ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۸۴۱ تا ۱٬۸۶۰ مورد از کل ۲٬۰۰۶ مورد.
۱۸۴۱.

شرح قصید ه اى از متنبى (از شرح برقوقى)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عشق دل اشک ملامتگر

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
تعداد بازدید : ۱۳۵۰ تعداد دانلود : ۸۰۶
این مقاله به ترجمه و شرح و تحلیل قصید ه5 اى از شاعر نامدار عرب، ابوالطیب متنبى پرداخته است. قصیدهء مورد نظر از دو بخش تشکیل شده است. در بخش اول، شاعر به مضمون عشق واشک ونفى ملامتگر بى درد، پرداخته مى گوید سزاوارتر این است که سرزنشگر به غمخوارى وهمدردى با عاشق پردازد تا اینکه با سرزنش ونکوهش دل او را ریش سازد، چرا که وى طاقت ترک عشق ندارد ومدام از دیدگان سیل سرشک بارد واگر ملامتگرخود نرد عشق بازد، ملامت را رها سازد. سپس شاعر گریزى زده به بخش دوم قصیده وارد مى شود که همانا مدح سیف الدوله (ممدوح) وغلؤ در ستایش از وى است به گونه اى که براى او همال وامثال نمى شناسد!
۱۸۴۳.

موسیقی الفاظ و عبارات و جایگاه آن در تأثیر بر روح وروان مخاطب از دیدگاه ابوهلال عسگری (310- 395)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاثیر الفاظ روح وروان

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی موسیقی شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
تعداد بازدید : ۱۴۳۱ تعداد دانلود : ۷۴۶
اگر بطور حاشیه ای به برخی قوانین و قواعد زبان عربی ‘ همچون عدم جواز ابتدا به ساکن ‘ اعلال ‘ادغام و ابدال بنگریم . این نکته به ذهن خطور می کند که عربها- همانند سایر نژاده - از موسیقی الفاظ و آهنگ ها و زیبایی لفظ لذت می برده وسعی فراوان داشته اند. که لفظ را از وحدتی منسجم برخوردار نمایند‘ تا لفظ به آسانی بر زبان جاری و آهنگش گوش نواز و دلنشین گردد. از این روی ابوهلال - بعنوان یک ناقد بلاغی -بطور مفصل از ارزشهای موسیقی درونی و برونی الفاظ و از تأثیرهای هر یک سخن گفته و در کتاب الصناعتین عمدتا به شعر پرداخته است ‘ زیرا معتقد است که شعر نسبت به نثر می تواند بار احساسی بیشتری رامنتقل نماید. این مقاله به تحلیل دیدگاههای ابوهلال در زمینه نغمه الفاظ و عبارتها و به بیان دلالتهای الهام بخش وکیفیت تاثیر آن بر مخاطب می پردازد و به عبارتی از یک سو به بیان دیدگاه وی در مورد موسیقی الفاظ‘ بعنوان یک قضیه نقدی ‘ و از دیگر سو به بیان قوانین آن ‘ که همان قواعد بلاغی است پرداخته است.
۱۸۴۵.

الأصل المصطلح وشبههء فی النحو العربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نحو عربى اصطلاحات نحوى (مقایسه اصطلاحات) اصطلاح شبه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۲ تعداد دانلود : ۷۱۴
مقالهء حاضر پژوهشى تحلیلى درگونه اى از اصطلاحات نحو عربى موسوم به ""اصل "" و""شبهه "" مى باشد. این اصطلاحات که بیشتر به صورت مستقل مورد استفاده قرار مى گیرند از تفاوتها ووجوه مشترک فراوانى برخوردارند. نویسنده بر آن است با بررسى موارد کاربرد ومعانى لغوى اصطلاحات مذکور، علل وجایگاه استفاده آن را بیان نماید. از برجسته ترین این اصطلاحات مى توان به ""جمله وشبه جمله ""، ""ظرف وشبه ظرف "" و""مضاف وشبه مضاف "" اشاره کرد.
۱۸۴۷.

نگاهى به احوال و آثا رجلال الدین عبدالرحمن سیوطى(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق مذهب سیوطى آثار و تألیفات تدریس و افتا

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
تعداد بازدید : ۲۲۷۷ تعداد دانلود : ۱۰۱۳
جلال الدین عبدالرحمن سیوطى از علماء و نویسندگان بزرگ عصر ممالیک و از پیشتازان عرصه تألیف و یکى از پر اثرترین نویسندگان اسلامى است، تعداد آثار او را بیش از 500 اثر ذکرکرده اند، در اکثر زمینه هاى دینى و ادبى آثار مهمى بر جاى نهاده است. کتابهاى او در موضوعات تفسیر و علوم قرآن، حدیث، فقه, علوم عربى ) لغت، صرف، نحو، معانى و بیان) تاریخ و طبقات و... مى باشد. در مقامه نویسى نیز دستى داشته و حدود 25 مقامه از او به یادگار مانده است. از مهمترین آثار او الدر المنثور فى التفسیر بالمأثور، الاتقان فى علوم الـقرآن، الجامع الصغیر فى الحدیث البشیر النذیر، المزهر فى علوم اللغة و انواعها، الاقتراح فى اصول النحو و تاریخ الخلفاء مى باشد. در اواخر عمر عزلت گزیده و ترک تدریس و افتاء نموده است و پس از 62 سال عمر پربار در سال 911ه. ق در قاهره بدرود حیات گفت.
۱۸۴۸.

فرهنگ عربى در دورهء جاهلى بررسى نثر جاهلى (1)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شعر نثر فرهنگعربى جاهلى دلالت لغوى محافل

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ اسلام تاریخ فرهنگی و اجتماعی اسلام
تعداد بازدید : ۱۲۰۶ تعداد دانلود : ۷۸۳
این مقاله فرهنگ عرب پیش از اسلام را براساس دلالت هاى موجود در زبان عربى بررسى مى کند لکن پیش از پرداختن به دلألت هاى لغوى به تحلیل این نمادها از بعد نظرى مى پردازد. در فتح باب این بخش به معرفى خاستگاه زبان عربى و قوم عرب آنگاه به تحلیل ریشه و پیشینه زبان و خط و پیدایش عربى فصیح دست یازیده است سپس معناى جاهلیت را مى شکافد و این پرسش را مطرح مى سازدکه این نام و مفهوم مستفاد از آن در نزد همگان چقدر با واقعیت موجود در این سرزمین تطابق دارد. محدودهء عصر جاهلى را مى نمایاند و به تحلیل ادیان و علوم و معارف آن دوره مى پردازد. آنگاه با نگرشى تحلیلى در شعر و نثر جاهلى تأمل و در معناى شعر و شاعر غور مى نماید و به روند تکامل شعر که چقدر زمان پشت سرگذاشته و چه آزمونهایى دیده اشاره مى کند و سخن از محافلى به میان مى آوردکه بسان آکادمى هاى امروزى علوم به نقد و بررسى شعر عنا یت مى ورزیدند.
۱۸۴۹.

مقایسه میان متنبی مشرق ومتنبی مغرب (ابواطیب احمدبن الحسین و ابن هانی اندلسی )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مقایسه متنبی ابن هانی اندلسی فنون شعری

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
تعداد بازدید : ۱۳۸۷ تعداد دانلود : ۱۰۷۷
ادبیات تطبیقی یکی از زمینه های نو و شوق انگیز است ومقایسه میان شخصیت ها و شاعران ممتاز در پهنه ی ادبیات عربی منافع فراوانی را در بر دارد. اما متنبی یکی از شاعران برجسته ی مشرق زمین است. و ابن هانی اندلسی نیز یکی از شعرای مشهور مغرب زمین که به متنبی غرب شهرت دارد هر دو هم عصر بوده و ابن هانی متاثر از متنبی بوده است. اما در این مقاله سعی شده تا میان خصوصیات فکر ی واخلاقی ونیز دواوین این دو شاعر مقایسه ای جامع شامل صورت پذیرد که به ترتیب عبارت است : از دلایل انتخاب موضوع‘ سابقه تحقیقات انجام شده ‘ بررسی چگونگی وضعیت سیاسی و اجتماعی نیمه ی اول قرن چهارم هجری در شرق و غرب ممالک اسلامی و سپس خلاصه ای از زندگی این دو شاعر به همراه برجسته ترین ممدوحان آنها و در ادامه چگونگی مقایسه بررسی دیوان دو شاعر از این جنبه اختصاص یافته و آنگاه مهم ترین قسمت‘ یعنی ‘ بررسی ومقایسه ای فنون شعری این دو شاعر با یدگیگر که اصلی ترین مرحله ی تحقیق را تشکیل می دهد فنونی شامل مدح‘ غزل ‘ فخر ‘ رثاء ‘ وصف ‘ هجو و حکمت و به لحاظ اهمیت قرآن و تاثیر آن بر ادبیات عرب فصل پایانی به ذکر ابیاتی چند در این ارتباط پرداخته شده و در نهایت نتیجه گیری کلی از تمامی مباحث به عمل آمده است.
۱۸۵۰.

بازتاب زندگی علی(ع) وصفات بی بدیل ایشان در اشعار عربی معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شعر معاصر علی بن ابی طالب(ع) پژواک غدیر مقام علمی و ادبی شعر عربی معاصر

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای تاریخ بازتاب رویدادها و شخصیتهای تاریخی
تعداد بازدید : ۱۳۱۶ تعداد دانلود : ۷۷۶
حضرت علی(ع) شخصیتی است که منحصر به یک گروه یا عقیده و مرام خاصی نیست و از نخستین روزهای طلوع پرفروغ اسلام تاکنون شخصیتهای بزرگی با گرایشهای گوناگون مجذوب ابعاد شخصیت والای ایشان شده اند وهر یک به فراخور دانش‘ استعداد‘ گرایش و ذوق خویش در توصیف ایشان قلم زده اند. این مقاله درباره میزان حضور علی(ع) در شعر معاصر عربی به نگارش در آمده است. دیوانهای اشعار و قصائد بسیاری مورد مطالعه وبررسی قرار گرفته و نمونه های گوناگونی از اشعار که در ارتباط با علی(ع) سروده شده تحت عناوین مختلف آورده شده است که تقریبأ بیشتر جوانب زندگی علی(ع) را دربرمی گیرد. نویسنده معتقد است که علی (ع) نه تنها در اشعار عربی معاصر مورد بی مهری قرار نگرفته ‘ بلکه جوانب بیشتری از زندگی و صفات بی بدیل ایشان مورد توجه شاعران قرار گرفته است وسرایندگان زیادی اعم ازشیعه و سنی و مسیحی ‘از موهبت ممتاز ادبی خویش در بیان فضائل ومناقب حضرت استفاده نموده ند.
۱۸۵۴.

بررسى لغوى و معنایى واژهء أم در زبانهاى سامى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: أم زبان هاى سامى ثنایى ثلاثى ریشه یابى

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب علوم بلاغه معانی
تعداد بازدید : ۱۴۸۲ تعداد دانلود : ۱۱۳۱
در این مقاله معانى لغوى کلمهء أم در قرآن کریم و در فرهنگ هاى زبان عربى مورد بررسى قرارگرفته و تلفظ این واژه به صورت تطبیقى در سایر زبان هاى سامى بیان شده است. کاربردهاى گوناگون اسمى- فعلى- اصطلاحى و دستور زبانى ام در این مقاله آمده است. در این پژوهش وجود کلمات ثنایى (دو حرفى) در زبان هاى سامى نشان داده شده است. برخى از زبانهاى سامى از جمله زبان عربى تمایل زیادى به ثلاثى کردن این گونه کلمات داشته اند. اهمیت این واژه از جنبه لغوى سبب شده تا دایرهء معنایى این واژه گسترش یافته و به شکلهاى مختلفى در صرف و نحو و لغت به کارگرفته شود. وجودکنیه هاى بسیارى که در زبان عربى با واژهء أم ساخته شده و بر موجودات و اشیاء اطلاق گشته، نیز بدین سبب است.
۱۸۵۵.

زهریات و تطور آن در عصر عباسى(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: صور خیال زهر یات تو صیف عصر عباسى

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم طبیعت و عناصر طبیعی در ادبیات
تعداد بازدید : ۱۵۴۷ تعداد دانلود : ۷۶۷
منظو ر از زهریات گل سروده های شعرای طبیعت سرا‘ و یا توصیفی که شاعران راجع به گل ‘ شکوفه‘ درخت‘ باغ وغیره و به طور کلی طبیعت سبز دارند. با این تفاصیل زهریات فنی جدید در شعر عربی نیست . بلکه از دیر باز دراشعار شاعران وجود داشته است به خصوص درخمریات . شاعران جاهلی به طبیعت و سر سبزی آن با دیدی مادی می نگرند. نه با عاطفه و احساس معنوی ‘ چرا که زندگی آنان به شتر و زندگی به شتر به گیاه و سبزه بستگی دارد. و احیایا از آن برای تشبیه استفاده می کردند. و شاعر اموی شعرش تقلید از شعر جاهلی است. ولی وصف عباسی تحت تاثیر زندگی وتمدن شهر نشینی بسیار ‘ لطیف و دلنشین می باشد. و اشعار آنها در این زمینه همانند موزه ای با هماهنگی کامل است. که تابلوهای زیبا با شکلها و رنگهای مختلف هنرنمایی می کند‘ اما زیر بنای زهریات (وردیات- روضیات) در عصر اول عباسی با آمدن شعرایی چون بحتریع ابن الرومی و ابن المعتز وغیره شکل یافت و در قرن چهارم که اوج شکوفایی آن می باشد. با آمدن شعرایی چون متنبی ‘ صنوبری ‘ سری رفاء ‘ کشاجم وغیره فنی مستقل ‘ زیر بنای کار متأخران در این زمینه گشت.
۱۸۵۶.

نگاهى به تاریخچه دانش صرف و نقد و بررسى کتاب شافیه اثر ابن حاجب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فعل قیاس صرف حرف ا سم

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب صرف
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
تعداد بازدید : ۳۴۳۲ تعداد دانلود : ۱۵۸۵
دانش تصریف که وظیفه تجزیهءکلمات را بر عهده دارد در ادبیات عرب سخت با اهمیت است چه بوسیلهء قالبهایى که توسط دانشمندان علم صرف ارائه شد زبان عربى گسترش لغوى یافت. در نیمه نخست سدهء3 ق ابو عثمان مازنى کتابى مستقل در صرف تألیف کرد پس از او جنبش تألیف در علم صرف همچنان ادامه یافت تا این که در سدهء7 ق ابن حاجب کتاب الشافیة فى التصریف را نوشت و بسیار مورد توجه قرارگرفت به گونه اى که سبب شد تألیفات گوناگونى در باره آن به رشته تحریر در آیدکه تقریبا محتواى اصلى همهء آنها یکى است. در میان همهء این تألیفات شرح رضى الدین استرآبادى از اهمیت ویژه اى برخوردار است. در این مقاله ضمن ارائهء تاریخچهء مختصرى از علم صرف و معرفى برخى آثارکه در این زمینه نگأشته شده، به بررسى کتاب شافیه و نقد و بررسى شرحهاى آن پرداخته شده است.
۱۸۵۷.

ثقلین در دیوان ابن هانى أندلسى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شیعه آیات قرآن اهل البیت مدیحه

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی شاعران و نویسندگان مذهبی و شیعی
تعداد بازدید : ۱۳۱۶ تعداد دانلود : ۸۵۹
ابن هانى همچون بسیارى از شاعران بزرگ ضمن حفظ اشعار و اخبار عرب، از آیات قرآن کریم تأثیر پذیرفته و در اشعار خود بدانها، استناد نموده و حقانیت اهل البیت (ع) و مظلومیت آنان را یادآور شده است. گفتنى است او شاعرى بود دربارى و مداح خلیفه هایى چون المعزلدین الله و بسان دیگر شاعران، مدیحه بیشترین قسمت دیوان او را به خود اختصاص داده است. او از زاویه اى به مدیحه نگریسته است که شاید دیدگاه شاعران دیگر به مدیحه بدین گونه نباشد. او با توصیف جنگها و مدح ممدوحان خود، در حقیقت، مناقب و فضایل اهل البیت (ع) را به گونه اى شیوا، زیبا و دلنشین با ابیاتى پرمغز وگوش نوأز و به دور از ابهام و تعقید براى مخاطبان خود در هر عصر و زمان به تصویرکشیده است. در این مقاله سعى شده است ضمن بیان شمه اى از زندگینامه شاعر، دیدگاه ادیبان در مورد وى، اغراض شعرى او، آیات به کار رفته در اشعار او و اعتقاد قلبیش به اهل البیت (ع) به تصویرکشیده شود.
۱۸۵۹.

نگاهى به زندگى و اشعار صلاح عبدالصبور با استفاده از آثارش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فقر اصلاح جامعه حزن و اندوه

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
تعداد بازدید : ۳۶۷۳ تعداد دانلود : ۱۴۰۲
(صلاح عبدالصبور""از شاعران نامدار مصر است. در این مقاله سعى شده است زندگى، اشعار و افکار اجتماعى وى به اختصار بررسى شود. در این نوشتار آثار او را مرجع قرار داد ه ا یم و براى هرکدام از دیدگاههاى شاعر شاهدى از شعر و آثارش ارائه شده است هر چند به برخى کتب منتقدان عرب نیز نظرداشته ایم.
۱۸۶۰.

رثا در شعر متنبى(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: رثا سیف الدوله آل حمدان فا تک جده یماک ترکى خوله

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
تعداد بازدید : ۱۴۹۴ تعداد دانلود : ۸۳۷
متنبى در رثا، موضع شخصى حکیم دارد و عقلش بر عاطفه اش مى چربد، نگاه او به مرگ، نگاه شخصى دردمند و اندیشمند است، در دردمندى بر مرگ نمى تازد بلکه بر روزگارى مى تازد که آزا گان را مى گیرد و بر حسودانى خشم مى گیرد که فضاى صاف زندگى را تیره و تار مى سازند. مرثیه هاى متنبى به حسب شخص فقید با هم اختلاف دارند، شاعرگاهى ناچار مى شودکسى را رثا گویدکه مصیبت او را غمگین نساخته است، بنابراین شعرش داراى عاطفه اى خشک و بى احساس است و لیکن گاهى حوادث سختى برایش پیش مى آیدکه او را ولو به مدتى کوتاه تسلیم عاطفه مى نماید. متنبى از یک سو به سبب داشتن روحیه اى قوى و از سوى دیگر به سبب کثرت حوادثى که در زندگى خود دیده است، شیوه نوحه سرایى را از یاد برده است، لذا مى کوشد ناتوانى خود را با آوردن حکمت هاى بلند، وصف صبر، ستایش از فقید و خاندانش بپوشاند وگاه در رثا کار را به مفاخرت و نکوهش دشمنان بکشاند. عصر متنبى، عصرى است که زن را تحقیر مى کنند و متنبى دوست ندارد ضعیف را رثاگوید لذا در رثاى زنان، آنان را به مرتبه مردى رساند. و بسا آنها را بر مردان برترى مى دهد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان