تاریخ و سیره شناسی

شناخت بخش مهمی از رویدادهای صدر اسلام در گروی شناخت قبایل عرب جاهلى و هنجارها و رویه های درونی و کشمکش های بین قبیله ای آنهاست. قبیله کنده یکی از قدرتمندترین قبایل یمنی قبل از اسلام است که به دلیل داشتن جنگاورانى نیرومند و جسور و سطح آگاهی رؤسای آن نقش آشکاری در تحولات سیاسی صدر داشت. نوشتار حاضر با واکاوی اطلاعات موجود در منابع اولیه چگونگی شکل گیرى، نسب، انشعابهای درون قبیلگی، دین، سرزمینهاى محل سکونت و مهمترین رویدادهای تاریخ این قبیله پیش و پس از ظهور اسلام را گزارش کرده است و سپس به چگونگی اسلام آوردن این قبیله و ریشه یابی ارتداد آنها پس از رحلت پیامبر(ص) پرداخته است. بخش پایانی مقاله نیز به بررسی نقش مثبت یا منفی برخی شخصیتهای نامدار این قبیله در تحولات سیاسی و اجتماعی نیمة نخست قرن اول هجری اختصاص یافته است.

۱۳۴۵.

پژوهه ای درباره آیین ابراهیمی یا دین حنیف

مترجم: حمیدرضا غریب رضا نویسنده: احمد عثمان

منبع: بینات ۱۳۸۴ شماره ۴۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۱۲ تعداد دانلود : ۱۲۱۴

۱۳۴۶.

عاشورا عرصه اندیشه و رفتار سیاسى امام حسین علیه السلام(مقاله پژوهشی حوزه)

مصاحبه شونده: اکبر هاشمى رفسنجانى

منبع: حکومت اسلامی ۱۳۸۱ شماره ۲۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۱۱

۱۳۴۷.

بررسی نقش قبیله خزاعه در سه رویداد تاریخی (غزوه مُریسیع، صلح حدیبیه، فتح مکّه)

نویسنده: اصغر منتظرالقائم زهرا حسین هاشمی فاطمه علیان

منبع: تاریخنامه خوارزمی سال دوم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلیدواژه‌ها: اسلام صلح حدیبیه رسول الله (ص) خزاعه مریسیع فتح مکه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین

تعداد بازدید : ۲۶۰۸ تعداد دانلود : ۲۲۴۹

قبیلهٔ خزاعه یکی از قبایل بزرگ عرب و از شاخه های قحطانی است. این قبیله از فرزندان ربیعه و أفصی پسران حارثه بن عمرو بن عامر بن حارثه بن امریء القیس بن ثعلبه بن مازن بن ازد بودند و به شاخه های متعددی تقسیم می گردند. آن ها پس از مهاجرت در مرالظهران مکه سکونت داشتند و در نزدیکی مکه خیمه و چراگاه داشتند. پس از هجرت رسول خدا(ص) به مدینه منوّره، روابط صمیمی و همکاری بین خزاعه و رسول الله(ص) هر روز ابعاد بیشتری می یافت؛ به گونه ای که مسلمان و مشرک آنان، همگی رسول الله(ص) را دوست می داشتند و در مکّه و تهامه هر اتفاقی می افتاد رسول الله(ص) را از آن با خبر می ساختند و از هواداران آن حضرت محسوب می شدند و در هنگام بستن صلح حدیبیه نیز بنی خزاعه پیمان همکاری خود را با رسول خدا(ص) اعلام کردند. در مورد اسلام آوردن خزاعه که همکاری و روابط آنان با رسول خدا(ص) سابقه ای دیرینه داشته، نه تنها نامه آن حضرت به «بدیل بن ورقاء خزاعی» و دعوت او به اسلام بلکه اسلام آوردن تیره های مهمی از خزاعه هم چون بنی مصطلق و أسلم نیز قابل توجه است. این مقاله بر آن است تا با معرفی این قبیله معروف یمنی به بررسی نقش این قبیله در سه رویداد تاریخی (غزوه مریسیع، صلح حدیبیه و فتح مکه) و چگونگی اسلام آوردن آنها در حیات رسول الله(ص) بپردازد.

۱۳۴۸.

روی کردی هدف شناختی به نهضت عاشورا (نقد دیدگاه ها)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: محمدحسین پژوهنده

منبع: اندیشه حوزه ۱۳۸۱ شماره ۳۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ کربلا

تعداد بازدید : ۲۶۰۴

به دنبال بررسی دیدگاه‏های گوناگونی که پیرامون نهضت عاشورا ارائه شده است، یک جستجوگر دقیق، در می‏یابد که پاره‏ای از آنها به خاطر ذهنیت‏های غایت شناختی است که نویسنده‏ی مقاله به اهم آنها اشاره نموده، در مورد هر کدام توضیح و سپس نقدی ارائه می‏دهد: 1) نخستین موردی که از آن بحث می‏شود، هدف تشکیل حکومت است. این دیدگاه بر آن است که امام برحسب تکلیفی که داشت برای برگرداندن حق به مدار اصلی آن قیام نمود و شرط اصلی تحقق چنین منظوری کسب قدرت و دست‏یابی به حکومت است. 2) کسانی هم معتقدند که امام علیه‏السلام حرکتی اصلاحی انجام داده است و برحسب وظیفه‏ی دینی امر به معروف و نهی از منکر، در مقابل فسق دستگاه حکومت و فساد آن قیام نموده است، لیکن مؤثر واقع نشده، کار به قتل امام و یارانش منتهی گردیده است. 3) دیدگاه بسیار قدیمی فدای گناهان امت شدن، به همراه تز جدید آن که فدا را به مثابه ایثار خود برای ارائه‏ی الگوی قیام و مبارزه معرفی می‏نماید، در این قسمت مقاله مطرح و بررسی می‏گردد. 4) احیاگری ارزش‏های به ظلمت خفته‏ی الهی و انسانی، بیدار نمودن روحیه‏ی غیرت دینی، دمیدن دوباره‏ی روحیه‏ی شهادت خواهی و حسّاس نمودن افراد جامعه‏ی خود و آیندگان نسبت به آسیب‏هایی که از این رهگذر بر اسلام وارد می‏شود، آخرین دیدگاهی است که مورد بررسی و بحث قرار می‏گیرد.

۱۳۴۹.

ابعاد معنوى شخصیت پیامبر اعظم(ص)

نویسنده: سبحان عصمتى

منبع: نشریه پاسدار اسلام ۱۳۸۵ شماره ۲۹۶

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۰۴

۱۳۵۰.

تطوری تاریخی در مفهوم مرجعیت

نویسنده: رسول جعفریان

منبع: شهروند ۱۳۸۶ آبان شماره ۲۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام

تعداد بازدید : ۲۶۰۴

۱۳۵۱.

حضرت فاطمه زهرا از ولادت تا افسانه شهادت

نویسنده: عبدالعزیز نعمانی

منبع: ندای اسلام پاییز ۱۳۷۹ شماره ۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)

تعداد بازدید : ۲۶۰۴ تعداد دانلود : ۱۱۶۲

۱۳۵۲.

اصول تربیت اجتماعی در اندیشه امام علی (ع)

نویسنده: خسرو باقری

منبع: تربیت اسلامی ۱۳۷۹ شماره ۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۰۲ تعداد دانلود : ۱۲۵۳

۱۳۵۳.

پاسدار ارزش‌های انقلاب پیامبر(ص)

نویسنده: محمد عابدی میانجی

منبع: فرهنگ کوثر ۱۳۸۷ شماره ۷۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ کربلا

تعداد بازدید : ۲۶۰۴

۱۳۵۴.

بررسی تاریخی نقش اجتماعی بانو حمیده مصفا؛ مادر امام کاظم علیه الیلام(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: ناهید طیبی

منبع: تاریخ اسلام سال چهاردهم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۳)

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) امام کاظم (ع) حمیده مصفا مادر امام کاظم (ع) خاندان امامت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)

تعداد بازدید : ۲۶۰۳ تعداد دانلود : ۹۴۲

مادران ائمه:، از جمله انسانهای تأثیرگذار در عصر ائمه: بهشمار میآیند و از آنجا که مصداق بارز ""ارحام مطهره"" هستند، جایگاه بسیار والایی دارند. در این میان، بررسی زندگانی بانو حُمَیده، مادر امام کاظم علیه السلام از آن روی که امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام در مورد وی سخنان مهم و ارزشمندی داشتهاند، و نیز از آن جهت که در سایة آشنایی با تاریخ زندگی او میتوان بخشهایی از تاریخ اسلام را با نگاهی نو مرور کرد ضرورت و اهمیت ویژهای دارد. نوشتار حاضر، افزون بر واکاوی روایات مربوط به بانو حمیده و آشنایی با ویژگیهای شخصی و شخصیتی و جایگاه این بانو در خاندان امامت، به بررسی نقش اجتماعی ایشان با توجه به گزارشهای موجود در دوران زندگی امام صادق علیه السلام و امام کاظم علیه السلام پرداخته است. مهمترین این گزارشها مواردی است که حاکی از وکیل قرار دادن این بانو برای ادای حقوق مردم مدینه و ارجاع امام صادق علیه السلام به ایشان برای پاسخگویی به سؤال فقهی و نیز وصی قرار گرفتن وی از سوی امام صادق علیه السلام است.

۱۳۵۵.

پژوهشى در باب جغرافى‏دانان اندلس و آثار آن‏ها(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: علیرضا روحى ‏میرآبادى

منبع: مجله تاریخ اسلام ۱۳۸۱ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: جغرافى‏دانان اندلس آثار و منابع جغرافیایى سفرنامه‏ها مسالک و ممالک

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی سایر

تعداد بازدید : ۲۶۰۵

۱۳۵۶.

سیره سیاسى امام على(ع)

نویسنده: سید احمد خاتمى

منبع: نشریه پاسدار اسلام ۱۳۷۶ شماره ۱۹۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۹۶

۱۳۵۷.

سیره سیاسی و مبارزاتی پیامبر اعظم (ص) با اهل کتاب(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: احمد سعادت

منبع: کوثر معارف ۱۳۸۵ شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۹۵ تعداد دانلود : ۱۶۲۸

۱۳۵۸.

پیامبر اسلام(ص) و تغییر ساختار فرهنگی جامعه جاهلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمود حاجی احمدی

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان بهار و تابستان ۱۳۸۵ شماره ۴۴ و ۴۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۹۲ تعداد دانلود : ۱۰۷۵

۱۳۵۹.

ذریعه النجاه

نویسنده: محمدعلی لسانی فشارکی

منبع: آیینه پژوهش ۱۳۸۱ شماره ۷۷ و ۷۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ کربلا

تعداد بازدید : ۲۵۹۱

۱۳۶۰.

رویکرد احساسی - عاطفی به واقعه عاشورا در ایران ( از صفویه تا مشروطه )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین مفتخری محسن رنجبر

منبع: شیعه شناسی سال ششم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: عاشورا تاریخ نگاری صفویه عزاداری امام حسین (ع) مقاتل روضه الشهدا

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۵۸۷ تعداد دانلود : ۱۲۴۴

واقعه عاشورا به سبب جایگاه ویژه آن در تاریخ اسلام، به ویژه تاریخ تشیع، در طول تاریخ مورد عنایت بسیاری از مورخان تاریخ اسلام و مقتل نویسان بوده است؛ اما با گذشت زمان و گسترش مراسم عزاداری و سوگواری، به ویژه از دوره حاکمیت فراگیر دولت شیعی صفویه، به دلایل گوناگون، برداشت های گوناگونی از این واقعه شده و یا بر برخی از برداشت ها تاکید بسیار شده است؛ بر این اساس پژوهش حاضر به مطالعه و جریان شناسی تاریخی مهم ترین و مشهورترین قرائت از واقعه عاشورا، یعنی قرائت سوگوارانه و احساسی ـ عاطفی از دوران صفویه تا مشروطه پرداخته و پس از ارائه پیشینه این قرائت، به مهم ترین ویژگی های آن می پردازد. در ادامه، زمینه ها و عوامل ترویج این برداشت، مورد بررسی قرار گرفته است.

درخت حوزه‌های تخصصی