحقیق، اصول و فرایند تحقیق، مبانی فلسفی و نظری تحقیق، اخلاق در پژوهش را شامل می شود که در این میان مباحث، مبانی فلسفی و نظری تحقیق و اخلاق در پژوهش، از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.در زمینه روش تدریس یافته های پژوهش نشان می دهد تمامی دانشگاه های مورد بررسی، از ترکیبی از روش های تدریس مختلف برای آموزش درس استفاده می کنند. اما رایج ترین روش برای تدریس درس روش تحقیق در دانشگاه های مورد بررسی روش مسئله محور و پروژه محور است. بر اساس یافته های پژوهش دانشگاه های مورد مطالعه برای درس روش تحقیق در دوره تحصیلات تکمیلی فعالیت های یادگیری متنوعی از قبیل تدوین پروپزال پژوهشی در طول ترم، ارزشیابی و نقد پژوهش های منتشر شده، انجام پروژه های پژوهشی فردی و گروهی، تحلیل داده ها و گزارش یافته ها، نوشتن مقاله بر اساس پروژه کلاسی، انجام تکالیف هفتگی در زمینه های مختلف از جمله اندازه اثر، انتخاب نمونه تصادفی، نوشتن خودشرحالی، گرفتن مجوز از هیئت اخلاق دانشکده و انجام خود ارزیابی را در نظر گرفته اند. شواهد حاکی از آن است که در این میان تدوین پروپزال پژوهشی از اهمیت ویژهای برخوردار است و نقد پژوهش های انجام شده در درجه بعدی اهمیت قرار دارد. در زمینه شیوه ارزشیابی یافته های پژوهش حاکی از آن است که اکثر دانشگاه های مورد مطالعه از ترکیب چند شیوه به منظور ارزشیابی درس استفاده می کنند. مهمترین معیار ارزشیابی درس بر اساس کیفیت پروپزال تهیه شده توسط دانشجو است.بحثآموزش انواع روش های تحقیق به دانشجویان و توانمند کردن دانشجویان در عمل تحقیق، یک پیامد آموزشی بسیار مهم برای دانشجویان تمامی رشته ها از جمله علوم تربیتی است و برنامه ریزان درسی و اساتید درس روش تحقیق می بایست به هماهنگی تمامی عناصر برنامه در این راستا اهتمام ورزند. توجه متوازن به روش های پژوهش کمی و کیفی در محتوای درس ضرورت دارد و از هر گونه افراط و تفریط در این زمینه باید پرهیز کرد. در زمینه محتوای روش تحقیق کمی، مباحثی از قبیل شناسایی مسئله و سوال تحقیق، روش های آزمایشی و شبه آزمایشی، روایی و پایایی ابزار اندازه گیری و روش تحلیل داده ها نیازمند توجه و تأکید بیشتری است. در خصوص روش پژوهش کیفی نیز با توجه به جایگاه روش های مذکور در پژوهش های رشته علوم تربیتی، ایجاد زمینه مناسب برای آشنایی عمیق تر دانشجویان با انواع روش های کیفی، فهم تفاوت آنها و کاربرد هریک در موقعیت مناسب ضرورتی انکار ناپذیر است که باید مورد توجه جدی اساتید و برنامه ریزان قرار گیرد. همچنین به آموزش مباحثی از قبیل مبانی فلسفی و نظری پژوهش و اخلاق پژوهش باید توجه بیشتری شود. از آنجا که که قابلیت انجام تحقیق فقط از طریق تجربه ی فرایند تحقیق بدست می آید، به کارگیری روش های تدریس فعال و فراگیر محور همچون روش های مسئله محور و پروژه محور که تجربیات واقعی برای یادگیری درس فراهم می کنند، ضرورت دارد. بدین منظور می بایست آن دسته از فعالیت های یادگیری که باعث درگیر شدن دانشجو در فرایند تحقیق می شوند، برای درس تدارک دیده شود. همچنین استفاده از روش های فرایند محور مانند ارزشیابی از کیفیت پروپزال تهیه شده توسط دانشجو و توانایی نقد پژوهش های دیگران، در ارزشیابی درس روش تحقیق، ضروری است و باعث بهبود یادگیری دانشجویان می شود.

روش شناسی مطالعه و تحقیقات قرآن و مدیریت با محوریت این مقاله بر اساس نتیجه بنیادی-توسعه ای و بر اساس هدف اکتشافی و بر اساس داده کیفی هست. از نظر منابع، روش تحقیق کتابخانه ای بوده، از نظر گردآوری تبیین مطالب، توصیفی هستند. در موارد نادری هم از روش تطبیقی بین نظرات و فرایند برنامه ریزی راهبردی علمی و برنامه ریزی راهبردی قرآنی استفاده شده است. روش تفسیر موضوعی درون قرآنی، روش تفسیر موضوعی برون قرآنی، روش کشف و استقراء و روش شبکه ای یا سیستمی از جمله روش های تفسیری مورد تکیه در این تحقیق است. هرچند سهم روش تفسیر موضوعی برون قرآنی موسوم به روش شهید صدر بیشتر از روش های دیگر و شاید اصلی ترین روش است. پس از استفاده اولیه از روش تفسیر موضوعی برون قرآنی و شناسایی محورهایی برای تحقیق و طرح سؤالاتی از قرآن، در بخش های مختلف، روش تفسیر موضوعی درون قرآنی مورد استفاده قرار خواهد گرفت تا موضوع محل بحث از منظر قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد. بهره گیری از قواعد تفسیری عام و خاص، روش های تفسیری، آسیب شناسی مباحث میان رشته ای و دادن الگوواره در فرایند انجام مطالعه و تحقیقات نوین علوم میان رشته ای، از دیگر دستاوردهای این تحقیق می باشد.

لزوم تحقیق و پژوهش در علم حقوق به مثابه هر علم دیگر، بدیهی و بی نیاز از استدلال است. با عنایت به اشکالات پژوهش های حقوقی، تحول در این حوزه امری ضروری به حساب می آید. فرضیه پژوهش حاضر آن است که آبشخور پژوهش، نظام حاکم بر آموزش حقوق بوده و مادام که نظام حاکم بر آموزش حقوق، تغییر نیابد، نظام پژوهش نیز متحول نخواهد شد. از سوی دیگر برساخت «آموزش» حقوق در ایران زمین می بایست با شناخت جایگاه و کارکرد خود در قبال مشکلات و مسائل پیش روی جامعه ایرانی، نسبت خود را با مجموعه علوم انسانی و عالم مدرن از یک سو و سنت اسلامی و فرهنگ ایرانی به عنوان بنیان های نظام حقوقی حاکم بر کشور از سوی دیگر به صورت معقول و منطقی روشن نماید. مقاله حاضر از رهیافت تاریخی و با روش توصیفی- تحلیلی در کنار استفاده از منابع کتابخانه ای و بعضاً میدانی، به دنبال پاسخگویی به کیفیت تأثرات نظام پژوهش از نظام آموزش بوده و با بررسی های انجام شده به این نتیجه رسیده است که به هنگامه عزم برای تحول در وضعیت فعلی پژوهش های حقوقی، اگر نسبت آن با امر آموزش به حیثیت و مطالعه ای تاریخی مورد تامل و توجه قرار گیرد، دریچه های بسیاری از امکان و ظرفیت های تحول گشوده خواهد شد و از باب شاهدمثال برخی از این ظرفیت ها نظیر رساندن دانشجو به آستانه دانایی از مجرای مواجهه با سؤالات درست، ایجاد آزادی عمل برای دانشجو در عرصه دانش جویی، احیای نظام استادیاری در معنای واقعی آن را بازخوانی کرده است.