فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۰۱ تا ۶۲۰ مورد از کل ۶٬۷۳۱ مورد.
حوزههای تخصصی:
العلامة محمّد حسین فضل الله شاعر الفقهاء وفقیه الشعراء، هو الّذی تحدّث فی دواوینه عن موضوعاتٍ مختلفةٍ؛ ومنها هی شخصیة الرّسول الأعظم، إنّ الشاعر لم یعتقد أنّ الرّسول یکون عبد الله فحسب، بل رأی فیه الداعیة والمبلِّغ الّذی أراد ربط الأمّة بالله لا بالفرد. والأبعاد الّتی رآها الشاعر فی هذه الشخصیة الرسالیّة العظیمة هی: رسول السلام، رسول الأخلاق، الرّسول الرّحمة، الرّسول القدوة، الرّسول الإنسان، وهذا المقال یحاول تحلیل شخصیة الرّسول الأعظم فی أشعار السیّد وتأثیر القرآن الکریم فی أشعاره، ویتحدّث عن أثر الشخصیة العظیمة لرسول الله (ص) فی الواقع ال مُعاش. والشاعر یعتقد أنّ الأمّة والأجیال القادمة جدیراً بهم أن یختاروا الرّسول کقدوةٍ فی الکمال الإنسانی، والشاعر حاول من خلال أشعاره أن یدعو الجیل نحو التواصل مع الله تعالی ورسوله الأعظم، وهو یعتقد أنّ أخوة الأنبیاء تؤدّی إلی عقد الأخوّة بین أتباع الأنبیاء والشاعر یقول: لیس لخلق الرّسول حدوداً بل خلقه عظیم یُقتَدَی به وهو یشکّل منهاجاً یجب الرجوع إلیه فی کلِّ زمانٍ ومکانٍ. إنّنا نجد أنّ الشاعر قد لخّص کل الأبعاد الإنسانیّة فی حیاة الرّسول، الّذی عاش فی الصحراء، لکنّه بسیرته وأخلاقه وسموّه الإنسانی حوّل هذه الصحراء القاحلة إلی جَنّة ینعم الشاعر بفیئها، وآلائها الدائمة. فقد اعتمد الباحث فی دراسته على المنهج الوصفی وستسیر هذه المقالة على المنهج الوصفی والتحلیلی، حیث تقوم على استقراء الأبیات الّتی تدلّ علی شخصیة الرّسول الأعظم ومن ثم تحلیلها من الناحیة الأدبیة والبلاغیة ودراستها ومراجعتها فی القرآن الکریم.
وجوه افتراق و اشتراک قیام های خوارج در سیستان و عراق در دورة اموی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
خوارج به عنوان یکی از گروه های مؤثر در حوادث قرون اولیه هجری، برای خوارج به عنوان یکی از گروه های مؤثر در حوادث قرون اولیه هجری، برای نخستین بار در دوره خلافت حضرت علی(ع) و در جریان جنگ صفّین به عنوان یک فرقه مستقل پدیدار گشتند و به مخالفت با جریان حکمیّت برخاستند. با انتقال خلافت به امویان، خوارج از همان آغاز رو در روی آنان ایستادند و قیام های متعددی را علیه بنی امیه ایجاد کردند. به همین سبب تحت تعقیب حکام اموی قرار گرفتند و عده ای از این گروه ناگزیر به سرزمین های اطراف و از جمله ایران گریختند. سیستان از مهمترین مناطق نفوذ خوارج در ایران دوره اموی محسوب می شد. در این مقاله، ضمن بررسی عوامل زمینه ساز قیام های خوارج در دو منطقه سیستان وعراق؛ به بررسی تطبیقی عوامل اشتراک و افتراق قیام های خوارج در این دو منطقه پرداخته شده است. براین اساس پرسش اساسی این مقاله آن است که «قیام های خوارج در سیستان و عراق در دورة اموی» دارای چه نقاط اشتراک و افتراقی بودند؟
رهیافت این مقاله آنکه قیام های خوارج در سیستان وعراق با اینکه دارای شیوه مبارزاتی مشابهی بودند و به علل مشترکی شکست خوردند، اما دارای ایدئولوژی، اهداف، ساخت و درون مایه های متفاوتی بودند و در نهایت نتایج متفاوتی در جامعه عصر خلافت اموی پدید آوردند.
سلطنت معنوی امام رضا (ع) تأملی در پیوند مفهومی ملکوت با سکینه قلبیه در حدیث رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
سلطنت معنوی"" از تعابیری است که قاضی سعید قمی در مورد امامت به کار برده است، این مفهوم با سلطه امام در عالم امر الهی یا همان ملکوت رابطه مستقیمی دارد. به همین دلیل عنوان ""سلطان"" در زیارت نامه ها و توسلات شیعی همانند ""الولی المرشد"" خطاب به امام هشتم (ع)، حکایت از جایگاه خاص آن حضرت (ع) برای هدایت و ارشاد اهل سلوک دارد. برای پی بردن به این جایگاه، روایتی از آن حضرت (ع) در تعریف سکینه مورد بررسی قرار گرفته است. مطابق این حدیث، صورت و وجهه ای الهی برای مؤمنان نمایان می شود. در این جستار ضمن شرح حدیث رضوی، شواهدی از مکاشفات اهل معرفت، ارائه شده است دالّ براینکه، یکی از کامل ترین صورت های سکینه قلبیه، چهره نورانی شمس الشموس ولایت امام علی بن موسی الرضا (ع) می باشد
بررسی اصول و روش های تربیتی پیامبر(ص) در مواجهه با خاطیان نسبت به حقوق شخصی ایشان(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
این پژوهش به بررسی اصول و روش هایی پرداخته است که پیامبر گرامی (ص) در مواجهه با خاطیان نسبت به حقوق شخصی ایشان داشته اند. در قرآن کریم، پیامبر به عنوان الگو و اسوة همة مؤمنان معرفی شده اند. سیرة شخصی ایشان راهنما و راهگشای مناسبی در برخورد با خطاکاران در جامعة اسلامی است. بدین منظور، با استقراء ناقصی که در سیره و تاریخ نبوی در منابع اسلامی صورت گرفت، روشن شد که از اهداف اولیة رسول مکرم، جذب حداکثری مردم به اسلام بوده است. پیامبر اکرم (ص) متناسب با شرایط گوناگون، برخوردهای متفاوتی داشته اند. از این رو، در برخوردهای خود بر اساس اصل «رحمت» با افراد خطاکار برخورد می نمودند و در اجرای اصل بیان شده نیز از روش گذشت بهره می بردند.
مسأله راه حج در مناسبات حکومت های شرق و غرب ایران ( از غزنویان تا صفویه)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
همچون امروز، در جهان گذشته نیز توسعه طلبی دولت ها معمولاً نیازمند توجیهاتِ مشروعیت بخش بود. این توجیهات بیش از آنکه بازتاب همه واقعیت باشد بهانه و دستاویز بود. در آن روزگاران یکی از مهم ترین بهانه های توسعه طلبی حکومت ها دستاویزهای دینی بود. ازجمله در میان حکومت های مسلمان نیز معمولاً برای افزایش قدرت و قلمرو، گسترش دین و برپائی احکام آن یکی از مهم ترین بهانه ها به شمار می آمد. انجام فریضه جهاد برای گسترش دین اسلام اصلی ترین مستمسک مسلمانان برای کشورگشائی در سرزمین های غیر اسلامی بود. امّا آنگاه که برخی از این گونه حکومت ها می خواستند در درون سرزمین های اسلامی و علیه دیگر رقیبان مسلمان خود دست به توسعه طلبی بزنند، از آنجا که حکم جهاد کاربرد چندانی برای لشکر کشی در درون دارالاسلام نمی توانست داشته باشد، تلاش برای برپاداشتن برخی دیگر از احکام دین را دستاویز خود می کردند. یکی از این دست بهانه ها، تلاش برای کمک به انجام فریضة حجِ اتباع خود بود. از آنجا که پیش نیاز انجام چنین فریضه ای امنیت راههای گذر حاجیان از سرزمین خود تا مکه و مدینه بود، دولت های مسلمان همواره یکی از وظایف خود را برقراری چنین امنیتی می دانستند و به همین بهانه و در واقع برای توجیه توسعه طلبی خود، در قلمرو همسایگان دست به دخالت و کشورگشائی می زدند. در ایران به نظر می رسد دولت های مسلمان شرق ایران بیشتر به این بهانه دست یازیده باشند. چه حاجیان سرزمین آنان بودند که برای انجام حج باید از مرکز و غرب ایران گذر می کردند. طرح چنین ادّعاهائی در تاریخ ایران بعد از اسلام، گویا از روزگار غزنویان آغاز و تا میانه های روزگار صفویه ادامه یافته است. در این نوشته تلاش شده است روند طرح این ادّعاها از سوی دولت های مستقر در شرق ایران در مناسباتشان با دولت های مرکز و غرب ایران در دورة یادشده بررسی شود. از این روی این یک مطالعة طولی و تا اندازه ای مقایسه ایست و سعی می کند چگونگی زنده بودنِ یک ادّعا را در طول چند دوره از تاریخ ایران نشان دهد.
جنبش وُصفا (بررسی جنبش غُلاّت شیعی عراق در عهد خلافت هشام بن عبدالملک و امارت خالدبن عبدالله القسری)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
جنبش غلات عراق در عهد خلافت هشام بن عبدالملک یکی از جنبش های سیاسی و فکری است که آثار فراوانی در تاریخ سیاسی و اندیشه های مذهبی غلات بر جای نهاده است. این حرکت به رهبری هفت تن از شیوخ غالی کوفه در سال (119ق) صورت گرفت. از این جنبش در برخی منابع به عنوان «وُصَفا» یاد شده. این جنبش یکی ازمستقل ترین حرکت های تاریخی غلات شیعی است که تقریباً هم زمان با جنبش های پایانی خلافت امویان و قبل از همة آن ها در کوفه آشکار گردید. اما از آن جا که در فضای پر التهاب جریان های آشکار و پنهانی که منجر به سقوط امویان شد صورت گرفت آن چنان مورد توجه قرار نگرفت، به ویژه آن که این حرکت، ماهیتی بدعت آمیز داشت و در بستری از افکار و آراء رازآمیز، سرّی و غالی صورت گرفت. اطلاعات تاریخی و فکری در باب آن روایت ها و اتهام های عقیدتی کفرآمیز به ندرت ثبت شده است. این پژوهش به دنبال آن است که ضمن بررسی چگونگی و چرایی وقوع این حرکت، پیشینة فکری، زمینه های سیاسی ماهیت و خاستگاه اجتماعی این حرکت غالیانه را بررسی نموده و تأثیر اهمّیت آن را در رشد و رواج اندیشه ها ی غلو آمیز نشان دهد.
بررسی جایگاه راویان روایاتِ ذمِّ مختار بن ابی عبیده ثقفی در کتب رجالی شیعه
حوزههای تخصصی:
شخصیت و زندگی مختار ثقفی در ابهامات فراوانی فرو رفته و پرسش های زیادی در این ارتباط مطرح است. نگاهی گذرا بر متون تاریخی روایی و رجالی شیعه دسته ای از روایات را نشان می دهد که حاوی تصاویری مذمّت گونه از مختار ثقفی می باشند. بدون شک این روایات آن هنگام که در کنار روایاتی که مختار ثقفی را مدح نموده اند قرار گیرند، ذهن هر پژوهشگری را با سوالات و ابهاماتی روبه رو خواهند کرد. لذا در این پژوهش به بررسی جایگاه راویان روایات ذمّ مختار ثقفی در کتب رجالی شیعه پرداخته می شود تا بدین وسیله سوای از نقد محتوایی این دسته از روایات، میزان وثاقت و جایگاه این راویان در کتب رجالی شیعه مشخص گردد. یافته های این پژوهش توثیقِ اکثریِ راویانِ روایات ذمّ مختارثقفی در کتب رجالی شیعه را نشان می دهد. از 23 راوی ای که در سلسله سند این روایات وجود داشت، 16راوی توثیق شده و 7 راوی دیگر مجهول یا اختلافی هستند.
بررسی دیدگاه های عمده مارشال هاجسن در مورد تاریخ و تمدن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در مورد تاریخ و تمدن اسلامی، توسط خاورشناسان نظرات گوناگونی مطرح شده که یکی از آنها دیدگاه هاجسن است. وی علاوه بر اینکه به تأثیرپذیری تمدن اسلامی از عوامل مختلف جامعه شناختی، اقتصادی، جغرافیایی و فرهنگی پرداخته، سعی کرده است با گرایش غرب محوری که در آثار اغلب مستشرقان دیده می شود نیز مقابله کند و تاریخ اسلام را در چارچوب وسیع تر تاریخ جهان مطالعه نماید. ازاین رو، مقاله حاضر بر آن است تا به دیدگاه های عمده او در حوزه مطالعات اسلامی، که در کتاب وی با عنوان «کارستان اسلام» انتشار یافته، بپردازد و از طریق بررسی این اثر، نشان دهد که توجه او به فرایندهای تاریخی برحسب اکولوژی (بوم شناسی)، منافع گروهی، نقش افراد خلاق و غیره موارد جالبی هستند. همچنین تشریح اوضاع اجتماعی براساس عملکرد نخبگان نظامی، صاحب منصبان اداری و اشراف، و نیز تأکید بر جایگاه فرهنگ فارسی، همه دارای اهمیتند؛ زیرا انسان را به سوی درک ژرف تر از تمدن اسلامی سوق می دهند.
جستاری در تاریخ قبیله خُزاعه (پیش از ظهور اسلام)
حوزههای تخصصی:
در دورة جاهلی و پیش از ظهور اسلام عامل پیوند اجتماعی اعراب، قبیله بود. قبیله متشکل از گروهی مردم بود که انتساب به یک دنیای مشترک عامل تجمع و وحدت آن ها می شد و عصبیّت نسبت به قوم و قیبله آنان را به یکدیگر مرتبط می ساخت. قبیله تا قبل از شکل گیری حکومت های متمرکز و ایجاد شهرهای بزرگ مشهورترین و معمول ترین واحد اجتماعی در میان اعراب بود. از این رو ساختار قبیله ای نقش مهمی در حوادث پیش از ظهور اسلام داشت. یکی از این قبایل، قبیله خزاعه است؛ که باید عملکرد این قبیله در حوادث پیش از ظهور اسلام در این واحد اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.
مُهرخاتم بررسی ویژگی های مهر پیامبر (ص)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مهر خاتم در اواخر سال ششم یا اوایل سال هفتم هجری برای ممهور کردن نامه های پیامبر به حکام سرزمین های همجوار، ساخته و پرداخته شد. این مهر ظاهراً از نوع انگشتری و شکل صفحه نگین آن مدور بوده است و بر آن در سه سطر عبارت «محمد رسول الله» را نقش کرده بودند؛ جنس و نگین آن نیز از سنگ حبشی تا انواعی از فلزات چون مس و آهن و نقره روایت شده است. پس از وفات پیامبرص این مهر ابتدا به ابوبکر و سپس عمر و عثمان رسید و آن ها نیز نامه ها و مکاتبات خود را بدان اعتبار می بخشیدند.
مهر خاتم در حدود سال سی ام هجری در چاه اَریس(نزدیکی مدینه) افتاد و دیگر به دست نیامد، اما عثمان نظیرش را ساخت و مهر معمول خلافت داشت. با این حساب جز نامه های شخص پیامبرص، بخشی از نامه های خلفای راشدین نیز ممهور به مهر حقیقی پیامبرص بوده است؛ مکاتباتی که اگر نمونه ای اصیل از آن ها به دست آمده بود، لااقل اثر مهر خاتم را به ما نشان می داد.
اوصاف این مهر در متون متقدم اسلامی نشان از نخستین اقدامات و ضروریات تشکیل نظام دیوانی در صدر اسلام است؛ همچنین استفاده از نوشتار جای تصویر، شکل مدور، ترکیب سه-سطری، و شعارهای مذهبی از این جا در مهرهای اسلامی تجربه شده و در سراسر دوران تاریخی اسلام تداوم یافته است.
ویژگی های مهر خاتم در مقالة پیش رو با روش تحقیق تاریخی- توصیفی، بررسی و تحلیل شده است.
غالیان دوره امام رضا (ع) و چگونگی برخورد آن حضرت (ع) با آنها(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
بررسی جریان فکری غلو در زمان امام رضا(ع) (183 203 ق) و نوع برخورد آن حضرت(ع) با این جریان، موضوع اصلی این مقاله است. بررسی این جریان فکری نشان می دهد پدیده غلو که از دوران امامان قبلی وجود داشت در این دوران در قالب غالیان برجسته و مشهوری چون یونس بن ظبیان و محمد بن فرات و طرح افکار غالیانه دیگری به خصوص از جانب غالیان واقفی (بشیریه) تداوم یافته است. هم چنین در این دوره شاهد بروز عقاید غالیانه تفویض، تشبیه، تناسخ و احادیث غلوآمیز هستیم. امام رضا(ع) در مقام برخورد با این جریان علاوه بر مناظره با افراد سرشناس غالی و نقد صریح آنها، از دوستی و معاشرت با غالیان به شدت نهی نمودند. و در مواجهه با افکار غلوآمیزی مانند تشبیه، تفویض و تناسخ نادرستی آنها را تبیین فرمودند.
تحلیل جامعه شناختی توسعه نیافتگی ملل مسلمان و راه های برون رفت از آن از منظر علامه اقبال لاهوری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
علامه اقبال لاهوری (1317 1256) تحت تأثیر اوضاع نابهنجاری که گریبانگیر جهان اسلام شده بود و نیز با آگاهی و درک عمیقی که از مبانی فکری دنیای شرق و غرب داشت خود را متعهد به سرنوشت انسان مسلمان می دانست. مهم ترین سؤالاتی که این مقاله بر آن است تا بدانها پاسخ دهد، عبارتند از: علامه اقبال چه عواملی را موجب توسعه نیافتگی مسلمانان می داند؟ راهکارهای وی برای برون رفت مسلمانان از این توسعه نیافتگی چیست؟ آیا می توان واقعیت های موجود در کشورهای مسلمان عصر حاضر را با اندیشه های اقبال تفسیر کرد و آیا می توان جامعه ایده آل اقبال را در شرق یافت؟ چارچوب نظری تحقیق ملهم از مکتب وابستگی به خصوص نظریات پل باران است. روش پژوهش کتابخانه ای است. در این مقاله عوامل توسعه نیافتگی مسلمانان در قالب دو بخش درونی و بیرونی و راهکارهای رهایی در دو سطح کلان و خرد تقسیم بندی شده اند.
زمینه ها و علل موفقیت گردانندگان سقیفه در تصاحب منصب خلافت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
جانشینی پیامبر(ص) از قرن ها پیش مورد بحث و گفتگو میان مسلمانان بوده و در این میان شیعه دلایل محکم و متقنی در اثبات باور مبنی بر نص و جانشینی علی(ع) ارائه کرده است. در خدشه به این باور و تواتر غدیر مخالفان تشیع می گویند: «اگر چنین است که هزاران صحابه در غدیرخم حضور داشتند و همه شنیدند که رسول خدا(ص) علی(ع) را به عنوان جانشین خود بعد از وفاتش تعیین کرد؛ پس چرا از هزاران صحابه یکی نیامد و به خاطر غصب شدن حق علی(ع) اعتراض نکرد.» در نوشتار حاضر با استناد منابع تاریخی و گاه منابع حدیثی و از منظرهای مدیریتی، سیاسی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی به بررسی دلایل موفقیت گردانندگان سقیفه در تصاحب منصب جانشینی رسول خدا(ص) می پردازیم.
سیر تحول نقش امامان شیعه در احیای تئوری امامت الهی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
امامت دینی و سیاسی در همه ادیان و مذاهب مطرح بوده و در اسلام نیز مسئله امامت همواره مورد نظر بوده است و مسلمانان پس از رحلت رسول خدا| به دو گروه تقسیم شدند: عده ای هوادار نظریه نص و امامت الهی و عده ای هوادار نظام خلافت گردیدند. در این میان دوستداران اهل بیت(ع) از تئوری امامت الهی، طرف داری کردند و امامان دوازده گانه امام علی(ع) و فرزندانش از فاطمه زهرا (س) را جانشینان به نص و وارثان واقعی رسول الله (ص) می دانستند. هر کدام از امامان در تبیین نظریه امامت الهی نظراتی ارائه کردند که در این مقاله به سیر تحول نقش آنان در تبیین نظریه امامت الهی خواهیم پرداخت. فرضیه آن است که امامان شیعه با درک شرایط سیاسی و اجتماعی دوران خود در تبیین و احیا نظریه امامت الهی تلاش وسیعی را به عمل می آوردند. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی تحلیلی و از منابع دست اول استفاده شده است.