درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۷۲۱ تا ۱٬۷۴۰ مورد از کل ۱۳٬۷۷۵ مورد.
۱۷۲۱.

استراتژی زبانی قرآن کریم در اقناع مخاطب (مطالعه موردی اسلوب مقابله)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 103 - 120

کلیدواژه‌ها: قرآن استراتژی زبانی اقناع مقابله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۸ تعداد دانلود : ۳۱۴
یکی از اهداف مهم قرآن کریم، نفوذ در انسان ها به منظور شکل دادن به رفتارها و نیل به مقاصد خاص است که این مهم در سایه روش هایی همچون اقناع انجام می شود. اقناع، فرایندی است برای مجاب ساختن مخاطبان نسبت به پذیرش موضوع و خواسته ای که به واسطه مهارت های کلامی و غیر کلامی حاصل می شود. در این پژوهش، کوشش شده است با روش توصیفی تحلیلی، استراتژی زبانی قرآن کریم در اقناع مخاطب به واسطه اسلوب بدیعی مقابله، مطالعه و چگونگی اثرگذاری آن تبیین شود. با احصای صورت گرفته در کل قرآن کریم، 121 نمونه آرایه مقابله به دست آمد؛ تمامی این نمونه ها با دو محور اساسی ایمان و کفر در ارتباط بوده اند و بحث اقناعی آن شایان توجه است که ازطریق خطاب وجدان صورت می گیرد. همچنین، نتایج بحث پیش رو حاکی از آن است که اسلوب مقابله، نقشی بنیادین در تصویرآفرینی و تولید موسیقی ازطریق سازه توازن و تکرار در متن دارد که این موارد نیز دارای کارکرد اقناعی اند و با نیکوسازی کلام، فحوای آن را با تأثیرگذاری بیشتر به مخاطب ابلاغ می کنند و به فرایند اقناع جامه عمل می پوشانند.
۱۷۲۲.

نقد ترجمه سوره واقعه(مطالعه موردی ترجمه ابوالفضل بهرام پور)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 55 - 77

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ابوالفضل بهرام پور سوره واقعه اغراض بلاغی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۲۵۶
قرآن کریم به زبان های گوناگون ترجمه شده است و درجه توانایی مترجمین آن در درک قرآن، تفهیم آن به زبان مقصد یا هر دوی آن ها و همچنین آشنایی با دانش زبانشناسی و ترجمه شناسی متفاوت بوده است. ابوالفضل بهرام پور یکی از این مترجمینی است که در ترجمه خویش توانایی بالایی در تفهیم و ترجمه متن قرآن کریم داشته است. البته ایشان نقاط ضعفی نیز داشته اند که مقاله حاضر بعد از بیان ویژگی های کلی سوره واقعه، ترجمه ابوالفضل بهرام پور را در اغراض مختلف بلاغی بررسی می کند؛ ابتدا به ویژگی بلاغی مانند تشبیه، استعاره، کنایه، تأکید، التفات و... در آیات سوره واقعه و سپس به مقایسه کردن آن اغراض بلاغی با ترجمه بهرام پور می پردازد. برخی از قصور ترجمه ها به سبب ساختار دقیق و پیچیده زبان قرآنی است که باعث شده مترجمان یک ترجمه را بر دیگری ترجیح دهند امّا برخی لغزش ها نیز به سبب غفلت در ساختار واژه و یا اسلوب صرفی، نحوی و بلاغی آن است؛ برخی نیز به ترجمه تفسیری دست زدند و بدون جدا کردن از اصل کلام از حواشی تفسیری به تفضیل و شرح پرداخته اند.
۱۷۲۳.

معناشناسی واژه «إحصان» در قرآن با تکیه بر روابط هم نشینی و جانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال پنجم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹) 314 - 331

کلیدواژه‌ها: احصان معناشناسی جانشینی همنشینی قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۲۴۲
دانش معناشناسی یکی از ابزار معتنابه برای فهم معنای واژگان بر اساس نظام معنایی و چینش منسجم الفاظ قرآن است. از جمله واژگان برجسته در حوزه احکام دین، «إحصان» است که به دلیل کارکردهای مختلف در مباحث فقهی، به ویژه مبنا بودن تحقق آن در «رجم»، فهم معنای آن در بافت قرآنی قابل تأمل خواهد بود. بدین منظور در مقاله حاضر، ابتدا تمامی مشتقات واژه مذکور از ریشه «حصن» در آیات قرآن احصا شد که پنج بار در قالب فعلی ذکر شده اند-أُحْصِنَّ، أَحْصَنَت(2بار)، تُحْصِنُونَ و لِتُحْصِنَکُمْ - که غالبا در باب افعال است و 13 بار نیز در قالب اسمی به کار رفته که اکثر آن ناظر به جنس مؤنث- الْمُحْصَناتِ(4بار)، الْمُحْصَناتُ(3بار)، مُحْصَناتٍ، تَحَصُّناً – است. سپس بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و معناشناسی به تبیین رابطه مشتقات واژه «احصان» با واژگان همنشین(شامل «نکح»، «مومن»، «فرج»، «قری»، «لبس»، «حلل»، «رمی» و «منع»)، جانشین(شامل «عفف» و «حفظ») و دارای تقابل معنایی(«أیم»، «فتی»، «فاحشه»، «مسافحه»، «بغی») با آن در قرآن پرداخته شد. بر اساس نتایج پژوهش، «احصان» فارغ از شرایط حداقلی آن در فقه(ازدواج و اسلام) و حداکثری آن در اخلاق(تقوا و عفت ورزی) حالتی در انسان ایجاد می کند که به صورت خودمراقبتی از هرگونه عبور از حریم های الهی به ویژه در زمینه مسائل جنسی پرهیز نماید و مانند یک زره، مانع از رسیدن آسیب های ناشی از انحرافات و به تبع آن، تهمت های مرتبط با آن به انسان گردد.
۱۷۲۴.

سلامت معنوی در پرستاران ایرانی: یک مطالعه متاآنالیز

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 35-50

کلیدواژه‌ها: سلامت معنوی پرستاران متاآنالیز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷ تعداد دانلود : ۲۶۳
مقدمه و هدف: سلامت معنوی یکی از ابعاد مهم سلامت در انسان و رویکردی مهم در ارتقای سلامت عمومی محسوب می شود. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان سلامت معنوی در پرستاران ایرانی انجام شد. روش بررسی: این پژوهش به روش متاآنالیز انجام شد. تمامی مطالعات مرتبط سلامت معنوی در پرستاران در پایگاه های اطلاعاتی «PubMed»، «Web of Science»، «Scopus»، «Magiran» و «SID» و موتور جستجوی «Google scholar» پایان تیر 1400 با کلیدواژه های مناسب جستجو شد. در این مطالعه، ناهمگونی مطالعات با استفاده از شاخص 2 I و احتمال سوگیری در انتشار توسط آزمون Egger و مدل متارگرسیون برای ارزیابی متغیرهای مظنون به ناهمگونی در سطح معناداری 05/0 بررسی شد. تعداد 16مقاله با استفاده از نرم افزار Comprehensive Meta-Analysis مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: بر مبنای مدل تصادفی، میزان سلامت معنوی در پرستاران ایرانی برابر با 81/2 ± 53/82 (04/88-02/77 : حدود اطمینان 95%) بدست آمد. میانگین و انحراف معیار سلامت مذهبی و وجودی به ترتیب 30/7±60/37 و 75/7±38/37 بود. بین حجم نمونه، سال انجام، میانگین سنی و میزان سلامت معنوی رابطه معناداری وجود داشت (05/0>P). نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش، میزان سلامت معنوی در حد مطلوب بود. بنابراین، با توجه به پایبندی کشور به ارزش های اخلاقی دستیابی به چنین نتیجه ای دور از انتظار نیست.
۱۷۲۵.

کاربرد علم مناسبت در تفسیر سوره های سوگند دار قران کریم

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 190 - 171

کلیدواژه‌ها: مناسبت سوگند جواب سوگند تفسیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۲۳۳
یکی از مواضعی که در تفسیر قران کریم مورد اختلاف شدیدی واقع شده و دیدگاه های مختلف و گاه متعارضی در آن مطرح شده است ،آیاتی است که در آنها به برخی پدیده های زمینی و آسمانی سوگند یاد شده است ،که لازم است برای رفع ابهام از آنها قاعده و روشی اصولی پیشنهاد شود و بر اساس آن ها به تعیین یا ترجیح برخی احتمالات پرداخته شود.بر این اساس لزوم وجود تناسب بین قسم و جواب آن و یافتن یک محور مشترک بین مجموعه قسم ها (در سوره هایی که دارای چندین قسم متوالی هستند)می تواند بسیار به فهم صحیح این آیات کمک کند.همچنین دقت در هدف کلی سوره و لزوم هماهنگی قسمها و جواب آنها با این هدف کلی می تواند ما را در این راه یاری دهد. این مقاله با روش تحلیلی –انتقادی قاعده پیشنهادی خود را در نه سوره از سوره های سوگند دار قران کریم به مرحله اجرا در آورده است.
۱۷۲۶.

عوامل و موانع تعمیق باورهای دینی در فرهنگ عمومی جامعه (مطالعه موردی: رویکرد شهید مطهری به دین، با تکیه بر آیات قرآن کریم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال اول تابستان ۱۴۰۰شماره ۴ 98 - 119

کلیدواژه‌ها: قرآن دین جامعه شهید مطهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۳۵۷
ایمان و باورهای دینی برگرفته از کتاب های آسمانی همواره می تواند الگوی مناسبی برای سعادت مندی بشر در طول تاریخ باشد. چنان چه تاریخ نشان داده است که هر موقع سطح ایمان و باور های دینی مردم یک جامعه افزایش یافته، اصلاحات اجتماعی و بحران ها بهتر مدیریت شده و آرامش در جامعه گسترش یافته است و هر موقع این سطح در بین جامعه کاهش یافته، معضلات اجتماعی و به تبع آن آسیب های اجتماعی افزایش یافته است. به همن دلیل است که در تاریخ معاصر به خصوص در دهه 20 تا 50 هجری جریان های مختلف علمی سیاسی سعی در تعریفی از دین و فرهنگ دین داری بودند که بتوانند جامعه را با خود همراه نمایند. در این بین اندیشمندانی همچون شهید مطهری با استفاده از علوم روز و با تبیینی قرآنی سعی در بیان معارف اسلامی داشت که هم از یک سو برای افکار معاند سدی ایجاد کند و هم از سوئی برای جویندگان حقیقی معارف اسلامی، مطالبی ارزشمند ارائه نماید. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی-کتابخانه ای در پی تبیین عوامل و موانع تعمیق ایمان و باورهادی دینی در فرهنگ عمومی جامعه از دیدگاه شهید مطهری با تکیه بر آیات قرآن کریم هستیم که نتایجی همچون لزوم جهان بینی توحیدی، آموزش بر مبنای فطرت الهی را جزو عوامل و نحله های فکری، تقیه، محبت افراطی به اولیاء الهی و .. را از موانع دست یابی به این مهم در می یابیم.
۱۷۲۷.

بررسی و نقد دلایل ابن سینا درباره مادی انگاری تجربه های ادراکی جزئی؛ با تأکید بر مسئله «شکاف تبیینی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۶ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۶) 59 - 72

کلیدواژه‌ها: ادراک جزئی نفس بدن شکاف تبیینی رابطه نفس و بدن ابن سینا ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۲۴۷
با تشکیک در مادی بودن ادراکات، براساس مسئله شکاف تبیینی، مبنایی عقلانی برای نقد ادله ابن سینا درباره امتناع تج ردِ ادراکات جزئی و اثبات امکان بلکه ضرورت تجرد انواع ادراک، فراهم می آید. تلقی مادی انگارانه در مورد ادراک اعم از حسی و خیالی از جمله دیدگاههای ابن سینا در هستی شناسی ادراک است. او با بیان ادله یی بر امتناع تجرد تجربه های جزئی ادراکی، تنها حالت ممکن در مورد این تجربه ها را مادی بودن آنها میداند. از سوی دیگر، فرض جهان ممکنی که در آن بتوان حالتی متافیزیکی (مانند درد ) را بدون وجود فرآیند عصبی تصور کرد، تمایز میان حالت ذهنی و فرآیند عصبی را ممکن میسازد. این شکاف تبیینی میان حالت ذهنی و فرآیند عصبی، با نفی اینهمانی میان این دو پدیده، امکان تجرد و غیرمادی بودن ادراک را فراهم می آورد. با عنایت به تمایز میان دو حیث فیزیکی و متافیزیکی و ضرورت تجرد ادراک بدلیل براهین متعدد فلسفی، مادی انگاری ادراک جزئی محل مناقشه بوده و دیدگاه ملاصدرا مبنی بر تجرد ادراک حسی و خیالی (همانند ادراک عقلی)، تبیین جامعتری از ادراک و نفس ارائه میدهد. محور اصلی این مقاله، بررسی چیستی و هستی شناسی ادراکات جزئی است که خود این بحث ذیل مسئله» کلان رابطه» نفس و بدن در فرآیند ادراک قرار میگیرد.
۱۷۲۸.

بررسی دیدگاه قرآن و روانشناسی نسبت به موفقیت بر اساس نظریه ی زمینه ای

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 7-34

کلیدواژه‌ها: موفقیت قرآن روانشناسی الگوی پارادایمی نظریه ی زمینه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۴۰۱
در پژوهش حاضر به منظور دستیابی به وجوه تشابه و تمایز دیدگاه قرآن و روانشناسی به «موفقیت» و شرایط، تعامل ها و پیامدهای آن، رویکرد کیفی و روش نظریه ی زمینه ای به کار گرفته شد. با اعمال سه نوع کدگذاری باز، محوری و انتخابی درباره داده های قرآن و روانشناسی، الگوهای پارادایمی تدوین و با توجه به آن ها تعریف موفقیت ارائه شد. در الگوی قرآن «فلاح» به عنوان مقوله اصلی و «فطرت خداجو»، «لطف الهی»، «باور به آخرت» به عنوان شرایط علّی؛ «آزادی» و «ورود به صراط مستقیم» به عنوان شرایط زمینه ای؛ «روابط مثبت» و «قدرت درونی» به عنوان مقوله های واسطه ای و «خودسازی»، «عبودیت»، «دینداری»، «ولایتمداری» و «سرعت و سبقت» به عنوان راهبرد مطرح شدند. در الگوی روانشناسی «شکوفایی» به عنوان مقوله اصلی انتخاب و «خودشناسی» و «غایت گرایی» به عنوان شرایط علّی؛ «آزادی»، «محیط مناسب» و «انگیزش» به عنوان شرایط زمینه ای؛ «هیجان ها و عواطف مثبت»، «روابط مثبت» و «ویژگی های شخصیتی» به عنوان مقوله های واسطه ای و «خودکفایی و خودمدیریتی»، «کار و تلاش»، «تفکر و سبک تبیین مناسب» و «تأخیر کامروایی لذت جویی» به عنوان راهبرد مطرح شدند. یافته ها نشان داد هر دو دیدگاه موفقیت را رشد و تحقق انسان می دانند که در دیدگاه قرآن باعث فلاح و ورود به حیات طیبه شده و منتهی به قرب و فوز الهی می گردد اما در دیدگاه روانشناسی به منظور نیل به شکوفایی، تعالی و بهزیستی صورت می پذیرد. قرآن، الگوی پارادایمی موفقیت را حول محور «خداوند» ترسیم می کند درحالیکه در الگوی روانشناسی، «انسان» محور اصلی است.
۱۷۲۹.

Critique of the Fallibility of the Prophet (PBUH) in the Holy Qur’an

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۱, Issue ۲, October ۲۰۲۱ 61 - 71

کلیدواژه‌ها: theology Islamic Beliefs prophecy Infallibility from Sin Infallibility from Disbelief interpretation Verses of the Holy Quran the Messenger of God

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۲۱۰
Muslims are consensus on the principles of Islamic beliefs (‘usūl), though wide differences have appeared among them on the secondary beliefs (furūāt), including the infallibility (‘isma) of the prophets, especially the holy Prophet of Islam (PBUH). Some believe in the fallibility of the prophets and hence the holy Prophet of Islam, referring to some verses of the Holy Qur’an. They argue that although the prophet’s infallibility can be proved by rational reasons, rather than the words from God Almighty, as he himself took them from Him, if there are verses indicating the fallibility, then such infallibility shall be criticized and refuted through such verses. In this article, based on the analytical-citation method, different opinions on the holy Prophet’s (PBUH) immune from sin and their evidences are mentioned. In addition, the verses argued by the critics of the infallibility of the Prophet are mentioned. An investigation of the interpretations of these verses show that they not only do not indicate to this claim, but also prove the infallibility of the Holy Prophet (PBUH) at the highest level.
۱۷۳۰.

ارزیابی آرای مفسران قرآن از دو وصف «ظَلُوم» و «جَهُول» در پایانه آیه امانت با تاکید بر سیاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 80 - 90

کلیدواژه‌ها: امانت حمل انسان ظلوم جهول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۴۳۴
از ویژگی هایی که قرآن برای انسان برشمرده دو ویژگی «ظَلُوم» و «جَهُول» در پایانه آیه امانت تأمل برانگیز است. نگاه خداوند به انسان در ابتدای همین آیه با تصریح به این دو ویژگی به ظاهر تناقض نمون است؛ زیرا این دو وصف پس از بیان عرض امانت و پذیرش آن از جانب انسان که بر عظمت و بزرگی وی دلالت دارد، واقع گردیده است. این تناقض نمایی آشکار در ظاهر آیه باعث گردیده تا مفسران قرآن در مواجهه با آن دو نگرش گوناگون در دو طیف مدح و ذم ارائه نمایند. این پژوهش پس از بازخوانی آرای مفسران قرآن و تحلیل محتوای اندیشه های تفسیری ایشان با تاکید بر قرائن درون متنی و سیاق آیات، باورمند گردیده که این دو ویژگی از جمله صفات انسانی است که آدمی در این آیه از قرآن کریم بدان ستوده شده. نتیجه آنکه تناقض ظاهری موجود در آیه امانت در پرتو شناخت این قرائن و تاکید بر سیاق قابل رفع است.
۱۷۳۱.

بررسی و نقد روایات داستان آدم(ع) با درونمایه اسرائیلیات در رویکرد تفسیری منهج الصادقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ 211 - 238

کلیدواژه‌ها: منهج الصادقین مفسران شیعی نقد سندی تحلیل دلالی اسرائیلیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱ تعداد دانلود : ۲۰۴
با آغاز عصر تدوین تفسیر، اسرائیلیات فراوانی که وارد حوزه فرهنگ اسلامی شده بود به تفاسیر راه یافت که تفاسیر شیعه نیز از این پدیده پیراسته نبودند. پرسمان نخست در این جستار آن است که شیوه رویارویی مفسران شیعی و ریشه های آن چه بوده است. می توان گفت رویکرد مفسران شیعی به روایات اسرائیلی، یکسان نبوده است. ریشه های پیدایش رویکرد تفسیری پذیرش روایاتی از این دست، می تواند: یکی، پرهیز از بررسی سندی روایات و دیگری پرهیز از تحلیل دلالی و عرضه آن ها بر دلایل قطعی نقلی و عقلی باشد. پژوهش حاضر مطالعه ای کتابخانه ای است که با رویکرد کیفی و با استفاده از روش های تحلیل سندی و متنی این موضوع را بر پایه قرآن و احادیث بررسی نموده است. تفسیر شیعی «منهج الصادقین فی إلزام المخالفین» توسط ملا فتح الله کاشانی به رشته نگارش در آمده و به باور برخی محققان، بعد از تفسیر ابوالفتوح رازی ، بهترین و جامع ترین تفسیر فارسی تألیف شده تا آن زمان است. در تفسیر مذکور، روایات اسرائیلی به چشم می خوردکه بر رسیده می شود.
۱۷۳۲.

اعتبار رشد برای پایان حضانت و شناسایی شاخصه رشد در نظام حقوقی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 162 - 137

کلیدواژه‌ها: حضانت بلوغ رشد مالی رشد غیرمالی رشد خاص

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۹ تعداد دانلود : ۲۶۵
یکی از سازوکارهای حمایتی از فرزندان در نظام حقوقی ایران حضانت است. این تکلیف از ابتدای تولد بر دوش والدین است، اما در خصوص پایان و موعد آن ابهاماتی وجود دارد. علت این ابهام عدم صراحت قانونگذار در این خصوص است. باتوجه به اینکه موضوع حضانت «کودک» است، حقوق دانان پایان کودکی (یعنی بلوغ) را برابر با پایان حضانت می دانند، اما ازآنجاکه شناسایی خود مفهوم «کودک» محل اختلاف است، لذا این استدلال راه گشا نخواهد بود. طبق نظر مشهور فقهای امامیه، رسیدن توأمان به سن «بلوغ و رشد» به معنای پایان حضانت است. اما به دلیل مشخص نبودن مفهوم رشد، این نظر نیز موجب ابهام است. مقاله حاضر به شیوه تحلیلی توصیفی و با مراجعه به اسناد کتابخانه-ای در پی آن است که این اختلاف ها را شناسایی و معیار مشخصی را برای پایان تکلیف حضانت مطرح کند. با عنایت به نظر مشهور فقها در خصوص شرط دانستن «بلوغ و رشد» برای پایان حضانت، بررسی مفاهیم مختلف رشد (اعم از مالی و غیرمالی)، توجه به مصالح فرزندان در جامعه کنونی و عرفی بودن شناسایی رشد، می توان به این نتیجه رسید که سن پایان حضانت تا زمانی قابل توسعه است که متخصصان و کارشناسان فرزندان را برای ادامه زندگی مستقل رشید تشخیص دهند. پژوهش های موجود در این زمینه بسیار اندک و تنها ناظر به طرح بحث کلی سن حضانت است، اما این مقاله با بیان فروض مختلف رشد و توجه ویژه به منابع فقهی، راهکار اصلی را ارائه می کند.
۱۷۳۳.

مطالعه تحلیلی انتقادی نظریه مشهور فقها در کیفیت غسل ترتیبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 201 - 181

کلیدواژه‌ها: غسل ترتیبی طهارت اصاله اطلاق اصل برائت فقه عبادات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۹ تعداد دانلود : ۲۹۴
در فقه عبادات، احکام طهارات ثلاث به دلیل ابتلاء عمومی مکلفین و نقش آن در حکم وضعی سایر عبادات همچون نماز و روزه و حج اهمیت ویژه ای دارد و فقها در کتب خویش به بحث از آن پرداخته اند. در این میان احکام باب غسل حساسیت بیشتری دارد زیرا به دلیل وجود حدث اکبر، خلل در غسل مانع از صحت وضو (رافع حدث اصغر) نیز می باشد. پژوهش حاضر به دنبال این پرسش است که براساس ادله فقهی معتبر، کیفیت انجام غسل ترتیبی از لحاظ ترتیب شستن اعضاء بدن چگونه است؟ و آیا فتوای مشهور در این باب با مفاد ادله سازگارتر است یا فتوای غیرمشهور؟ روش پژوهش، تحلیلی انتقادی است. پس از طرح فتوای مشهور و غیرمشهور درباره شرط ترتیب شستن اعضاء بدن در غسل، به بررسی ادله فقهی و مفاد آنها پرداخته می شود. طبق فتوای مشهور فقها لازم است غسل ترتیبی در سه مرحله انجام شود. بایستی ابتدا تمام سر، سپس سمت راست بدن بطور کامل و سپس سمت چپ بدن بطور کامل شسته شود و خلل به این ترتیب مخلّ صحت غسل می باشد. ادله ایشان اجماع منقول، شهرت فتوایی، دو روایت و اصل احتیاط می باشد. بر اساس مباحث ارائه شده، این ادله از جهات مختلف قابل نقد می باشد. براساس اطلاق در مقام بیان چندین روایت و خدشه در استناد به روایات اجماع و شهرت و اصل برائت در مقام شرطیت امر زائد، فتوای غیر مشهور یعنی عدم لزوم تفکیک بین شستن سمت راست و سمت چپ بدن قوی تر می باشد.
۱۷۳۴.

نقش توالی گفتمان نماهای واژگانی در انسجام متنی ترجمه های تفسیری فارسی و انگلیسی(سوره بقره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 139 - 170

کلیدواژه‌ها: سوره بقره ترجمه تفسیری گفتمان نماها توالی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۲۰۴
مطالعه حاضر نوعی بررسی و کنکاش تقابلی از منظر زبان شناسی متن بنیاد است که با تکیه بر حفظ انسجام و معرفی گفتمان نماهای واژگانی در سوره بقره اختصاص دارد. از این رو، کل سوره بقره با سه ترجمه تفسیری فارسی و انگلیسی بر اساس رویکرد نظری فریزر (2005) تحلیل گردیده است. همچنین این عناصر بر اساس مدل مذکور دسته بندی شده اند که متشکل از گفتمان نماهای تفصیلی، استنتاجی و زمانی می باشند. علاوه بر آن توالی های یافت شده به صورت ساختاری قاعده مند و منسجم پیکربندی گردیده اند. کارکرد این عناصر واژگانی در ترجمه های منتخب نشان می دهد که با یاری این عناصر زبانی در روابط متنِ ترجمه آیات به صورت یکپارچه و پیوسته عمل می کنند و بر اساس فرایند متقابل اطلاعات در بافت متون دینی و مذهبی ترجمه شده تأثیر بسزایی داشته و همچنین در خوانش آیات و انتقال مفاهیم از وجود این عناصر به طور مطلوب تبعیت می کنند. 
۱۷۳۵.

دلالت آیات «مخلَصین» بر عصمت انبیا از گناهان از دیدگاه آیت الله سبحانی و پاسخ به اشکالات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۷) 73-86

کلیدواژه‌ها: عصمت مخلصین معصیت آیت الله سبحانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۲۳۲
آیت الله سبحانی معتقد است که آیات «َلأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعینَ* إِلاّعِبادَکَ مِنْهُمُ المُخْلَصینَ» (حجر: 39-40) و مانند آن، بر عصمت مخلَصان دلالت دارد؛ زیرا پیراستگى فردى از اغوای شیطان، ملازم با پیراستگى از معصیت و تمرد است؛ و ازآنجاکه انبیا از مخلَصان اند، درنتیجه انبیا از گناهان معصوم اند. برخی نویسندگان بر استدلال آیت الله سبحانی اشکالاتی مطرح کرده اند. مسئله این است که دیدگاه آیت الله سبحانی در زمینه اثبات عصمت به وسیله این دلیل چگونه است؟ و آیا اشکالات مطرح شده بر آن وارد است یا خیر؟ نگارنده در این مقاله با بررسی واژه های به کاررفته در آیات مربوطه و نیز اشکالات مطرح شده بر این دلیل، در صدد است که با استفاده از روش تحلیلی توصیفی، به تبیین و تحلیل این دلیل و بررسی اشکالات آن بپردازد.
۱۷۳۶.

بررسی شأن شناختی زبانِ دین در آیه «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» با تأکید بر آراء علامه طباطبایی

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 89 - 110

کلیدواژه‌ها: زبان دین حج امنیت تشریعی امنیت تکوینی علامه طباطبایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۲۰۵
در میان آیات حج، آیه 97 سوره آل عمران حاوی نکات و معارف کلیدی درباره حج است. قسمتی از آیه به مسئله امنیت حجاج اشاره دارد: «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِنا ». با رویکرد شناختی به زبان دین، هرکس وارد حرم امن الاهی شود، در امنیت کامل قرار دارد. اما در نگرش ناشناختی، واقع نمایی آیات، اهمیت چندانی ندارد؛ بلکه به دنبال ترغیب مخاطب جهت انجام عملی خاص مثل حج است. یکی از ضروریات دین داری فهم مراد متکلم وحی است. این پژوهش با هدف دست یابی به فهم دقیق تر از محتوای آیه، واقع نمایی امنیت حجاج را از لحاظ تشریعی و تکوینی به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار می دهد و به این سوال پاسخ می گوید که با تأکید بر آراء علامه طباطبایی، آیه «وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً» دارای شأن شناختی و مطابق واقع است یا دارای شئونی ناشناختی است؟ اجماع مفسران از جمله علامه طباطبایی بر این قرار دارد که آیه بیانگر حکمی شرعی است و برخی نیز به تکوینی بودن امنیت دنیایی حرم اشاره کرده اند. به نظر می رسد آیه مورد نظر، نه تنها بر حکم تشریعی امنیت حجاج تاکید دارد؛ بلکه به امنیت تکوینی به صورت اخروی اشاره دارد که سازگار با روایات معصومین(ع) است.
۱۷۳۷.

واکاوی ملاک ها و شیوه گزینش اخبار در تفسیر الصافی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 235 - 263

کلیدواژه‌ها: روایات تفسیری ملاک گزینش تفسیر صافی فیض کاشانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۱ تعداد دانلود : ۲۵۱
«تفسیر صافی» یکی از تفاسیر مهم شیعه در قرن یازدهم است. فیض کاشانی گذشته از اجتهاد در روش و گرایش «تفسیر صافی»، در گزینش منابع و روایات آن نیز اجتهاد نموده است. زیرا از یک سو روایات را از برخی منابع روایی امامیه انتخاب کرده و از سوی دیگر با توجه به حجم «تفسیر صافی»، وی در صدد جمع آوری همه روایات تفسیری در آن نبوده است. فیض ، روایات تفسیری را بر اساس ملاک هایی چون اهتمام به نقل از معصوم(ع) در منابع شیعه، مرتبط بودن با آیه، اهتمام به نقل از راویان موثق، توجه به صحت نقل از معصوم(ع)، عدم تنافی با عقل و عدم تنافی با شأن و عصمت انبیا(ع) انتخاب کرده و برای نقل، روش هایی همچون نقل کامل روایت، تلخیص، تقطیع مناسب، حذف سند، تشکیل خانواده حدیث، حذف تکرار و اشاره به روایات مشابه و نقل به معنا را به کار برده که در مواردی هم عملکرد او با برخی از ملاک هایش سازگاری ندارد.
۱۷۳۸.

خوانش نشانه شناختی مضمون جهاد در سوره محمّد(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 119 - 146

کلیدواژه‌ها: سوره محمد (ص) تحلیل متن سطوح ساختاری نشانه دلالت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۸۹
نشانه شناسی رهیافتی در نقد ادبی است که برای کاوش درباره شیوه خلق معنا در متون ادبی، قابلیت در خور توجهی دارد. این شیوه متن محور با رویکردی نظام مند به مطالعه تمامی فاکتورهایی که در تولید و تفسیر معنا یا در فرایند دلالت دخیل اند، می پردازد و سعی دارد به نقاط کلیدی متن و لایه های معنایی آن دست یابد. قرآن به عنوان سرآمد متون ادبی، معارف و معانی بلند خود را در هر سوره در قالب شبکه گسترده و زنجیره واری از نظام های نشانه ای عرضه نموده است. جستار پیش رو با تکیه بر روش توصیفی- استنتاجی، مضمون جهاد را در سوره محمد(ص) مورد توجه قرار داده است. این خوانش، متن سوره را به مثابه نظامی از رمزگان و نشانه های کلامی، در چارچوبی منسجم و در لایه های ساختاری مختلف آوایی، واژگانی و نحوی- بلاغی بررسی می کند. نشانه ها در متن این سوره از خلال محورهای هم نشینی و جانشینی و با توجه به سیاق و فضای حاکم بر سوره از کارکرد اصلی خود دور شده و دلالت هایی جدید می گیرند.
۱۷۳۹.

An Analysis on Guidance and Training in the Light of the Concealment of Laylat al-Qadr, from Perspective of the Qur'an and Hadith(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۲, Issue ۱ - Serial Number ۳, December ۲۰۲۱ 67 - 78

کلیدواژه‌ها: Ramadan Laylat al-Qadr concealment Concealment of Laylat al-Qadr

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۲۴۴
The lack of determining the exact time of some creative and legislative categories and their concealment by God Almighty has raised some questions. Some of these questions are about the time of death, the Day of Judgment, the middle (wustā) prayer, the time for prayer to be answered on Friday and also the Laylat al-Qadr. These have led to questions like: What is the wisdom of this concealment? What are the results? The present article has a descriptive-analytical method and by referring to the verses of the Holy Qur’an and the narrations of the Infallibles (AS) has examined the issue of the concealment of Laylat al-Qadr among the nights of the holy month of Ramadan in general and the nights of the nineteenth, twenty-first and twenty-third in particular and has considered the effects of the mentioned concealment. The findings of the research indicate that the concealment of the exact time of Laylat al-Qadr, for the believers, can have effects such as adherence to the manners of the Infallibles (AS), immunity from arrogance, self-discipline, and ijtihad in worship, all of whom are meaningful in order to value the human souls, their education and excellence in the path of divine guidance. 
۱۷۴۰.

مقایسه بنیان های هستی شناختی حکومت سلیمان در قرآن مجید و عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰شماره ۴۷ 97 - 124

کلیدواژه‌ها: بنیانها هستی شناختی حکومت سلیمان قرآن» و «عهدین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۲۴۲
حکومت الهی یکی از نعمات خداوند است که موجب تنظیم بهتر روابط انسان، هدایت و در نهایت سعادت او می گردد. قرآن مجید و عهدین هر دو از حکومت سیلمان سخن گفته اند. با توجه به جایگاه بنیان های هستی شناختی حکومت به عنوان مبنای بنای حکومت، سوال پژوهش حاضر این است: بنیانهای هستی شناختی حکومت سلیمان در قرآن و عهدین چیست؟ اهمیت موضوع به تاثیرگذاری مستقیم بنیان های هستی شناختی حکومت در شکل و ساختار حکومت، رفتار حاکم با مردم و مردم با همدیگر دارد. برای پاسخ سؤال پژوهش، به روش توصیفی بنیانهای هر دو کتاب بیان، مقایسه و تحلیل گردیده است. یافته های حاکیست تفاوت بنیانها در دو کتاب، در بخش عالم غیب، برخی مربوط به ارائه جامع و عمیق مبانی مشترک در قرآن و برخی به طرح موضوعات منحصر بفرد قرآن مانند نبوت سلیمان، حکمت، علم نافع زیاد، وجود کارگزاران فرا مادی و اعتقاد به معاد است. و در بخش عالم شهود تسخیر خاص سلیمان، بینش گسترده فقر مخلوقات مادی و حرکت جهان مادی به سمت خداوند در جهان آخرت، همگی در دو کتاب متفاوت می باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان