فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۵٬۳۸۱ تا ۲۵٬۴۰۰ مورد از کل ۳۴٬۸۶۳ مورد.
منبع:
روستا و توسعه سال ۲۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲
51 - 78
حوزههای تخصصی:
بدون تردید به دنبال اجرای هر پروژه عمرانی در بستر طبیعت، ارزیابی اقدامات و بررسی پیامدهای آن به منظور رفع نواقص و بهبود کارهای آتی ضروری است. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی طرح آبخیزداری از دیدگاه روستاییان حوضه آبخیز گرم آباد استان فارس در سال 1400 انجام گرفت. این پژوهش به روش پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش شامل همه سرپرستان خانوار (895N=) در روستای گرم آباد واقع در شهرستان مرودشت استان فارس بودند که از میان آن ها 112 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخت بود که روایی صوری آن بر اساس نظرات تعدادی از متخصصان موضوعی تأیید شد و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای بخش های مختلف پرسشنامه 0/65-0/84 به دست آمد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که در حیطه اثرات زیست محیطی، چهار دسته عوامل ایجاد چشم انداز زیبا و بهبود زیرساخت، کنترل فرسایش و افزایش سطح مراتع، بهره برداری از نزولات آسمانی، و کنترل سیلاب و بهبود وضعیت بهداشتی روستا توانستند 67/88 درصد از واریانس اثرات زیست محیطی را تبیین نمایند. پنج عامل در حیطه اقتصادی شامل افزایش میزان و سطح تولید، کاهش هزینه های تولید، افزایش مالکیت و دارایی ها، افزایش اعتبارات و توسعه روستا و اشتغال و درآمدزایی از مهم ترین اثرات اقتصادی طرح آبخیزداری بودند که در مجموع 71/80 درصد از واریانس را تبیین نمودند. در حیطه اجتماعی نیز پنج دسته عوامل مشارکت و همکاری، تثبیت جامعه، افزایش آگاهی، پیگیری نهادی، و تبادل فرهنگی توانستند 69/56 درصد از واریانس را تببین نمایند.
تحلیل ابعاد هویتی شهرک های جدید و اثرگذاری آن بر احساس تعلق شهروندان (مطالعه موردی: سپاهان شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بحران هویت به عنوان یکی از پیامدهای پدیده جهانی شدن به ویژه در شهرهای جدید مشهود است و یکی از موانع جذب جمعیت این شهرهای بی روح است. این شهرها در بهترین حالت خوابگاهی هستند که باعث ایجاد حس تعلق و هویت در ساکنان نمی شود. این موضوع را می توان در اصول اولیه طراحی این شهرها که شامل شکل گیری به صورت نقشه های تفکیکی و به توجهی خصوصیات تاریخی و اقلیمی محیط و شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی افرادی است که قرار است در آن ساکن شوند، مشاهده نمود. با ایجاد ویژگی های مکانی و هویتی می توان حس تعلق فرد به مکان یا شهر را ایجاد و تقویت نمود. بر این اساس این پژوهش با هدف تحلیل ابعاد هویت شهری و اثرگذاری آن ها بر حس تعلق شهروندان سپاهان شهر انجام شده و در پی پاسخ به این پرسش است که چه شاخص هایی بر هویت بخشی به شهرک های جدید مؤثر است؟ و این شاخص ها تا چه حد بر افزایش حس تعلق شهروندان اثرگذار است؟ روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی است و تحلیل داده های به دست آمده از توزیع پرسشنامه در بین 150 نفر از ساکنان سپاهان شهر، نیز با روش مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار آموس گرافیک انجام شده است. نتایج نشان می دهد که شاخص های اجتماعی و عملکردی به ترتیب با بار عاملی 0/683 و 0/430 به صورت مستقیم بر احساس تعلق ساکنان سپاهان شهر و شاخص طبیعی- محیطی با بار عاملی 0/386 بر شاخص عملکردی و شاخص های کالبدی- فضایی و تاریخی- فرهنگی به ترتیب با بار عاملی 0/256 و 0/232بر متغیر اجتماعی و از آن طریق بر احساس تعلق شهروندان اثرگذار هستند.
مدل سازی و ارائه الگوی پیاده راه شهری خرم آباد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی توسعه کالبدی سال هفتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۸)
113 - 128
حوزههای تخصصی:
پیاده راه بخشی از فضای شهری است که حرکت پیاده در اولویت بوده و حرکت سواره در تمام یا بخشی از ساعات شبانه روز در آن حذف می شود. پیاد راه علاوه بر تأمین دسترسی، فضایی سرزنده، امن و راح ت را ب رای حضور گروه های مختلف اجتماعی، برقراری تعاملات اجتماعی و انجام فعالیت های اختیاری ایجاد می کند. این پژوهش با هدف ارائه الگوی پیاده راه سازی در سطح شهر خرم آباد و با رویکردی نظری _کاربردی متکی بر مطالعات مدلی و نرم افزاری انجام پذیرفته است. برای دستیابی به اهدف پژوهش چهار دسته شاخص از طریق الگوریتم درخت پوشای کمینه در محیط نرم افزار Matlab 2016 استاندارد و برای شاخص گذاری استفاده شده است. در ادامه برای تحلیل فضایی شاخص ها از فرآیند تحلیل شبکه به دست آمده در محیط نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که 43/29 درصد از مساحت بافت شهری خرم آباد وضعیت کاملاً مناسب، برای احداث پیاده راه دارد. تحلیل فضایی شهر خرم آباد نشان می دهد، پنج مسیر بهینه برای توسعه پیاده راه سازی منطبق بر الگوی های نظری حاصل از پژوهش شامل: معیارهای اجتماعی اقتصادی، کالبدی فضایی، ترافیک و دسترسی در سطح شهر قابل دستیابی است. بهترین پیاده راه سازی مسیر حد فاصل میدان 22 بهمن، بلوار ولایت، بلوار 60 متری و بلوار شرق به سوی کوی انقلاب شناسایی شد.
شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده کیفیت زندگی سکونتگاه های شهری با تاکید بر کاربرد آینده پژوهی. نمونه موردی: محلات کارمندان و اسلام آباد شهر زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۵
105 - 126
حوزههای تخصصی:
ظهور مجددِ موضوع کیفیتِ زندگی در سال های اخیر ناشی از علاقه به توسعه انسانی، اجتماعی، توسعه پایدار، انجمن سلامت و.. است. در این راستا، این پژوهش قصد دارد با تکیه بر دیدگاه نوین برنامه ریزی، با استفاده از روش های خاص آینده نگاری برای سکونتگاههای شهر زنجان برنامه ریزی کند. روش پژوهش براساس روش های جدید آینده پژوهی، تبیینی است. عوامل توسط 30 کارشناس و متخصص برنامه ریزی شهری با به کارگیری پویش محیطی، تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری مورد ارزیابی قرار گرفت و از نرم افزار تخصصی آینده پژوهی MICMAC برای تحلیل عوامل مؤثر بر وضعیت آینده سکونتگاههای شهری استفاده شده است. نتایج نشان داد که وضعیت پراکندگی متغیرهای مؤثر بر وضعیت آینده کیفیت زندگی سکونتگاههای شهری متفاوت است. در محله اسلام آباد وضعیت سیستم ناپایدار بوده و بیشتر متغیرها دراطراف محور قطری صفحه پراکنده شده و درحالی که در محله کارمندان توزیع متغیرها ازشکل سیستم پایدار تبعیت کرده و متغیرها تاحدودی به شکل L پراکنده اند. از میان 34 عامل بررسی شده، در محله کارمندان 9 و در محله اسلام آباد 12 عامل اصلی به عنوان عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده کیفیت زندگی انتخاب شده اند که همه عوامل در هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم تکرار شده اند. یافته ها نشان داد که درمحله کارمندان اغلب عوامل اجتماعی هم چون عوامل مشارکت، هویت، شورایاری های محلی، حکمروایی خوب شهری مطرح شده درحالی که در محله اسلام آباد عوامل اقتصادی (شامل قیمت زمین و مسکن، اشتغال ساکنان) و کالبدی (شامل ساخت و سازهای مبتنی بر قوانین نظام مهندسی،سرانه و سطوح کاربری ها، نظارت در حین ساخت و ساز، مالکیت (امنیت تصرف)، کیفیت مسکن) به عنوان عوامل کلیدی مطرح که کیفیت زندگی آینده این سکونتگاه ها را تحت تاثیر قرار خواهند داد.
بررسی نقش خوشه های کسب و کار زعفران در توسعه روستایی (مطالعه موردی: استان خراسان جنوبی)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
روستا و توسعه سال بیست و پنجم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴
213 - 231
حوزههای تخصصی:
زعفران از جمله محصولات مهم در استان خراسان جنوبی است که نقش عمده ای در کسب درآمد و تأمین معیشت کشاورزان منطقه دارد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش خوشه های کسب و کار زعفران در توسعه روستایی در استان خراسان جنوبی است. این تحقیق در بازه زمانی سال های 1399-1398 انجام گرفت و جامعه آماری را 987 نفر از مدیران، معاونان و بازاریابان کارگاه های فرآوری و مراکز فروش زعفران در استان خراسان جنوبی تشکیل دادند. نتایج تحلیل داده ها حاکی از آن است که عوامل اقتصادی و اجتماعی در سطح اطمینان 95 درصد تأثیر مثبتی بر میزان توسعه داشته است. از طرفی در متغیر اقتصادی، گویه "تجاری سازی محصول زعفران" در اولویت اول و گویه "هزینه های حمل و نقل، بسته بندی، بازاریابی محصول زعفران" در اولویت آخر و همچنین در متغیر عوامل اجتماعی، گویه "انگیزه نوآوری برای تولیدکنندگان محصول زعفران" در اولویت اول و گویه "ریسک پذیری سرمایه گذاری برای محصول زعفران" در اولویت آخر قرار دارد. لذا می توان تجاری سازی محصول زعفران با یک برند شاخص، ایجاد یک شبکه منسجم از روستا تا بازار، حمایت های مالی و اعتباری دولت، تسهیلات با نرخ وام بانکی کم به کشاورزان و کارگاه های زعفران و ایجاد سیاست های توسعه روستایی را پیشنهاد داد.
بررسی چالش ها و فرصت ها فراروی توسعه توریسم در روستاهای ساحلی. نمونه موردی: روستاهای شهرستان بابلسر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۷
141 - 154
حوزههای تخصصی:
توریسم در صورت برنامه ریزی مناسب و اصولی نقش عمده ای در توانمندسازی نواحی محلی بویژه در روستاهای ساحلی ایفا می کند. براین اساس هدف کلی پژوهش حاضر بررسی نقاط قوت و فرصت ها و همچنین شناخت نقاط ضعف و تهدیدها فراروی توسعه توریسم و ارائه راهکارهایی در راستای توسعه روستاهای ساحلی شمال ایران است. این تحقیق به صورت کاربردی بوده و روش آن به صورت توصیفی- تحلیلی و میدانی است و جامعه آماری روستاهای ساحلی شهرستان بابلسر می باشند. پس از شناسایی و طراحی شاخص ها، پرسشنامه ای تنظیم گردید که با استفاده از فرمول کوکران، 200 نفر از روستاییان، گردشگران و مسئولان بخش گردشگری بعنوان جامعه نمونه انتخاب شدند و مورد پرسش قرار گرفتند و در نهایت با استفاده از آماره های توصیفی و آزمون تحلیل عاملی در محیط نرم افزاری SPSS ، داده ها مورد سنجش و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون تحلیل عاملی حاکی از آن است که مولفه های مختلف بررسی شده بعنوان نقط ضعف و تهدید به چهار عامل طبقه بندی شده اند و مجموعاً 41/72 درصد از واریانس کل را تبیین می کنند و 59/27 درصد باقی مانده مربوط به عامل هایی هستند که خارج از محدوده تحقیق حاضر بوده اند. مهمترین چالش ها فراروی توسعه روستاهای ساحلی به ترتیب چالش های زیرساختی، زیست محیطی و بهداشتی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی می باشند. و همچنین مولفه های مختلف بررسی شده بعنوان نقاط قوت و فرصت به چهار عامل طبقه بندی شده اند و مجموعاً 36/70درصد از واریانس کل را تبیین می کنند و 64/29 درصد باقی مانده مربوط به عامل هایی هستند که خارج از محدوده تحقیق حاضر بوده اند. همچنین مولفه زیست محیطی به عنوان مهمترین فرصت در بین شاخص های مورد بررسی شناخته شد.
ارزیابی اثر بخشی برنامه های بازآفرینی شهری پایدار بر ارتقای کیفیت زندگی ساکنان سکونتگاههای غیر رسمی (مورد مطالعه: شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
اگرچه ارتقای کیفیت زندگی در محدوده ها و محلات شهری سکونتگاههای غیر رسمی از گذشته مورد نظر کارشناسان بوده است، اما در سالهای اخیر در برنامه های توسعه و سیاست گذاری های کشور رواج بیشتری یافته است. لذا پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثر بخشی برنامه های بازآفرینی شهری پایدار بر ارتقای کیفیت زندگی ساکنان سکونتگاه های غیر رسمی (مورد مطالعه: شهر رشت) صورت پذیرفته است. با توجه به ماهیت موضوع و اهداف تحقیق، روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است و اطلاعات به صورت اسنادی، کتابخانه ای و پیمایشی و با ابزار پرسشنامه گردآوری شده اند. جامعه آماری پژوهش متشکل از دو گروه: 1) شهروندان ساکن در محلات هدف؛ 2) کارشناسان و متخصصین مرتبط با موضوع بازآفرینی شهری استان گیلان می باشند. حجم نمونه مورد بررسی نیز با استفاده از فرمول کوکران برای گروه اول 400 نفر و برای گروه دوم 300 نفر اعلام گردید که به شیوه غیراحتمالی در دسترس نمونه گیری گردیده است. همچنین به جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های مدلسازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی (SEM) و با آزمون t-test استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد که برنامه های بازآفرینی شهری پایدار بر کیفیت زندگی سکونتگاه های غیررسمی تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین مشخص گردید که وضعیت برنامه های مذکور در محله سلیمانداراب موفق، عینک نسبتاً موفق، پاسکیاب نسبتاً ناموفق و در محله نخودچر ناموفق بوده است و وضعیت کیفیت زندگی در محله سلیمانداراب نسبتاً مطلوب، عینک نسبتاً نامطلوب و در محلات پاسکیاب و نخودچر نامطلوب می باشد.
تبیین معیارها و شاخص های مدیریت گردشگری پایدار (مطالعه نمونه: جنگل های مانگرو حوزه خمیر و قشم)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی و توسعه گردشگری سال پنجم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۷
169 - 194
حوزههای تخصصی:
گردشگری پایدار، نیازمند جلوگیری از تخریب و انحطاط سیستم های اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیک جامعه میزبان است. لازمه مدیریت صنعت گردشگری در هر منطقه حفاظت شده ای تدوین یک برنامه مدیریتی متناسب با ویژگی های بوم شناختی، اقتصادی و اجتماعی آن منطقه می باشد که این برنامه به مدیریت گردشگری، تسهیلات و امکانات مرتبط با آن کمک می نماید. در این تحقیق معیارها و شاخص های مناسب مدیریت گردشگری پایدار در طبیعت با استفاده از مطالعات مشابه در ایران و جهان استخراج شد. این معیارها سپس با استفاده از روش دلفی بسته، غربالگری شده و ضریب اهمیت آن ها برای اجرای کاربردی در جنگل های مانگرو حوزه قشم و خمیر مشخص گردید. برای این منظور پرسشنامه نظرسنجی متخصصان (پرسشنامه دلفی) حاوی معیارها، زیرمعیارها و شاخص ها تهیه شد. این پرسشنامه در اختیار کارشناسان و صاحب نظران خبره در امر گردشگری و جنگلداری قرار گرفت. نتایج بر اساس درصد، درجه و ضریب اهمیت معیارهای مورد بررسی نشان داد که دو معیار ابعاد مدیریتی با زیرمعیارهای برنامه مدیریت، امنیت اجتماعی، ایمنی، مدیریت منابع وگردشگری و تنوع زیستی با زیرمعیارهای منابع ژنتیکی و تولید اولیه در محیط آبی، بالاترین درجه اهمیت را در میان معیارها داشتند. همچنین زیرمعیارهای برنامه مدیریت با شاخص سطح طرح ریزی مدیریتی، تخریب با شاخص چندپارچگی اکوسیستم، گردشگری با شاخص های تعداد جاذبه های زیبا شناختی، پراکنش منابع تفرجی، تعداد گردشگر، رضایت گردشگر، تعداد فعالیت های تفرجی سازگار، تجهیز مناسب گردشگاه و امنیت اجتماعی با شاخص تعداد وقوع تخلف و جرایم نیز بیشترین درجه اهمیت را به دست آوردند. روشن است که کاربرد معیارهای گردشگری در سایر اکوسیستم های طبیعی نیازمند بررسی و مطالعات مستقلی می باشد. در مجموع 11 معیار مشتمل بر 29 زیرمعیار و 53 شاخص برای اجرای مدیریت گردشگری پایدار در جنگل های مانگرو اهمیت داشته و در فرآیند تصمیم گیری قابل استفاده خواهند بود.
تحلیل مدل ساختاری رفتار محیط زیست گرایانه گردشگران در منطقه سرخ آباد سوادکوه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۴ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۲)
1415 - 1433
حوزههای تخصصی:
امروزه با افزایش معضلات و بحران های محیط زیستی، باعث شده تا اهمیت بحث و تحقیق در مورد مسائل محیط زیست افزایش یابد. تغییراتی که با رفتار انسان ها در محیط زیست رخ می دهد، می تواند باعث تخریب محیط شود. برای جلوگیری از تخریب محیط زیست باید رفتار انسان ها به سمت وسوی ابعاد محیط زیست گرایانه تغییر کند. دستیابی به تغییرات رفتاری در ارتباط با محیط زیست، نیازمند شناخت نگرش افراد نسبت به آن است. هدف از این پژوهش بررسی عوامل موثر بر رفتار محیط دوستانه گردشگران در منطقه ییلاقی سرخ آباد سوادکوه می باشد. روش پژوهش توصیفی پیمایشی و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی آن با بهره گیری ازنظر اساتید و کارشناسان مربوطه و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ تائید شد. جامعه آماری پژوهش شامل 110 نفر بوده است که با استفاده از فرمول کوکران، 86 نفر از گردشگران به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 22 و نرم افزار Smart PLS انجام گرفت. نتایج حاصل از همبستگی متغیرهای دانش، نگرش و درک نشان داد که بین درک محیط زیستی و رفتار محیط زیستی گردشگران رابطه مثبت معنادار وجود دارد (p≤0/01). نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام حاکی از این است که رفتار محیط زیستی ارتباط معنی داری در سطح پنج درصد با متغیر درک دارد. مطابق یافته های مدل سازی معادلات ساختاری، متغیر درک، نگرش و دانش محیط زیستی بر متغیر رفتار تأثیر می گذارند. به عبارتی باید بیان داشت در بین عامل های اثرگذار بر بروز رفتارهای محیط زیستی، درک محیط زیستی گردشگران اثر بالاتری بر رفتارهای آنان داشته است.
بررسی تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد اقتصادی و بیکاری در کشورهای منطقه منا(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزههای تخصصی:
امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، دارای آثار گسترده ای بر متغیرهای اقتصادی و اجتماعی در سطح خرد و کلان دارد، که در این بین آنچه که بیشتر مورد توجه است تاثیر آن بر رشد اقتصادی و بحث اشتغال و بیکاری می باشد. هدف این تحقیق بررسی تأثیر شاخص های منتخب فناوری اطلاعات و ارتباطات (اختصاراً فاوا) بر رشد اقتصادی و بیکاری کشورهای منا است. بدین منظور، این تحقیق بر اساس مدل اقتصادسنجی در چارچوب داده های تابلویی با استفاده از اثرات ثابت (FE) و مدل FGLS برای ساله های 2000 الی 2019 تصریح و تخمین زده شده است. یافته ها نشان می دهند که متغیرهای ضریب نفوذ اینترنت و نرخ اشتراک سیمکارت تلفن همراه تأثیر مثبت معنادار بر رشد اقتصادی و افزایش درآمد سرانه حقیقی کشورهای منا داشته و در مقابل بر نرخ بیکاری این کشورها تأثیر منفی و معنادار دارند؛ متغیر نرخ اشتراک اینترنت ثابت (و تلفن ثابت) دارای اثر معناداری بر رشد اقتصادی و نرخ بیکاری این کشورها نیست. همچنین طبق نتایج رشد اقتصادی تأثیر منفی و معنادار بر نرخ بیکاری داشته و قانون اوکان در این کشورها صادق است. هر چند ضریب برآوری در این پژوهش کمتر از مقدار برآوری اوکان بوده و این حاکی از این مهم است که رشد تولید ناخالص داخلی در کشورهای منا کمتر اشتغال زا می باشد؛که این می تواند ناشی از نفتی بودن و ناشی از منابع طبیعی بودن رشد اقتصادی این کشورها دانست. بنابراین لازم است برای افزایش ضریب نفوذ اینترنت در بین شهروندان منطقه منا، نهادهای بین الملی (بانک جهانی، سازمان ملل و …) با اعطای وام های بلاعوض و کم بهره کشورهای ضعیف منطقه منا را در جهت گسترش ICT حمایت کنند. چرا که باعث کاهش هزینه مبادله شده و اثرات خارجی مثبت بسیاری دارد.
تحلیل الگوی رفتاری گردشگران در دسترسی به جاذبه های شهری (مورد مطالعه: شهر کرمانشاه)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
فضای گردشگری سال پنجم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱۸
125 - 143
حوزههای تخصصی:
اوقات فراغت، عرصه اجتماعی نوینی است که در بستر مدرنیته، تغییرات فرهنگی اجتماعی معاصر و رشد فرهنگ مصرف گرایی، معنا و اهمیت یافته است. گذران اوقات فراغت، یکی از مهم ترین حوزه های عملکردی در شهرها محسوب می شود. هدف از نگارش این پژوهش، تحلیلی بر الگوهای گذران اوقات فراغت در شهر کرمانشاه می باشد. نتایج نشان داد که بین اوقات فراغت، دسترسی به زیرساخت های شهری، جاذبه فرهنگی- اجتماعی، جاذبه های تاریخی و طبیعی رابطه مستقیم و معناداری می باشد. رابطه اوقات فراغت با دیگر شاخص ها (جاذبه های تاریخی، فرهنگی- اجتماعی، زیرساخت های شهری و جاذبه های طبیعی)، طبق رگرسیون چند متغیره 609/0، 089/0، 102/0 و 487/0 است. بنابراین، بیشترین ضریب همبستگی بین اوقات فراغت و جاذبه های تاریخی حاصل شد. همچنین با استفاده از روش اسپیرمن، بین اوقات فراغت و دسترسی به زیرساخت های شهری همبستگی مثبت و معناداری با ضریب 555/0 و با سطح اطمینان 99/0 وجود دارد. یعنی هرچه زیرساخت ها بهتر باشد، میزان رضایت مندی خانواده از گذراندن اوقات فراغت در سطح شهر بیشتر خواهد بود. بیشترین ضریب همبستگی در روش اسپیرمن بین اوقات فراغت و دسترسی به زیرساخت های شهری حاصل شد و با استفاده از آزمون t تک نمونه ای در بین ابعاد مورد نظر پژوهش به جز بعد جاذبه های طبیعی در بقیه موارد در سطح 95% تفاوت معناداری وجود دارد.
تبیین ابعاد فقهی و اخلاق اسلامی در آمایش آب(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش سیاسی فضا دوره چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۶)
۳۴۱-۳۲۱
حوزههای تخصصی:
در دین مبین اسلام همواره بر اهمیت آب تاکید فراوان شده و استفاده به قدر کفایت از این عنصر هستی بخش مورد تاکید آیات و روایات متعدد بوده است. با توجه به اینکه امروزه عامل بسیاری از تنازعات ملی و فراملی مسئله آب است، لذا بحث آمایش آب به ویژه در کشورهایی از جمله ایران که با تنش آبی مواجه هستند، بسیار ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر قصد دارد از منظر قواعد فقه اسلامی مانند لاضرر، اتلاف، اهم و مهم، تسلیط، نفی سبیل، حلیت، لاحرج، حدکفاف، تزاحم مصلحت و وجوب دفع ضرر محتمل و قواعد اخلاق اسلامی مانند عدالت، اعتدال، امنیت، خیرخواهی، معنویت، بررسی اثرات زیست محیطی طرح های توسعه ای و آبادانی، بایدها و نبایدهای فقهی و اخلاقی را در برنامه ها و طرح های عمرانی مرتبط با آمایش آب تشریح و تبیین نماید. در واقع هدف اصلی پژوهش حاضر استخراج بایدها و نبایدهای فقهی و اخلاقی در پروژه ها و برنامه های عمرانی مرتبط با آمایش آب است و قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که "چه بایدها و نبایدهای فقهی و اخلاقی در برنامه ها و طرح های عمرانی مرتبط با آمایش آب می بایست مدنظر قرار گیرند؟" این پژوهش از منظر هدف بنیادین و توسعه ای بوده و با روش توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده است. همچنین به منظور گردآوری داده ها از روش مطالعات اسنادی- کتابخانه ای بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش ابتدا با روش تحلیل محتوای کیفی و سپس با استفاده از روش استدلال منطقی استنتاج شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد در صورتی که اصول و قواعد فقه و اخلاق اسلامی در برنامه ها و قوانین مرتبط با آمایش آب کشور مدنظر قرار گیرد، می توان بر بسیاری از آسیب ها و چالش های موجود در بخش آب فائق آمد. این امر نیازمند تدوین یک طرح جامع با ملاحظات ویژه فقهی و اخلاق اسلامی مرتبط با آمایش آب و البته اجرای دقیق آن است.
ارزیابی و تحلیل میزان تاثیر کاربری اراضی بر فرسایش خاک با استفاده از مدل تجربی RUSLE (مطالعه موردی: حوضه آبخیز بالیخلوچای، استان اردبیل)
منبع:
جغرافیا و روابط انسانی دوره ۵ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۹
238 - 258
حوزههای تخصصی:
نوع و شدت فرسایش خاک در یک منطقه، تابع شرایط اقلیمی، پستی و بلندی زمین، خاک و کاربری اراضی است که در این میان اهمیت کاربری اراضی به دلیل نقش مؤثر انسان بر آن نسبت به دیگر عوامل زیادتر است. هدف از این پژوهش ارزیابی و تحلیل میزان فرسایش خاک در حوضه آبخیز بالیخلوچای با استفاده از مدل تجربی RUSLE در استان اردبیل است. به منظور اجرای این تحقیق ابتدا تصویر ماهواره ای منطقه مورد مطالعه مربوط به سال 1400 و ماه خرداد از مرکز تحقیقات زمین شناسی آمریکا دریافت و پس از تصحیحات اتمسفری و رادیومتریک با استفاده از روش طبقه بندی نظارت شده به شیوه ماشین بردار پشتیبان اقدام به تهیه نقشه کاربری اراضی شد. سپس به منظور برآورد میزان فرسایش از مدل RUSLE استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل و تولید نقشه ها در اجرای این تحقیق نیز از نرم افزارهای SPSS 21، Excel، ArcGIS 5.4، Archydro و ENVI 5.3 استفاده شد. لایه پارامترهای مدل RUSLE شامل لایه فرسایندگی باران، لایه خاک، لایه توپوگرافی، لایه پوشش گیاهی و عامل حفاظتی خاک هم چنین آمارهای مختلف مربوط به ایستگاه های باران سنجی، هیدرومتری، نقشه های توپوگرافی 1:50000، زمین شناسی 1:100000 هم چنینDEM (20 متر منطقه) و نیز بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS و سنجش از دور استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که مقدار متوسط فرسایش سالانه خاک برای کل حوضه در دامنه بین 65/6- تا 75/14 تن در هکتار در سال متغیر است. هم چنین بررسی روابط رگرسیونی بین فاکتورهای مدل RUSLE و مقدار فرسایش سالانه خاک نشان داد که فاکتور توپوگرافی (LS) با بالاترین مقدار ضریب تعیین R^2=0/95 بیش ترین اهمیت را در برآورد فرسایش سالانه خاک به وسیله مدل RUSLE دارد.
تحلیل موانع و راهبردهای توسعه گردشگری شهرستان دزپارت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۶ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۸۲
125 - 143
حوزههای تخصصی:
گردشگری به عنوان یک صنعت پویا در اقتصاد منطقه ای و سرزمینی، می تواند بسیاری از چالش های اجتماعی و اقتصادی را مدیریت نماید. در همین راستا شناخت موانع پیش رو در مرحله اول و سپس ارائه راهبردهای موثر در مرحله دوم، می تواند به توسعه گردشگری هر منطقه کمک نماید؛ چرا که هر منطقه فارغ از مسائل کلان گردشگری، موانع و راهبردهای خاص خود را دارد. هدف این تحقیق، شناخت موانع توسعه گردشگری در شهرستان دزپارت و سپس ارائه راهبردهای موثر جهت رفع این موانع است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و از نوع ژرف نگر و جز تحقیقات کمی است. جامعه آماری تحقیق را جمعیت منطقه دزپارت برابر با 19351 نفر بوده است. بر اساس محاسبه فرمول کوکران، حجم نمونه به تعداد 377 نفر محاسبه شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه بوده که روایی آن از طریق جامعه نخبگان تایید و پایایی نیز از طریق آلفای کرونباخ با ضریب 74/0 تایید شد. تحلیل آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که موانع محیطی، اجتماعی-فرهنگی، مدیریتی و زیربنایی با سطح معناداری کمتر از 05/0 و با اختلاف میانگین به ترتیب برابر با(111/0)، (160/0)، (965/0) و (012/1)، تاثیرگذاری زیادی در توسعه گردشگری منطقه دزپارت ایفاء می نمایند. نتیجه رگرسیون از تاثیرگذاری 65 درصدی این موانع اشاره دارد که موانع زیربنایی با ضریب231/0(23درصد) بیشترین تاثیرگذاری و موانع محیطی با ضریب113/0(11درصد)، کمترین تاثیرگذاری را در توسعه گردشگری دارند. در راستای رفع موانع، شش راهبرد برنامه ریزی فرهنگی، مدیریت یکپارچه، بهبود خدمات و امکانات، ظرفیت سنجی و عرضه محصولات، توسعه عمرانی-زیربنایی و بهبود دانش گردشگری ارائه شد.
بررسی میزان تاب آوری اجتماعی- فرهنگی، نهادی- سازمانی، در محلات شهر زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۶ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۸۲
251 - 265
حوزههای تخصصی:
تاب آوری شهری، مدلول دیالکتیک تغییر است که همزاد مدرنیته، ابتدا در بستر شهر نمود فضایی- مکانی یافته است. رخداد تغییر، هستی شناسی نوینی از فضا را افشا می کند که همانا فرماسیون متکثری به خود می گیرد و در واقع نقض انگاره کانتی از فضا است. مدلول دیالکتیک تغییر، ابتدا پیچیدگی وضعیت و سپس بحران های متعدد است که بر شهر آوار می شود به عبارت دیگر فاجعه ها در شهرها متمرکز هستند. پاردایم تاب آوری شهری فراهم نمودن دانش برنامه ریزی شهری بر بستر احتمالات و رشد پیچیدگی ها است. نظریه تاب آوری در طول چهار دهه گذشته به منظور توضیح تغییرات ناگهانی در سیستم های اجتماعی اکولوژیکی توسعه داده شد. تاب آوری ظرفیت یک سیستم برای مقاومت در برابر تغییرات داخلی یا خارجی است. هدف اصلی این پژوهش اندازه گیری میزان تاب آوری در ابعاد اجتماعی- فرهنگی، نهادی- سازمانی به منظور مقابله با اثرات سوانح طبیعی در شهر زنجان می باشد. در همین ارتباط جامعه آماری این تحقیق خانوارهای ساکن در سه محله شهر زنجان است که با استفاده از سرشماری سال 1395، مصاحبه با مسئولان ذیربط و توزیع پرسشنامه، از طریق فرمول کوکران 383 خانوار انتخاب شدند. در تحلیل اطلاعات نیز از روش های کمی- پیمایشی استفاده گردیده است. با توجه به تحلیل داده ها در محیط نرم افزار SPSS و همچنین تحلیل شبکه ای ANP با استفاده از نرم افزار super decisions برای تعیین درجه اهمیت هر کدام از مؤلفه های مذکور استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بین تاب آوری موجود در محلات نمونه و سطح تاب آوری آنها در ابعاد اجتماعی- فرهنگی، نهادی- سازمانی رابطه معناداری وجود دارد و با تغییر هر یک از آنها، میزان تاب آوری خانوارها نیز تغییر می یابد. واژگان کلیدی: تاب آوری، سوانح طبیعی، جوامع تاب آور، محلات زنجان
اولویت بندی تناسب مکان گزینی پروژه های مسکن مهر شهر یزد با استفاده از رهیافت ترکیبی AHP-VIKOR(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال چهارم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۱
105 - 123
حوزههای تخصصی:
اصولاً برای اجرای موفق طرح های اجرایی، لازم است مکان و فضای استقرار آن ها ارزیابی شود. از این رو هدف این مقاله اولویت بندی پروژه های مسکن مهر شهر یزد از نظر معیارهای مکان یابی است. برای رسیدن به این هدف، از مدل ترکیبی AHP-VIKOR استفاده شده است. روش تحقیق این مقاله توصیفی-تحلیلی و ابزار جمع آوری اطلاعات شامل مطالعات اسنادی و پیمایشی از طریق توزیع پرسش نامه است. در این پژوهش با بهره گیری از روش وایکور، نظر کارشناسان و افراد خبره در امور مسکن برای تعیین ارزش و اهمیت معیارها، با هم ترکیب شده و با استفاده از روش AHP وزن نهایی معیارها محاسبه شده است. با اعمال وزن حاصل در میزان اولیه ی معیارها و تلفیق شاخص های وزنی، پروژه های مسکن مهر شهر یزد از لحاظ تناسب مکانی اولویت بندی شده اند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که پروژه های مسکن مهر آزاد شهر و حمیدیا به ترتیب بالاترین و پایین ترین سطح تناسب مکان گزینی را دارند
تبیین مولفه های کالبدی ریخت شناسانه در فضای شهری (نمونه مطالعاتی :محله قیطریه شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش و برنامه ریزی شهری سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۹
179 - 193
حوزههای تخصصی:
ریخت شناسی، مطالعه شهر را به مثابه سکونتگاه انسانی دارای فرم ، به انجام می رساند. ریخت شناسان به بررسی وتکوین عناصراصلی ریخت شناسانه، شامل ساختمان ها، کاربری اراضی، خیابان، و ساختار بافت می پردازند. شناخت شاخص های ریخت شناسی در راستای مولفه های کالبدی امری اساسی است، به طوری که مساله اصلی این است که آیا مولفه های ریخت شناسی قابل تبیین و طبقه بندی درکالبد فضای شهری می باشند.و همینطور آیاایجاد تغییرات ریخت شناسانه باعث بهبود عملکرد بافت خواهد شد. از این رو هدف از پژوهش حاضر، تدوین یک مجموعه همگن از دانش ریخت شناسی با امکان تبیین مولفه های کالبدی - ریخت شناسانه در راستای اولویت بندی آنها می باشد. محقق در این پژوهش با استفاده از روش مورد کاوی و تحلیل های دیاگرامی، سه مولفه اصلی کالبدی_ریخت شناسانه (الگوی خیابان, الگوی بلوک, الگوی قطعه) را به دست آورد. در همین راستا تکنیک تحلیل شبکه شهری(UNA)و آزمون تی نمونه زوجی، به عنوان ابزار اصلی سنجش مولفه ها انتخاب گردید.در این راستا محله قیطریه به عنوان محله ای که دارای گونه بندی مختلف است به عنوان بستر مطالعه انتخاب گردید. شاخص های مرکزیت شامل توابع (دسترسی، بینابینی، نزدیکی، جاذبه و مستقیم بودن)برای سه عامل کالبدی-ریخت شناسانه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که شبکه راه بیشترین تاثیر را در عملکرد پنج تابع داشته است. وهمینطور در محله قیطریه وجود بلوک درشت دانه(مجتمع سبحان) بدلیل نبود دسترسی میان بافتی ایجاد اختلال در کل بافت کرده است. از این رو به منظور سنجش تاثیر تغییرات ریخت شناسانه، یک دسترسی جدید اضافه شده و برای سنجش میزان بهبود عملکرد بافت، از آزمون تی نمونه زوجی استفاده گردید. نتایج آزمون نشان داد که ایجاد تغییر بهینه در ریخت باعث بهبود عملکرد توابع در کل بافت و کاهش ترافیک گشته است، هرچند که بیشترین تاثیرپذیری مرتبط با توابع دسترسی، بینابینی و مستقیم بودن است.
کیفیت زیبایی شناختی، کیفیت خدمات و تجربه مثبت بر میزان وفاداری گردشگران (مطالعه موردی: مناطق جنگلی سوادکوه)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
افزایش علاقه گردشگران به طبیعت گردی طی سالهای اخیر، چشم انداز روشنی برای گسترش اکوتوریسم در کشور ما است. برای بقای این نوع گردشگری، وفاداری مهمترین مولفه برای بررسی است. اما گسترش بازار و پیشبرد وفاداری در گردشگران به عواملی بستگی دارد. از کیفیت خدمات، کیفیت زیبایی شناسی، تجربه مثبت می توان به عنوان محرک های اصلی وفاداری در گردشگری مبتنی بر جنگل نام برد. نوار سبز شمالی کشور مستعد گردشگری مبتنی بر طبیعت است. منطقه مورد مطالعه، جزو جنگلهای انبوه سوادکوه در استان مازندران است. این جنگلها به دلیل صعب العبور بودن از دسترس گردشگران و همچنین تخریب در امان مانده است. و زیبایی و جذابیت خاص خود را دارد. به دلیل نزدیک بودن به شهر تهران و فاصله کوتاه، اغلب مورد توجه گردشگران تهرانی قرار می گیرد. هدف اصلی این پژوهش بررسی مولفه های کیفیت زیبایی شناسی، کیفیت خدمات، تجربه مثبت بر وفاداری منطقه است. ر
کاربرد تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) در مطالعات گردشگری (تحلیلی با رویکرد آسیب شناسانه)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی و توسعه گردشگری سال دوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۶
129 - 159
حوزههای تخصصی:
امروزه صنعت گردشگری به بزرگترین صنعت خدماتی جهان از لحاظ درآمدزایی تبدیل شده است. گسترش صنعت گردشگری علاوه بر ابعاد وسیع اقتصادی همچون ایجاد فرصت های شغلی، درآمدزایی، کاهش فقر و افزایش رفاه در جامعه، بر ابراز هویت ملی، ایجاد امنیت اجتماعی و گسترش عدالت اجتماعی در جامعه نیز تأثیر گذار است. بر اساس آمار، کشور ایران تا به امروز، به دلیل موانع موجود در مسیر توسعه ی این صنعت با وجود برخورداری از موقعیت ممتاز گردشگری نتوانسته است در این حوزه پیشرفت چندانی داشته باشد. از این رو این پژوهش با هدف تجزیه و تحلیل موانع توسعه گردشگری در ایران با استفاده از تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری به مرحله ی اجرا در آمده است. این روش جزو روش های تجزیه و تحلیل سیستم ها می باشد که به بررسی تعاملات میان عناصر سیستم می پردازد. به منظور خوشه بندی موانع توسعه گردشگری نیز از روش MICMAC استفاده شده است. از آنجایی که این روش مبتنی بر نظر خبرگان می باشد، از نظرات 13 متخصص در صنعت گردشگری و اساتید دانشگاهی استفاده شده است. یافته ها نشان داد که «تحریم های دنباله دار اقتصادی و سیاسی»، «تعدد مراکز سیاستگذاری و عدم تعامل میان آنها»، «محدودیت های فرهنگی و مذهبی برای گردشگران خارجی»، «عدم حمایت دولت از سرمایه گذاری در بخش گردشگری» و «عدم تشویق بخش خصوصی برای سرمایه گذاری» از تأثیرگذار ترین موانع توسعه ی گردشگری به حساب می آیند.
تحلیلی بر سبک زندگی مسکونی و الگوی سکونت شهری با تأکید بر رضایت، انتخاب و ترجیح (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۶ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۸۲
113 - 124
حوزههای تخصصی:
تنوع در انتخاب، ترجیح و رضایت از مسکن، تفاوت ها و تغییراتی را در سبک زندگی مسکونی و به دنبال آن در الگوی سکونتی می تواند به همراه داشته باشد. از این نظر، توجه به ترجیح و انتخاب مسکن و تقاضاهای متنوع مردم با توجه به سبک زندگی، در ادراک و ارزیابی محیط مسکونی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در همین راستا، ضمن مرور ادبیات و مفاهیم مربوط به سبک زندگی و عوامل مؤثر، در جامعه آماری موردمطالعه پرسشنامه ای با 125 گویه طراحی و تدوین گردیده است. هدف این پژوهش، شناسایی مفهوم سبک زندگی و تأثیر آن در انتخاب، ترجیح و رضایت مسکونی و درنهایت ارائه الگوی سکونتی با توجه به روابط بین متغیرها است که ویژگی های الگویی ترجیح با تحلیل خوشه ای، عوامل انتخاب مسکن با تحلیل عاملی و رضایت مسکونی و ارتباط درونی آن ها با ترجیح مسکونی از طریق تحلیل عاملی و روش سلسله مراتبی و تحلیل واریانس موردبررسی قرارگرفته است. نتایج نشان می دهد در بین عوامل انتخاب عامل ایمنی، دسترسی و ویژگی های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی با توجه به سطح معناداری کمتر از 05/0 با الگوهای چهارگانه سکونت تفاوت معناداری وجود دارد و تنها در عامل اوقات فراغت و تفریح تفاوت معناداری کمتر است. در ترجیح مسکن، خانوارها بر اساس تعداد خوشه ها به چهار الگوی سکونتی (شهر محور، طبیعت محور، اجتماع محور و سودمحور) طبقه بندی شده و سطح معناداری واریانس در چهار خوشه در عامل های 2، 3، 4، 5، 6، 8، 9، 11 خیلی زیاد و در عامل 6 زیاد، درحالی که در عامل های 1 و 10 چندان معنادار نیست. همچنین بین ویژگی های جمعیت شناختی خانوارها با الگوهای سکونتی ترجیح مسکن رابطه معناداری وجود ندارد و بر اساس ترجیح مسکن، رضایت افراد از واحدهای سکونتی شان در حد متوسط به پایین ارزیابی شده است.