درخت حوزه‌های تخصصی

حدیث و علوم حدیث

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
حدیث علوم حدیث
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰۱ تا ۱۲۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.
۱۰۱.

صحیفه سجادیه در آیینه پژوهش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۹ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۲) 119 - 143

کلیدواژه‌ها: صحیفه سجادیه صحیفه پژوهی تولیدات علمی روندها و گرایش ها تحلیل متون مرور نظامند

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۸۸
پژوهش حاضر با هدف مرور نظام مند به روش پژوهش پیمایشی- مقطعی و از نوع کاربردی، مقالات حوزه صحیفه سجادیه در ایران را مورد تاکید قرار داد. به منظور دستیابی به منابع، پس از تعیین پرسش و معیارهای ورود و خروج منابع، پایگاه های اطلاعاتی هدف با استفاده از کلیدواژه های مرتبط با این حوزه جست وجو شد و پس از آن، 91 منبع شناسایی و وارد مطالعه گردید. تمامی پیشینه ها در حیطه های نویسنده، سال انتشار، مجله، موضوع، مؤسسه و دانشگاه های برتر و پرکار این حوزه در سطح جهانی و نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و مراکز اسلامی شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد روند کلی تولید علمی این حوزه با گذشت زمان روند صعودی داشته است. زنان نقش کمی در تولیدات علمی این حوزه دارند (تنها 25%)، به ترتیب موضوعات حوزه مطالعات اسلامی، قرآن، معارف اسلامی، حدیث، ادیان، فلسفه، کلام، علوم تربیتی، زبان عربی و اخلاق اسلامی، جزء پرکارترین حوزه های موضوعی مطرح شناخته شدند. علی مرعشی استادیار گروه روان شناسی بالینی دانشگاه شهید چمران اهواز نویسنده برتر با چاپ سه مقاله و مجله اندیشه دینی با انتشار بیشترین تعداد مقالات (7/7% تولیدات علمی) و دانشگاه اصفهان با تولید نه مقاله جزء برترین های حوزه صحیفه پژوهی شناخته شدند.
۱۰۲.

معناشناسی اطعام مؤمن در روایات، باتأکید بر کتاب الکافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۹ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۳) 93 - 113

کلیدواژه‌ها: اطعام مومن احتیاج تام حب ایمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۷۴
آثاری که برای اطعام در روایات شیعی به خصوص کتاب کافی مطرح شده است بسیار عظیم است و چگونه می شود این آثار براطعام مترتب باشد ؟؛ برای پاسخ به این سوال که مقصود از اطعام مومن در روایات چیست که چنین آثار عظیمی را به دنبال دارد ما با روش تحلیلی و توجه به مجموعه روایات موجود در کتاب کافی برآن شدیم تا نشان دهیم که مراد از اطعام، معنی و مصداقی کاملا مناسب با این احکام و آثار ،مقصود نظر اهل بیت بوده و این عمل نشانه روشن بر ایمان عامل و سبب تمایز او از غیر مومن است و اطعام مصداقی از رفع حاجت ضروری مومن است که یا حیات مادی او به آن متوقف است یا حیثیت ایمانی او به نحوی که اگر برآورده نگردد او را به اجبار به سوی دشمنان اهل بیت می کشاند و از سوی دیگر ارتباط منطقی بین این مجموعه روایات و جایگاه خاص روایت اول و حدیث آخرتوسط کلینی برای بیان این مقصود نشان داده می شود
۱۰۳.

تحلیل رویکرد انتقادی هاشم الحسنی در مقایسه اعتبار شناختی الکافی کلینی و الصحیح بخاری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۳شماره ۲۱ 377 - 404

کلیدواژه‌ها: معروف الحسنی الکافی صحیح بخاری مقایسه نقد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۸۲
مطالعات اعتبارشناختی منابع حدیثی کهن فریقین از دیر زمان تا عصر حاضر همواره در دستور کار شمار زیادی از حدیث پژوهان فریقین بوده است. هاشم الحسنی، حدیث پژوه معاصر شیعی، یکی از این پژوهشگران حدیثی در دوران کنونی به شمار می آید. وی علاوه بر تألیف آثاری چند در راستای نگرش انتقادی به مهم ترین مباحث حدیث شناختی به ویژه احادیث موضوعه، کتاب مستقلی با عنوان «دراسات فی الکافی و صحیح البخاری» نگاشته است. او با انگیزه اعتبارسنجی، به بررسی مقایسه ای برخی از مباحث دین شناختی از طریق نقد و ارزیابی متنی و سندی روایات نقل شده در هر دو کتاب پرداخته است. الحسنی در این کتاب، در مورد محتوا و اسناد و راویان در الکافی و صحیح بخاری سخن گفته و با رویکرد نقد متنی و سندی -فارغ از تعصبات و جانب داری های غیرمعقول- محتوای این دو منبع را مورد نقادی قرار داده است. وی ابتدا، راویان غیرقابل اعتماد از هر دو منبع را استخراج و با معیارهای خود تضعیف کرده است. در گام بعد، برخی از موضوعات حدیثی مانند واجب الوجود، بَداء و تقیّه را با تطبیق مرویات هر دو جامع مورد تحلیل مقایسه ای قرار داده است.
۱۰۴.

تحلیل پیامدها، معیارها و مصادیق اسراف از منظر روایات

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱۷ 64 - 85

کلیدواژه‌ها: اسراف تبذیر مسرف پیامدهای دنیوی پیامدهای اخروی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۹۶
اسراف به معنى وسیع کلمه هرگونه تجاوز از حد در هر کارى است که انسان انجام مى دهد ولى غالبا این کلمه در مورد هزینه ها و خرجها گفته مى شود.اسراف و تبذیر مورد مذمت و نکوهش اسلام قرار گرفته است و قرآن کریم با عبارت هاى گوناگون، مسلمانان را از این بلاى خانمان سوز بر حذر داشته است و می فرماید: که خداوند مسرفان را دوست نمى دارد.روایات اهل بیت (ع) برای پیامدهایی برای اسراف بیان نموده که به دو گونه تقسیم می شود: پیامدهای دنیوی که از جمله کم برکتی، زوال نعمت، فقر، نابودی امکانات... می باشند و پیامدهای اخروی که از جمله خشم الهی، ذلت و خواری در قیامت، ورود در آتش جهنم می باشند.اگر چه اسراف به معناى گسترده هرگونه تجاوز از حد در هر کارى است که انسان انجام مى دهد اما بیشتر در مورد هزینه ها و خرج هاى مالى گفته مى شود. بنابراین، مصرف هر گونه کالایی که حرمت شرعی دارد، نوعی اسراف است. از سوی دیگر، تشخیص موضوع های گوناگون احکام، بیشتر به عهده عرف و مکلف گذاشته شده است؛ در عین حال، برای ضابطه مند کردن تشخیص عرفی، در روایات اهل بیت (ع) چهار چیز (تضییع، امکانات مادی بیش از نیاز، صرف مال در معصیت و عدم رعایت اولویت در به کاری گیری سرمایه های شخصی و ملی) معیارهای اسراف بیان شده است.
۱۰۵.

تعارض روایات خروج نبوت از نسل حضرت یوسف (ع) با اخبار نبوت یوشع (ع) (در روایات فریقین)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۰ 9 - 36

کلیدواژه‌ها: یوشع بن نون نبوت روایات فریقین یوسف (ع) تعارض اخبار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۶۹
یوشع بن نونg از شخصیت های برجسته و تاثیرگذار در تاریخ یهودیان و جانشین حضرت موسیg به شمار می رود. بر اساس شواهد حدیثی و تاریخی، او از نوادگان حضرت یوسفg است. اگرچه بسیاری از منابع حدیثی و تاریخی بر نبوت او تأکید دارند، این گزارش ها در تضاد با روایاتی هستند که خروج نبوت از نسل حضرت یوسفg را مطرح می کنند. این پژوهش با هدف بررسی نبوت یوشعg در روایات و رفع این تعارض انجام شده است. برای پاسخ به این مسئله، با استفاده از روش های متن پژوهی و اعتبارسنجی گزارش ها، ابتدا گزارش های مرتبط با نَسَب یوشع بن نونg گردآوری شد که نشان داد این گزارش ها معتبر هستند. سپس مستندات مرتبط با اثبات یا رد نبوت او در منابع روایی و تاریخی مورد بررسی قرار گرفت. علی رغم وجود مشکلات طریقی و متنی در مستندات رد نبوت یوشعg، آشکار شد که این مستندات قابل پذیرش نیستند؛ بنابراین، با استناد به روایاتی که به نبوت او تصریح می کنند و گزارش هایی که نزول وحی رسالی به او را تأیید می کنند، اثبات می شود که یوشع بن نونg از نسل حضرت یوسفg و از جمله انبیاء بنی اسرائیل است که پس از موسیg به این مقام دست یافته است
۱۰۶.

«تفسیر روایات از رهیافت آیات قرآنی» با مطالعه تطبیقی بر غنا در اندیشه مقام معظم رهبری (حفظه الله)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۰ 51 - 66

کلیدواژه‌ها: آیات قرآنی روایات غنا محتوا صوت باطل قرائن عقلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۶۵
تفسیر آیات قرآن کریم به واسطه روایاتی که در ذیل آیات وارد شده، روشی مرسوم برای بهره مندی از مضامین آیات است که از آن به عنوان «تفسیر آیات به روایات» یاد می شود. اما آنچه در این میان اهمیت دارد، «تفسیر روایات به آیات» است؛ به این معنا که آیا می توان مفاهیم و مضامین روایات را با استناد به آیات قرآن تبیین و تحلیل کرد؟ یکی از بسترهایی که این مسئله در آن مطرح شده، موضوع غنا است. برخی ادعا کرده اند که آیات قرآن به تفسیر روایات مربوط به غنا پرداخته اند. استناد به آیاتی که در آنها کلام گمراه کننده و ناپسند نکوهش شده است، باعث شده برخی از مفسران، مفهوم غنا را به این آیات پیوند داده و آن را به عنوان بخشی از مضمون آیات تلقی کنند. در مقابل، برخی دیگر این استناد را صرفاً بیان مستندی برای حکم غنا می دانند. در این میان، مقام معظم رهبری از فقیهانی است که به طور مبسوط به تحلیل دیدگاه ها و مستندات آنها پرداخته است. این نوشتار با تکیه بر اندیشه ایشان تلاش کرده است با رویکردی روش شناسانه، به تحلیل اثرگذاری مضامین آیات استنادی بر روایات غنا بپردازد. نتایج این پژوهش که با روش تحلیلی–توصیفی سامان یافته، نشان می دهد که در اندیشه مقام معظم رهبری، روایات نقش تفسیری دارند و بیانگر آن هستند که محور اصلی در آیات مورد استناد، پرهیز از باطل به عنوان یک کبرای کلی است. این کبرای کلی شامل محتوای نادرست و گمراه کننده (لهوالحدیث و قول زور) و ادای کلام باطل (صوت لهوی) می شود. از این رو، استناد به آیات در روایات مربوط به حکم غنا نیز برخاسته از همین اصل کلی است.
۱۰۷.

روش های رفتاری در تربیت اصلاحی از دیدگاه احادیث اهل بیت ع(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۰ 152 - 184

کلیدواژه‌ها: تربیت تربیت اصلاحی روشهای رفتاری احادیث اهل بیت (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۸۱
خداوند متعال بهترین بندگان خود را ارسال و کتاب هایی آسمانی نازل فرموده تا تربیت انسان ها به بهترین وجه انجام پذیرد، اما علی رغم آن برخی از متربیان این مکتب به جای هدایت راه کج را پیمودند، تلاش در جهت بازگشت این دسته از متربیا به راه هدایت را تربیت اصلاحی نامیدیم. تربیت اصلاحی در مقابل تربیت ابتدایی و غالبا برای تربیت آن دسته از متربیانی است که به هر دلیل از تربیت صحیح محروم بوده و مربی برای اصلاح و تغییر در صفات و رفتار ناپسند آنان در ساحت های عبادی، اعتقادی، سیاسی و اجتماعی، در سه عرصه شناختی، عاطفی، و رفتاری فعالیت می کند. این پژوهش با مطالعه احادیث و سیره پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع)، روش های تربیتی رفتاری که موثر در اصلاح متربی هستند را معرفی و تبیین می کند؛ منظور از روش های رفتاری هر نحوه اقدام و عمل است که در راستای اصلاح و تغییر رفتار افراد خطاکار انجام شود اعمّ از اینکه خود مربّی اقدام کننده باشد یا وادار کننده متربّی به اقدام باشد. و روش های آن عبارتند از: الگودهی، تغییر و اصلاح عادات، دعوت به توبه، دعا وتوسل، تلقین، رفق و مدارا، تغافل، عفو، تهدید، برخورد قاطعانه، تنبیه بدنی، این روش ها که هریک حاکی از یک رفتار هستند می توانند در اصلاح تربیت متربی موثر باشند. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به دسته بندی احادیث مرتبط با موضوع پرداخته و روش های رفتاری در تربیت اصلاحی را از آن احادیث بر بررسی کرده است.
۱۰۸.

دلایل جایگزینی الگوی فقاهت مکتب حلّه با مکتب بغداد (چرایی اقبال عالمان امامیه به نظریه حجیت خبر واحد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۹ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۱) 182 - 208

کلیدواژه‌ها: مکتب حله علامه حلی مکتب بغداد حجیت اخبار آحاد تنویع رباعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۱۰
از زمانی که شیخ مفید در درون مکتب متکلمان: بغداد نظریه عدم حجیت اخبار آحاد را پایه گذاری می کند، این نظریه سلطه ای بلامنازع در جامعه علمی امامیه داشت تا اینکه با مرور زمان خلأها و کاستی های این الگوی کلان فکری آشکارتر شد و الگوی حجیت اخبار آحاد مطرح شد که با تلاش های علامه حلی در بین عالمان امامیه مقبولیت پیدا کرد. مهمترین عامل رویگردانی از نظریه محوری و بنیادین مکتب متکلمان (نظریه عدم حجیت اخبار آحاد)، از دست رفت اصول و مصنفات نخستین بود که به عنوان مهمترین قرینه قطع به صدور روایات به شمار می رفتند. علاوه بر این، ضعف الگوی فقاهت مکتب متکلمان در فقاهت ابن ادریس بیش از پیش خود را نشان داد و از طرف دیگر بساطت فقه شیعه نیز که غالبا ریشه در نظریه عدم حجیت اخبار آحاد داشت، موجب شد تا متاخران (علامه حلی و پیروانش) نظریه حجیت اخبار آحاد را مطرح کرده و به منظور ارزیابی روایات بر روی معیارهای سندی تاکید کنند، مطلبی که با توجه به تخصص رجالی این طیف، دور از انتظار نبود.
۱۰۹.

تحلیل ره آوردهای وحدت امت اسلام از منظر امام علی (ع)

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶ 33 - 57

کلیدواژه‌ها: امام علی نهج البلاغه وحدت امت اسلام کارکردها ره آوردها وحدت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۲۸
در اندیشه ی والای ولی خدا علی مرتضی (ع) وحدت تفرقه را نهیب می زند و همین بنا و بنیان پیروز خواهد شد؛ زیرا ریشه و منشأ آن قرآن و سپاه و لشکرش امت اسلام ناب است. بی تردید هم گرایی محصول پیوندهای اعتقادی، ارزشی، فرهنگی و هنجاری تحقق یافته در جامعه است. ازآنجاکه مقصود و مطلوب اصلی پژوهش بررسی و تحلیل ساختارمند کارکردهای وحدت امت اسلام از منظر امام علی (ع) می باشد به اقتضای مبنا و منبع محوری، مواد تحقیق سیره ی عملی و فرمایشات علمی تبلوریافته ی امیر بیان در نهج البلاغه است. برای نیل به مطلوب از روش توصیفی- تحلیلی، با ماهیت نظریه پردازی و نگرش کاربردی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد ازنظر حضرت امیر (ع) بایست ره آوردها بر مبنای توحیدی محوری و معاد باوری برگرفته از آموزه های قرآن و عترت مدنظر قرار گیرد. با این مبنا به دست آمد که کلیدی ترین ره آودرهای وحدت امت؛ حفظ دین، شناسایی تندروها، تعمیم سطح سواد، نشر اسلام در جهان با منطق علمی و اخلاق اسلامی، وجهه نظر قرار دادن مصالح کلی و رسیدن به عزت و اقتدار در ابعاد فرهنگی، سیاسی و مدیریتی، نظامی و اقتصادی است. افزون بر آن مشخص شد که امت اسلامی با ایجاد اتحاد و یکپارچگی می توانند ضمن برخورداری از ره آوردهای ذکر شده به رشد و شکوفایی و استعلا در همه عرصه ها نائل گردند.
۱۱۰.

واکاوی نقش امر به معروف و نهی از منکر در رشد جامعه اسلامی (مبتنی بر رویکرد قرآنی و با تأکید بر دیدگاه آیت الله خامنه ای)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۵ 171-192

کلیدواژه‌ها: سید علی خامنه ای وحدت قسط عدالت مستندات قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۱۰۱
امر به معروف و نهی از منکر به دلیل نقشی که در رشد جامعه دارند، از مسائل مهم مورد اشاره قرآن هستند. در قرآن کریم، امر به معروف به معنای فرمان دادن به هر کاری که عقل و شرع آن را خوب بداند و نهی از منکر به معنای نهی از هر کاری که عقل یا شرع آن را بد بداند، آمده است. مکتب حیات بخش اسلام، با نگاه کلان به زندگی اجتماعی انسان، جایگاه برجسته ای را به این دو امر اختصاص داده و آنها را از مهم ترین ساز و کارها برای تداوم ارزش ها و هنجارها و از بزرگ ترین اصول نظارتی در جامعه اسلامی دانسته است. مقاله حاضر با روش کتابخانه ای و رویکردی توصیفی، با هدف بیان نقش امر به معروف و نهی از منکر در رشد جامعه، بر اساس مستندات قرآنی و با تأکید بر دیدگاه مقام معظم رهبری به مواردی همچون: ایجاد وحدت، اقامه قسط و عدل، ایجاد امنیت در جامعه، اعتلای سطح بینش اجتماعی، سالم سازی محیط جامعه و بصیرت نسبت به توطئه های دشمنان پرداخته است.
۱۱۱.

تحلیل قرآنی و روایی شبهات امکان علم غیب ائمه(علیهم السلام)

نویسنده:
منبع: مطالعات حدیث پژوهی سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶ 119 - 149

کلیدواژه‌ها: علم غیب علم غیب امکان علم غیب ائمه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۱۱۵
به لحاظ عقلی امکان دستیابی بشر به امور غیبی امری ممکن است و انسان می تواند به امور غیبی دست یابد و بر اساس آیات قرآنی، علم غیب به صورت تام و تمام فقط در اختیار خداوند است، زیرا تنها او است که احاطه همه جانبه بر تمامی عالم دارد. به همین جهت در تحقیق حاضر به تحلیل قرآنی و روایی شبهات امکان علم غیب ائمه(علیهم السلام) خواهیم پرداخت، یافته های تحقیق حاکی است که  از دیدگاه اکثر  اندیشمندان شیعه و اهل سنت، تخصیص علم غیب به خداوند مانع از آن نمیشود که برخی اشخاص، به تعلیم الهی و بر اساس شایستگی های نفسانی که از خود ابراز می دارند، به اسرار و علوم غیبی آگاهی یابند و این موهبتی است که خداوند به افراد برگزیده مانند پیامبران و اولیاء و ائمه عنایت می نماید  از نظر علمای فریقین آیات دال بر علم غیب معصومان در تضاد با آیاتی نیست که علم غیب را  تنها به خداوند اختصاص می دهد، بلکه این آیات، آنها را مقید می کند، یعنی معصومان می توانند علم غیب داشته باشند و این امر تنها با رضایت و اذن الهی انجام می شود و مستلزم استقلال و بی نیازی آنها از خداوند متعال نیست
۱۱۲.

راهکارهای کاهش طلاق از منظر روایات با تأکید بر اندیشه امام خامنه ای(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲شماره ۱۹ 65 - 94

کلیدواژه‌ها: اندیشه روایی امام خامنه ای کنترل راهکارها کاهش طلاق پیشگیری از طلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۲۲۱
ازدواج و حفظ کانون گرم خانواده از سنت های الهی و روش پیشوایان پاک آسمانی و سلّول و هسته اصلی اجتماع سالم است. ازدواج شرعی و خانواده سالم جامعه سالم را می سازد و موجب هم دیگرپذیری و تواصی بالحق و تواصی بالصبر، فراهم سازی بستر مراقبت اخلاقی، مهر ورزی، احترام متقابل، اعتمادسازی و عشق بازی راستین و رساندن همدیگر به رشد و شکوفایی است. طلاق نقطه مقابل ازدواج که رابطه معناداری با ناسازگاری، سخت گیری، تحقیر ناشی ایده آل خواهی افراطی، بی تعهدی، فساد اخلاقی، هرزگی روحی و فکری ناشی از احساسات و التذاذها و خوشی های زودگذر و در بلندمدت منجر شدن به مراوده ها و معاشرت های غیرشرعی، و دریدن حریم عفت و بی توجهی به کرامت، عزت و فلسفه خلقت و زندگی است. با توجه به آسیب های خانوادگی و اجتماعی طلاق د راین پژوهش تلاش شده با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از ادبیات مدیریتی، راهکار های کاهش طلاق از منظر سنت با تأکید بر منظومه فکری امام خامنه ای و باهدف اکتشافی و برآیند بنیادی و کاربردی به تجزیه و تحلیل گرفته شود. با محور قرار دادن عوامل و عناصر نقش آفرین درونی و بیرونی راهکارها کشف، تبیین و ارائه شده است. پایه ای ترین دستاوردها در حوزه داخلی کنترل عقلایی خواسته ها، لحاظ کردن نقش های مناسب زنان و مردان در زندگی در سطح خانواده و کلان، تأمین نیازها و اهتمام به تفاوت های طبیعی است. و اساسی ترین یافته ها در حوزه عوامل نقش آفرین محیطی، هدف محوری، تعهدمداری، صلح و سازش پذیری و پاسداری از حریم ها بر پایه عدالت و حفظ حرمت است.
۱۱۳.

جستاری بر اعتبارسنجی حدیث از منظر آیت اللّه محمدجواد فاضل لنکرانی (حفظه اللّه)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 113-136

کلیدواژه‌ها: محمدجواد فاضل لنکرانی علم رجال اعتبارسنجی حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۶۳
پژوهش پیش رو، دیدگاه ها و ضوابط اعتبارسنجی اسناد روایات از منظر آیت اللّه محمدجواد فاضل لنکرانی را به اختصار بیان می کند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که از معیار های اعتبارسنجی حدیث از منظر ایشان می توان به نه مورد اشاره کرد: «ضرورت علم رجال»، «لزوم بررسی سندی و نسخه ای کتب اربعه»، «عرضه روایت به قرآن کریم»، «وثاقت صدوری بودن»، «جبران ضعف سند با عمل مشهور»، «حجّیّت ظنّ در موضوعات»، «حجّیّت توثیقات متأخّرین»، «قبول شیخوخیّت اجازه و روایت اجلّاء در توثیقات عامّه» و «عدم قبول جلالت شأن راوی به عنوان توثیق عام». با توجّه به نتایج به دست آمده از این پژوهش می توان اذعان داشت که معظّم له ضمن تأکید بر ضرورت علم رجال و توجّه به سند و راوی حدیث، به متن روایت و عملکرد قدما نیز در اعتبارسنجی روایات، اهتمام ویژه ای دارند. شایان ذکر است که دیدگاه های ایشان در زمینه مورد بحث از بررسی دروس خارج ایشان به دست آمده و به اختصار بیان شده است.
۱۱۴.

میزان تأثیرپذیری شیخ کلینی از حسین بن سعید اهوازی در کتاب کافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۹ 7 - 28

کلیدواژه‌ها: حسین بن سعید اهوازی تأثیرپذیری جامع نگاری شیخ کلینی الکافی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۲۴۰
حسین بن سعید اهوازی از شخصیت های شاخص سده دوم هجری، صاحب روش نوینی در جامع نگاری است؛ به گونه ای که کتاب ها و شیوه ایشان در تدوین کتب، الگو و ملاک سنجش کتب مؤلفان قرار گرفته است. این پژوهش در تلاش است با روش اکتشافی، ضمن بررسی روایات حسین بن سعید در کتاب کافی که یک اثر جامع فاخر شیعی در سده چهارم و از کتب اربعه شناخته می شود، میزان تأثیرپذیری شیخ کلینی از حسین بن سعید را در دو جهت ساختاری و محتواییِ تدوین کتب اثبات کند. پس از بیان اینکه کلینی حدود یک بیست وسوم کتابش را به واسطه 17طریق معتبر از حسین نقل کرده که نشان از اهتمام جدّی وی به جایگاه علمی و شخصیت ایشان دارد، برای اثبات تأثیرپذیری ساختاری، تعداد و عناوین کتب دو محدّث را مقایسه کردیم. بااینکه در نگاه اولیه، در تعداد کتاب هایشان اختلاف داشته و در عناوین کتب، اشتراکات کمتری دارند؛ اما با نگاه محققانه اثبات کردیم که هر دو در تعداد کتاب دارای 32 کتاب و در عناوین، صاحب 19عنوان مشترک اند. همچنین شیخ کلینی در گستردگی موضوعات روایاتش که ما در چهار موضوع فقهی، اعتقادی، اخلاقی و تفسیری دسته بندی کردیم، تابع شیوه تدوین حسین بن سعید بوده و با توجه به اینکه هدفش، نقل روایات صحیح است، در 56 باب، اولین روایت و در 26 مورد، عنوان باب را دقیقاً از همان روایات ایشان، انتخاب کرده که نشان می دهد وی در انتخاب محتوای کتابش هم، تحت تأثیر روش نوآورانه حسین بن سعید بوده است.
۱۱۵.

اعتبارسنجی حدیث «معرفت به نورانیّت» با نگاه به میراث حدیثی غالیان و امامیان(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 79-112

کلیدواژه‌ها: حدیث معرفت به نورانیّت اعتبارسنجی مناقب علوی نصیریه غلو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۵۴
حدیث «معرفت به نورانیّت» روایتی است طولانی از سخنان امیرالمؤمنین (ع) با سلمان و ابوذر که در آن به لزوم شناخت ظهور نورانی ایشان اشاره شده است. در این حدیث، مضامینی چون تناسخ اهل بیت(علیهم السلام] در کالبدهای گوناگون و نیز نقش آفرینی امیرالمؤمنین(ع) در رویدادهایی مانند: حمل نوح(ع) بر کشتی، بیرون کشیدن ابراهیم(ع) از آتش، عبوردادن موسی(ع) از دریا و نجات یونس(ع) از شکم ماهی دیده می شود. این روایت برای نخستین بار در مناقب علوی (5-6ق) آمده و از قرن یازدهم تاکنون مورد اعتنای عالمان بسیاری قرار گرفته و چندین شرح بر آن نوشته شده است. در دوره معاصر نیز مضامین این حدیث از سوی برخی شیعیان، صحیح و عالی خوانده شده است. این در حالی است که برخی چون محمدباقر مجلسی، سند آن را ضعیف و مضامینش را غریب دانسته اند. درون مایه هایی چنان بحث برانگیز و رویکردهایی چنین متفاوت، اهمیّت اعتبارسنجی متنی و سندی این حدیث را آشکار می سازد. با توجّه به شناخته شده بودن برخی از اصطلاحات و مضامین این روایت در میراث غلاتِ خَطّابی و غرابت آن ها در میراث حدیثی امامیّه به نظر می رسد این حدیث در پیوند با غالیان خطّابی پدید آمده باشد.
۱۱۶.

تبیین استعاره های مفهومی نهج البلاغه در حوزه خداشناسی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۵ 255-278

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه خداشناسی استعاره مفهومی معناشناسی شناختی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰
در زبان شناسیِ شناختی، «استعاره» صرفاً یک آرایه ادبی برای زینت کلام نیست. بلکه به مفهوم سازی یک حوزه معنایی در قالب حوزه معنایی دیگر اطلاق می شود و بر این اساس در تبیین مفاهیم انتزاعی، به ویژه در حوزه متون دینی نقش بسزایی دارد. این پژوهش سعی دارد تا با اتخاذ رویکرد کیفی و روش توصیفی- تحلیلی، با جستجو در متن نهج البلاغه و از لابه لای خطبه های آن دریابد که صاحب سخن چگونه مبحث «خداشناسی» را برای مخاطب قابل درک ساخته است؟ یافته های این پژوهش نشان از آن دارد که امیرمؤمنان(ع) برای اینکه تصویر روشنی از موضوع مورد اشاره در ذهن مخاطب ایجاد کند، در بیشتر موارد با استفاده از استعاره های هستی شناختیِ تشخیصی، خداوند را به مثابه یک انسان تصوّر کرده و سپس صفات انسان گونه را از ساحت ربوبی نفی کرده است. به عبارتی در حوزه مبدأشناسی نهج البلاغه، انسان بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است. به عنوان مثال در خطبه ای، ابداع و نوآوری که از ویژگی های انسانی است را به خداوند نسبت می دهد و در جایی دیگر خداوند را دارای قوه بینایی فرض کرده است، گاهی نیز به ماده انگاری روی آورده و برای تبیین مفهوم انتزاعی خداوند از حوزه معنایی دریا استفاده کرده است.  
۱۱۷.

تلقی فراطبیعی از وقایع طبیعی در اخبار معجزات پیامبر (ص) (مطالعه موردی؛ روایات شفای چشم از حدقه در آمده و دست مقطوع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۷) 89 - 107

کلیدواژه‌ها: معجزه پیامبر اکرم (ص) شفاء روایت چشم دست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۱۹
بخشی از سنت روایی جهان اسلام به نقل معجزات منتسب به پیامبر(ص) اختصاص دارد. رشد صعودی این اخبار از نظر کمّی و کیفی در منابع متأخر نسبت به منابع متقدّم، احتمال تلقّی گردیدن برخی وقایع طبیعی زمان رسول اکرم(ص) را به عنوان پدیده های فراطبیعی مطرح می سازد. از جمله معجزات منسوب، شفای چشم از حدقه درآمده و دست مقطوع تعدادی از صحابه است. بررسی متنی و تبارشناسی این گزارش ها، حاکی از عدم وجود جنبه های فراطبیعی در نسخه های اصلی و تغییر ماهیت آن در طول زمان، به سمت پدیده ای خارق العاده است. بررسی سندی نیز بیانگر ضعف اسناد اکثریت قریب به اتفاق این اخبار است. همچنین از دیدگاه پزشکی، بهبود چشم از حدقه درآمده، با شرایطی که در اصل خبر وجود دارد، کاملا طبیعی و رایج است. لذا اطلاق اصطلاح «معجزه» بر آن و کاربرد آن برای اثبات نبوت پیامبر(ص) صحیح به نظر نمی رسد.
۱۱۸.

تحلیل قاعده امامت از منظر امام خامنه ای با تطبیق بر کتاب الحجه الکافی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲شماره ۱۹ 9 - 42

کلیدواژه‌ها: اکمال دین تطبیق قاعده امامت کتاب الحجه امام خامنه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۹۳
«امامت» از اثرگذارترین مباحث فقه اکبر در حکمرانی جامعه اسلامی و مفید در پیشگیری از انحرافات امت و رهایی از زندگی و مرگ جاهلی است. تحلیل مسأله امامت، فارغ از معنای تکوینی خود، در معنای تشریعی و سرپرستی جامعه، قاعده ای قرآنی و روایی است که در گزارش کلینی از «کتاب الحجه» انعکاس یافته و فقدان آن، موجب غفلت از فروعات ارزشمندی از جمله مردم سالاری دینی، انتصابی بودن جایگاه امام، وجوب هجرت از سلطه طاغوت و وجوب تبعیت فکری و عاطفی و رفتاری امت با امام حق است. پژوهش پیش رو با روش توصیفی و تحلیلی، ابتدا روابط نظام مند سخنان رهبری در تفسیر آیه اکمال دین و گزاره های مرتبط با آن حول موضوع امامت را کشف نموده و سپس با تحلیل ساختار فقه الحدیثی گزارشات کلینی، از کتاب الحجه الکافی، تلاش کرده تا شبکه ارتباطیِ مورد نظر شارع در اتمام نعمت بر امت اسلام را کشف کند و نشان دهد امام، حقیقتِ حجتِ الهی بر زمین بوده و وقتی محور کنشگری آحاد جامعه اسلامی گردد، تحقق توحیدمحوری و عدالت در جامعه، پیوند سعادت دنیوی و اخروی، وحدت و همدلی، نجات از جاهلیت مدرن و ارتقای انگیزه درونی امت در اثر نظارت امام و... بخشی از ثمرات آن خواهد بود. نوشته حاضر این فرض را مطرح کرده که تلقی مقام معظم رهبری به عنوان امام جامعه اسلامی امروز، قابل تطبیق بر بخشی از گزارشی است که مرحوم کلینی در دوره غیبت صغری از قاعده امامت و لوازم آن داشته و می توان مدیریت جامعه کنونی را به صورت جاری و در حال تحول، ادامه امامت اهل بیت (ع) دانست.
۱۱۹.

دسته بندی و اعتبارسنجی صدوری روایات «وجه اللّه» در مصادر شیعی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 205-228

کلیدواژه‌ها: وجه الله اعتبارسنجی حدیث سندپژوهی وجود منبسط نفس رحمانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۵۱
از جمله غرر آیات قرآن، آیات 115بقره و 88 قصص است که مشتمل بر عنوان «وجه اللّه» می باشند. این آیات در مباحث عرفان نظری و حکمت متعالیه در تبیین نفس رحمانی و مقام انسان کامل مورد استناد قرار می گیرند. در تفسیر این آیات، روایات فراوانی در منابع شیعی وارد شده که با وجود اهمیّتشان، مورد دسته بندی و اعتبارسنجی صدوری قرار نگرفته اند. در مقاله حاضر، روایات وجه اللّه ابتدا جمع آوری و دسته بندی شده و سپس به روش رجالی، سندپژوهی و اعتبارسنجی صدوری شده اند. در مجموع، 31 روایت در تفسیر وجه اللّه دسته بندی شد. از این تعداد، 15 روایت با 27 سند مختلف مربوط به تطبیق آن بر معصومین(علیهم السلام)است که در معتبرترین کتاب های روایی شیعی نقل شده اند. تعابیر مختلفی درباره منطبقٌ علیه وجه اللّه وجود دارد که برخی عام و برخی خاصند. از جمله: پیامبران، رسولان و حجّت های خداوند، پیامبر اکرم و جانشینان ایشان، امیرالمؤمنین و امام زمان(علیهم السلام). شایان ذکر است که از بین این روایات، سه مورد صحیح السّند و برخی دیگر قابل اعتمادند. اما بیشتر آنها از جهاتی همچون: جهالت برخی راویان، ارسال، ضعف راوی و مواردی از این دست، دارای ضعف سندی هستند که با توجّه به وجود روایات صحاح در بین آنها، در مجموع قابل اعتمادند.
۱۲۰.

منبع یابی و سیر تطوّر متنی و سندی زیارات امیرالمؤمنین(ع)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۵ 227-254

کلیدواژه‌ها: زیارات امیرالمؤمنین (ع) منبع یابی زیارات تطور تاریخی زیارات تطور متنی زیارات تطور سندی زیارات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۹۲
در میان ائمّه اطهار(علیهم السّلام)، بیشترین زیارات به امیرمؤمنان و سیّد الشّهداء(علیهما السّلام) اختصاص دارد. در این پژوهش که گردآوری اطلاعات آن به روش کتابخانه ای و تحلیل داده ها به روش تاریخی، تطبیقی و توصیفی است، زیارات امیرالمؤمنین(ع)، منبع یابی شد و سیر تطوّر تاریخیِ سندی و متنی آنها از کهن ترین منبع موجود، یعنی الکافی شیخ کلینی تا آثار علامه مجلسی شناسایی گردید. نتیجه این شد که در مجموع، سی و دو زیارت برای آن حضرت در شانزده کتاب ادعیّه و زیارات وجود دارد که بیشترین آنها در المزار الکبیر ابن مشهدی با ذکر چهارده مورد است. زیارت امیرالمؤمنین(ع) در روز غدیر، بیش از سایر زیارات در کتاب های ادعیّه و زیارات محدّثان و فقهای برجسته شیعه آمده است. این زیارت را ابتدا ابن قولویه در کامل الزیارات با ذکر دو واسطه از امام رضا، از امام کاظم از امام صادق(علیهم السّلام) آورده و پس از وی، شیخ طوسی در مصباح المتهجّد و سپس ابن مشهدی در المزار الکبیر از جابر بن یزید جعفی از امام باقر(ع) روایت کرده است. از سی و دو زیارت امیرالمؤمنین(ع)، سیزده مورد، با ذکر سند و نوزده مورد، بدون ذکر سند بوده و بیشتر آنها از امام باقر، امام صادق و امام هادی(علیهم السّلام) صادر گردیده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان