ابن عتایقى حلّى (متوفى 786 هجرى)، از دانشمندان قرن هشتم حِلّه و صاحب آثار فراوانى است که بیشتر آنها تاکنون چاپ نشده است. یکى از آثار چاپ نشده او، خلاصه اى است که از تفسیر علىّبن ابراهیم قمى (دانشمند شیعى قرن چهارم هجرى) فراهم آورده و نزدیک به یکصد و پنجاه مورد تعلیقه بر آن افزوده است. در این گفتار، 24 تعلیقه ابن عتایقى در مباحث کلامى براساس دو نسخه خطى از تفسیر مزبور آمده است.
افزون بر دلایل فطری و عقلی، بر اساس آیات قرآن، انسان در کارهای خود اختیار دارد که یکی از مهم ترین کارهای او برقراری عدالت اجتماعی است. این مبنا آثار گوناگونی دارد که از مهم ترین آنها می توان به لزوم تلاش برای عدالت اجتماعی و ضرورت کوشش برای رهایی از ظلم اجتماعی اشاره کرد.
این نوشتار، که با روش توصیفی تحلیلی نگارش یافته، اختیاری بودن عدالت اجتماعی را در آیات قرآن کریم را مورد بررسی قرار داده است. چنین آثار مهم آن را با شواهد قرآنی بیان کرده و دیدگاه اشاعره را که به جبر در افعال و عدالت اجتماعی به عنوان یکی از مصادیق مهم آن عقیده دارند، مورد نقد قرار داده است.
امام حسن(ع) یکی از انسان های نمونه در تاریخ بشر می باشد.او دارای ملکات نفسانی و صفات منحصر به فردی بود.تواضع و فروتنی،خضوع و خشوع،شجاعت و کرامت،ترس و خوف از خداوند،خشم و غضب در برابر همە ناجوانمردی ها و… سبب امتیاز و جدایی ایشان از دیگران بود.مجموعە صفات ذاتی و موروثی،او را بردیگران برتری داده بود به طوری که از نظر بیان شجاعت،سخاوت،هیبت،تقوا و عبادت زبانزد خاص و عام بود.با این که نمی توان عظمت های وجود امام حسن(ع) را به طور کامل بیان کرد،به بعضی از سجایای اخلاقی و علمی ایشان می پردازیم.
در این پژوهش یازده واژه قرآنی از مسائل نافع بن ازرق که حاوی بیش از 200 واژه از واژگان غریب قرآن است، به منظور تطبیق و مقایسه با آراء لغوی و دیدگاه های تفسیری انتخاب شده، تا میزان انطباق مفهوم و معانی واژگانی را که ابن عباس به درخواست نافع و با استناد به شعر عرب پاسخ داده، مورد بررسی قرار گیرد. هرچند نافع از پاسخ های ابن عباس قانع شده و به نوعی جایگاه علمی او را پذیرفته است، اما این پژوهش نشان می دهد که تبیین واژگان قرآن به ویژه واژگان غریب و مهم که در دست یابی به فهم آیات نقش اساسی برعهده دارند، تنها از راه استناد به شعر عرب، همیشه و در هر شرایطی نمی تواند راه گشا باشد. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته، می توان چنین دریافت که پاسخ های ابن عباس به نافع تا حدودی با دیدگاه اکثر مفسران و اصحاب لغت منطبق بوده، در مواردی نیز دارای اختلاف است. و گاهی تنها با یکی از دو یا چند نظر آنان، منطبق می باشد.