اخلاق اسلامی

نمایش ۸۸۱ تا ۹۰۰ مورد از کل ۳٬۱۸۸ مورد.

۸۸۱.

ارتباط دین و اخلاق از دیدگاه کانت و آیت الله مصباح(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: اعلی تورانی رضوانه کرامتی فرد

منبع: معرفت اخلاقی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۷)

کلیدواژه‌ها: دین اخلاق کانت آیت الله مصباح

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۵۵ تعداد دانلود : ۷۸۰

ارتباط دین و اخلاق و چگونگی آن از مهم ترین مسائل فلسفی پیش روی فلاسفة معاصر از جمله کانت و استاد مصباح است. انسان اخلاقی کانت، صرفاً به وسیلة سابقة عقل عملی خود، قانون و تکالیف اخلاقی را می یابد و اعتبار امور اخلاقی نزد او، به هیچ دستور دینی ای بستگی ندارد. این در حالی است که بنا بر نظر استاد مصباح خیر و شر اخلاقی، از رابطه ای که بین افعال اختیاری انسان و نتایج نهایی آنها برقرار است، مشخص می شود؛ به این صورت که اگر یک فعل با کمال نهایی رابطة مثبت داشته باشد، خیر است وگرنه، شر تلقی می گردد. اگرچه این اصل از هیچ اعتقاد دینی ای اخذ نشده، اما در پی این پرسش که کمال نهایی چیست و چگونه باید رابطه افکار و کمال نهایی را کشف کرد، نیازمندی به دین پدیدار می شود. به طور کلی دین و اخلاق در نگاه استاد مصباح در تعامل با یکدیگرند.

۸۸۲.

دیدگاه اسلام و پیشوایان دینى در مقابله با کودک آزارى و خشونت علیه کودکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فائزه پیمان پاک پریسا پورعلمدارى شهلا پاکدامن

منبع: معرفت سال بیست و چهارم اردیبهشت ۱۳۹۴ شماره ۲۰۹ ویژه علوم تربیتی

کلیدواژه‌ها: اسلام کودکان خشونت پیشوایان دینى کودک آزارى

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۹۱ تعداد دانلود : ۷۱۵

یکى از بزرگ ترین گناهان در اسلام، ظلم و آزار به کسى است که هیچ پناهگاهى جز خداوند ندارد. پژوهش حاضر از یک سو، مصادیق، علل و آثار پدیده کودک آزارى را بیان کرده و از سوى دیگر، به بررسى نظر اسلام، سیره معصومان علیهم السلام و مراجع عظام در این مورد پرداخته است. این مطالعه از نوع کیفى است و از روش تحقیق توصیفى و اسنادى استفاده کرده است. از نظر اسلام، خشونت و آزار، بخصوص در رابطه با مسائل تربیتى و در رابطه با انسان هایى که خداوند به آنان شخصیت و کرامت عطا فرموده، از جمله کودک، ممنوع است. والدین حق ندارند به هیچ بهانه اى صدمه اى جسمى یا روحى به کودک وارد کنند. نکته بسیار جالب توجه این است که این حمایت ها از حقوق کودکان در قرآن و سیره اهل بیت علیهم السلام زمانى مطرح شده که هیچ نهاد، سازمان یا کنوانسیون بین المللى براى دفاع از حقوق کودکان وجود نداشته است. اسلام با در نظر گرفتن همه نیازهاى کودکان و دفاع از آن، زمینه را براى رشد و پیشرفت آنان در همه جنبه ها فراهم آورده است. ازاین رو، براى جلوگیرى از پدیده کودک آزارى که متأسفانه امروزه در جوامع جهانى گسترش یافته، استفاده از تعالیم دینى و نظر کارشناسان مذهبى در زمینه نحوه رفتار با فرزندان و چگونگى تعلیم و تربیت آنان ضرورى به نظر مى رسد.

۸۸۳.

رابطه اخلاق و سیاست بررسى رویکرد ماکیاولیستى بنى امیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رحیم دهقان سیمکانى

منبع: معرفت سال بیست و چهارم خرداد ۱۳۹۴ شماره ۲۱۰ ویژه فلسفه اخلاق

کلیدواژه‌ها: قدرت حکومت اخلاق سیاست معاویه ماکیاولیسم بنى امیه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۲۳ تعداد دانلود : ۵۲۵

بررسى هم سخنى ها و شباهت هاى دو جریان فکرى اموى و ماکیاولى در حوزه اخلاق و سیاست، مسئله اصلى این پژوهش است. هدف عمده از بررسى این موضوع، اثبات این مطلب است که اصول سیاست اموى، ارتباطى با سیاست اصیل اسلامى نداشته و بسان سیاست ماکیاولیستى، مخالف رهیافت اسلام در حوزه اخلاق و سیاست است. بنى امیه و به طور خاص معاویه، با اتخاذ اصولى همچون ارعاب به وسیله قتل و غارت، وعده و وعیدهاى فریبنده، دروغ بستن به صالحان، و ملعبه شمردن اصول اخلاقى، در سیاست مسیرى را پیموده اند که بعدها نیکولو ماکیاولى (1469 1527) آن را تئوریزه کرده است. این مقاله تلاش مى کند تا با نظر به جایگاه اخلاق در سیاست در رویکرد ماکیاولیستى، رفتار و رویکرد بنى امیه نسبت به این مسئله را مورد بررسى و نقد قرار دهد. روش مقاله در مراجعه به آراء ماکیاولى و عملکرد بنى امیه، استنادى، و در تبیین محتوا توصیفى تحلیلى خواهد بود.

۸۸۴.

آرزوهای طولانی و فرایند مهار آن در اندیشة علوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدمهدی مشکاتی محمد نجفی سمیه برزو اصفهانی

منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلیدواژه‌ها: شناخت آرزو مهار امام علی علیه السلام امل

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۴۲ تعداد دانلود : ۱۴۰۱

«طول امل» یا آرزوی طولانی نوعی بلندپروازی است که آثار زیان باری بر تمام ابعاد زندگی، اعم از مادی و معنوی بر جای می گذارد و سرانجام فراموشی مبدأ و معاد را به همراه دارد که مایة هلاکت و نابودی انسان می گردد. به این موضوع در سخنان امام علی علیه السلام فراوان تأکید شده است. به هر روی، انسان آرزوهایی دارد. بدین روی، لازم است آنها را مهار کند تا گرفتار بیماری مهلک «طول امل» نگردد. این نوشتار درصدد بیان راه های پیش گیری از ابتلای به این آفت روانی و درمان آن در صورت ابتلاست. یافتة پژوهش مبین آن است که مهار و درمان طول امل طی سه مرحلة متوالی صورت می گیرد: در مرحلة اول، انسان باید به نگرش صحیح نسبت به خود، جهان پیرامون و خالق یکتا دست یابد. در مرحلة دوم، به گزینش و ارزیابی آرزوها اقدام کند و آرزوهای گزینش شده را به اهداف قابل دسترس تبدیل سازد. در مرحلة سوم، به برنامه ریزی و تلاش برای رسیدن به اهداف خود مبادرت ورزد و از اتلاف وقت پرهیز کند.

۸۸۵.

وضع نظریه اخلاق در عصر مدرن؛ واکاوی نظریه اخلاق اصالت چارلز تیلور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن بوژمهرانی

منبع: اخلاق وحیانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلیدواژه‌ها: طبیعت گرایی رمانتیسیسم دموکراسی لیبرال اخلاق مدرن نظریه اخلاق اصالت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۰۶ تعداد دانلود : ۹۰۱

در تاریخ اندیشه مدرن، دو نقطه عطف وجود دارد. اولی، انقلاب فلسفی- معرفتی دکارت است. ظهور و بسط فلسفه دکارت، به معنای زوال جهان بینی قرون وسطی، تولد سوژه انسانی و تغییرات اساسی در مباحث و موضوعات شاخه های گوناگون علمی بود. فلسفه او بر اندیشه های عصر جدید، مانند لیبرالیسم، دموکراسی، حقوق بشر، عقلانیت علمی و قانون گرایی روابط و نهادهای اجتماعی جدید مبتنی بود. برهمین اساس، هنجارها و داوری های اخلاقی دچار تغییرات بی سابقه ای شد. نقطه عطف دوم، در نیمه قرن بیستم رخ داد و بسیاری از اندیشه های عصر روشنگری را به افسانه و سراب تبدیل کرد. چارلز تیلور، یکی از نمایندگان چرخش فلسفی معاصر، معتقد است که معرفت شناسی طبیعت گرای دکارتی باعث غلبه تفسیر نسبی گرایانه، لذت گرایانه، اتمیستی و پوچ گرایانه از کنش اخلاقی و انحراف از آرمان اصالت اخلاقی مدرن شده است. وی افزون بر دفاع قاطع از ضرورت خودشکوفایی فردی و صداقت با خویشتن، دنبال فهم غنی تری از زندگی در چارچوب خیر های گریزناپذیر اخلاقی است. هدف از این پژوهش، ژرف اندیشی درباره انسجام و کفایت اندیشه اخلاقی یکی از اندیشمندان برجسته فلسفه اخلاق معاصر است. این پژوهش نشان می دهد بازگشت نظریه اخلاقی تیلور به سنت رمانتیسیسم برای احیای تعالی اخلاقی نارساست و به فضیلت گرایی دینی بسیار نزدیک تر است تا آرمان اصالت مدرن. همچنین کمک گرفتن از منابع مختلف توجیه اخلاق اصالت، به ابهام ها و تعارض های نظریه وی افزوده است. چون تیلور فیلسوفی تحلیلی است، روش شناسی این پژوهش، تحلیلی- انتقادی است.

۸۸۶.

بررسی تأثیر تربیتی «دعا» و تلاش در شئونات زندگی

نویسنده: مجاهد غلامی مسعود خوشناموند

منبع: پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: تلاش دعا انتظارات تلقین اسباب راز و نیاز

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۲۶ تعداد دانلود : ۸۷۶

دعا یکی از مقوله های بسیار زیبا و جذّابی است که همواره در زندگی بشر دارای جایگاهی بس والا و مقدّس بوده است. دعا، معمولاً به پیوندی ماورائی اطلاق می شده که با کسب انرژی از عوامل ِعالم بالا و بازنمود آن در اوامرِ عالم ِسفلی، مطالبات و انتظاراتِ خاصّی را پاسخ می داده است. این که تأثیر دعا، حاصل ِفرآیند تلقیناتِ درونی است یا تمهیداتِ بیرونی، جای بحث و گفت وگو دارد. باید گفت آن چه در دل این پدیده انسانی نهفته است، همان اثرات تربیتی سازنده آن است که در صورت برآورده شدن یا نشدن، هیچ گاه قابل انکار نیست. دعا درواقع با جهت دادن به نوع نگاه انسان، چراغ امید را روشن مى سازد و وجه دیگری از عبادت را ترسیم می کند تا فراتر از ارتباطات روش مند و محدود به مکان و زمان، از قبیل نماز،حج، روزه و ... با ندای دل خویش، فارغ از همه هستی، همیشه همنشین خدا باشیم. مقوله مورد توجّه در این جستار، تحلیلی است از سه نوع تعامل ِدعا و تلاش با عناوین: 1. همنشینی 2. جانشینی 3. خانه نشینی، در عرف و یا اجتماع. در اثر باور به هرکدام از این موارد، کارکرد و تأثرات ویژه ای از دعا مورد انتظار خواهد بود.

۸۸۷.

بررسی سبک زندگی از دیدگاه اهل بیت (ع) در احادیثی با ساختار طوبی

نویسنده: فاطمه علایی رحمانی فریده امینی

منبع: حسنا سال هفتم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۶

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۸۳ تعداد دانلود : ۷۳۰

۸۸۸.

بررسی تاثیر عمل به باورهای مذهبی بر تاب آوری و سرسختی روانشناختی در بین طلاب علوم دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا آقایوسفی مجید صفاری نیا حمیدرضا ایمانی فر

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و سوم دوره جدید پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: تاب آوری سرسختی روانشناختی عمل به باورهای مذهبی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۴۹ تعداد دانلود : ۵۶۷

هدف از این تحقیق بررسی عمل به باورهای مذهبی بر تاب آوری و سرسختی روانشناختی در بین دانشجویان و طلاب حوزه علمیه بود. در این تحقیق علی- مقایسه ای،100 دانشجوی پسردانشگاه پیام نور و 100 طلبه مشغول به تحصل در شهرستان شیراز به روش دردسترس انتخاب گردیدند. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که عمل به باورهای مذهبی به طور مثبت و معنادار می تواند تاب آوری وسرسختی روانشناختی را پیش بینی نمایند همچنین نتایج دیگر تحقیق نشان داد که شرکت کنندگان طلبه به طور معنا داری در کلیه متغیرهای تحقیق شامل عمل به باورهای، سرسختی روانشناختی، تاب آوری نمراتی بالاتر از گروه دانشجویان بدست آوردند. از اینرو عمل به باورهای مذهبی می تواند سرسختی روانشناختی و میزان تاب آوری فرد را به طور مثبت پیش بینی نماید.

۸۸۹.

مفهوم شناسی معنویت از دیدگاه اندیشمندان تربیتی غربی و مسلمان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: معصومه کیانی محمود مهرمحمدی علیرضا صادق زاده قمصری محمود نوذری خسرو باقری

منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: اسلام غرب معنویت رابطة میان دین و معنویت اندیشمندان تربیتی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۰۲۷ تعداد دانلود : ۲۷۲۲

هدف اصلی این مقاله، تبیین و مقایسة مفهوم «معنویت» در غرب (با تأکید بر آراء اندرو رایت، پارکرجی پالمر، جین اریکر، ران بست، گراهام راستر) و اسلام است. ادبیات تحقیق نشان می دهد تعریف واحدی دربارة مفهوم معنویت وجود ندارد. مهم ترین عامل در تغییر و تنوع این دیدگاه ها، نوع رابطة مفهوم «معنویت» با «دین» بوده است. در پژوهش حاضر، دیدگاه های اندیشمندان مزبور، بر اساس نوع رابطة بین معنویت و دین، تحلیل و دیدگاه های آنها ذیل سه جهان بینی دینی، فارغ از دین، و غیردینی تبیین گردیده است. سپس برای تبیین دقیق تر مفهوم «معنویت»، مبانی فلسفی دیدگاه های اندیشمندان مزبور بررسی گردید. در مرحله بعد، مفهوم «معنویت» در اسلام با این مفهوم در غرب مقایسه شد. بخشی از یافته ها عبارت است از: مفهوم «معنویت» در اسلام، دارای مابازای بیرونی قابل شناسایی است. بنابراین، معنا امری صرفاً ساختنی نیست، بلکه یافتنی نیز هست، و حال آنکه در برخی از دیدگاه های غربی، مرجع امر معنوی دست ساز خود انسان و بنابراین، «معنا» صرفاً ساختنی است. برخی از دیدگاه های غربی به وجود تکثر در مرجع امر معنوی قایلند، اما دیدگاه اسلامی به وحدت معتقد است. معنویت از منظر اسلام، یک مفهوم کل گراست که همة ابعاد زندگی کودک را دربر می گیرد و چهار بعد ارتباط فرد با خود، خلق، محیط و خداوند را شامل می شود. ولی در برخی از دیدگاه های غربی، به ابعاد ارتباط با خود، دیگران و محیط محدود می شود. روش انجام این تحقیق، استفاده از روش «تحلیل کیفی محتوا» است.

۸۹۰.

تبیین نقش و جایگاه اصل تربیتی "" گذر از ظاهربه باطن"" در سبک زندگی اسلامی وتأثیر آن برشکل گیری تمدن نوین اسلامی.(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین جعفریان محمدحسن میرزامحمدی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و سوم دوره جدید زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: تمدن نوین اسلامی سبک زندگی اسلامی گذر از ظاهر به باطن

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۴۸ تعداد دانلود : ۷۰۷

هدف پژوهش، جستجو درباره یک اصل تربیتی قرآنی تحت عنوان ""گذر از ظاهر به باطن"" است، که در سه محور چیستی این اصل، نقش و جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی و تأثیرش بر شکل گیری تمدن نوین اسلامی تکمیل می شود. در این پژوهش، که از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده، یافته ها حاکی است که اولا، این اصل، تربیتی و قرآنی است که با توجه به آموزه های قرآنی مبنی بر ظاهر و باطن داشتن عالم، روشهایی از جمله روش تجربی، عقلانی و شهودی برای دستیابی به باطن راهگشاست. ثانیا در سه حوزه آموزش و پرورش، خانواده و رسانه، که از عناصر مهم سبک زندگی است به ترتیب، توجه به آموزش معنا گرا در عین توجه به آموزش واقعگرا با ابزار و روشهای متناسب برای عبور از واقع به معنا، تربیت عقلانی و بصیرت آفرین، تولید برنامه-های عمق دار و تعقلی به جای برنامه های مروج نیازهای سطحی و ظاهری در رسانه استنتاج می-شود. ثالثاً در شکل گیری تمدن نوین اسلامی انتخاب این اصل به عنوان اصل معرفت شناختی استعلایی، که به حقیقت عالم رهنمون می شود در مقابل معرفتهای برخاسته از اومانیسم و ماده-گرایی دنیای غرب، که باعث توقف انسان در سطح پدیده ها می گردد، ضرورت می یابد.

۸۹۱.

اهداف تربیت دینى از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالرضا ضرابى

منبع: معرفت سال بیست و چهارم فروردین ۱۳۹۴ شماره ۲۰۸

کلیدواژه‌ها: دین تربیت تربیت دینى

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۰۱ تعداد دانلود : ۸۵۳

بیشتر زبان شناسان تربیت را با عنایت به ریشه رب یرب یعنى پروردن، سرپرستى و رهبرى کردن،رساندن به فرجام، نیکو کردن، و به تعالى و کمال رساندن تعریف کرده اند. در تعریف دین نیز مانندسایر حقایق مربوط به ارزش هاى حیات معقول انسانى اختلاف نظریه هایى وجود دارد که معمولاًناشى از شرایط ذهنى و اطلاعاتى است که تعریف کنندگان درباره مختصات آن دارند. آیت اللّهجوادى آملى معناى دقیقى از دین ارائه داده است. ایشان دین را مجموعه عقاید، اخلاق، قوانین ومقرراتى مى داند که گاهى همه این مجموعه حق و گاهى همه آن باطل و زمانى مخلوط از حق و باطلاست. اگر مجموعه حق باشد آن را دین حق، در غیر این صورت آن را باطل، یا التقاطى از حق وباطل مى نامند. تربیت دینى نیز بنا بر جهان بینى اسلامى، تربیتى است که رفتار فرد را در برابر خدا،جامعه، خود او و طبیعت بر معیارهاى دینى منطبق سازد و بر اساس قواعد دینى تنظیم کند. تربیتکه از اهداف بسیار مهم خلقت است مانند هر کار دیگرى، نمى تواند بدون هدف باشد. به رغم اینکهاهداف مختلفى براى تربیت دینى بیان شده است، اما مى توان در یک جمع بندى به این نتیجه رسیدکه هدف غایى تربیت اسلامى آن است که افراد در مسائل فردى، اجتماعى و مسائل مربوط به کلانسانیت، کاملاً مطیع خداوند باشند. در این مقاله پس از تبیین مفاهیم تربیت و دین و مقوله تربیتدینى، اهداف مدنظر قرآن درباره تربیت دینى بیان شده است.

۸۹۲.

بررسى تطبیقى نظریات «عدالت» شهید صدر و جان رالز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدآصف تقوى على جابرى

منبع: معرفت سال بیست و چهارم بهمن ۱۳۹۴ شماره ۲۱۸ ویژه اقتصاد اسلامى

کلیدواژه‌ها: عدالت انصاف رالز توازن صدر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۱۱ تعداد دانلود : ۶۶۲

«عدالت» مفهومى است که بشر همواره به دنبال آن بوده و نظریه پردازان آرمان شهر، جامعه ایده آل خود را بر پایه آن بنا کرده اند. قرآن عدالت را هدف بعثت انبیا مى داند. یکى از مهم ترین ابعاد عدالت، «عدالت توزیعى» یا «عدالت اقتصادى» است. یکى از این اندیشمندان جان رالز، با طرح نظریه «عدالت به مثابه انصاف» کوشیده است مفهوم «عدالت» را در بستر لیبرالیسم تبیین کند که مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. اسلام نیز به «عدالت توزیعى» توجه ویژه نشان داده و اندیشمندان مسلمان از جمله، شهید صدر، عدالت توزیعى را یکى از سه رکن مکتب اقتصادى اسلام مى داند و با طرح نظریه «توازن»، عدالت توزیعى را از دیدگاه اسلام، تبیین کرده است. این پژوهش به روش تحلیلى و تطبیقى این دو نظریه را بررسى کرده و تبیین نموده است که با وجود شباهت ظاهرى دو نظریه، در موضوعاتى همچون توجه به عدالت توزیعى و جایگاه فقرا، تمایزهاى مهمى میان این دو وجود دارد؛ مثل تمایز در منشأ عدالت، تمایز در مبانى، و تمایز در قلمرو. این پژوهش بیان مى کند که نظریه رالز با توجه به مبانى آن، قابل طرح و اجرا در جوامع مذهبى و غیرلیبرال نیست.

۸۹۳.

شخصیت قرآنی امام رضا (ع)

نویسنده: مرضیه محمدزاده

منبع: بینات سال بیست و دوم تابستان و پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲ و ۳ (پیاپی ۸۶ و ۸۷)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۶۰ تعداد دانلود : ۴۵۴

۸۹۴.

رویکردی به تربیت نَفْس از دیدگاه متون اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: همایون دادگر رحمت الله مرزوقی فریده براهویی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و سوم دوره جدید بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: نفس اماره نفس مطمئنه نفس لوامه تربیت نفس از دیدگاه متون اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۲۳ تعداد دانلود : ۷۹۳

هدف این پژوهش، که رویکردی به تربیت نَفْس از دیدگاه متون اسلامی است به بررسی عملکرد نَفْس در حالات، مراتب و موقعیتهای مختلف و در ترکیب با سایر ابعاد وجودی انسان مانند روح، عقل، قلب و فطرت می پردازد. این مطالعه، که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده در پی پاسخ به این سؤال است که نَفْس چگونه به ایفای نقش می پردازد. با بررسی اسناد، کتابها و متون دینی، مشخص شد که نَفْس تحت تأثیر نیروهای درونی و بیرونی انسان در موقعیتهای گوناگون، حالات مختلفی می یابد و بر اساس نظریه ای به نام نظریه زمینه ای، رویکرد تربیتی نَفْس در حالات امّارگی، لوّامگی و مطمئنگی به ترتیب تذهیبی/ تزکیه ای، تأدیبی و تعالی گرایانه است و کارکرد ریزشی، پایشی و رویشی/ پرورشی خواهد داشت.

۸۹۵.

تحلیل معناشناختی «تقوا» با تأکید بر حوزه همنشینی«ذکر» و «خوف» در دستگاه معنایی قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدحسین شیرافکن علیرضا قائمی نیا

منبع: ذهن بهار ۱۳۹۴ شماره ۶۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۵ تعداد دانلود : ۹۹۵

۸۹۶.

آموزه های اخلاق آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حیدر محلاتی

منبع: پژوهش های اخلاقی سال چهارم بهار ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۵)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۰۴ تعداد دانلود : ۶۵۶

۸۹۷.

اخلاق زمینه ساز ظهور در قلمرو خانواده(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: فرح رامین

منبع: مشرق موعود سال هشتم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۱۶ تعداد دانلود : ۶۹۸

اخلاق زمینه ساز به عنوان بخشی از اخلاق اسلامی، فضایل و رفتارهای اخلاقی برگرفته از آموزه انتظار را _ که شرایط فردی و اجتماعی را برای ظهور امام زمان(عج) فراهم می آورد _ بررسی می کند. در اخلاق زمینه ساز، غایت فعل اخلاقی، رسیدن به سعادت حقیقی، یعنی محقق شدن ظهور است. اخلاق در قلمرو خانواده، در طول تاریخ، مورد توجه جدی پیشوایان معصوم و علمای اخلاق قرار گرفته و بخشی از حکمت عملی (تدبیر منزل) است که امروزه به عنوان حوزه ای از اخلاق کاربردی در نظر گرفته می شود و عرصه های مختلف اخلاق کاربردی چون اخلاق ازدواج، اخلاق همسری، اخلاق جنسی، اخلاق مدیریت، اخلاق مادری و اخلاق تربیت را دربر می گیرد. در این نوشتار، پس از بررسی مبادی تصوری و شناخت مفاهیم خانواده، اخلاق و دین، با ارائه تعریفی جامع از اخلاق زمینه ساز، کوشیده ایم فضایل و رفتارهای اخلاقی برگرفته از آموزه انتظار را در حوزه های هفت گانه اخلاق در خانواده (خانواده هسته ای) مورد توجه قرار دهیم. در این راستا، اوصاف و افعال اخلاقی ورع، اجتهاد، عفت و سداد را _ که برگرفته از روایت شریف «اعینونی بورعٍ و اجتهادٍ و عفةٍ و سدادٍ» است _ منشور اخلاقی اخلاق زمینه ساز دانسته و مهم ترین جلوه ها و آثار آن ها را در روابط بین همسران و والدین با فرزندان واکاوی کرده ایم؛ شاید بدین وسیله طرحی نو در انداخته و گامی _ هرچند اندک _ برای ترویج اخلاق مهدوی برداشته باشیم.

۸۹۸.

معیارهای اخلاق اسلامی در خبرنگاری(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محمد حاجی اسماعیلی سید حسن اسلامی

منبع: معرفت اخلاقی سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: اخلاق حرفه ای حریم خصوصی اخلاق رسانه اخلاق خبرنگاری معیار های اخلاقی رسانه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۴۲ تعداد دانلود : ۹۹۷

امروزه اخبار به نیازی ضروری برای همه تبدیل شده است. اطلاعات و اخباری که رسانه ها به مردم ارائه می کنند در اندیشه و احساسات و نیز در سبک و شیوة زندگی آنها مؤثر است. خبرنگاران که بدنة اصلی رسانه ها را تشکیل می دهند از میان هزاران رویداد کوچک و بزرگی که هر شبانه روز در سراسر دنیا روی می دهد دست به انتخاب می زنند. آنچه تحت عنوان خبر از رسانه پخش می شود، در اصل حاصل انتخاب ها و تصمیم گیری های آنهاست و ازآنجاکه هر گزینشی نیاز به معیار دارد، نگارنده کوشیده معیارهای اخلاقی را از میان متون دینی اسلامی استخراج کند و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که از نظر اسلام، چه کسی و با چه ویژگی های اخلاقی می تواند عهده دار مسئولیت خبرنگاری در جامعة اسلامی باشد و بعد از تصدی این مسئولیت، چه معیارهای اخلاقی را باید رعایت کند. این مطلب ضمن بیان هفت اصل از اصول اخلاق حرفه ای خبرنگاری و پاسخ به برخی مسائل اخلاقی مورد نیاز آنان ارائه شده است.

۸۹۹.

نقش قواعد فرااخلاقی در تعیین اولویت های اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: افضل بلوکی محمدعلی مصلح نژاد

منبع: معرفت سال بیست و سوم شهریور ۱۳۹۳ شماره ۲۰۱ «ویژه فلسفه اخلاق»

کلیدواژه‌ها: تعمیم پذیری قواعد فرااخلاقی قواعد حاکم دلالت نصوص ترتیب مصالح

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۵۰ تعداد دانلود : ۶۰۲

یکی از عمده ترین چالش ها در زندگی بشر امروز، شیوه بازشناسی رفتار منطقی و انتخاب مسئولانه در بحران های فکری و اخلاقی است. این مقاله به بیان نقش قواعد فرااخلاقی در رفع تزاحم میان اصول یا افعال اخلاقی می پردازد؛ مواقعی که انسان در برابر دو یا چند اصل یا فعل اخلاقی قرار می گیرد و در مقام امتثال، به دلیل محدودیت ظرفیت ها، قادر به جمع میان آنها نبوده و ناچار به گزینش مورد ارجح است و هدف آن، شناخت رهیافت های نظری در چگونگی تشخیص اولویت اخلاقی، برای رهایی از بن بست عملی و پیش گیری از خسارت هایی است که بر اثر انجام فعل مرجوح بروز می کند. این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته و مهم ترین یافته های آن بدین قرار است: برخی از قواعد فقهی و اصولی ظرفیت تعیین اولویت ها در مواقع تزاحم افعال اخلاقی را دارا هستند؛ همچنین خطوط کلی تعیین اولویت ها در آیات و روایات ارائه شده است و معیار ارزشمندی افعال، مصلحت موجود در آنهاست.

۹۰۰.

تحلیل جایگاه محورها و عوامل سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سوره مبارکه حجرات در کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن نجفی مهدی سبحانی نژاد رضا جعفری هرندی

منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و دوم دوره جدید تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه و سبک زندگی اسلامی تحلیل محتوای سبک زندگی اسلامی در کتابهای درسی سوره مبارکه حجرات و سبک زندگی اسلامی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۰۶ تعداد دانلود : ۶۶۵

هدف این پژوهش، تحلیل جایگاه محورها و عوامل سبک زندگی اسلامی مبتنی بر سوره مبارکه حجرات در کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه ایران است. روش پژوهش، توصیفی، شامل تحلیل اسنادی و نیز تحلیل محتوا، و رویکرد آن نیز کاربردی است. جامعه پژوهشی، شامل دو بخش سوره مبارکه حجرات و تفاسیر آن و تمام کتابهای درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه در سال تحصیلی 94- 1393، است که در بخش اول، تمام آیات سوره حجرات و مستندات تفسیری آن و در بخش دوم نیز با توجه به ماهیت موضوع و محدودیت جامعه پژوهشی، کتاب به طور کامل بررسی شده است. ابزار اندازه گیری در بخش تحلیل اسنادی فرم فیش برداری و در بخش تحلیل محتوا، فرم وارسی تحلیل محتوای محقق ساخته بوده است. نتایج پژوهش در بخش اول به روش کیفی و در بخش دوم با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. عمده ترین نتایج پژوهش بیان می کند که: 1. از مجموع بررسی سوره حجرات و تفاسیر آن، دو محور آداب زندگی ایجابی و سلبی با 20 عامل مفهومی مشخص و طبقه بندی شده است 2. از مجموع 5791 واحد ضبط شمارش شده در چهار کتاب ادبیات فارسی، 536 فراوانی یا 3/9 درصد به محورها و عوامل سبک زندگی اسلامی توجه کرده و میزان آن در کتابهای ادبیات فارسی پایه اول، دوم، سوم و چهارم دوره متوسطه به ترتیب 142، 116، 127 و 151 مرتبه است. 3. محور آداب زندگی ایجابی و عامل عدالت خواهی به ترتیب با 414 و 60 مرتبه تکرار بیشترین و محور آداب زندگی سلبی و عامل تجسس به ترتیب با 122 و 10 مرتبه تکرار کمترین فراوانی را داشته است.

درخت حوزه‌های تخصصی