فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۷۶۱ تا ۷۸۰ مورد از کل ۴٬۲۰۶ مورد.
حوزههای تخصصی:
حدیث «السّعیدُ سعیدٌ فی بطن أُمّه ِوالشّقیّ شقیّ فی بطن أُمِّهِ» من الرّوایات المعروفة فی مصادر الفریقین. وهو روی بشتّى الأشکال ومختلف العبارات فی المصادر والمراجع المختلفة. وأصبح محل اختلاف کثیر من المحدّثین والمتکلّمین والفلاسفة حیث اعتبره بعضهم دلیلاً على الجبر، وبه أثبتوا إعتقادهم الباطل بالجبر والإیمان بالقضاء الحتمیّ، وفریق منهم إعتبروه مجعولاً وأعرضوا عنه.
فی هذه المقالة قمنا أولاً بالبحث عن هذا الحدیث فی المصادر الرّوائیّة وبینّا نص الروایة الصّحیح الّذی تغیّر فی کلام العلماء المعاصرین. ثانیاً درسنا أسانید هذه الرّوایة فی شتّى مصادر الفریقین، ونتیجة البحث أنّ صحّة إنتساب هذه الروایة إلى المعصوم مشکوک فیها ولیس لها فی مصادر الشّیعة سندٌ صحیحٌ، وفی کتب أهل السّنّة أکثر المنقولات موقوفة إلّا أنّ قسماً من الرّوایات المستندة لم تخل من الخطأ. ثمّ درسنا مدلولات هذا الحدیث حتى نرى کیف یتم تأویل هذا الحدیث إلى جانب سائر تعالیم الدین حیث لا نواجه تناقضاً فیما بینهما.
بررسی شاخصه ها و کارکردهای استقامت گفتاری (با تکیه بر آموزه های علوی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه اخلاق
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه تعلیم و تربیت
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
چالش جدّی بشریت معاصر بیش از آنکه وامدار ضعف قوانین یا فقدان تکنولوژی باشد، معلول عدم کاربست بایسته های اخلاقی و رفتاری است. یکی از این بایسته های مهم و پرنقش، عنصر استقامت گفتاری است که دارای بار معنا و مفهوم خاصی است و مقصود آن، اقامه زبان بر حق و مدیریت استمرار این حق محوری است. بسیاری از چالش های فردی و فرافردی بشریت امروز همچون آشفتگی های روحی و روانی، اختلافات و ازهم گسیختگی خانواده ها، نابسامانی های اجتماعی و نیز تخریب روابط در اثر لغزش های زبان و عدم استقامت گفتاری ایجاد شده و علاوه بر خسران معنوی و سوء عاقبت، لذت زندگی و آرامش درونی را از انسان سلب نموده است. ترسیم شاخصه های استقامت گفتاری در پرتو کلام علوی، نسخه مجرّبی را برای رفع و دفع چالش های اخلاقی بویژه در عرصه گفتار عرضه می نماید که این مقاله عهده دار بخشی از آن است.
مخاطب مستقیم حدیث و تاثیر آن بر صدور، فهم و حجّیّت روایات
حوزههای تخصصی:
حجّیّت حدیث معصومان علیهم السلام برای همه زمان ها، مکان ها و افراد است؛ اما ایشان متناسب با گنجایش، آگاهی های پیشینی مخاطب، نیاز وی و وضعیت جامعه سخن می گفتند. شناخت مخاطب مستقیم و جامعه زمان صدور حدیث، در فهم کلام معصوم و نوع حجیّت آن نقش دارد. این مقاله درصدد است با بررسی وضعیت مخاطبان و جامعه زمان سه تن از معصومان به عنوان نمونه، تاثیر مخاطب بر ادبیات و محتوای احادیث را تحلیل کند و سپس این تاثیر را بر محدوده حجّیّت حدیث بررسی نماید. هدف این نوشتار تحلیل یکی از معیارهای فهم حدیث و حلّ اختلاف برخی اخبار است. این نگاشته توانسته با نگاهی متفاوت به تاریخ حدیث و تطبیق آن با فقه الحدیث، دسته بندی و چشم انداز نویی در موضوع «اثرگذاری مخاطب مستقیم بر کلام متکلّم و برداشت دیگران» ارائه کند.
ادراج در متن حدیث:انواع، عوامل و پیامدهای آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
با توجه به آسیب پذیر بودن احادیث، استفاده از این گنجینه پربها نیازمند مقدماتی است.یکی از این مقدمات، شناسایی آسیب هاست؛ بدان منظور که حدیث پروژه پیامدهای نامطلوب آن ها را در حوزه فهم حدیث از میان ببرد.یکی از آسیب های عارض بر احادیث، ادراج در متن آن ها، یعنی آمیختن کلام راوی با سخنان معصوم(ع) است.از آنجا که گاه اندک تغییری در حدیث، ما را در رسیدن به مقصود اصلی معصوم(ع) ناکام می گذارد واختلاف دیدگاه را در پی دارد، توجه به آسیب ادراج متنی، اهمیت بسیار دارد.در این نوشتار، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، به این نتیجه رسیده ایم که در فرض علم به ادراج، این پدیده، از تمسک به ظهور بدوی حدیث جلوگیری می کند و در فرض شک، اصل عدم با پشتوانه سیره عقلا، بر الغای هرگونه احتمال خلاف ظاهر، حاکم است
بررسی حجیت ظواهر قرآن (در پرتو آموزه های نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
میزان اتکا و اطمینان به ظواهر قرآن و نقش روایات در این مهم، از مبانی زبان شناختی قرآن کریم است و همواره حجم درخوری از مباحث اصولی و هرمنوتیکی را به خود اختصاص داده و می دهد. در این مقاله در صدد هستیم موضوع مذکور را نه صرفاً با رویکرد اصولی یا هرمنوتیکی، بلکه در پرتو آموزه های نهج البلاغه بررسی کنیم. در آموزه های امیرمومنان علی علیه السلام با دو دسته از بیانات مواجه هستیم. دسته اول شواهدی که ممکن است از آنها حجیت ظواهر قرآن و استقلال آنها در فهم و استنباط برداشت شود و دسته دوم شواهدی که در آنها ذو وجوه بودن قرآن یا نیازمندی به اهل بیت علیهم السلام در فهم مطرح و ممکن است از آنها عدم حجیت ظواهر قرآن و عدم استقلال آیات در فهم و تفسیر برداشت شود. با بررسی هر دو دسته از شواهد و ارائه تقریرات و نقدهای مطروحه، چنین به نظر می رسد نه از شواهد دسته اول که ناظر به استقلال و معیاریت قرآن در فهم و حجیت آنند، می توان به پذیرش حجیت ظواهر قرآن رأی داد و نه از شواهد دسته دوم که ناظر به ذو وجوه بودن قرآن و نیازمندی فهم آن به اهل بیت علیهم السلام و قیومیت آنان است، می توان نفی حجیت ظواهر قرآن را نتیجه گرفت. هر چند دست کم می توان گفت که شواهد دسته اول ناظر به حجیت فهم در نصوص و محکمات و شواهد دسته دوم ناظر به ضرورت رجوع به روایات درباره مجملات و متشابهات هستند. نویسنده بر این باور است که ظواهر قرآن پس از فحص و یاس از قرائن ( نه الزاماً قرائن روایی) حجیت دارند و می توان به آن معنا اتکا کرد که تفصیل آن در این تحقیق خواهد آمد.
اصول تربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام رضا علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
این پژوهش، که از نوع کاربردی است با هدف بررسی اصول تربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام رضا(ع) انجام شده است. در این تحقیق به روش توصیفی ـ تحلیلی به این سؤال پاسخ داده می شود که: ""اصول تربیت عقلانی برمبنای سخنان امام رضا (ع) چیست؟ در پایان پس از گردآوری اطّلاعات به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل آنها به روش تحلیل محتوا این نتایج به دست آمده است: اصول تربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام رضا(ع) به دو قسم قابل طبقه بندی است: اصول عام که هم تربیت عقل نظری و هم تربیت عقل عملی را شامل می شود، عبارت است از: اصل اعتدال، اصل لزوم هماهنگ بودن علم و عمل، اصل هماهنگی با فطرت، اصل آزادی مبتنی بر عقل. امّا اصول خاص به دو دسته جدا تقسیم شده است؛ ""اصول خاصِ ناظر به عقل نظری"" مانندِ اصل پیوستگی تجربه اندوزی، علم آموزی، اندیشه ورزی و اصل تفکیک علم و اندیشه و تجربه مفید از علم و اندیشه و تجربه غیر مفید، اصل لزوم روح علمی داشتن، اصل حکمت جویی، اصل تلازم عقل و علم، اصل لزوم منع حکمت آموزی به نااهلان؛ ""اصول خاص ناظر به عقل عملی"" مانندِ اصل رعایت مراحل تزکیه نفس، اصل تکلیف متناسب با توانایی، اصل لزوم پیروی عقل از فرمانهای الهی است.
دین مداری و دنیاداری در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
دنیا ازجمله مقولاتی است که تفسیر و برداشت های مختلفی از آن شده است و درباره بهره مندی از آن، دیدگاه های افراطی و تفریطی وجود دارد. در مقاله حاضر، تحلیلی رابطه میان تدین و بهره مندی از دنیا با توجه به کلام امیرمؤمنان علی (ع) در نهج البلاغه مطالعه و بررسی شده است. آن حضرت (ع) از سویی با بیان ویژگی های مذموم دنیا و عواقب دنیاطلبی و از سوی دیگر با تأکید بر استفاده صحیح از دنیا، زندگی دنیوی انسان دین مدار را در مسیر حیات اخروی او می دانند که این همان دنیاداری دین مدارانه است. راهکار دستیابی به این زندگی، زهد و شاخصه آن ارجحیت دین بر دنیا است.
الگو پذیری از دعاهای صحیفه سجادیه و تاثیر آن بر سلامت
حوزههای تخصصی:
بهداشت روان ازحوزه های مهم سلامت است وآموزه های دینی درتحقق آن دخیل می باشد. ازجمله امور مؤثر در بهداشت روانی، مکانیسم های ارتقاء سلامت است که مهمترین آن ها عبارتند از:الف - راه سایکونورو فیزیولوژیک ب- مسیر رفتار بهداشتی ج - برخورداری از حمایت های اجتماعی. نظر به نقش مؤثر دینداری و پایبندی دینی در سلامت روانی ، نوشتار حاضر به بررسی و ارائه مکانیسم های ارتقاء سلامت روانی در ادعیه امام سجاد (ع) و تاثیر آن بر سلامت پرداخته است زیرا ادعیته امام تنها عرصه خواندن نبوده بلکه صحنه شناختن هم می باشد و الگوهای سلامت در آن آمده است. مؤلّفه های این مکانیسم عبارتند از: فضل الهی، هدفمندی، شکر و سپاس (راه سایکونور و فیزیولوژیک)، اجتناب از پرخوری، روزه داری، دوری از هوی و هوس، سحرخیزی، رعایت اعتدال در امور (رفتار بهداشتی) انفاق و زکوه و همدلی و نوع دوستی (حمایت اجتماعی و مالی). بنابراین اگر دعا را عرصه شناخت صحنه دریافت بدانند و ابعاد شناختی رفتاری خود را با الگوی سجادی شکل دهند ارتقای سلامت جسمی و روانی در پی خواهد داشت. امید است این رهیافت بتواند دریچه تازه ای به سوی نگرش بدیع به دعا به ویژه بر ادعیه امام سجاد(ع) ایجاد نماید.
روش شیخ صدوق در کمال الدین و تمام النعمه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
صدوق از محدثان و عالمان برجسته شیعه و دارای آثار فراوانی در زمینه دانش های مختلف دینی است. در این میان، کتاب کمال الدین و تمام النعمه از جایگاه ویژه ای برخوردار است، زیرا در این کتاب که از دیدگاه مکتب تشیع در موضوع غیبت و طول عمر امام مهدی(عج) نوشته شده، بسیاری از نصوص و احادیث مربوط به غیبت که غالباً سنددار، با ترتیبی خاص و به همراه براهینی متین درج گردیده است، لذا در این پژوهش سعی شده است به معرفی و روش صدوق در این اثر پرداخته شود. به همین منظور، بعد از ذکر مزایای نگارشی کتاب، طرق تحمل حدیث و روش وی در تبیین احادیث بیان شده و در نهایت به بررسی روایات از جهت متن و سند پرداخته شده است. صدوق غالباً احادیث را از طریق سماع فرا گرفته و در نگارش کتاب برخی روش های ویژه، چون ترتیب نیکو درآوردن روایات در باب مناسب، ذکر کامل سلسله سند، روایت از افراد متعدد و ذکر موارد تقطیع را به کار برده است. همچنین وی برای فهم بهتر روایات در بعضی موارد از آیات قرآن استفاده کرده است یا به شرح معنای حدیث یا واژگان موجود در آن و استدلال های کلامی نیز می پردازد.
مفهوم شناسی «توکل» و نتایج آن از منظر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
توکل از مفاهیم اخلاقی و عرفانی فرهنگ اسلامی است. علمای اخلاق با تأسی به قرآن، مسلمانان را به تحقق عینی این مفهوم در زندگی فردی و اجتماعی خود توصیه کرده اند و عارفان از آن، به عنوان یکی از مقامات عرفانی یاد کرده و پشت سرگذاشتن آن را برای هر سالکی ضروری دانسته اند. منابع اخلاقی و عرفانی ما، مشحون از ضرورت رویکرد به توکل است. توکل در نهج البلاغه، هم در معنای اخلاقی و هم در معنای عرفانی به کار رفته است. علی (ع) در نهج البلاغه، از جهات مختلف بر اهمیت توکل تأکید کرده و آن را پایه ایمان، عامل متانت اخلاقی، راهی برای دستیابی به فقر عرفانی و عامل تفکر دانسته اند. توکل در این کتاب هرگز جانشین کوشش آدمی معرفی نشده است، بلکه توکل در جایی کاربرد دارد که دست آدمی از اقدام آن کوتاه است. تلاش نگارنده در این مقاله، بررسی مفهوم توکل در اندیشه شیعه براساس کتاب مهم نهج البلاغه (مهم ترین کتاب مذهب شیعه) است.
رفتارشناسی خلفا از منظر امام علی علیه السلام در آینه نهج البلاغه
حوزههای تخصصی:
برخی محققان اهل تسنن ادعا کرده اند که امام علی علیه السلام با رویه خلفا کاملا موافق و از انتصاب آنان کاملاً خشنود بوده اند! یکی از شواهدی که این مدعیان برای اثبات ادعای خود از آن بهره می برند کتاب شریف نهج البلاغه است. تکرار این ادعا از سوی مدعیان ممکن است در میان شیعیان نیز این پندار را پدید آورد که در کتاب نهج البلاغه هیچ اثری از مخالفت امام علیه السلام با خلفا یا ناخرسندی امام علیه السلام از ایشان وجود ندارد! پایبندی به اندیشه تقریب بین مذاهب، صاحب این قلم را وادار می کند که در مواجهه با این قبیل مسائل، احترام مسلمانان اهل تسنن را رعایت و نهایت احتیاط را پیشه کند. براین اساس این مقاله با فروتنی فراوان در برابر دیدگاه های دیگر و صرفا برای ابهام زدایی از حقایق، با جستاری در کتاب شریف نهج البلاغه در صدد است تا نگره امام علیه السلام به خلفا را بیان کند.
الشریف الرضی وأسباب إغفاله لأسانید نهج البلاغة و مصادره (شریف رضی و دلایل عدم ذکر مصادر و اسناد نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
شکی نیست که هر مؤلف و نویسنده ای برای خلق اثر خود از ابزار و وسایل مختلف بهره می گیرد و از جمله این ابزار ، منابع و مصادری است که مؤلف برای اثبات نظر خود از آن مدد می جوید.
از جمله شبهات مطرح شده در خصوص نهج البلاغه ، عدم ذکر منابع و مصادر و اسناد از سوی شریف رضی در تألیف این اثر اوست .آنچه مسلم است شریف رضی به جز در 17 مورد آن هم به صورت کلی ، مصادر و اسناد خطبه ها ، نامه ها و حکمت های امام علی (ع) را در نهج البلاغه ذکر نکرده است ، از این رو نهج البلاغه مرسل بوده و فاقد پیوستگی سند است و شریف رضی غالباً کلام امام (ع) را مستقیماً و بدون واسطه نقل نموده ، بدون اینکه به سلسله راویان کلام امام اشاره نموده باشد. در مقاله حاضر سعی شده است ضمن بررسی جهات مختلف این امر ، دلایل علمی لازم ارائه گردد .
نفی رؤیت بصری، و اثبات درک قلبی خدا در کلام امام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
انسان براساس فطرت خویش همیشه درپی رسیدن به خدای خویش است و نتیجه این جست وجوها گاه به انحراف در شناخت معبود خود منجر شده است و او آن را همانند موجودات جسمانی تلقی کرده است که اعضای جسمانی دارد و قابل رؤیت است. در قرآن کریم، رؤیت خدا با چشم سر محال دانسته شده است و معصومین (ع) درجهت تبیین آن، بیاناتی فرموده اند که سخنان حضرت امیر (ع) درمیان آنها درخشش خاصی دارد. علی (ع) در برخی از فرموده های خود، درک خدا را با حواس منتفی دانسته است، چه از طریق چشم باشد و چه با حواس دیگر. گاه نیز به مصداق اعلای درک اشاره کرده و رؤیت بصری خدا را محال دانسته اند ولی گفته اند که ندیدن خدا نمی تواند دلیلی بر انکارش باشد. حضرت امیر (ع) در مجموعه ای از بیانات خود، علاوه بر رد امکان رؤیت بصری، رؤیت و درک قلبی را هم که مقصود از آن، رسیدن به کنه ذات باری تعالی است، منتفی اما درک قلبی او با حقایق ایمان، برهان و دلیل و علم و قدرتش را گاه ممکن دانسته اند؛ که تفاوت این دو دیدگاه اخیر در این است که در اولی درک ذات خدا منتفی و در دومی درک باری تعالی با آثار و صفاتش ممکن دانسته شده است.
روش شناسی علامه جعفری در شرح نهج البلاغه (با تأکید بر منابع و استنادهای تفسیری)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
علامه محمدتقی جعفری از عالمان برجسته عصر حاضر است که تألیفات متعددی، ازجمله شرح و تفسیر نهج البلاغه، دارد. مطالعه روش شناسانه این اثر، عظمت کلام علی (ع) و نیز ذوفنون بودن مفسر را آشکار می سازد. تحقیق روش شناختی نوشتار حاضر مبتنی بر منابع و استنادهای تفسیری است.
آیات قرآن کریم، روایات معصومان (ع) و آرای شارحان نهج البلاغه از مهم ترین ابزار و گزاره هایی است که مفسر درجهت فهم کلام علی (ع) به کار بسته است.
از قرآن به عنوان مهم ترین منبع فهم روایات، و پس از آن از روایات سایر معصومان (ع) و نیز از کلام حضرت علی (ع) به عنوان قرائن کلامی بهره برداری شده است.
تنوع بهره گیری از منابع مورد استناد همانند توجه به رویکرد تطبیقی و یا تأییدی آنها و نیز نگرش جامع به آیات و روایات در تبیین چگونگی استناد، مؤثر و کارآمد است.
فقه مدنی درنهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
نهج البلاغه که در بر دارنده کلمات گهربار امیر المؤمنین علی است، از زمان نگارش آن توسط سید رضی در نیمه دوم قرن چهارم مورد توجه بسیار زیاد دانشمندان و عالمان حوزه های مختلف علوم اسلامی قرار گرفت . از این دریای معارف اهل بیت شاید بیشترین بهره را ادیبان و متکلمان برده، و از سویی دیگر فقیهان و مخصوصا پیشینیان از آن ها کمتر به این کتاب ارزشمند در اثبات مطالب فقهی و از جمله فقه مدنی استناد کرده اند. ما در این پژوهش بر آنیم که از نهج البلاغه به عنوان یک منبع فقهی دفاع کرده وبا بررسی بعضی از مسائل فقهی با تکیه بر نهج البلاغه نشان دهیم که فقیهان و پژوهشگران در استنباط های فقهی خود و مخصوصا در بحث های مربوط به فقه مدنی ناگزیر به مراجعه به این کتاب ارزشمند می باشند. و از آنجا که مباحث فقه مدنی در نهج البلاغه به صورت گسترده مطرح شده، در این تحقیق به ذکر نمونه هایی از آن اکتفا شده است که در هر موردی ضمن بررسی اقوال فقیهان چگونگی استدلال به نهج البلاغه برای اثبات گزاره مورد بحث بیان می شود.
نظرة علی کتاب ""المقاصدالعلیة
حوزههای تخصصی:
المقاصد العلیة فی المطالب السنیة، کتابی از علامه عبدالحسین امینی است در باب چهار آیه از قرآن، که به مباحث عالم دز، توحید، اسماء حسنای الهی و قیامت میپردازد.این کتاب، برای نخستین بار در سال 1391 شمسی به تحقیق سید محمد طباطبایی یزدی منتشر شده است. نگارنده این مقاله که به زبان عربی است پس از مروری کلّی بر درونمایه کتاب، به بیان ویژگیهای آن میپردازد، مانند: کاربرد شعر و ادبیات، زمینه سازی آن برای کتاب الغدیر، حواشی مفید، ادب و انصاف او در نقد دیدگاه ها. نگارنده مقاله، از خلال مطالب کتاب، نکاتی استخراج کرده، مانند دیدگاه امینی در باب احادیث عالم دز، گزارشی از کتابخانه شخصی امینی و نفایس آن، ویژگیهای تحقیق متن.
اثرپذیری مباحث توحیدی نهج البلاغه از قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
نهجالبلاغه پس از قرآن کریم، ارزشمندترین کتاب هدایت و انسان سازی است که در جای جای آن، انعکاس آیات آسمانی قرآن، مشهود است. یکى از شاخصههاى کلام امام علی (ع) که از انس آن حضرت با آیات قرآن و تسلّط او بر معارف بلند قرآن نشأت مىگیرد، استشهاد به آیات قرآن و به کار بردن تعبیرهای قرآنى است. مباحث توحیدی نهج البلاغه، نشان می دهد که برخی از خطبه¬ها (مانند خطبه¬های 1، 49، 65، 155، 179) به طور کامل به توحید اختصاص دارند؛ اما در برخی دیگر از آن¬ها تنها یکی از موضوعات مطرح شده توحید است. به طور کلی در 34 خطبه، 2 نامه (نامه های23و31) و 2 حکمت (حکمت¬های 250و470) از این کتاب ارزشمند، درباره توحید سخن گفته شده است .در این پژوهش اثر پذیری مباحث توحیدی نهج البلاغه از قرآن کریم را بررسی و تحلیل کرده و هماهنگی و ارتباط نزدیک بین قرآن و نهجالبلاغه و بهره گیری کامل حضرت علی (ع) از قرآن کریم نشان داده¬ایم.