فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۹۶۱ تا ۱٬۹۸۰ مورد از کل ۵٬۵۶۴ مورد.
حوزههای تخصصی:
امام علی(ع) بر لزوم مرگ آگاهی و توجه به مرگ تأکید می ورزد و می کوشد تا انسان ها را از طریق شناخت درست حقیقت مرگ به شناخت خود و به تبع آن، به فهم معنای زندگی رهنمون سازد. به تعبیری، مرگ بخشی از زندگی انسان است و هرگونه فهم نادرست از آن، فهم انسان از خویشتن را تحت تأثیر قرار می دهد؛ در چنین حالتی فرد نمی تواند تلقی درستی از زندگی داشته باشد تا به معناداری یا بی معنایی آن پی ببرد. بنابراین یاد مرگ و توجه مستمر به آن و الهام از سیره و گفتار اهل ذکر، طریقی است که عمل به مقتضای آن انسان را قبل از مواجهه با مرگ، با مرگ و حیات جاوید پس از آن آشنا می سازد. این دریافت درست از مرگ به فهم معناداری زندگی می انجامد.
نقد حدیث و معیارهاى آن از دیدگاه استاد على اکبر غفارى
حوزههای تخصصی:
چکیده: على اکبر غفارى یکى از پیشگامان تصحیح و نشر آثار اسلامى در دوره معاصر است. او علاوه بر تصحیح اشتباهات ناسخان و کاتبان، به مشکلات متون حدیثى نیز توجّه کرده و به نقد سندى و متنى آنها نیز پرداخته است. در این مقاله، جایگاه نقد حدیث در دیدگاه وى به همراه معیارهاى آن مشخص گردیده و در نهایت او را حدیث پژوهى متن گرا دانسته است. به این معنا که وى در نقد احادیث به هر دو شیوه نقد متن و سند توجّه کرده است، با این تفاوت که ملاک و مبناى اعتبار آنها را متن دانسته و سند را شاهدى بر تقویت یا تضعیف آن قرار داده است.
نگاهی نو به حق و تکلیف از دریچه نهج البلاغه
حوزههای تخصصی:
بحث حقوق و تکالیف از مباحث بنیادی در همه مکاتب بوده و نوع دیدگاه در این خصوص موجب تفاوت و مرزبندی مکاتب گردیده است. با مطالعه نهج البلاغه معلوم می گردد که علی (ع) این موضوع را با یک تئوری منحصر به فرد نه تنها در زندگی فردی خود بلکه در فرایند حکومت 5 ساله خود و براساس قرآن کریم در نظر گرفته و اجرا کرد. بحث حق و تکلیف بعد از رنسانس و بر اساس انسان محوری ارائه شده در حالی که علی(ع) آن را با محوریت خداوند تبارک و تعالی مطرح نموده و آب نمک اساس به تنظیم روابط بین افراد و بین افراد و حکومت می پردازد. در این مقاله به طور مختصر و با نگاهی نو موضوع حق و تکلیف از دیدگاه علی(ع) مورد بررسی قرار می گیرد.
عدد المحاربین فی الطف لسید الشهداء
حوزههای تخصصی:
بررسی متنی و سندی روایت شَدِّ رِحال(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در فرهنگ اسلامی، سفر، به ویژه گونة عبادی و زیارتی آن، به عنوان بخشی مهم از زندگی دینی تلقی گردیده و سکونت و اقامت در یک مکان، به خصوص آنگاه که دین و دنیای انسان در خطر و تنگنا قرار گیرد، مطلوب قلمداد نشده است. علاوه بر حدود سی آیة قرآنی که به سیر و سفر در آفاق و انفس و سرزمین های مختلف و عبرت گیری و تجربه اندوزی سفارش می کنند، در جوامع حدیثی، روایات بسیاری، دربارة آداب، احکام و انواع سفر، آثار، نتایج و انواع سفر و سیرة پیشوایان رسیده است. در برابر این همه پافشاری و اهتمام، روایاتی نیز هرچند معدود، موجب بروز پرسش و شبهه در باب برخی سفرها گشته که مهم ترین آن ها، روایت شدّ رحال است که با چند تعبیر، و عمدتاً در منابع روایی اهل سنت نقل شده است. بنا به ظاهر حدیث «لا تُشَّدُّ الرِّحالُ اِلا اِلی ثَلاثَةِ مَساجِدَ»، بار سفر بستن تنها برای سه مسجد (مسجدالحرام، مسجدالنبی و مسجدالاقصی) مجاز است و برخی از آن، عدم فضیلت یا حتی عدم جواز سفر به مساجد و اماکن دیگر را برداشت کرده اند. در این مقاله، در جهت نقد این روایت و دلالت ادعا شده برای آن سعی شده، تا با بررسی احتمالات مختلف معنایی و بررسی صدور و سند آن، ضمن روشن شدن ضعف سندی ثابت شود که حتی با فرض صحت سند، تنها افضلیت و ارزش والاتر مساجد سه گانه نسبت به سایر مساجد به عنوان مقصد سفر، از آن برداشت می شود، نه حرمت یا کراهت و یا حتی عدم ثواب برای سایر سفرهای عبادی و زیارتی، و یا سایر سفرهایی که با نیت طلب دانش یا دیدار نیکان و یا گردشگری و سیر در طبیعت و جوامع صورت می گیرد.
اقتباس؛ گونه ای از تجلی قرآن در نیایش معصومان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم حدیث سال ۱۷ تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۶۴)
90 - 110
حوزههای تخصصی:
نیایش های معصومان فصلی فربه از فرهنگ زندگی ایشان است. از آنجا که پیوند اهل بیت 7 با قرآن جاودانه است، بی گمان، قرآن - بیش از هر منبعی- خاستگاه اندیشه ها و رفتارشان در هر بخش از سیره گفتاری و رفتاری، از جمله « دعا» است. دعا، میراثی گرانسنگ و ذخیره ای ارجمند از آموزهای بنیادین دینی است، که با بهره گیری از قرآن فراز آمده است و آینه وار، اندیشه های قرآنی آنان را بازتاب می دهد و با زبانی خاص که در آن مخاطب خداست، بسیاری از معارف قرآن را باز می گوید. اثبات این مدعا، نیازمند کاویدن گونه های این تجلی وانگیزهای این وام گیری است. مقاله پیش روی با مقدماتی چند، گونه ای از این تجلیات را در حد وسع بر می رسد تا خواننده محترم را با انگیزه ها و برکات این وام گیری تا حدودی آشنا سازد.
ملاک ارزیابی کارگزاران در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم حدیث سال ۱۷ بهار ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۶۳)
86 - 110
حوزههای تخصصی:
حاکمیت نیز چونان دیگر سازمان های مدیریتی با تعیین اهداف آغاز می شود. هر چند اهداف، نقطه پایانی حرکت است و مطلوب سازمان برای دست یابی، اما با در نظر گرفتن دورنمای آن و برنامه ریزی بر مبنای آن، سازماندهی امور شکل می گیرد و در گزینش، هدایت، کنترل و ارزیابی اعضای سازمان، ملاک عمل قرار می گیرد. راهنمایی و هدایت کارگزاران، با توجه به اهداف، شکل می گیرد و مدیریت سازمان برای کنترل امور واگذاری شده و دوری یا نزدیکی آن به نقشه مهندسی شده، نیازمند الگوی ارزیابی است تا همواره معیار حرکت را با طراحی از پیش تعیین شده بسنجد و از انحراف و سستی امور بکاهد. بارزترین مشخصه مدیریت علوی حقّ مداری، عدالت محوری و قانون گرایی است که با کردار صحیح در دست یابی به اهداف الهی عجین شده است. در اندیشه حکومتی آن حضرت هدف، وسیله را توجیه نمی کند؛ زیرا هدف آن گاه ارزشمند است که بر پایه پلکانی از حقایق بنا شده باشد. در غیر این صورت، قرآن سر نیزه کردن است در مقابل قرآن ناطق و فریفتن انسان های متحجری است که از قرآن جز بعد مادی و ظاهری آن، عایدی نداشته و جز با تفسیر به رأی به کلام الهی دست نیازیدند.
گزارشی از تحلیل مضامین ادعیه ماه رجب بر اساس مصباح المتهجد شیخ طوسی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم حدیث سال ۱۷ تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۶۴)
160 - 180
حوزههای تخصصی:
بخش عمده ای از میراث حدیثی شیعه را «ادعیه مأثوره» و زیارات تشکیل می دهند. از دوره های نخستین تدوین حدیث، این نکته مورد توجه محدّثان بوده و کتبی را به این موضوع اختصاص داده اند. از میان این کتب، مصباح المتهجد شیخ طوسی از اعتبار و اهمیّت بیشتری برخوردار است. در میان ادعیه مأثور، ادعیه ماه رجب از نظر کثرت و مضمون با چهارده دعا جلب توجه می کند. تحلیل مضامین ادعیه ماه رجب بر اساس مصباح، محور این پژوهش است. با به کارگیری روش تحلیلی، مؤلفه های دعا در هفت محورِ درخواست های فردی و گروهی، زمان، نام پیامبران، مفاهیم پرتکرار، درود، ادبیات و آیات تحلیل می شود. مفاهیم اعتقادی پرتکرارترین مفهوم بوده و تمامی دعاها مزّین به صلوات و دارای صنایع بلاغی فراوان هستند . اکثر مفاهیم دعاها برگرفته از آیات است.
نقش واسطه هاى فرهنگى در حفظ و انتقال میراث مکتوب شیعه
حوزههای تخصصی:
چکیده: مقاله حاضر درصدد بیان نقش واسطه هاى فرهنگى در حفظ و نشر میراث شیعه در فاصله زمانى پیش از تدوین کتب اربعه است. واسطه هاى فرهنگى یعنى کسانى که با انجام سفرهاى علمى، میراث و معالم شیعى را به نقاط مختلف برده و نشر دادند و یا با استفاده از میراث شهرهاى حدیثى به نشر آن در مناطق خود پرداختند. اگر سفرهاى علمى برخى از بزرگان راویان احادیث اهل بیت : نبود، امروز بخش زیادى از تراث مکتوب شیعه از بین رفته بود. در اکثر روایات کتب اربعه نام این واسطه هاى فرهنگى در سلسله سند به چشم مى خورد که اهمیّت این سفرها را مى رساند. برخى از کتابهاى اصحاب ائمّه و روایات آنان فقط از طریق همین سفرها به ما رسیده است. با شناخت این سفرها سرگذشت تراث اصحاب به خوبى روشن مى شود.
کاوشى در دعاى ام داوود
حوزههای تخصصی:
ادعیه مأثور از گنجینه هاى معنوى و میراث فرهنگى شیعه است که در بنیانهاى اعتقادى و زیرساختهاى فرهنگى اندیشه شیعى و در تقویت ارکان ایمانى و تحکیم پایه هاى معرفتى انسان نقش شایسته و مؤثّر دارد. یکى از این دعاها، دعاى استفتاح معروف به ام داوود است که به خواندن این دعا، به همراه اعمال ویژه آن در نیمه ماه رجب توصیه شده است. این دعا را بزرگانى چون شیخ طوسى، ابن طاووس و علامه مجلسى از نظر تأثیر براى رسیدن به حاجت و رفع گرفتارى و برطرف شدن ظلم و ستم، معتبر دانسته اند.
در این نوشتار که تحقیقى پیرامون دعاى شریفه است، تلاش بر این بوده که پس از آشنایى اجمالى با دعاى ام داوود، صحت صدور آن از معصوم به یکى از سه شیوه ارزش منابع و صحت سند و قابلیت انطباق بر قرآن و سنّت و عقل سنجیده شود.
گونه ها و روشهاى تفسیرى امام باقر (ع) در مصادر روایى فریقین
حوزههای تخصصی:
روش شناسى تفسیر امام باقر (ع) وقتى ضرورت و اهمیت دارد که بدانیم عصر این بزرگوار دوران فرازها و فرودهاى فرقه هاى مذهبى و غیر مذهبى است. تلاشهاى فکرى و فرهنگى معتزله، مرجئه، اهل قیاس، غلات، همراه خوارج و اهل کتاب، از ویژگیهاى عصر امام باقر (ع) است که به کارگیرى روشهاى مختلف تفسیر قرآن از سوى امام گویاى حضور فرهنگى و فکرى فرقه هاى مذکور است.
مقاله حاضر با روش توصیفى ـ اسنادى، با تتبّع در روایات تفسیرى این امام همام در مصادر روایى فریقین ـ به ویژه اهل سنّت ـ به دنبال شناخت روش ایشان در تفسیر قرآن است و بیان مى دارد که امام، زمانى قرآن را به نطق درآورده، از آن براى تفسیر کلام الهى استفاده نموده اند و گاهى در حوزه معناشناسى به تبیین واژگان آیات الهى پرداخته اند، جرى و تطبیق، استفاده از عقل و برهان، بهره گیرى از اسباب نزول و ... از دیگر روشهاى تفسیرى امام است که مطرح مى شود.
اعتبارسنجى روایات تفسیرى با تأکید بر دیدگاه آیت الله معرفت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در این نوشتار، شیوة حدیثى به عنوان یکى از شیوه هاى تحقیق در مطالعات قرآنى مورد توجه واقع شده و اعتبار روایات تفسیر مورد بررسى قرار گرفته است؛ نخست به سه شیوة فرعى در بررسى حدیثى یعنى تحقیق سندى، تحقیق محتوایى و بررسى جهت صدور، اشاره و در پی آن با طرح دیدگاه هاى مفسّران و صاحب نظرانی همچون علامه طباطبایى و آیت الله معرفت، نظر آیت الله معرفت که تحقیق محتوایى در احادیث تفسیری را مقدم بر تحقیق سندى و صدورى می داند، مورد قبول واقع شده است. چنین می نماید که از نظر مرحوم معرفت، روایات پیامبر بر اساس آیة 44 سورة نحل و روایات اهل بیت بر اساس حدیث ثقلین در تفسیر دارای حجیت است و اعتبار روایات صحابه و تابعین در معانى لغوى و شأن نزول و نقل روایات پیامبر با شرایطى پذیرفتنی است؛ وی، روایات تفسیرى پس از تقسیم بندی به روایات خبر واحد، متواتر و احادیث محفوف به قراین، نوع دوم و سوم را دارای اعتبار می داند و در مورد روایات آحاد صحیح و موثق دیدگاه هاى مفسّران و صاحب نظران را ذکر مىکند، و در نهایت آن را نوعى علم عادى به شمار مى آورد که در تفسیر معتبر است، اما روایات آحاد غیرموثق در تفسیر را معتبر نمی داند مگر آنکه این قبیل روایات با قرینه همراه شود.
خاستگاه فتنه و راه های مقابله با آن«از منظر نهج البلاغه
حوزههای تخصصی:
یکی از سنت های قطعی و همیشگی الهی، سنت امتحان و ابتلا در جلوة امتزاج حق و باطل یا همان «فتنه» می باشد. فتنه از قتل، اکبر و اشدّ است؛ لذا مبارزه با آن هم، بسی سخت تر و بایسته تر و در عین حال مفیدتر از مبارزه با قتل است. امروزه برجسته ترین مصداق فتنه، ترویج اندیشه های انحرافی دینی و مفاسد اخلاقی و اجتماعی است.
امام علی (ع) در عمر پربرکت خود، به ویژه پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) فتنه های فراوانی را شاهد بود و همین امر، باعث شد برای هشدار به مردمان زمان خود و آیندگان، در مناسبت های مختلف از فتنه سخن بگوید. این مقاله به بررسی مسألة فتنه از منظر حضرت علی علیه السلام پرداخته است تا با بهره گیری از رهنمودهای آن حضرت، درباره ماهیت فتنه و راه های مقابله با آن، انواع فتنه ها را به موقع شناخته و با حرکت سنجیده و آگاهانه در پرتو پیروی از خط ولایت، با استقامت و جهت گیری صحیح، از اهداف انقلاب اسلامی صیانت کنیم.
نقش آشنایى با تاریخ در ارزیابى حدیث
حوزههای تخصصی:
آشنایى با طبقات راویان و آگاهى از عصر و زمانى که ایشان در آن مى زیسته اند و به طور کلى، وقوف بر هرگونه قراین و شواهد تاریخى مرتبط به آنان، تاثیر بسزایى در ارزیابى احادیث و چگونگى نقد و بررسى آنها دارد و مى توان بدین وسیله، به آگاهى از وجود ارسال و تدلیس در اسناد آنها و نیز تمییز راویان مورد وثوق از غیر آنان و همچنین فواید دیگر نایل آمد.
نقدی بر انتساب لقب و کنیه ای ناسازوار به امام عصر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم حدیث سال ۱۷ بهار ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۶۳)
66 - 85
حوزههای تخصصی:
استفاده از القاب، کنیه ها یا اوصاف غیر مشهور امامان معصوم از شیوه های رایجی بوده که راویان شیعه بیشتر به دلیل شرایط تقیه از آن بهره برده اند. از این رو، برخی از رجالیان، درایه نویسان و یا شارحان روایات، بخشی از اهتمام خود را صرف تعیین معصوم مورد نظر در این گونه موارد نموده اند. در این بین، بروز عواملی همچون تصحیف و تحریف اسناد یا متون روایی، عدم دقت کافی در طبقه راویان سند و قراین موجود در متن، عدم بررسی تعابیر مشابه و نیز اکتفا به گزارش پیشینیان یا شهرت غیر مستند از جمله عواملی است که تعیین مصداق برخی از این القاب و اوصاف را گاه با مشکلات جدی مواجه ساخته است. از جمله این نمونه ها انتساب لقب «علیل» در برخی از کتب درایه به امام عصر است. همچنین انتساب بی اساس برخی از کنیه ها، مانند «ابو صالح» به آن حضرت، پدیده هایی هستند که در این پژوهه کوشیده ایم تا منشأ و زمینه های بروز آن را روشن سازیم.
روش شناسی آرای حدیثی علامه عسکری در بوته سنجش با تأکید بر معالم المدرستین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم حدیث سال ۱۷ بهار ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۶۳)
165 - 186
حوزههای تخصصی:
علامه عسکری از جمله حدیث پژوهان شیعی معاصر، دارای دیدگاه ها و آرای خاص در تحلیل و ارزیابی میراث حدیثی فریقین بود. کتاب معالم المدرستین، نمونه مناسبی برای انعکاس آرا و دیدگاه های حدیثی ایشان است. وی در این کتاب با رویکردی تحلیلی انتقادی روایات فراوانی از منابع فریقین را مورد ارزیابی قرار داده و دیدگاه های نوینی در باره آنها ارائه کرده است. این مقاله می کوشد تا با تکیه بر کتاب یاد شده، مبانی و روش های حدیث پژوهی علامه عسکری را کشف و به تحلیل و بررسی اندیشه های حدیثی وی بپردازد.
دنیا در مکتب موعظه ای امام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
دنیا از موضوعاتی است که در متون اسلامی، به ویژه در نهج البلاغه، فراوان به آن توجّه شده و با تعابیری دقیـق و تأثیرگذار و تمثیـلات و استعـاراتی بلـیغ ازآن سخن رفته است. این موضوع از آن جهت حـائز اهمیت است که با شناختی صحیح و اصولی از دنیا و حسن و قبح رویکرد به آن می توان سبک زندگی را اصلاح کرد و در بهبود وضع جامعه نیز مفید و مؤثر بود. اصولاً امام علی(ع) از دو بعد کاملاً متفاوت به دنیا می نگردکه هر یک را اوصافی درخور تأمل است و به نوع نگرش انسان به جهـان طبیعت بستگی دارد. در این ارتباط است که تابع گرایی و متبوع گرایی معنی پیدا می کند و سپس مدح و قـدح دنیا شکل می گیرد. البته نکتة اصلی در تفسیـر امام از دنیـا جز این نیست که جهـان برای انسان است نه انسان برای جهـان، بدون آنکه ذرّه ای از ارزش جهـان کاهش گیرد. هـدف، ارج نهادن به ارزش های انسان است نه بی اعتبارکردن ارزش های جهان.
در این مقاله سعی شده است دنیا در فرهنگ حیات بخش علوی مورد بحث و بررسی قرارگیرد و در این راستا، از مسائلی چون رابطة انسان و جهـان، مـدح و ذمّ دنیا، مفهوم علاقه به دنیا، و تضاد دنیا و آخرت سخن به میان آید.