درخت حوزه‌های تخصصی

هنر و معماری

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
تاریخ هنر جنبش ها/سبک ها/مکاتب گروه های ویژه منابع و کلیات نقد و بررسی کتاب هنرهای زیبا هنرهای کاربردی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۰۴۱ تا ۲٬۰۶۰ مورد از کل ۲۹٬۵۴۵ مورد.
۲۰۴۱.

تبیین مؤلفه های فضاهای اجتماعی در بافت های تاریخی (نمونه موردی مجموعه زندیه و شاهچراغ و محله سنگ سیاه شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۹ 297 - 318

کلیدواژه‌ها: فضای اجتماعی مؤلفه های اجتماعی اجتماع پذیری بافت تاریخی شیراز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۱ تعداد دانلود : ۲۰۰
باتوجه به نیاز ذاتی انسان به زندگی اجتماعی و ضروری بودن آن، داشتن فضاهای جمعی مطلوب هماهنگ با فرهنگ و تاریخ یک بستر امری ضروری است. کیفیت نازل بسیاری از محیط های شهری معاصر و فقدان توجه به کیفیت کلی، حاصل عمل فرآیندهایی که محیط را به وجود آورده اند و نیروهایی است که در این فرآیندها عمل می کنند. ادبیات حاکم بر مطالعات انسان و محیط نشان می دهد مطالعه فضای کالبدی مستلزم ملاحظه فعالیت ها در آن است. مقصود از «بافت تاریخی»  در کش ور م ا، بافت های شهری متعلق به دوره های ماقبل معاصر اس ت ک ه ب ه لحاظ تاریخی و زمان پیدایش، متعلق به دوران قاجاریه و پیش از آن بوده منتهی می شوند. در بافت های تاریخی عناصری اصلی است که به خاطر وزنه اجتماعی- اقتصادی آن ها و طریقه خاص ارتباطشان با دیگر واحدهای معماری- شهری، به عنوان عناصر اصلی شناخته شده اند، عبارت اند از: مسجد جامع، محله مسکونی و بازار. در این پژوهش سه مکان تاریخی -اجتماعی که از عناصر اصلی بافت تاریخی شیراز است مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی و با تکنیک پیمایشی  به صورت پرسش نامه اجتماعی است. «مؤلفه اجتماعی» شامل تعاملات خودسازمان یافته چون برگزاری مراسم ها متناسب با مناسبات و رویدادهای فرهنگی و اجتماعی و مذهبی بالاترین امتیاز را کسب کرد و در رتبه های بعدی مؤلفه های ادراکی، فعالیتی و کالبدی قرار گرفتند.اهداف پژوهش:شناخت مفاهیم اجتماع پذیری و ریشه های تاریخی و فرهنگی آن ها در بافت قدیم شیراز.ارائه راه کارهایی مناسب برای محافظت از بافت تاریخی شهر شیراز.سؤالات پژوهش:مؤلفه های فضاهای اجتماعی در بافت های تاریخی شیراز چیست؟چه راه کارهایی برای محافظت از بافت های تاریخی شیراز و فضاهای اجتماعی آن وجود دارد؟
۲۰۴۲.

تأثیر بازیابی محیط در محتوا و شیوه اجرای اثر هنری (مورد تطبیقی: مکتب نگارگری استرآباد با مکتب تبریز 2)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال یازدهم زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴۲ 6 - 17

کلیدواژه‌ها: مکتب استرآباد شاهنامه استرآباد شاهنامه طهماسبی مکتب تبریز صفوی موزه ملک تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۰ تعداد دانلود : ۲۶۲
در سایه توجه شاهان صفوی مکاتب هنری مختلفی در نقاشی ایرانی شکل گرفت؛ نخستین مکتب نگارگری این دوران در تبریز با پیش زمینه ای که از هرات داشت، منجر به خلق نسخ مصور زیادی از جمله شاهنامه شاه طهماسب شد. شهر استرآباد نیز در پرتو امنیت و توجه حکومت شاه عباس رو به بالندگی و آبادی نهاد و گرچه هرگز نتوانست به موقعیت برجسته مکاتب هنری شهرهای مهم آن روزگار دست یابد، اما ارباب هنر توجه کرده است و صاحب سبک و مکتب نقاشی خاص خود شد. در مکتب استرآباد آثار قابل توجهی از نگارگری شناسایی شده که بیشترین آنها در موزه های بریتانیا، موزه توپقاپوسرای ترکیه، موزه هند و البته 15 نگاره از یک نسخه شاهنامه نیز در موزه ملک تهران یافت شده که تاکنون شناسایی و پژوهش نشده است. این پژوهش با هدف شناسایی و بررسی نگاره های فوق، علاوه بر شناسایی و معرفی عناصر محیطی در نگاره های مکتب استرآباد، نمونه هایی چند از آن با نگاره های مکتب تبریز صفوی سنجیده و نمادشناسی تطبیقی شده است. این پژوهش پیشِ رو با روش کیفی و نمونه گیری انتخابی و به شیوه توصیفی و تحلیلی انجام شده است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش است که چه عوامل محیطی در شکل گیری مکتب استرآباد نقش داشته است؟ نمونه های انتخابی شامل پنج نگاره از 15 نگاره موجود در موزه ملک تهران است که با نگاره های هم موضوع با شاهنامه طهماسبی بررسی و تطبیق شدند. نتایج حاکی از آن است که مکتب استرآباد ضمن وفاداری به تجربه ها و سنت های تباری پیش از خود رشد کرده و در کنار تفاوت های منحصربه فرد با دیگر مکاتب هنری دوران، گرایش های فکری صفوی را در نشان دادن شکوه، قدرت، عظمت و برخورداری از موهبت های طبیعی نشان می دهد. عناصر محیطی عمده ای در مکتب استرآباد است که آن را از مکتب تبریز صفوی متمایز کرده و دارای شاخصه های متمایز خاص خود است.
۲۰۴۳.

تبیین «ماهیت دانش طراحی» از منظر یادگیری سازنده گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۵ 87 - 102

کلیدواژه‌ها: دانش طراحی فرآیندطراحی تولید دانش یادگیری سازنده گرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۲۰۵
طراحی، یکی از پیچیده ترین و درعین حال مهمترین فعالیت خلاقه انسان است که نیازمند توانایی و دانش خاص خود است. در حدود چند دهه از شروع طراحی پژوهی می گذرد، که در این بین پژوهش های اولیه، بیشتر درپی ارائه روش های کاربردی طراحی بوده اند و مطالعات اخیر، بیشتر به پیچیدگی های کار، توصیف فضای مساله و فرآیند طراحی بوده است. بنابراین، نیاز به مطالعه ی شناخت ماهیت دانش طراحی وساختن دانش در یادگیری سازنده گرا، احساس می شود. در این مقاله سعی شد با رویکردی کیفی و به روش نظریه زمینه ای به بررسی ماهیت دانش طراحی از منظر سازنده گرایی پرداخت. این سوال مطرح می شود که، ماهیت دانش طراحی از منظر یادگیری سازنده گرا چگونه است؟ راه های کسب دانش طراحی در یادگیری سازنده گرا چگونه است؟ به نظر می رسد، دانشی که طراحان استفاده می کنند، قابل انطباق به رویکرد تولید دانش از منظر سازنده گرا است، پس سعی می شود، از منظر یادگیری سازنده گرا به بررسی ماهیت دانش طراحی بپردازد. اطلاعات به دست آمده از مستندات برجسته و مصاحبه با اساتید معماری در نرم افزار مکس کیودا وارد شد، ضمن کدگذاری اولیه ، محوری و گزینشی، به استخراج مولفه هایی انجامیده و معطوف به ارائه این شد که، مجموعه عوامل شناختی، عاطفی طراح که نگرش او به موقعیت طراحی و دانش طراحی اش موثرند، همراه طراح به موقعیت طراحی راه می یابند، که می توان از آن به «دانش مختص هر طراح» معرفی شود و محیط یادگیری سازنده گرا مناسب ترین رویکردی است که می توان برای آموزش طراحی اتخاذ نمود.
۲۰۴۴.

شناسایی و اولویت بندی مخاطرات ایمنی قابل پیشگیری در پروژه های انبوه سازی با استفاده از روش تلفیقی تصمیم گیری چند معیاره با رویکرد مدل سازی اطلاعات ساختمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر ایمن سال ۶ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۴ 1 - 18

کلیدواژه‌ها: مخاطرات ایمنی ساخت وسازهای شهری پروژه های انبوه سازی مدل سازی اطلاعات ساختمان روش های تصمیم گیری چندمعیاره تلفیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۴۵
عملیات ساختمانی، به عنوان یکی از مخاطره آمیزترین بخش ها در بروز حوادث ناشی از کار قرار دارد. از طرفی، به دلیل آنکه فعالیت های ساختمان سازی در نقاط مختلف و به صورت پراکنده می باشند، لذا نظارت بر ایمنی در آنها بسیار چالش برانگیز است. علی رغم مزایای پیاده سازی مدیریت ایمنی در پروژه های ساخت وساز، به دلیل فقدان آگاهی طراحان نسبت به پیش نیازها و عدم ملاحظات ایجاد سیستم مدیریت ایمنی و همچنین نبود ابزارها و تکنولوژی های نوین در مرحله طراحی پروژه های ساخت، این سیستم هنوز آن چنان که باید مورد ارزیابی قرار نگرفته است. مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) یکی از آن فناوری هایی است که به تازگی در میان مدیران پروژه ها محبوبیت یافته است که از مهم ترین کاربردهای آن می توان به قابلیت های منحصربه فرد آن در ایمن سازی محیط پروژه ها اشاره نمود. هدف اصلی این مطالعه، شناسایی و اولویت بندی مخاطرات ایمنی قابل پیشگیری در پروژه های انبوه سازی با استفاده از روش تلفیقی تصمیم گیری چند معیاره فازی با رویکرد مدل سازی اطلاعات ساختمان است. برای این منظور، در این پژوهش، علاوه بر مصاحبه با کارشناسان و خبرگان مربوطه در زمینه مورد مطالعه، از نتایج مطالعات صورت گرفته توسط سایر پژوهشگران بهره گرفته شد و معیارهای مهم بر کاهش مخاطرات قابل پیشگیری در پروژه های انبوه سازی، شناسایی شد. سپس با استفاده از روش سوآرا (SWARA)، معیارهای شناسایی شده، وزن دهی شدند و در ادامه با استفاده از روش واسپاس (WASPAS) این معیارها برحسب اهمیت، اولویت بندی گردیدند. یافته های حاصل از پژوهش حاضر، نشان داد که معیار سیستم مدیریت ایمنی با 54657/0Qi= به عنوان مهم ترین عامل در راستای کاهش مخاطرات ایمنی قابل پیشگیری در پروژه های انبوه سازی با رویکرد مدل سازی اطلاعات ساختمان، مطرح می باشد.
۲۰۴۵.

تبیین و ارزیابی سطوح سلسله مراتبی و قلاع کانونی قرون میانی اسلامی(قرن 6 تا 8 ه.ق) در قهستان قدیم، شرق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری اقلیم گرم و خشک سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۸ 1 - 16

کلیدواژه‌ها: تاریخ معماری قرون میانی اسلامی خراسان سلسله مراتب و قلاع کانونی قلعه های اسماعیلیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۷۳
قهستان به دلیل موقعیت سوق الجیشی و قرارگیری در مسیرهای ارتباطی، بافتار جغرافیایی کوهستانی، دوری از دستگاه خلافت و منابع معدنی غنی آن همواره در بازه زمانی قرون میانی اسلامی مورد توجه گروه های مختلف سیاسی-مذهبی مثل فرقه اسماعیلیه، بوده است. در این منطقه 48 قلعه از این دوران شناسایی شده که بیشتر آنها روی ارتفاعات و قله کوه ها ساخته شده اند. ساختار این گونه قلعه ها بر اساس محدوده و چشم انداز جغرافیایی کوه ها و قله ها شکل گرفته و به نظر می رسد که عوامل جغرافیایی در ایجاد این آثار تأثیر داشته است. روش گردآوری اطلاعات این پژوهش، از طریق کتابخانه ای بوده و از روش پژوهش توصیفی از نوع پس رویدادی استفاده شده است. هدف از این مقاله تحلیل سطوح سلسله مراتبی و مکان مرکزی قلعه های قرون میانی اسلامی قهستان، با توجه به عوامل محیطی و جغرافیایی و با استفاده از نرم افزار Arc GIS و تحلیل خوشه ای از نرم افزار SPSS است. در این تحلیل از عوامل محیطی مانند فاصله از منابع آب و جاده ها، نوع کاربری اراضی، ارتفاع از سطح دریا، ارتفاع قلعه ها از سطح زمین های اطراف، محل قرارگیری قلعه ها نسبت به درجه شیب و جهت، نوع خاک، بارش و نوع اقلیم استفاده شد. با توجه به تحلیل های آماری با روش خوشه ای چنین مشخص گردید که یک الگوی سه رتبه ای با مرکزیت قلعه کل حسن صباح، قلعه کهن دژ نهبندان و کوه قلعه فردوس در میان قلعه های این دوران قهستان وجود دارد و متون و منابع تاریخی نیز تا حدودی آن را تائید می کنند؛ اما بیشتر قلعه های این دوران منطقه در رتبه دوم قرار دارند. در نهایت در پایین ترین رتبه نیز تنها یک قلعه با نام قلعه زری قرار گرفته است که در واقع این قلعه از نظر موقعیت قرارگیری آن در چشم انداز محیطی با دیگر قلعه های منطقه متفاوت است.
۲۰۴۶.

ناخودآگاه تباری و ترجیح همسانی سرپوش های انسانی و آسمانه بناها (گزارش همانندی 50 سرپوش انسان و سرپوش بنا در بین اقوام آسیای شرقی، غربی و میانه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری اقلیم گرم و خشک سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۸ 87 - 109

کلیدواژه‌ها: ناخوداگاه تباری سرپوش آسمانه خویشتن_خواهی انسان انگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۶۲
ناخودآگاه جمعی کارگزار بسیاری از کنش های هنری است و معمولا در تعیین کلیات آن ها، نقش اصلی را ایفا می کند. اما تجربه نشان می دهد این ناخودآگاه تباری است که در ماندگاری و حتی جزئیات آثار هنری، ازخود کارآیی بیشتری نشان می دهد. هدف این پژوهش نشان دادن تاثیر ناخودآگاه تباری در جاری سازی الگوهای ماندگار معماری با رویکرد روانی_زیستی است. سؤال اصلی عبارتند از: بین الگوهای سرپوش های بومی و الگوهای ماندگار آسمانه بناها در مناطق آسیایی چه مقدار همسانی وجود دارد؟ برای رس یدن به پاس خ این پرسش، از روش تحقیق تفسیری_ تاریخی و روش استدلال، قیاسی_استقرایی استفاده شد. بدین منظور از میان سه منطقه آسیای شرقی، میانه و غربی، و از کشورهایی با اقلیم و مردمانی دارای هویت قومی مشابه، همچنین تاثیرگذار بر فرهنگ و معماری زمانه، 50 آسمانه معماری بعد قرن 10، به روش کتابخانه ای انتخاب گردید سپس با استفاده از نرم افزارهای اتوکد و فتوشاپ، تناسبات شکلی آسمانه بناها با کلاه های رایج و مشابه هر منطقه مورد بررسی قرار گرفت. طبق یافته های تحقیق که بیش از 85 درصد هم پوشانی را بین فرم های کالیبره شده نشان می دهد؛ الگوی آسمانه ها محدود به سازه، کاربری و اقلیم نیست و معماران، ضمن توجه به این موارد، برای پاسخ به نیازهای زیستی و روانی، سرپوش های اصیل و بومی هر تبار را در آسمانه های آن سرزمین به کار بسته اند. زیرا این الگوها با وجود تفاوت در مصالح، هم از منظر اقلیمی و هم از منظر سلایق فرهنگی بیشترین سازگاری را دارند. این تشابهات علاوه بر خطوط پیرامونی گاه در نقوش، بافت و حتی رنگ و جزئیات نیز قابل رویت است. از این رو میتوان گفت: ناخودآگاه تباری در حوزه شکلی، با غربال باورها، هنجارها بر اساس آزموده های موفق، فرم های منتج از آنها را پاس می دارد و این الگوهای متنوع بومی را در معماری تبار خویش به کار می بندد.
۲۰۴۷.

محیط سنتی، محیط کارآمد، تبیین مؤلفه های فردی با رفتار شهروندی سازمانی مدیران با تأکید با ارزش های اخلاق هنر اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال ۱۹ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۵۲ 362 - 381

کلیدواژه‌ها: رفتار شهروندی سازمانی مدیران مؤلفه های فردی و شغلی مؤلفه های سازمانی مؤلفه های رهبری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۶۴
رفتار شهروندی سازمانی به عنوان یکی از مفاهیم جدید مدیریت رفتار سازمانی که بر رفتارهای فرانقشی کارکنان و مدیران تأکید می ورزد و در فرایند سازمانی و تبدیل محیط سنتی به محیط پویا و کارآمد نقش تعیین کننده ای دارد. روش تحقیق در این پژوهش، رویکرد کیفی و کمی بوده است که با استفاده از تکنیک دلفی و پیمایش این مطالعه انجام یافته است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بوده و نمونه آماری را در روش دلفی صاحب نظران و اساتید دانشگاه تشکیل دادند و از نمونه گیری مبتنی بر هدف استفاده شد و در روش پیمایشی 320 نفر از مدیران بانک کشاورزی در سطح کشور تشکیل می دهند و در این مرحله برای نمونه گیری از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و در دورن هر مرحله از روش تصادفی ساده استفاده شد. آزمون فرضیه ها با استفاده از مدل معادلات ساختاری و نرم افزار pls انجام شد. براساس نتایج آزمون فرضیه ها ی تحقیق، مؤلفه های فردی (ادراک از عدالت و تعهد سازمانی)، شغلی (رضایت شغلی، تنیدگی شغلی و فسردگی شغلی)، سازمانی (جو سازمانی و فرهنگ سازمانی) و رهبری (رهبری تحولی، رهبری تعاملی و رهبری معنوی) رابطه مثبت و معناداری با رفتار شهروندی سازمانی مدیران دارند. مؤلفه های شغلی نقش تعدیل گر بر رابطه مثبت بین مؤلفه های فردی و رفتار شهروندی سازمانی مدیران  دارد.اهداف پژوهش:طراحی و تدوین مدل رفتار شهروندی سازمانی مدیران.شناخت نقش اخلاق هنر اسلامی بر رفتار سازمانی.سؤالات پژوهش:چه مؤلفه هایی در طراحی و تدوین مدل رفتاری شهروندی سازمانی مدیران مؤثر است؟هنر اسلامی و ارزش های اخلاقی موردنظر آن چه نقشی می توانند در رفتار سازمانی داشته باشند؟
۲۰۴۸.

تحلیل«انطباق پذیری فرهنگی» بر بستر قالی های «طرح گلستان» سده دوازدهم هجری از ورای پارچه های غیاث در دوره صفوی و منسوجات «گل وبوته دار» گورکانیان هند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۸ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 35 - 48

کلیدواژه‌ها: بافته های داری الگوی گل وبوته نیمه دوم سده دوازدهم هجری پارچه های غیاث هنر گورکانیان هند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۱۲۰
حکومت گورکانیان هند به انحاء گوناگون با ادوار پادشاهی ایران تماس فرهنگی داشته است.  روابط نزدیک دو کشور در دوره صفویان اگرچه در ظاهر سیاسی بود؛ اما تأثیر شگرفی در سطوح فرهنگی گذارد. طرح گلستان تزویجی از دولایه شبکه ای و دسته گل های چیده شده در ردیف های افقی است. پی جویی علل فراوانی این طرح از ورای روابط فرهنگی ایران و هند هدف اصلی پژوهش است. چه عواملی موجبات رونق طرح «گلستان» در سده دوازدهم هجری در ایران را فراهم نموده است؟ تاریخ هنر ایران به روایت شواهدی تصویری پذیرش الگوهای «دیگری» و بومی سازی آن را در وجوه فرهنگ «خودی» گواهی می دهد. از آن میان الگوهای «گل وبوته» ازجمله تلاقی های فرهنگی است. گمان می رود دفعه نخست اهداء قطعاتی از پارچه های غیاث الدین نقش بند طرح بافته های دستگاهی هندی را متحول نمود و بار دوم با ورود منسوجات هندی در عصر نادری، الگوی «گل وبوته ای» رونق یافت. پژوهش از انواع کیفی بوده و روشی توصیفی- تحلیلی را در بستری تاریخی اتخاذ نموده است. گردآوری اطلاعات کتابخانه ای بوده است. یافته ها حاکی از رجعت الگوی «گل وبوته» از عصر صفوی و از خلال منسوجات «غیاث» به هند و سپس بازگشت به بافت فرهنگی ایران دارد. از نگاهی دیگر نظرگاه از دید پرنده در قالی باغی به دید ناظر استحاله یافته است.
۲۰۴۹.

بازتاب تصاویر زنان در قالی های تصویری دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره بهار ۱۴۰۲ شماره ۶۵ 111 - 129

کلیدواژه‌ها: قالی های تصویری دوره قاجار زنان فرنگی زنان ایرانی قالی کرمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۳۷۳
تصویرگرایی در قالی ایرانی به صورت یک جریان عمده از دوره قاجار آغاز شد. گسترش روابط با غرب، رواج عکاسی و چاپ سنگی از عوامل تأثیرگذار در بازنمایی تصاویر اشخاص در قالی ها هستند. در کنار گروه های مختلفِ نخبگان اجتماعی و سیاسی، بازنمایی تصاویر زنان بر گستره قالی ها با معیارهای تصویرسازی غربی پدیده ای بود که نخستین بار در تاریخ قالی بافی ایران دیده می شد. مسئله اصلی پژوهش حاضر ناشناخته بودن ابعاد کمی و کیفی بازنمایی تصاویر زنان در قالی های دوره قاجار هست. هدف از پژوهش نخست تأکید بر اهمیت مطالعه قالی های حاوی تصاویر زنان به عنوان وجهی از هنرهای صناعی بازتاب دهنده جامعه ایران دوره و سپس شناخت ابعاد کمی و کیفی این قالی ها در جغرافیای قالی ایران هست. سؤالات پژوهش عبارتند از: 1-جغرافیای تولید قالی های حاوی تصاویر زنان در عصر قاجار شامل چه مناطقی بود؟ 2-سبک تصویرسازی و هویت تصاویر زنان بازنمایی شده در قالی های دوره قاجار چگونه است؟ روش تحقیق به شیوه توصیفی تحلیلی بوده است و در این راستا با استفاده از منابع کتابخانه ای و الکترونیکی تعداد 11نمونه از قالی های حاوی تصاویر زنان از دوره قاجار شناسایی و مورد مطالعه واقع شدند. نتایج نشان دادند: الف)ظهور تصاویر زنان بر روی قالی های دوره قاجار پیامد وقوع تغییرات گسترده در هنجارهای اجتماعی دوره قاجار بوده است. ب)اکثر قالی های قاجارِ حاوی تصاویر زنان، در استان کرمان بافته شده اند. ج)تصاویر بافته شده زنان، به لحاظ هویتی در دو گروه اصلی زنان فرنگی و زنان ایرانی قابل دسته بندی و مطالعه هستند. نمونه های فرنگی بازآفرینی یک تصویر جا افتاده و رواج یافته در جامعه غربی هستند که با اقتباس از دیگر رسانه ها همچون چاپ سنگی، عکاسی، کارت پستال ها و تابلوهای نقاشی بافته شده اند. در مقابل، نمونه های ایرانی خیالی نگارانه و بدون ارجاع به شخصیت حقیقی بوده و با الهام از داستان های غنی ادبیات ایرانی تصویرسازی و بافته شده اند. 
۲۰۵۰.

گزاره های پرتکرار در مفهوم دیالکتیک فضا در معماری

نویسنده:
منبع: پژوهش های معماری نوین دوره ۳ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۹) 85 - 94

کلیدواژه‌ها: معماری دیالکتیک فضا معماری معاصر تعامل انسان و فضا طراحی فضاهای تعاملی تأثیر معماری بر دیالکتیک فضا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۷۵
اصطلاح «دیالکتیک فضا» در معماری به تضادها و تقابل هایی اشاره دارد که در فضاها وجود دارد. این تضادها می توانند شامل مواردی مانند روشنایی و تاریکی، فشردگی و فضایی بودن، جنبه های متقابل مثل داخلی و خارجی و... باشند. این مفهوم در معماری، بیشتر به طراحی فضاها و نحوه تأثیرگذاری آن ها بر رفتار و احساسات انسان ها می پردازد. یکی از مهم ترین گزاره های پرتکرار در مفهوم دیالکتیک فضا، تعادل میان تضادها است. در طراحی فضاها، تلاش برای ایجاد تعادل بین عناصر مختلفی مانند روشنایی و تاریکی، فضای باز و بسته، فضای داخلی و خارجی و... به عنوان یکی از اصول اساسی در نظر گرفته می شود. این تعادل می تواند به تعادل در روحیه و احساسات افراد کمک کند و فضا را برای استفاده بهینه از آنان فراهم کند. یکی دیگر از گزاره های مهم دیالکتیک فضا، تداخل و تعامل بین عناصر مختلف است. فضاها با ایجاد تداخل و تعامل بین مؤلفه های مختلف می توانند جذابیت بیشتری داشته باشند. به عبارت دیگر، فضاها با تنوع و تعدد عوامل، بیشترین تأثیر را بر رفتار و احساسات افراد دارند و این تعامل ها می تواند به وجود آورنده جوانب جذاب و پویایی در فضاها باشد. یکی از دیگر گزاره های پرتکرار، پیوند با محیط است. فضاها باید قادر باشند با محیط اطراف خود پیوند برقرار کنند و ارتباط مثبتی با آن داشته باشند. این ارتباط می تواند از طریق استفاده از مناظر طبیعی، ارتباط با فضاهای مجاور یا حتی ادغام با فضاهای شهری انجام شود. با توجه به این گزاره های پرتکرار، طراحان معماری می توانند فضاهایی را ایجاد کنند که تأثیرگذاری بیشتری بر رفتار و احساسات ساکنان داشته باشند و فضاهایی دارای جذابیت و تنوع بیشتری باشند. این اصول به طراحان کمک می کند تا فضاهایی باکیفیت و مناسب برای زندگی و کار انسان ها ایجاد کنند.
۲۰۵۱.

چگونگی صورت و معنای رقم نگارگران در «مرقع گلشن» (مطالعه موردی پنج نگاره مرقوم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پیکره دوره ۱۲ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۲ 50 - 70

کلیدواژه‌ها: رقم در نگارگری نگارگری گورکانی مرقع گلشن خوانش تصویر گونتر کرس و تئو ون لیوون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۲۹۸
بیان مسئله: با نگاه به تحولات نگارگری در ایران شاهد رواج رقم نگارگر یا درج نام و نشان وی از دوران تیموری در ایران و سرزمین های متأثر از فرهنگ پارسی همچون هند گورکانی هستیم. از میان آثار این دوران، «مرقع گلشن» به دلیل نظارت مستقیم جهانگیرشاه (گورکانی) در گردآوری قطعات، از دو جنبه تعداد آثار مرقوم و شیوه رقم زنی متفاوت با مکتب اصفهان، جایگاه ویژه ای دارد. سؤال اصلی این است که در مرقع گلشن و در بستر فرهنگی دوران جهانگیرشاه، نگارگران به کدام صورت و در چه ساختار ترکیب بندی رقم یا امضای خویش را نگاشته و در فرم رقم آنان چه معانی ای مستتر است؟هدف: شناخت شیوه قرارگیری رقم در نگاره های مرقع گلشن به لحاظ صوری و ساختاری و کشف معانی پنهان آن؛ ازجمله آشکار کردن ارتباط میان نحوه ترکیب بندی رقم در اثر، با انگیزه نگارگر در بازنمود موقعیت اجتماعی خویش و برقراری روابط تعاملی (بینافردی) با بیننده به واسطه شیوه رقم زنی است.روش پژوهش: در پژوهش حاضر با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و مشاهده مستقیم نگاره ها و حاشیه های مرقوم در مرقع گلشن، اطلاعات گردآوری؛ سپس پنج نمونه غیرتصادفی از آثار مرقوم انتخاب و هر یک متناسب با اهداف پژوهش به روش خوانش تصویری بر پایه سه فرانقش ترکیبی، بازنمودی و تعاملی، تحلیل شد.یافته ها: در بررسی نگاره های مرقوم سه نتیجه حاصل گردید: ابتدا پنج الگوی ترکیب بندی به لحاظ ساختاری در رقم نگاره های مرقع مشخص شد؛ دوم ارتباط روایی و مفهومی میان نحوه ترکیب بندی و محتوا کلامی رقم ها با جایگاه اجتماعی نگارگران در دربار و نسبت آنان با تولید مرقع نمایان شد و در نهایت، با مشاهده طرز چینش رقم نگاره ها در زاویه، فاصله و اندازه متفاوت، انگیزه نگارگران در تعامل با بیننده آشکار گردید.
۲۰۵۲.

تبیین مفهوم شکنندگی شهر و بررسی ابعاد و مؤلفه های های شهر شکننده مبتنی بر مرور نظام مند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش شهرسازی دوره ۷ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 1 - 32

کلیدواژه‌ها: شهر شکننده شکنندگی مدیریت شهری آسیب پذیری تاب آوری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۲۳۳
بیان مسئله: امروزه بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می کنند و با توجه به روندهای جمعیت شناسی، شهرها به شدت تحت فشار هستند. بااین حال تنها تعداد کمی از آن ها به اندازه کافی مجهز به ابزاری برای مقابله با چالش های جهانی قرن بیست و یکم هستند و اگر به درستی مدیریت نشوند، ممکن است به طور فزاینده ای شکننده شوند. هدف: این پژوهش در راستای درک شکنندگی و شناسایی عوامل ایجاد شکنندگی در شهرها در جهت معکوس ساختن روند شکنندگی گام برمی دارد. روش: پژوهش حاضر از طریق مرور نظام مند مبتنی بر الگوی 7 مرحله ای با توجه به گزارش ترجیحی برای رهنمودهای بررسی سیستماتیک، با تدوین استراتژی جستجوی مقالات بر اساس واژگان «شکنندگی»، «شهر شکننده»، «شکنندگی شهر» و «شکنندگی کشور» در پایگاه های استنادی معتبر آغاز گردید، که در مجموع به یافتن 722 منبع (اعم از مقاله، کتاب و گزارش های رسمی) انجامید. پس از طی مراحل 7گانه از این تعداد، 86 منبع برگزیده به منظور بررسی عمیق تر انتخاب شد. یافته ها: نتایج نشان می دهد که شکنندگی شهر به معنای شکسته شدن شهر در برابر انباشتی از خطرات چندگانه است؛ بااین حال اجتناب ناپذیر و برگشت پذیر است. در ادامه ی بررسی های انجام شده شش بعد (نهادی؛ اقتصادی؛ اجتماعی؛ زیست محیطی؛ شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی افراد؛ و روابط بین المللی) شناسایی شد که فاکتورهای احصا شده در این ابعاد دسته بندی شدند و در نهایت چارچوب مفهومی شکنندگی شهر شکل گرفت. نتیجه گیری: پژوهش حاضر بیان می کند که شهرهایی که در جهت رفع شکنندگی سرمایه گذاری می کنند، بیشتر در آینده رشد خواهند کرد. بر این اساس، برنامه ریزان شهری باید سیاست هایی با هدف کاهش شکنندگی شهر را در برنامه ریزی های توسعه بگنجاند و در تلاش گسترده تری برای تقویت زیرساخت های ضعیف و گسترش معیشت گام بردارد.
۲۰۵۳.

بررسی و تحلیل مضامین و نقوش سنگ قبور صندوقی موزه آستان قدس رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۳۸) 55 - 71

کلیدواژه‌ها: موزه آستان قدس دوره تیموری دوره صفوی سنگ مزارات صندوقی نقوش تزیینی کتیبه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۲۱۸
 مرگ ضرورتی حیاتی و پدیده ای انکارناپذیر است و سنگ مزار شاخصه ای در این جریان می باشد. پیشینهِ استفاده از سنگ مزار در ایران به بعد از اسلام می رسد. سنگ مزارات مانند دیگر آثار دوره اسلامی به تدریج دارای تزییناتی شدند که شاخصه های زیادی اعم از معرفی متوفی تا دوره و نشانه های تاریخی را نمایان می کنند. استفاده از سنگ مزار صندوقی بر روی مزار متوفی، تاریخ دقیق و مشخصی ندارد. اما، اولین نشانه های آن را می توان در دوره تیموری مشاهده کرد. در این پژوهش، هفت نمونه از سنگ مزارهای صندوقی محفوظ در موزه آستان قدس رضوی مورد مطالعه قرار گرفته است. دو مورد از آن ها به تازگی در حفاری های حرم مطهر رضوی یافت شده اند و در این پژوهش، برای اولین بار معرفی می شوند. هدف از این پژوهش مطالعهِ ساختار، کتیبه ها و نقوش سنگ قبرها می باشد. پرسش پژوهش این است که: مضمون کتیبه ها و نقوش تزیینی سنگ قبور صندوقی موزه آستان قدس رضوی به چه موضوعاتی اشاره دارند؟ روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و گردآوری داده ها بر مبنای اطلاعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که، تزیینات سنگ مزارهای صندوقی مورد مطالعه با نقش مایه هایی کتیبه ای، هندسی، محرابی و مقرنسی با کنده کاری هایی از شاخ و برگ گیاهانی مانند گل لوتوس و طرح های اسلیمی بوده است. این نقوش در دوران صفویه، بازتاب فضای شیعی آن دوران بالاخص، در استفاده از نام حضرت علی (ع) بوده است. در نوشتن کتیبه های این سنگ مزارها از خطوط کوفی بنایی، ثلث و نسخ استفاده شده است.  
۲۰۵۴.

بازخوانی خانواده های گره بر اساس لایه پنهان در ساختار پایه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۴۰) 93 - 105

کلیدواژه‌ها: گره چینی موزاییک کاری مولد تند واسط کند شل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۷۹
 گره ها الگو های هندسی منطبق بر قواعد ریاضیات هستند که در عین پای بندی به قواعد ریاضی دارای ساختاری انعطاف پذیر برای تنوع در طراحی هستند. این انعطاف پذیری از آن جا شکل می گیرد که، گره هایی که از یک ساختار واحد مشتق می شوند می توانند به طرح های مختلف در خانواده های الگوی شان تقسیم شوند. دسته بندی خانواده های گره بر اساس زاویه بین خطوط شمسه تعیین می شود که تند، واسطه، کند و شل را شامل می شود. علی رغم این که مطالعات انجام یافته نشان می دهند در دسته بندی های مذکور، تقسیم بندی خانواده های گره، متکی بر واحد 36 درجه هستند؛ اما این زاویه در همه گره ها صدق نمی کند و گره های متمایزی وجود دارند که واحد های زوایای خانواده گره در آن ها متمایز است. هدف این پژوهش، بررسی خانواده های گره بر اساس شناخت ساختار های هندسی آن ها و یافتن ارتباط بین زوایا در خانواده های مختلف و ساختار گره ها است؛ تا به این پرسش ها پاسخ دهد: 1) علت تنوع زوایای بین خطوط شمسه -که سبب دسته بندی گره ها در انواع خانواده های الگو می شود- چیست؟ و 2) این پیمون بندی زوایا بر اساس چه ساختاری انتظام می یابد؟ این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با گردآوری اطلاعات کتابخانه ای کار شده است. نتایج پژوهش نشان می دهند: تنوع پذیری در خانواده های الگو ارتباط مستقیمی بین موزاییک کاری مولد پایه و خانواده های شان دارد؛ و بر اساس پیمون بندی به واسطه نقاط میانی اضلاع چندضلعی اصلی در موزاییک کاری مولد پایه شکل می گیرد، زاویه خانواده های گره تعیین می شود که این پیمون بندی بر اساس نقاط میانی با تقسیم شعاعی دایره رابطه برقرار می کند. 
۲۰۵۵.

حس آمیزی گرافیک و موسیقی در پوسترهای با موضوع موسیقی دهه پنجاه قباد شیوا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۴۱) 34 - 46

کلیدواژه‌ها: گرافیک ایران پوستر قباد شیوا حس آمیزی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۳۰۱
 اگرچه ادراکات حسی انسان که در فرآیند های پیچیدهِ عصب شناختی، اطلاعات را از محیط دریافت و به مغز ارسال می کند، عموماً به شکلی مجزا و مستقل درنظر گرفته می شوند، اما تجربه انسان در جهان، تجربه ای چند حسی نیز هست. به نحوی که گاه، تحریک یک گذرگاه حسی، به تجربه ای غیر ارادی در یک گذرگاه حسی دیگر منجر می شود. این امر که در روان شناسی به سینستزیا (حس آمیزی) شناخته می شود، در خلق و آفرینش برخی آثار هنری به کار گرفته شده و شاعران و هنرمندان بسیاری نظیر رمبو، کله، کاندینسکی، کورساکف، مسیان، لیتس و نظایر آن ها، به عنوان روشی در طراحی به کار برده اند. قباد شیوا که در دهه پنجاه، پوسترهایی با مضمون موسیقی طراحی و منتشر نمود، به نوآوری های مهم و قابل توجهی در زمینهِ دریافت و پردازش ترکیبی دو حس بینایی و شنوایی، دست یافت. حال پرسش این است که، فرآیند حس آمیزی در پوسترهای با موضوع موسیقی دههِ پنجاه قباد شیوا، چگونه قابل تحلیل است؟ پژوهش کیفی حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و آرشیوی به انجام رسید. نوع نمونه گیری غیر تصادفی بوده که به روش هدفمند، تعداد سی و نه اثر از سال 1349 تا 1359 شامل پوسترهایی با موضوع موسیقی نمونه گیری و سپس، طبقه بندی و تحلیل گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که، فرآیند خلق و آفرینش این پوسترها بر شش دسته ِ بازنمایی خلاصه سازی شده اشیای موسیقیایی، همراه با عناصر بصری، بازنمایی چهره انسان، بازنمایی گیاهان، بازنمایی پرنده، کاربست هفت اصل تزیینی (اصل ابر) و کارکرد عناصر بصری، قابل مشاهده است که هنرمند در دسته ششم، با استفادهِ آگاهانه از کارکرد عناصر بصری و نفی بازنمایی و دست یابی به شیوهِ بیانی ویژه، به تحقق حس آمیزی در این پوسترها دست یافته است.    
۲۰۵۶.

بررسی نگاره مرد سوار بر پرنده در نسخه خطی دقایق الحقایق نصیرالدین محمد معزم هیکلی با رویکرد آیکونولوژی پانوفسکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۸ 95 - 111

کلیدواژه‌ها: دقایق الحقایق هنر نقاشی مرد سوار بر پرنده آیکونولوژی هند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۲۲۴
کتاب دقایق الحقایق؛ یکی از نسخه های خطی مصور در باب علوم غریبه است که  در آناتولی در سال 671 و 672 قمری به خط مؤلف و با 51 نقاشی از کاتب نسخه تصویرگری شده است. تلفیق علوم لیمیا، هیمیا، سیمیا و احکام نجوم در شکل گیری این کتاب تأثیر داشته است. تصاویر این نسخه ارزش زیادی دارند چراکه اطلاعات گسترده ای از اعتقادات مشایخ مسلمان آسیای صغیر، در دوره سلجوقی در اختیار ما قرار می دهد. هدف از این پژوهش بررسی مفهوم نگاره مردی سوار بر پرنده در نسخه دقایق الحقایق بر اساس رویکرد آیکونولوژوی پانوفسکی است. آیکونولوژی دارای سه مرحله اساسی است که می تواند لایه های معنایی ظاهری و پنهان نقوش را برای ما آشکار کند. سؤال هایی که در این زمینه مطرح می شوند: 1. تصویر مردی سوار بر پرنده در این کتاب بر اساس رویکرد آیکونولوژی بر پایه چه اعتقاداتی شکل گرفته است و 2. آیا این اعتقادات منشایی ایرانی دارد؟ ریشه اصلی تصویر مردی سوار بر پرنده بر اساس رویکرد آیکونولوژی را در کجا می توان یافت؟ اهمیت و ضرورت بررسی تصاویر این نسخه آشنایی با اعتقادات پیشینیان و تصویرگری علوم غریبه در قرن هفتم است. برای پاسخ به این سؤال از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و گردآوری کتابخانه ای استفاده شده است. پس از توصیف نقش مرد سوار بر پرنده و مطالعه متن کتاب، مصادیق تصویری در سایر نسخه ها گردآوری شده است تا به کمک آن ها بتوان علت استفاده از چنین مضمونی را دریافت و ریشه های پنهان تصویری مرد سوار بر پرنده را تفسیر کرد. مهم ترین نتیجه پژوهش علت استفاده از چنین نقش مایه ای را مرتبط با مفاهیم کیهان شناختی هند می داند. این نقاشی احتمالاً باید از غاز مرکب برهما -خدای سیاره مشتری- الهام گرفته باشد و یا از گارودا، مرکب ویشنو که با سیاره عطارد در ارتباط است.
۲۰۵۷.

مطالعه تطبیقی نقوش تزئینی گنبد های مساجد قبه الصخره بیت المقدس و شیخ لطف الله اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگارینه هنر اسلامی سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۵ 20 - 34

کلیدواژه‌ها: گنبد مسجد قبه الصخره بیت المقدس شیخ لطف الله اصفهان نقوش تزئینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۰ تعداد دانلود : ۲۵۰
از جمله اولین بناهای ساخته شده توسط مسلمانان، بنای قبه الصخره در فلسطین است که در قرن اول هجری ساخته شده و دارای تزیینات زیادی است. مسجد شیخ لطف الله نیز از جمله مساجد زیبا و شناخته شده ایران و جهان اسلام است که در قرن یازدهم در اصفهان بنا شده است. این دو بنا دارای تزیینات زیبا و منحصر به فردی در زیر گنبد خود هستند که در نگاه اول بیننده را به خود جلب می کند و در همان نگاه اول می توان نقاط اشتراکی را بین آن ها تشخیص داد. هدف از انجام این پژوهش، شناخت نقوش زیر گنبد این دو بنا و تطبیق آن ها با یکدیگر است و در همین راستا به این سؤالات پرداخته شده است: 1- در زیر گنبد مساجد قبه الصخره و مسجد شیخ لطف الله اصفهان، از چه تزییناتی استفاده شده است؟ 2- وجوه اشتراک و افتراق نقوش تزئینی در زیر گنبدهای مساجد قبه الصخره و شیخ لطف الله اصفهان در چیست؟ هم چنین در این پژوهش اطلاعات کتابخانه ای و داده های اسنادی و نمونه های پژوهش که شامل دو گنبد مساجد قبه الصخره و شیخ لطف الله اصفهان است، با روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتابج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که در تزیینات زیر گنبد هر دو بنا، اشاره به اصل توحید، از مهم ترین اهداف طراح بوده است و همچنین استفاده از نماد طاووس در هر دو بنا، نکته ای قابل توجه است و حتی می توان گفت که تزیینات زیر گنبد مسجد شیخ لطف الله، تحت تأثیر قبه الصخره به وجود آمده است و نقاط مشترک زیادی را می توان در این تزیینات یافت.
۲۰۵۸.

طراحی بسته بندی صنایع فرهنگی مکتوب با استفاده از نقوش پارچه های ایرانی موزه کلیلوند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال ۱۹ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۱ 128 - 147

کلیدواژه‌ها: طراحی بسته بندی صنایع فرهنگی نقوش پارچه های ایرانی موزه کلیولند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۱۱۸
امروزه صنایع فرهنگی مکتوب یکی از ابزارهای مهم انتقال آگاهی، اطلاعات و دانش محسوب می شوند. به همین دلیل قشری زیادی از جامعه با آن ها سروکار دارند. باتوجه به جایگاه این آثار در محیط زندگی افراد جامعه، چگونگی ارائه این آثار می تواند نقش مهمی در حفظ بازار این صنعت و تداوم انتقال حافظه فرهنگی داشته باشد لذا بحث اهمیت بسته بندی برای آن ها مطرح می گردد. در طراحی صنعتی یکی از مقوله های مهم، امکان کاربست الگوهای کهن و مفهومی هنری است. بسته بندی به دلیل وفور تولید و کاربرد در جامعه امروزی یکی از وسایل مهم و کاربردی در زندگی روزمره هستند که ماهیت طراحی در آن ها می تواند نقش مهمی در انتقال انگاره های فرهنگی داشته باشد. برخی از آثار فرهنگی و تاریخی موجود در موزه ها به لحاظ بهرمندی از غنای هنری و پیشینه تاریخی می تواند به عنوان الگو موردتوجه قرار گیرد. موزه هنری کلیولند اوهایو آمریکا یکی از موز های بزرگی است که آثار هنری تاریخی ایران نیز در آن نگهداری می شود. وجود نمونه های متعددی از پارچه ها و منسوجات تاریخی ایرانی در این موزه می تواند این مکان را به محلی برای آشنایی با طرح های کهن تبدیل کند. لذا بررسی نمونه های موجود در آن به عنوان الگو در طراحی پک های هدیه برای صنایع فرهنگی مکتوب می تواند طراحی صنعتی در این زمینه را با مجموعه ای از نقوش زیبا و نمادین غنی سازد و زمینه آفرینش طرح های نو را فراهم سازد.اهداف پژوهش:بازشناسی نقوش پارچه های ایرانی موزه کلیولند.بررسی امکان کاربرد نقوش پارچه های ایرانی موزه کلیولند در طراحی بسته بندی صنایع فرهنگی مکتوب.سؤالات پژوهش:پارچه های ایرانی موزه کلیولند دارای چه نقوشی است؟چگونه می توان از نقوش پارچه های ایرانی موزه کلیولند برای طراحی بسته بندی صنایع فرهنگی مکتوب استفاد کرد؟
۲۰۵۹.

چارچوبی نوین برای خوانش معماری آرامگاهی ایران در دوره تاریخی ایلخانیان (مطالعه موردی: آرامگاه های محدوده جغرافیایی آذربایجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات محیطی هفت حصار سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۵ 105-120

کلیدواژه‌ها: دوره تاریخی ایلخانی آرامگاه خوانش معماری منطقه جغرافیایی آذربایجان تحلیل کهن الگویی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۷۸
دوره ایلخانیان مغول یکی از ادوار مهم و سرنوشت ساز تاریخ ایران محسوب می شود و بسیاری از نوآوری های فرهنگ و تمدن ایران که در دوره های بعد پدیدار گشتند پیامد تحولاتی بود که در زمان تأسیس سلسله ایلخانی با اتکا به پیشینه باعظمت ایرانیان به منصه ظهور رسید و دستاوردهای ارزشمندی را نیز به تاریخ بشری عرضه کرد. منطقه آذربایجان نیز در این دوره یکی از مراکز توانمند در عرصه های گوناگون هنر اسلامی گردید. پایبندی ایلخانیان به شمنیسم و رواج و اشاعه آن باعث شکوفایی تصوف در ایران عصر آنان شد. اگر عرفان را مکتبی فکری- عملی که سعی بر شناخت حقایق امور به طریق اشراق و کشف و شهود دارد، تعریف کنیم، عرفان شمنی و تصوف اسلامی در زیر این تعریف می گنجد. در این دوره در سایه آزادی مذهبی، تجلی آموزه ها و برخی از وجوه تصوف در ساختار کالبدی معماری بناها را شاهدیم. در بین مجموعه های معماری این دوره، معماری آرامگاهی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. با توجه به اینکه آرامگاه سازی در میان جوامع مختلف معلول عامل عمده اعتقاد به جهان بعد از مرگ و حب ذات است، به نظر می رسد ساختار معماری آرامگاهها، ارتباط تنگاتنگی با مفاهیم کهن الگویی داشته باشند. روانشناسی تحلیلی یونگ ابزار معرفی تازه ای جهت فهم معانی و دریافت پیامهایی نو از منابع هنری و ادبی به شمار می رود. بر اساس این نظریه، کهن الگوها، بن مایه ها و تصاویر نمادینی هستند که در اساطیر و فرهنگ ها، مفاهیمی مشترک و مشابهی را در ناخودآگاه بشر به جای گذاشته اند. یکی از کهن الگوهای مهم و محوری که در روانشناسی تحلیلی یونگ مطرح است، کهن الگوی فرآیند فردیت می باشد که در رابطه با پرسش های معنوی در مورد معنای زندگی و هدف هستی مطرح می شود. با این فرض که آثار معماری در ایران، به مثابه متون ادبی، واجد تفسیر و تشریح اند، این تحقیق سعی دارد با استناد به روش تحلیل کهن الگویی، خوانش معنایی جدیدی بر اساس تأثیر آیین های شمنیسم و تصوف در ساختار معماری این بناهای ارزشمند تاریخی را ارائه نماید. بر این اساس، فهرستی از آرامگاههای دوره ایلخانی با استناد به دایره المعارف پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی گردآوری شد و نهایتا فرایند خوانش آرامگاهها بر اساس رمزگان معماری(رمزگان تکنیکی، رمزگان نحوی و رمزگان معنایی)ارائه گردید.
۲۰۶۰.

لباس آرایی: هنر سنتی اخلاق مدار در فتوت نامه چیت سازان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهپویه حکمت هنر دوره ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲) 39 - 47

کلیدواژه‌ها: لباس آرایی هنر سنتی اخلاق مداری فلاسفه سنت گرا فتوت نامه چیت سازان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۲۶۴
بسیاری روایات، حاکی از جاری بودنِ اخلاق و معنویت در عرصه های زندگی مسلمانان است. لباس آرایی، هنر- صنعت سنتی است که همسویی با اصول اخلاق مداری دارد. لباس دارای دو بُعد ظاهری و محتوایی است: تغییر بُعد ظاهری آن را در خلال زمان، مکان می توان دید و بُعد محتوایی لباس، بخشی از هویت لایتغیّر آن است که در جهان بینی دینی، نمودی از ذات و اصل حقیقت است. انتساب این امر به ائمه و انجام مراحل این هنر با ذکر آیات قرآن و توسّل به اذکار، همگی بیانگر نگاه فرامادی به آن است. هدف این پژوهش، درک عناصر اخلاق مدار در لباس آرایی سنتی است. سؤال : مهمترین اصول اخلاقی در محتواسازیِ لباس آرایی سنتی چیست؟ نتیجه : نظام پوشش، حقیقتی فراتر از عالَم ماده است. رجوع به منابع عرفانی می تواند تأملات تاریخی در خصوص معناسازی هنرهای سنتی و نوع مفاهیم کاربردی در ساختار آن را بنا بر امور متعالی توجیه سازد. لباس آرایی به عنوان یک فرصت، علاوه بر مهارت های حرفه ای، دارای عناصر اخلاقیست که این هنر- صنعت را معنوی می کند. اهمّ عناصر اخلاقی آن، توحیدمداری، مبتنی بر نظام استاد- شاگردی (اهلیّت یافتن) و نیکویی خُلق است. در این نوشتار، خوانش محتوایی ابعاد اخلاق مند لباس سنتی از منظر فلاسفه سنت گرا (کوماراسوامی، شوان، بورکهارت و نصر) و بر مبنای متن فتوت نامه چیت سازان (به عنوان یک متن صنفیِ تاریخی- اخلاقی) انجام می گیرد. روش تحقیق، تحلیل محتوای تاریخی و شیوه گردآوری اطلاعات بر مبنای اسناد نوشتاری معتبر است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان