علی اصغر فیروزجاییان

امروزه برنامه های توسعه با چالش های جدی به خصوص در کشورهای درحال توسعه روبه رو می باشد. یکی از این چالش ها فساد اداری است. همه کشورها از سطحی از فساد رنج می برند. وقتی بحث از دلایل فساد می شود، فساد را مسئله ای چند سطحی می دانند که تحت تأثیر عوامل مختلف قرار دارد. این عوامل در تعامل با یکدیگر موجب شکل گیری انواعی از فساد در جوامع می شوند. در این میان نقش فرهنگ در کاهش یا افزایش فساد در میان نظریه پردازان مناقشه برانگیز شده است. این مقاله تلاش دارد به رابطه و تأثیر شاخص های فرهنگ ملی بر ادراک فساد در میان کشورهای هدف بپردازد. هدف تحقیق با تأکید بر نظریه هافستد بررسی تأثیر ابعاد مقوله های فرهنگ ملی بر ادارک فساد در میان کشورهای منتخب می باشد. این تحقیق به روش تطبیقی از نوع متغیرمحور می باشد. در این تحقیق از داده های ثانویه موجود از 80 کشور دنیا استفاده شده است. نتایج آزمون همبستگی میان شاخص های فرهنگ ملی و ادراک فساد بیانگر معناداری رابطه فاصله قدرت، فردگرایی، آینده گرایی، خویشتن داری، و قطعیت با ادراک فساد در کشورهای هدف می باشد. همچنین رابطه ای معناداری میان مردگرایی و ادراک فساد مشاهده نگردید. تحلیل چندمتغیره بیانگر این است که متغیر فاصله قدرت (Beta=0/42) و آینده گرایی (Beta=-0/36). بیشترین تأثیر و عدم قطعیت کمترین تأثیر را بر ادراک فساد دارند. متغیرهای فرهنگی به کار گرفته شده توانسته اند 66 درصد از تغییرات متغیر وابسته (ادراک فساد) را تبیین کنند. نتایج این تحقیق نشان داد که هرچند فرهنگ ملی مقوله ای محوری در کاهش چالش های توسعه به خصوص مسئله فساد می باشد ولی باید به متغیرهای دیگر ازجمله متغیرهای اقتصادی و تأثیر همزمان آنها توجه داشت؛ زیرا با کنترل متغیر درآمد سرانه کشورها تنها دو متغیر فرهنگی فاصله قدرت و متغیر فردگرایی همچنان تأثیر معناداری بر متغیر ادراک فساد داشتند.

زمینه و هدف: در وضعیت مصرف مسئولانه، گردشگر تاثیر رفتار مصرف را بر محیط زیست، اقتصاد، جامعه و فرهنگ مقصد در نظر می گیرد؛ و بطورهوشیارانه تاثیرات مثبت را به حداکثر و تاثیرات منفی را به حداقل می رساند. با توجه به اهمیت مصرف مسئولانه به خصوص اهمیت این نوع رفتار در میان گردشگران این تحقیق تلاش داشته است تا تحلیلی جامعه شناختی از مصرف مسئولانه با تاکید بر نظریه بوردیو ارائه کند.روش شناسی: این تحقیق با تاکید بر رویکرد کمی و با تمرکز بر راهبرد پیمایش صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق گردشگران مراجعه کننده به اماکن گردشگری استان مازندران بوده است. اطلاعات تحقیق از طریق پرسشنامه از میان 385 نفر از گردشگران با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای گردآوری گردید.یافته ها: نتایج تحقیق بیانگر تاثیر انواع سرمایه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نمادین بر رفتار مصرف مسئولانه گردشگران بوده است. سازه سرمایه ( با 4 بعد) تاثیر مستقیم و مثبت (Beta= 0/76) بر رفتار مسئولانه گردشگران داشته است. در واقع با افزایش سطح سرمایه گردشگران مصرف آنها نیز مسئولانه تر خواهد شد. همچنین سازه سرمایه (با 4 بعد) توانسته است 57 درصد متغیر وابسته ( مصرف مسئولانه) را تبیین کند.نتیجه گیری و پیشنهادات: در میان ابعاد سرمایه، سرمایه فرهنگی بیشترین نقش را در مصرف مسئولانه در میان گردشگران داشته است. نوآوری و اصالت: براساس یافته های تحقیق، واقع فرهنگ علاوه بر تاثیرگذاری بر ویژگی های شخصی و روان شناختی خریدار بر نحوه تصمیم گیری خریدار نیز تاثیر دارد.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی نقش برنامه ریزی آموزشی در  میزان صرفه جویی مصرف آب دانش آموزان و عوامل روان شناختی – اجتماعی موثر بر آن با استفاده از نظریه رفتار برنامه ریزی شده است.روش شناسی: پژوهش حاضر با رویکرد کمی و روش پیمایش انجام شده است. واحد تحلیل فرد بوده و جامعه آماری شامل 7242 دانش آموز دختر در مقطع متوسطه اول شهر بابل است. با استفاده از جدول کرجسی و مورگان (1970)، 380 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و روش نمونه گیری به صورت خوشه ای چندمرحله ای بود. این تحقیق در بهار 1403 در شهر بابل انجام شده است. مدل نظری مورد استفاده، رفتار برنامه ریزی شده است که شامل پنج مؤلفه (نگرش، هنجار، کنترل رفتاری ادراک شده، قصد و رفتار) می باشد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای ساخت یافته است که روایی آن با تحلیل عاملی تأییدی و نظرات متخصصان حوزه علوم اجتماعی و آموزش محیط زیست تأیید و پایایی آن با آزمون آلفا کرونباخ اندازه گیری شده است. تحلیل داده ها و برازش مدل نظری با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOS انجام گردید.یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان داد که میانگین رفتار صرفه جویی آب در سطح متوسط قرار دارد. آزمون فرضیه ها حاکی از تأثیرفشار هنجاری والدین  بر نگرش دانش آموزان نسبت به آب، هنجار شخصی آنها و کنترل رفتاری ادراک شده مثبت بود. نگرش نسبت به آب بر قصد  صرفه جویی در آب  تأثیر داشته اما هنجار شخصی دانش آموزان بر آن بی تأثیر بود. قصد صرفه جویی در آب  بر رفتار صرفه جویی بی تأثیر بوده، در مقابل کنترل رفتاری ادراک شده بر آن تأثیر مستقیم داشته است.نتیجه گیری و پیشنهادها:  فشار هنجاری ناشی از روابط خانوادگی می تواند رفتار صرفه جویی در آب را تقویت یا به تعویق اندازد. همچنین، کنترل رفتار نقش مهمی در رفتار برنامه ریزی شده ایفا می کند و نشان دهنده راحتی انجام یک رفتار خاص از نظر افراد است. برای توسعه سواد محیط زیستی، آموزش باید بر اساس گروه های سنی و اجتماعی تفکیک شود. در مدارس نیز باید به برنامه ریزی آموزشی محیط زیست و غنای فرهنگ محلی مازندران، که پیوندهای عمیقی با طبیعت دارد، توجه بیشتری شود.نوآوری و اصالت:  در این پژوهش فشار هنجاری والدین به عنوان یک متغیر جدید در نظریه رفتار برنامه ریزی شده قرار گرفت و مدل نظری جدیدی ساخته شد که طبق آن فشار هنجاری والدین ابتدا روی نگرش، هنجار  شخصی و کنترل رفتاری ادراک شده دانش آموزان تأثیر گذاشته است.

پژوهش جامعه شناختی حاضر با سه هدف مشخص انجام گرفت: هدف اول، بررسی زمینه های اجتماعی شکل گیری خصوصی سازی آموزش در ایران. دوم، بررسی پیامدهای اجتماعیِ توسعه مدارس غیردولتی خاصه در خصوص وضعیت تحقق و توسعه عدالت آموزشی و عدالت اجتماعی و سوم، واکاوی و تبیین راهبرد های مواجهه با خصوصی سازی آموزش در ایران. این تحقیق برای رسیدن به اهداف مذکور، از مصاحبه نیمه ساختار یافته عمیق به همراه بهره گیری از اسناد و متون تاریخی استفاده کرده است.  و به واسطه متون و اسناد تاریخی داده ها مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته های  این مطالعه  نشان داد که خصوصی سازی آموزش در ایران از بستر های اجتماعی مختلف همچون، بحران پسا جنگ، برون سپاری و قوانین، برساخته شد. پیامدهای این خصوصی سازی نیز در سه سطحِ نابرابری، طبقاتی شدن و کالایی شدن آموزش قابل تحلیل است. مشارکت کنندگان این تحقیق به دو راهبرد در مواجهه با خصوصی سازی آموزش اشاره و استدلال کردند:  خصوصی کردن و عادلانه کردن مدارس.

مقدمه و هدف: به دلیل اثرات سوء فعالیت های تولیدی بخش کشاورزی بر محیط زیست به ویژه آلودگی آب وخاک، یکی از مهم ترین تصمیمات در بخش کشاورزی تخصیص بهینه منابع است. این تصمیم باید به نحوی باشد که ضمن حداکثر سازی سود زارعین، اثرات زیست محیطی کمتری را نیز در پی داشته باشد. این عمل اغلب از طریق تعیین الگوی بهینه کشت صورت می گیرد. در این تحقیق با کمی سازی اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، الگوی کشت سازگار با منابع کشاورزی با استفاده از مدل برنامه ریزی چندهدفه ارایه شد. مواد و روش ها : اثرات اجتماعی محصولات مختلف زراعی با استفاده از شاخص هایی همبستگی اجتماعی، امنیت اجتماعی، مشارکت و کیفیت زندگی از طریق مصاحبه با زارعین محاسبه شد. اثرات زیست محیطی و کارایی اقتصادی سیستم کشت نیز به ترتیب از طریق مفهوم ارزیابی چرخه حیات (LCA) و بازده ناخالص در هر هکتار ارزیابی شد. در ادامه با محاسبه شاخص های اقتصادی-اجتماعی و زیست محیطی،  الگوی کشت بهینه با توسعه یک تابع چندهدفه مبتنی بر حداکثر کردن سود، کاهش مصرف آب و کود، کاهش آثار منفی زیست محیطی تولید و بهبود شاخص های اجتماعی تدوین شد. به منظور حل مدل برنامه ریزی چندهدفه از روش معیارهای وزنی استفاده شد. اطلاعات موردنیاز در این مطالعه شامل اطلاعات الگوی تولید، مصرف نهاده ها، قیمت و عملکرد محصولات عمده زراعی شهرستان ساری بود. یافته ها : نتایج نشان داد که با ملاحظه شاخص های اجتماعی، کمترین توجه کشاورزان مربوط به ذرت و پیاز بوده و پنج محصول اولویت دار ازنظر آن ها به ترتیب گندم، پنبه، عدس، برنج و کلزا شناسایی شدند. نتایج LCA نیز نشان داد کشت محصولاتی نظیر تنباکو، کلزا و ذرت در این شهرستان بیشترین اثرات منفی زیست محیطی را داشتند. در الگوی کشت بهینه با تلفیق اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، یونجه، پنبه و ذرت از الگوی کشت منطقه خارج و سطح زیر کشت خیار، شبدر افزایش یافت. همچنین، تمامی محصولات گروه غلات با کاهش سطح زیر کشت روبرو  بوده و در این بین تغییرات سطح زیر کشت جو بیش از گندم و شلتوک پیش بینی شد. مجموع سطح زیر کشت با کاهش 15 درصدی همراه بوده به گونه ای که می تواند به صرفه جویی 91/12 درصدی مصرف آب و 46/14 درصد مصرف کود کمک نماید. علاوه بر این، بازده برنامه ای در منطقه مورد مطالعه  97/12 درصد کاهش یافت. بحث و نتیجه گیری: توسعه اهداف زیست محیطی در اجرای برنامه های الگوی کشت، مستلزم آن است که سیاستگذاران مشوق های اقتصادی مناسبی برای زارعین در نظر بگیرند. لذا سیاست گذاران باید راه حل های مناسبی برای متمایل کردن زارعین به الگوی پیشنهادی پیدا کنند.

زمینه و هدف: :مروزه گردشگری را به عنوان شکلی از مصرف فراغتی مدنظر قرار می دهند.در واقع مهمترین بخش گردشگری را می توان مقوله مصرف در نظر گرفت.اما آنچه که از اهمیت برخوردار است مصرف مسئولانه در همه حوزه ها از جمله حوزه گردشگری می باشد.با توجه به اهمیت فرهنگ در حوزه گردشگری در این تحقیق به بررسی تاثیر سرمایه فرهنگی بر مصرف مسئولانه در میان گردشگران پرداخته شد.چارچوب نظری دراین تحقیق نظریه بوردیو می باشد.روش شناسی: روش تحقیق پیمایش و جامعه آماری تحقیق گردشگران استان مازندران بوده که با روش نمونه گیری چند مرحله ای اطلاعات تحقیق از 385 نفر از گردشگران گردآوری شده است.ابزار گردآوری داده نیز پرسشنامه بوده است.فرضیات تحقیق با نرم افزار spss مورد آزمون قرار گرفته اند.یافته ها: نتایج تحقیق بیانگر تاثیر مثبت ابعاد سرمایه فرهنگی(سرمایه فرهنگی عینی،ذهنی و نهادی) بر مصرف مسئولانه گردشگران می باشد.همچنین سازه کل سرمایه فرهنگی با ضریب تاثیر  Beta= 0/56 بر مصرف مسئولانه گردشگران تاثیر مثبت داشته است.هرچه شاخصه های فرهنگی در میان گردشگران قوی تر باشد مصرف آنها در میدان گردشگری مسئولانه تر خواهد بود.ضریب تعین نیز 0/32 می باشدنتیجه گیری و پیشنهادات: سبک زندگی امروزی که با مقوله مصرف نمایان می شود تحت تاثیر جدی مشخصات فرهنگی افراد در جامعه قرار دارد.از اینرو ضروری است بخصوص در حوزه گردشگری سیاستگذاری موثری در ارتقای فرهنگ گردشگران صورت گیرد.نوآوری و اصالت: تحلیل مصرف مسئولانه گردشگران از منظر سرمایه فرهنگی رویکردی جدید در مطالعات حوزه مصرف در میان گردشگران می باشد که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت.

امروزه مسئله انرژی و مصرف آن از مسائل مهم جهان از جمله ایران (به ویژه مصرف در بخش خانگی) است. این پژوهش به منظور شناخت عوامل مؤثر بر مصرف انرژی خانگی و تعیین چشم اندازهای پژوهشی آتی در این حوزه صورت گرفته است. در راستای شناخت مصرف و رفتار مصرفی در بخش خانگی، مطالعات متعددی انجام شده، ولی زوایای دید هر پژوهش، متکی به عناصر خاصی بوده است. رویکرد مرور سیستماتیک می تواند با بررسی و تحلیل یافته های تحقیقات، آنچه در پژوهش های مختلف گزارش شده است، در قالب جدید تحلیل و ارائه کند؛ در این تحقیق با استفاده از مرور سیستماتیک، از طریق خوانش 176 مقاله و غربالگری آن ها و درنهایت انتخاب 40 مقاله علمی، سعی شده عوامل مؤثر بر مصرف انرژی خانگی مطرح شود. یافته ها از طریق به کارگیری روش کدگذاری (باز، محوری و گزینشی) و مقوله بندی فرعی و اصلی آن ها حاصل شده است. برای اعتبار از راهبرد های اعتبارپذیری، تاییدپذیری و اطمینان پذیری استفاده شده است. از میان داده های بررسی شده، سه سطح کلان (حاکمیت)، میانه (اجتماع) و خرد (خانواده) حاصل شده و روابط مستقیم و غیرمستقیم در هر سطح، در قالب مدل علی تدوین شده است. نتایج نشان می دهد در سطح حاکمیت (نظام آموزشی و رسانه، سیاست های انرژی و قانون گذاری، مدیریت اجرایی دولت و نهادهای مرتبط با انرژی، مدیریت تولید، توزیع و مصرف انرژی، توسعه فناوری، و استاندارد شهرسازی و معماری)، در سطح اجتماع (عوامل اجتماعی و فرهنگی، آگاهی عمومی و عوامل میان فردی) و در سطح خانوار (ویژگی های جمعیت شناختی خانوار، سبک زندگی و پایگاه اجتماعی-اقتصادی) بر مصرف انرژی خانگی تأثیرگذار هستند. نتایج این پژوهش می تواند راهنما و هدایت کننده پژوهش های آتی در حوزه انرژی، برای گسترش تحقیقات بین رشته ای (با ورود عوامل جامعه شناختی) باشد.

یکی از حوزه های مورد نظر جرم شناسان در دهه های اخیر قربانی شناسی است.با گسترش و شیوع فضای مجازی با نوع جدیدی از قربانیان تحت عنوان قربانیان سایبری رو برو هستیم.فضای مجازی به دلائل مختلف امکان انواعی از جرائم و قربانی سازی به مجرمان را می دهد که می تواند پیامدهای ناگوار در حوزه فردی و اجتماعی به همراه داشته باشد.بر همین اساس این تحقیق درنظر دارد تا به بررسی عوامل موثر بر قربانی شدن سایبری با تاکید بر نظریه زندگی روزمره بپردازد. این تحقیق به روش پیمایش انجام گرفت اطلاعات از میان 384 نفر از شهروندان شهر بابل از طریق پرسشنامه با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای گردآوری گردیده است. نتایج حاصل از آزمون همبستگی نشان می دهد که بین متغیرهای نظریه زندگی روزمره و تجربه قربانی شدن در فضای مجازی (تنوع استفاده از فضای مجازی،رفتارهای پرخطر در فضای مجازی،حفاظت فیزیکی،حفاظت شخصی،جذابیت،تجربه قربانی شدن اطرافیان و عدم امنیت و کنترل) رابطه معنی داری وجود دارد.در عین حال رابطه میان حفاظت فیزیکی و حفاظت شخصی با قربانی شدن معکوس می باشد.در تحلیل چند متغیره نیز چهار متغیر رفتار پرخطر( Beta= 0/35 ) ، تجربه قربانی شدن اطرافیان Beta= 0/28 ) ،تنوع استفاده ار فضای مجازی Beta= 0/12 ) ، عدم امنیت در فضای مجازیBeta= 0/11 ) به ترتیب بر قربانی شدن سایبری تاثیر معنی دار نشان داده اند.ضریب تعیین (R2) نیز 26/0 درصد محاسبه شده است. به این معنی که 26 درصد از تغییرات «تجربه ی قربانی شدن مجازی» توسط متغیرهای حاضر در معادله تبیین شده است.

اوقات فراغت یکی از حوزه های آسیب زا در جامعه ما محسوب می شود. با توجه به جوان بودن جمعیت جامعه ما و آسیب های احتمالی تجارب فراغت انحرافی در میان جوانان پرداختن علمی به این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است. فراغت انحرافی بعنوان فعالیت های فراغتی تعریف می شود که مغایر با هنجارهای قانونی جامعه صورت می گیرد. مقاله حاضر تأثیر مولفه های نظریه پیوند افتراقی بر فراغت انحرافی را مورد بررسی قرار می دهد. روش پژوهش، پیمایش و ابزار سنجش آن پرسشنامه است. جمعیت تحقیق شامل کلیه جوانان 18-35 سال شهر بابلسر است. 400 نفر بعنوان حجم نمونه به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده است. نتایج تفاوت معنی داری را میان جنسیت و فراغت انحرافی نشان نمی دهد. اما مجردها بیشتر از افراد متاهل رفتار آسیب زا در زمان فراغت دارند. طبق یافته های آزمون همبستگی پیرسون، بین ابعاد سازه پیوند افتراقی (تقدم رابطه، مدت زمان، فروانی و شدت رابطه) و فراغت انحرافی (آشکار و پنهان) رابطه معنی داری وجود دارد. هرچند شدت رابطه میان این چهار متغیر مستقل با نوع پنهان فراغت انحرافی بیشتر بوده است. مطابق با آزمون مدل نظری تحقیق که با روش مدل سازی معادله ساختاری انجام شده است مشخص گردید تاثیر سازه پیوند افتراقی بر فراغت انحرافی و ابعاد آن مثبت بود است(Beta= 0.60). همچنین متغیرهای سازه پیوند افتراقی باهم توانستند 36/0 از تغییرات متغیر وابسته ( فراغت انحرافی و ابعاد) را مورد تبیین قرار دهند. این بدین معناست که زمینه های اجتماعی بخصوص تعاملات با دوستان در فضاهای فراغتی بر رفتار آسیب زای جوانان نقش مهمی دارند.

توسعه شهرنشینی و الزامات متعدد آن به شدت روابط همسایگی در معنای سنتی آن را متأثر ساخته است. در شهر افراد و گروه های ناهمگن در کنار هم اقامت دارند که با یکدیگر تفاوت های فرهنگی و فاصله های اجتماعی دارند. این ناهمگونی به مقدار زیادی زمینه مناسب برای توسعه روابط چهره به چهره و روابط همسایگی را از بین می برد یا تضعیف می کند. در عین حال دینداری می تواند متغیر مهمی در تحکیم روابط همسایگی باشد. بنابراین پژوهش پیش رو به بررسی تأثیر دینداری بر میزان روابط همسایگی شهروندان ساکن شهر بابل می پردازد. روش پژوهش پیمایشی بوده و داده ها از طریق پرسش نامه گردآوری شده است. جامعه آماری را همه شهروندان بالای 25 سال ساکن شهر بابل تشکیل داده است. حجم نمونه تحقیق 384 نفر بوده که از طریق نمونه گیری خوشه ای انتخاب شد. یافته های تحقیق نشان داد که میزان روابط همسایگی در این شهر کمتر از میانگین است. افزون بر این، یافته های تحقیق نشان داد که دینداری و ابعاد آن (مناسکی، پیامدی، اعتقادی، تجربی) به میزان 20 درصد از واریانس روابط همسایگی را تبیین می کنند. همچنین تأثیر دینداری بر روی روابط همسایگی مثبت (Beta=0.40) بوده است. براساس نتایج تحقیق، اجتماع های دینی و ایمانی مبنایی برای گرد هم آمدن افراد و مهم ترین منبع مولد سرمایه اجتماعی (در روابط همسایگی) محسوب می شوند. بنابراین پیشنهاد می شود به دلیل اهمیت نقش آموزه های دینی در میزان روابط همسایگی و ارتقای آن، در سیاست گذاری های مرتبط با شهرنشینی به خصوص روابط همسایگی مورد توجه قرار گیرد.

اگرچه «فساد» پدیده نوینی نیست و قدمتی به اندازه سرگذشت اجتماعات انسانی دارد، اما بدنه اصلی دانش و ادبیات پژوهشی موجود درباره آن، در سه دهه گذشته پدید آمده و گسترش یافته است. فساد به مثابه موضوعی بین حوزه ای، در رشته های مختلفی چون اقتصاد، حقوق، مدیریت، علوم سیاسی، علوم اجتماعی و روانشناسی مورد مطالعه قرار گرفته است. این نوشتار تلاش می کند با مرور نظام مندِ پژوهش های برگزیده، شناختی دانشوارانه از فساد اداری در ایران به دست دهد و شکاف تحقیقاتی در این گستره را آشکار کند. در این راستا، نمونه ای دربرگیرنده 29 پژوهش منتخب بر پایه معیارهای شکلی، روشی و محتوایی انتخاب و بررسی شد. بر اساس یافته های پژوهش، حجم مطالعات انجام شده در حوزه مدیریت (41درصد) و حوزه اقتصاد (24درصد) بیشتر از دیگر حوزه ها است که روشن می کند پدیده فساد بیشتر به عنوان نشانه ای از اِشکال در مدیریت دولت و یا پدیده ای مؤثر بر متغیرهای اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است و نه به مثابه مسئله ای اجتماعی. مطالعات پیش گفته بیشتر با روش و تکنیک های تحلیل کمّی صورت گرفته و با وجود ضعف در شناخت علل فساد در جامعه، تنها 7درصد از پژوهش ها در جستجوی چرایی رخداد فساد بوده اند. هرچند در این مطالعات پیشنهادهایی متنوع و در سه سطح بین الملل، ملّی و سازمانی ارائه شده است؛ درعین حال با توجه به پیچیده بودن مفهوم فساد، لازم است به لحاظ روشی و نظری مطالعاتی ترکیبی در این گستره انجام پذیرد.

هدف تحقیق حاضر، بررسی زمینه های اجتماعی و فرهنگی مشکلات محیط زیستی در روستاهای غرب استان گیلان؛ مناطق روستایی طوالش با رویکرد کیفی و مبتنی بر نظریه داده بنیاد است. با استفاده از نمونه گیری هدفمند با 20 نفر از روستاییان و کارشناسان در بهار 1399، مصاحبه های عمیق صورت گرفت. روایی و پایایی این پژوهش بر اساس کنترل یا اعتباریابی توسط مشارکت کنندگان ارزیابی گردید. تحلیل داده ها طی سه مرحله کدگذاری صورت گرفت. در کدگذاری باز، 10 مفهوم شناسایی و در کدگذاری محوری، 29 مقوله عمده استخراج گردید. همچنین، از طریق کدگذاری انتخابی بین مقولات عمده، هسته اصلی کشف و مدل نهایی پارادایمی ترسیم شد. «تخریب محیط زیست» به عنوان پدیده اصلی شناخته شد. شرایط علّی شامل: موانع زیرساختی، خلأ قانونی، ضریب مشارکت، خوش نشینی، فقدان آینده نگری، چگالی ارزش؛ شرایط مداخله گر شامل: گردشگری گذرا، آبادسازی متعارض، خلأ اعتباری و گذرگاه های خلاف قانون ارائه شد. در مجموع، یافته ها نشان داد که تخریب محیط زیست یک پدیده چند علیتی است که همگرایی مجموعه شرایط علّی و مداخله گر در بستر اجتماعی جامعه روستایی، زمینه های بروز آن را موجب شده اند. بازنگری در قوانین و تجهیز زیرساخت ها، توسعه بوم گردی و ارتقاء آموزش همگانی به عنوان راهبردهای تعاملی، پیامدهایی چون کاهش تصرف و تخریب، مدیریت بهینه پسماند، گردشگری پایدار و حفظ محیط زیست را به دنبال خواهد داشت.

براساس قانون خدمت وظیفه عمومی ایران، اتباع ذکور جامعه با پدیده ای به نام خدمت وظیفه روبه رو هستند. خدمت سربازی در واقع نوعی فرایند پیاده سازی هماهنگی و انسجام در بین افراد مشمول این قانون می باشد، از این رو  نظم گروهی از اهمیت بالایی در این شرایط برخوردار است. در این مسیر شناسایی عواملی که در پیشگیری از بی نظمی های اجتماعی نقش تأثیرگذار دارند، ضروری و پر اهمیت است. هدف پژوهش حاضر شناخت نقش دینداری در تبیین بی نظمی میان سربازان وظیفه است. جمعیت آماری مطالعه حاضر را سربازان یک واحد نظامی تشکیل می دهند. این مطالعه، نوعی پژوهش کمی از نوع مطالعه پیمایشی می باشد و ابزار گردآوردی اطلاعات در آن پرسش نامه است. فرایند انتخاب نمونه نهایی برحسب نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده متناسب بوده است که براساس فرمول کوکران میان 303 نفر توزیع گردیده است. تحلیل دو متغیر بیانگر رابطه معنی دار و معکوس میان دینداری و بی نظمی است. همچنین تحلیل چندمتغیره نشان می دهد که میان چهار بعد؛ بعد اعتقادی (357/0−) بالاترین اثر کل را بر بی نظمی داشته است و پس از آن بعد پیامدی (173/0−)، بعد مناسکی (130/0−) و بعد تجربی (077/0−) در رده های بعدی تأثیرگذاری قرار دارند. همچنین ضریب تعیین (R2) نیز 128/0 درصد محاسبه شده است به این معنی که چهار بعد متغیر دینداری توانایی پیش بینی 13 درصد از تغییرات «بی نظمی» را داشتند.

امروزه، نحوه مصرف انرژی خانگی یکی از مهم ترین چالش های اساسی جوامع مدرن است که ضرورت استفاده بهینه از انرژی را مطرح می کند. هدف تحقیق حاضر بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مصرف انرژی خانگی در روستاهای شهرستان ساری در استان مازندران می باشد. روش انجام این تحقیق پیمایش بوده و داده ها با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه ی ساکنین روستاهای شهرستان ساری در سال 1399 بوده و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای، حجم نمونه با اساس فرمول نمونه گیری کوکران، تعداد400 نفر برآورده شده است. جهت پردازش داده ها از نرم افزار Spss 22 استفاده شده و آماره های توصیفی و استنباطی برای توصیف و تحلیل مورد استفاده قرار گرفتند.در این تحقیق از نظریه ی رفتار بین شخصی تریاندیس استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان دادکه مصرف انرژی خانگی رابطه معنادار و مستقیم با متغیرهای زیر دارد: باور های محیط زیستی، ارزیابی فرد، هنجارهای رسمی، هنجارهای غیر رسمی، مسؤولیت پذیری محیط زیستی، تصور فرد، احساس فرد، عادت به رفتارهای حمایتی و شرایط محیطی. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که متغیر عادت به رفتارهای حمایتی یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین متغیر بر مصرف انرژی خانگی بوده که بیشترین تأثیر مستقیم 371/0 و تأثیر کل 586/0در تحلیل مسیر داشته است.

یکی از سازوکارهای مؤثر و تضمین کننده تداوم رفتارهای جدید، ایجاد عادت های نوین رفتاری است. به همین دلیل، هدف عمده مداخلات سیاستی، از جمله آموزش یا تأمین انگیزه های اقتصادی، ایجاد رفتارها و عادت های مثبت در قالب بهینه سازی مصرف انرژی (مثل آب، برق و گاز) به صورت پایدار است. پژوهشگران اجتماعی بر اهمیت نیاز آشکار برای وقوع تغییر اساسی در طرز فکر و شیوه عمل مصرف تأکید می کنند. هدف از انجام پژوهش حاضر، شناخت عادت های مصرفی مشترکان خانگی گاز با تأکید بر بهینه سازی در مصرف است. این پژوهش در سطح استان مازندران و در آبان ماه سال 1398 انجام شد. نمونه آماری را 430 نفر از مشترکان خانگی شرکت گاز استان مازندران تشکیل دادند. روش بررسی، پیمایش بود و از پرسشنامه ساخت یافته برای گردآوری داده ها استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از آماره های توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که مشترکان خانگی به بهینه سازی مصرف گاز گرایش دارند. میانگین فرهنگ خانواده، آگاهی از پیامدهای منفی مصرف گاز، آگاهی از سیاست های مصرف بهینه گاز در ساختمان و اثربخشی شخصی پاسخگویان در سطح خوبی قرار دارد؛ درحالی که میانگین دانش مصرف گاز و رضایتمندی از خدمات دهی شرکت گاز در سطح متوسط گزارش شده است. علاوه براین، نتایج تحقیق نشان می دهد که اگرچه بهینه سازی مصرف گاز برحسب شغل متفاوت است، برحسب تحصیلات متفاوت نیست. همچنین عادت به بهینه سازی مصرف گاز با سن هم بستگی مثبتی دارد، اما با درآمد خانوار و گازبها رابطه معنا داری ندارد. مدل نظری به وسیله مدل سازی ساختاری آزمون شد و روابطی که در مدل نظری ترسیم شده بود، اصلاح شد نتایج نشان می دهد که دانش مصرف گاز بیشترین تأثیر مستقیم را بر عادت مصرف گاز دارد؛ درحالی که فرهنگ خانواده بیشترین تأثیر غیرمستقیم را بر آن دارد. به طورکلی، نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که دانش تأثیر مثبتی بر عادت های بهینه سازی مصرف گاز دارد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی باورهای معرفت شناسی کودکان و ترسیم مدل مفهومی از این باورها با استفاده از رویکرد تفسیر گرایی بود. پژوهش از نوع کیفی بوده و از نظریه داده بنیاد برای جمع آوری و تحلیل داده ها استفاده شد. براساس نمونه گیری هدفمند ۲۰نفر از دانش آموزان دختر کلاس سوم یکی از شهرستانهای استان مازندران در این پژوهش مشارکت داشتند. در نتیجه تحلیل داده ها، هفت مقوله عمده شامل: طرح واژه ذهنی فردی، آمادگی معرفتی و جوّ معرفتی به عنوان مولفه های مبنایی، و شکّ، اراده و توجیه دانش به عنوان مکانیزم تغییر و باورهای معرفت شناسی چند بعدی به عنوان پیامد پدیدار شد و درنهایت مدل مفهومی از فرآیند شکل گیری باورهای معرفت شناسی ترسیم شد. باور به دانش اکتسابی، آزمایش، پیچیده و تدریجی و تاحدی مبتنی بر استدلال همراه با استناد به مرجعیت دانا از جمله باورهای معرفت شناسی چند بعدی پدیدار شده در کودکان بود

هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر رفتارهای محیط زیستی گردشگران دریاچه شورابیل (اردبیل) می باشد. پژوهش حاضر، به روش پیمایش انجام شده است. جامعه آماری در این تحقیق، گردشگران دریاچه شورابیل می باشند و از نمونه گیری آسان استفاده شده است. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده توسط چو و کانگ، صالحی استفاده شده است که روایی و پایایی آن موردمحاسبه قرارگرفته است. همچنین به منظور فرضیات تحقیق از تکنیک معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار آموس نسخه 22 استفاده شد. نتایج نشان می دهند که سرمایه اجتماعی گردشگران بر رفتارهای محیط زیستی آنها نقش دارد. همچنین سرمایه اجتماعی بر احساس تعلق به جامعه گردشگران نقش دارد، ولی سرمایه اجتماعی بر نگرش محیط زیستی تاثیر ندارد. از طرفی، احساس تعلق به جامعه بر نگرش محیط زیستی نقش دارد، اما احساس تعلق به جامعه بر رفتارهای محیط زیستی نقش ندارد. همچنین، نگرش محیط زیستی بر رفتارهای محیط زیستی تاثیر دارد. از یافته های این تحقیق می توان نتیجه گرفت که برای بهبود رفتار مردم نسبت به محیط زیست و همچنین توسعه رفتارهای محیط زیستی مسئولانه، باید سرمایه اجتماعی و به ویژه اعتماد در گردشگران و به طور کلی در جامعه، تقویت شود.

امروزه نیاز به مدارا و تحمل عقاید و فرهنگ گروه های مختلف بیش از پیش احساس می شود، چراکه تنوع در زمینه های مختلف به حدی رسیده که بدون داشتن حداقلی از مدارای اجتماعی زندگی کردن غیر ممکن خواهد بود. در این تحقیق با تکیه بر نظریات پاتنام و فوکویاما، به طور خاص به بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر مدارا نسبت به مجرمان در شهر ساری پرداخته ایم. . برای بررسی مدارا نسبت به مجرمان از تقسیم-بندی کینگ استفاده شده است. جامعه ی آماری این پژوهش کلیه ی جوانان 35-18 سال شهر ساری بوده که با استفاده از فرمول کوکران، 400 نفر از آنها با نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند؛ همچنین داده های مورد نیاز تحقیق از طریق ابزار پرسشنامه به روش میدانی گردآوری شده است. تحلیل داده نیز به وسیله ی نرم افزارهای SPSSو Amos انجام گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد سازه اعتماد با دو بعد اعتماد عام و اعتماد بین شخص و سازه روابط با دو بعد روابط رسمی و روابط غیر رسمی بر مدارا نسبت به مجرمان تاثیر مثبت و معنی داشته اند.در نهایت مدل ساختاری تحقیق توانسته است 24 درصد از تغییرات متغیر وابسته (مدارا نسبت به مجرمان) را تبیین کند.در نهایت مدل ساختاری تحقیق توانسته است 24 درصد از تغییرات متغیر وابسته (مدارا نسبت به مجرمان) را تبیین کند.