درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۴۶۱ تا ۲٬۴۸۰ مورد از کل ۱۳٬۷۷۵ مورد.
۲۴۶۱.

نقد آرای جرالد هاوتینگ درباره بت پرستی و شرک در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 157 - 183

کلیدواژه‌ها: جرالد هاوتینگ قرآن بت پرستی شرک شفاعت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۵ تعداد دانلود : ۳۵۶
جرالد هاوتینگ قرآن پژوه انگلیسی، آیات مربوط به بت پرستی و شرک را بررسی کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، آرای او درباره موضوع پیش گفته را نقد می کند. از رهگذر این جستار، سه نکته محوری در دیدگاه های وی مشخص گردید: عدم صراحت واژگان عام قرآنی بر بت پرستی معاصران قرآن؛ عدم دلالت اسمای خاص قرآنی بر بت های آن ها؛ عدم-دلالت مشتقات شرک بر بت پرستی و یا شرک اعتقادی آنان. این سه دیدگاه، به این نحو قابل نقد هستند: استفاده قرآن از واژگان عام انتزاعی، برای بیان بت پرستی معاصران خود، با توجه به ارتقای سطح آشنایی آنان با مفاهیمی انتزاعی و مشترک بین همه فرهنگ ها در حوزه پرستش غیر خدا صورت گرفته که با توجه به قراین موجود در آیات و خارج از آیات، معلوم می شود که این پرستش، در قالب بت پرستی بوده است. اسمای خاص موجود در قرآن درباره شرک مشرکان، با شرک اعتقادی سازگاری دارند و بر اساس منابع سنتی اسلامی، این ها بت های معاصران قرآن بوده-اند؛ بیش تر آیات به کار رفته در قرآن در زمینه شرک، از نوع اعتقادی اند نه شرک عملی و مسأله شفاعت به صورت حقیقی، ارتباطی با شرک ندارد و مشرکان، شفاعت شریکان را صرفاً بهانه ای برای بت پرستی و شرک خود قرار داده بودند.
۲۴۶۲.

مهم ترین راهبردهای نظری اقتصاد مقاومتی بر اساس آموزه های قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵) 64 - 87

کلیدواژه‌ها: اقتصاد مقاومتی راهبردهای نظری جامعیت دین عدالت احساس مسئولیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۸ تعداد دانلود : ۳۷۴
نظریه اقتصاد مقاومتی برای استحکام زیربناهای اقتصاد ملی در راستای استقلال و رشد همه جانبه و مصونیت کشور در برابر بلایا، حوادث طبیعی، تحریم ها و تهدیدهای دشمنان، از سوی مقام معظم رهبری ارائه شده است تا جامعه اسلامی افزون بر مقابله با اقدامات خصمانه اقتصادی نظام سلطه، در تأمین نیازها، توسعه اقتصادی و تأمین رفاه خود، احساس امنیت و عزت مداری کند. مقاله حاضر در مقام پاسخگویی به این سؤال است که آیا می توان از آموزه های قرآن و روایات، راهبردهای نظری اقتصاد مقاومتی را استنباط کرد. در این نوشتار مهم ترین مؤلفه های تأثیرگذار راهبردهای نظری اقتصاد مقاومتی که عبارت اند از اعتقاد به جامعیت دین، وجود دشمن و لزوم مقابله با آن، عدالت، احساس مسئولیت، اعتماد به نفس و منابع انسانی، با روش تحلیلی و استنادی بررسی شده اند.
۲۴۶۳.

مصداق یابی کلمه «القربی» در آیه مودت از راه نقد و بررسی روایات شأن نزول(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۹۷) 133 - 156

کلیدواژه‌ها: مودت اهل بیت روایات دیدگاه ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۳۶۱
بعد از آنکه اتفاق نظر است که منظور از «قربی» در آیه 23 سوره شوری نزدیکان پیامبر است، در مصداق آن میان شیعه و اهل سنت اختلاف است. اهل سنت پنج احتمال را آورده، اما بیشتر گفتهاند این آیه در دوران مکی و درباره مشرکان قریش نازل شده و شامل تمام کسانی میشود که با رسول خدا به نحوی نسبت نسبی دارند؛ هرچند بسیار دور. برای اثبات این موضوع به روایت ابن عباس و برخی دیگر استناد کردهاند که همگی از نظر سند، ضعیف و از نظر محتوا غیر قابل استدلال میباشند. شیعه میگوید این آیه درباره اهل بیت نازل شده و به روایات صحیحی که از سوی فریقین رسیده، میتوان استدلال کرد. افزون بر روایات، به برخی آیات دیگر که واژه «قربی» در آنها آمده و روایاتی که در تفسیر آنها رسیده و به اهل بیت تطبیق داده شد، نیز میتوان استناد نمود. زیرا واژه «قربی» در پنج مورد قرآن به یک معنا و یک مصداق میباشد. بدیهی است که هیچ حکمی در قرآن بدون فلسفه و ضرورت نیست، فلسفه مودت نیز میتواند ایجاد رابطه مردم با اهل بیت: بهعنوان مرجع دینی و علمی باشد.
۲۴۶۴.

بدعت در تفاسیر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۱ 69 - 87

کلیدواژه‌ها: برداشت سیاسی رسول اکرم (ص) دوران خلافت جامعه اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۱۴
بدون تردید بررسی عالمانه و منتقدانه ریشه ها و علل اجتماعی، سیاسی و... برداشت ها و تفسیرهای گوناگون از قرآن کریم، نقشی بسیار مهم در بازشناخت تاریخی عوامل اصلی و بنیادین شکل گیری تفکرات، نحله ها و فرقه های مختلف در جامعه اسلامی داشته است. با این تفاصیل هدف مقاله حاضر بررسی برداشت های متفاوت سیاسی از آیات قرآن کریم پس از رحلت رسول گرامی اسلام است. در این راستا ضمن بررسی منابع و مآخذ متقدم و تکیه بر مستندات تاریخی، مطالب لازم در فیش های مختلف فراهم آمده و سپس با نگاهی توصیفی، تحلیلی مطالب پژوهش تدوین و تبیین گردید. به منظور روشن شدن نگرش های افراطی سیاسی به آیات و روایات بعد از رحلت پیامبر که ضربات جبران ناپذیری بر امت اسلامی وارد کرد. در ابتدا زمینه های پیدایش روش های متفاوت تفسیری، روش تفسیر قرآن به قرآن و روش روایی بررسی شد. در ادامه به مبحث نقل و کتابت حدیث در زمان حضرت رسول(ص) و منع نقل و کتابت حدیث در دوره خلافت ابوبکر ، عمر و عثمان پرداخته شد.
۲۴۶۵.

منتقدان حدیث شیعه؛ تحلیل موضوع و زمینه ها ی پیدایش آن در ایران معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۳ 371 - 401

کلیدواژه‌ها: حدیث تشیع ایران نقد حدیث قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۸۵
ظهور منتقدان حدیث شیعه را می توان جریانی دانست که در دوره معاصر با شعار بازگشت به قرآن، مبارزه با خرافات و اتحاد مسلمانان و کم رنگ کردن نقش سنّت در هندسه مسائل دینی در ایران شکل گرفت. مطالعه پیش رو بر آن است ضمن معرفی جریان منتقدان حدیث شیعه در دوره معاصر ایران و تفاوت آن با قرآنیّون، طیف ها و گروه های مختلف این جریان فکری را برشمارد. سر آخر به طور مبسوط مهم ترین زمینه ها و علل پیدایش این جریان فکری که مربوط به گروه های دوم و سوم این جریان در این پژوهش می باشد را در دو قسمت زمینه های عام که عبارت اند از اصلاحات دینی در یهودیت و مسیحیت، آشنایی با تجدد و تمدن جهان غرب، آشنایی و ارتباط ایرانیان با متفکران نواندیش جهان عرب و زمینه های خاص که عبارت اند از تأثیرپذیری منتقدان حدیث شیعه از جریان وهابیت، پیدایش شخصیت های روشنفکر و مهجوریّت قرآن می باشد را بیان کند.
۲۴۶۶.

بررسی مفهوم رشد فردی در روایات اسلامی و قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۳ 499 - 525

کلیدواژه‌ها: مفهوم رشد قرآن کریم رشد معنوی روایات اسلامی ضرر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۴ تعداد دانلود : ۳۰۹
مفهوم رشد از دیدگاه قرآن و روایات اسلامی، رشد ظاهری آدمی و افزایش سنّ وی نیست، بلکه یک مقوله معنوی و درونی محسوب می شود و با مفهوم آن از دیدگاه علوم تجربی و زیست شناسی تفاوت هایی دارد چون وارد حوزه کمال معنوی آدمی و پیشرفت قوای روحانی و عقلانی وی می گردد. در نتیجه باید گفت از آنجا که هدف از آفرینش آدمی، رشد و پیشرفت جهت رسیدن به سعادت اخروی است، در این پژوهش بررسی مفهوم رشد فردی در روایات اسلامی و قرآن انتخاب گردید تا با استناد به این منابع ارزشمند، تعاریف و مصادیق گوناگونی که برای مفهوم "رشد" ارائه شده است، مورد واکاوی قرار گیرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده و در نهایت به این نتیجه رسیده که مفهوم رشد را می توان از دو جنبه مورد تحلیل و تفحّص قرار داد: نخست بر حسب مفهوم متضاد و سپس بر حسب شبکه معنایی مورد بررسی قرار داد.
۲۴۶۷.

نوادعاهایی در باب حدود پوشش زن مسلمان و نقد آن ها با توجه به آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 229 - 249

کلیدواژه‌ها: جیب خمار معاری زینت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۶۰
مسأله پوشش و حدود آن از مهم ترین مسائل حقوقی اجتماعی است که در برهه کنونی فقیهان را با چالش جدی روبه رو کرده است. پذیرش وجوب پوشش، خود این سؤال را پدید می آورد که حداقل حدودی که یک زن مسلمان واجب است رعایت کند، چقدر است؟ این سؤال به ویژه با توجه به تنوع پوششی که امروزه در جوامع اسلامی رایج شده است، پاسخی تازه می طلبد. بر اساس برخی تفاسیر جدید از واژه های بکار رفته در آیات و روایات، سعی شده است که نظری بر خلاف نظر مشهور فقیهان ارائه شود تا به برخی از انواع پوشش ها که در جامعه کنونی مشاهده می شود، مشروعیت داده شود. بر اساس یافته های این تحقیق که با روشی توصیفی- تحلیلی به تبیین و نقد ادله موافقان و مخالفان پرداخته است، نمی توان تنها با توسل به معنای یک کلمه، در این مورد نتیجه گیری کلی کرد و جواز استفاده از پوشش های تنگ و چسبان و ظاهر نمودن زیورآلات، آرایش و پابند و... را که از مصادیق زینت های مخفی هستند، در برابر مردان نامحرم صادر کرد.
۲۴۶۸.

روش های تبلیغی کفار و منافقین در قرآن

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳ 160 - 135

کلیدواژه‌ها: روش های تبلیغ معاندان کفار منافقین در قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰۶ تعداد دانلود : ۲۹۶
در دوره پیامبر(ص) معاندان با اتخاذ شیوه های مختلف تبلیغی در صدد ضربه زدن به پیکره اسلام و شخص پیامبر بودند.اما خداوند از طریق وحی راهکارهای مقابله با این شیوه های تبلیغی را به پیامبر الهام می فرمود. شناسایی این روش ها و نحوه مقابله با آنها دارای اهمیت بسزایی دارد، چرا که خنثی سازی توطئه دشمنان و معاندان عصر حاضر و غلبه بر ترفندهای تبلیغی آنان امری ضروری است. در این پژوهش ابتدا شیوه های تبلیغی معاندان مطرح شده و برای هر روش، حداقل یک راه مقابله با آن نیز از قرآن استخراج گردیده است. به طور کلی، معاندین از روش ترور شخصیتی، ایجاد جنگ روانی، سازشکاری، تهدید، القای یاس، استهزا، تفرقه افکنی و القای ترس استفاده می کردند که قرآن در مقابل هریک راه کارهایی را نیز ارائه کرده است و با توجه به شأن نزول آیات و تفاسیر به صورت مطالعه ی درون متنی قرآن، با روش تحلیلی مورد بررسی قرارگرفته است.
۲۴۶۹.

دیدگاه های برقعی درباره امامت: بازخوانی و نقد

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد آراء تفسیری سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 61 - 90

کلیدواژه‌ها: امامت برقعی شبهه قرآنیون نقد شیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۲۶۴
سیدابوالفضل برقعی (1287 -1372ش) یکی از عالمان ایرانی معاصر است که به نقد شیعه و عقاید شیعی می پردازد. برقعی امامت را که منصوب الهی و حجت الهی باشد قبول ندارد. در این مطالعه بنا داریم آراء او درباره امامت را مرور کنیم و صحت و سقم این آراء را با مرور استدلالات وی بسنجیم. برخی دیدگاه های برقعی درباره امامت چالشی بنیادین با ضروریات مذهب شیعی دارند، برخی خاصه با ضروری مذهب اثنی عشری یعنی وجود امام زمان (ع) در تعارض اند، و برخی نیز نفی کننده قول مشهور شیعیان درباره مسائل مربوط به امامت اند: برقعی به انکار سنت نبوی در شکل بالفعل موجود آن می پردازد، معتقد است که نص شرعی بر امامت وجود ندارد و اصل امامت در قرآن نیامده است، هم چنین او امام زمان را موهوم می داند. بنا داریم در این مطالعه با مرور مجموع اقوال وی، نخست از مجموع آن ها تصویری واضح بازنماییم و معلوم کنیم که این دیدگاه ها با نگرش های شیعی قابل جمع نیستند. سپس به نقد هریک نیز خواهیم پرداخت و سستی استدلالات او را برپایه مبانی شیعی آشکار خواهیم کرد.
۲۴۷۰.

دیدگاه علامه طباطبائی درباره بنا عقلا و امکان سنجی کاربرد آن در حل مسائل مستحدثه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۱ 29 - 49

کلیدواژه‌ها: بنا عقلا حجیت عقل عملی علامه طباطبائی مسائل مستحدثه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۲۳۲
یکی از ادله ای که در استنباط مسائل و قواعد فقهی بسیار موردتوجه قرار می گیرد سیره و بنای عقلا است. بنای عقلا ناظر به رفتار و مشی خردمندان در عرصه های مختلف زندگی است که بر اساس مصالح و مفاسدی روشی را برای انجام یا ترک رفتاری قرار می دهند. علامه طباطبائی به عنوان مفسری فقیه با ژرف نگری در مسائل و قضایا، این منبع استنباط را در استدلال های خود به وفور استفاده کرده اند که تبیین صحیح حجیت و میزان دلالت بنای عقلا از دیدگاه علامه، در فهم مواردی که ایشان استنباط کرده اند، راهگشاست. این مقاله که با شیوه توصیفی - تحلیلی تدوین شده به بررسی بنای عقلا از دیدگاه این اندیشمند فرزانه پرداخته و برآیند مقاله بیانگر آن است که اولاً بنای عقلا به عنوان منبعی مهم برای استنباط احکام به شمار می رود و ثانیاً مبنای حجیت آن عقل است که احکام صادره عقلی قطعی و یقینی است ولی ازآنجایی که عقل عملی است و مربوط به بایدها و نبایدها می شود، دارای محدودیت هایی است و ممکن است در تطبیقات عملی، اشخاص دچار انحراف شوند؛ درنتیجه نیاز به مؤیدی از جانب شرع دارد و اینکه برخی مدعی تناقض در بیان علامه در باب حجیت بنای عقلا هستند، صحیح به نظر نمی رسد. با پذیرش مبنای علامه فرقی بین بنائات مستحدثه و متصل به زمان معصوم نیست و این خود می تواند جهت مطالعات بنیادی در فقه و حقوق اسلامی راهگشا باشد.
۲۴۷۱.

معاونت و مشارکت در جرم در قرآن (با تأکید بر روش تفسیر حقوقی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۱ 179 - 202

کلیدواژه‌ها: تفسیر حقوقی معاونت مشارکت جرم قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۱ تعداد دانلود : ۶۰۰
تفسیر حقوقی قرآن کریم یکی از روش های مطالعه میان رشته ای بین علم حقوق و قرآن کریم است. با توجه به موضوع، مسائل و غایت علم حقوق و آنچه که از جامعیت، کمال و حکمت قرآن کریم انتظار می رود، می توان بعضی موضوعات در علوم انسانی را به لحاظ ایدئولوژیک به قرآن عرضه نمود و بستر مبنایی برای نظریه پردازی در آن را به دست آورد. در خلال این امر، عظمت و برتری قرآن کریم نسبت به دیگر منابع علمی، قابلیت گسترش ابعاد علم حقوق بر اساس حقیقت وجودی انسان و جهان و... به دست خواهد آمد. در این تحقیق با معطوف نمودن این روش به یکی از موضوعات علم حقوق تحت عنوان مشارکت و معاونت در جرم، به تنقیح ابعاد حقوقی قرآن کریم در این باره پرداخته خواهد شد. نتیجه اصلی این تحقیق، معرفی آیات متضمن مفهوم مشارکت و معاونت در جرم است که غالباً در کتب متقدم و متأخر و مقالات صرفاً به دو یا سه آیه در این باب استناد می شده است. از نتایج دیگر تحقیق، وجه تفکیک معاون و مشارک در جرم از مباشر و میزان مجازات هر یک و تطبیق و مقایسه با دستاوردهای فقهی و حقوقی است. روش تحقیق در این نگاره، تعریف موضوع، شناسایی آیات مرتبط، دسته بندی آن ها، به کار بردن قواعد تدبر و تفسیر در آن، تحلیل حقوقی و نظم بخشی به نتایج حاصله است.
۲۴۷۲.

مطالعه تطور تاریخی تفسیر و فهم برخی آموزه های صلح آمیز قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال چهارم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیایی ۱۳) 19-46

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم صلح آزادی عقیده آزادی بیان مفسران متقدم مفسران معاصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۷ تعداد دانلود : ۵۲۷
قرآن کریم سرشار از آموزه های صلح آمیز و مهرگستر و دین اسلام از آغاز پیدایی منادی صلح و رحمت برای همه انسان ها بوده است. خداوند متعال در سراسر قرآن و شروع هر سوره با صفت رحمان و رحیم نام برده شده و احترام به کرامت انسانی و تنوع فرهنگی، هم زیستی مسالمت آمیز و تشویق به همکاری و هم افزایی در شمار آموزه های پر بسامد این کتاب آسمانی است. در این میان آیاتی از قرآن کریم که همگان را به صلح و مدارا دعوت کرده در مناسبات اجتماعی حایز اهمیت ویژه ای هستند. این جستار با توجه به گستره معنایی صلح در دنیای معاصر به طور خاص تفاسیر مختلف از آیات مربوط به صلح (در برابر جنگ) ، آزادی عقیده و آزادی بیان را در ادوار مختلف تاریخی بررسی نموده است. مطالعه تطور تاریخی آراء مفسران ذیل آیات منتخب که بنابر ظاهر حاوی آموزه های مداراجویانه و صلح آمیز هستند، نشان می دهد شرایط تاریخی و سیاسی و پیش فرض های مفسّر در فهم و تفسیر او از آیات نقش بسزایی داشته است. این مطالعه از سوی دیگر باین نتیجه رسیده که مفسران دوران معاصر درمقایسه با متقدمان بیش تر به مفاهیم صلح، آزادی، گفتگو و تعامل توجه و تمرکز کرده اند.
۲۴۷۳.

بررسی ساخت اطلاع «اشتغال» در ترجمه های فارسی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 49 - 64

کلیدواژه‌ها: اشتغال قرآن کریم ساخت اطلاع ترجمه زبان فارسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۴۷۱
به دلیل تفاوت زیرساخت های کلامی و کاربردشناختی دو زبان، گاهی در فرایند ترجمه، بخشی از معنا از دست می رود و در ساخت اطلاعِ برخی از ساختارهای نحوی تحولاتی رخ می دهد. اشتغال در زبان عربی ازجمله ساخت هایی است که بر معنایی بیش از معنای گزاره ای دلالت داشته و به دلیل نحوه چینش سازه ها با نوعی تأکید یا تقابل معنایی همراه است. با توجه به اهمیت ساخت اشتغال در قرآن کریم، شناخت چگونگی انتقال لایه های معنایی آن در فرایند ترجمه ضروری می نماید. بر اساس این، در پژوهش حاضر، ابتدا تأثیر آرایش واژگانی اشتغال بر ساخت اطلاعی جمله و تغییر آن در فرایند ترجمه، بررسی و سپس راهبردهای ترجمه این ساخت در قرآن کریم واکاوی شده اند. نتایج این پژوهش نشان می دهند در فرایند انتقال ساخت اطلاع اشتغال به منزله ساختی نشان دار از رهگذر ترجمه، تحولاتی چشمگیری رخ می دهد و زبان فارسی با وجود آرایش واژگانی آزاد، در انتقال لایه های معنایی اسلوب اشتغال با محدودیت مواجه است. انعکاس تأکید اطلاعی اشتغال در فارسی محاوره ای امکان پذیر است؛ اما در گونه رسمی زبان فارسی با توجه به امکانات ساختی زبان از میزان نشانداری این ساختِ نشان دار کاسته می شود؛ به ویژه در حالت رفع آغازگر که باید انتقال لایه های معنایی آن را به زبان فارسی ناممکن دانست.
۲۴۷۴.

شناخت رویکردهای تأویل قرآن در نهج البلاغه با تأکید بر شرح ابن ابی الحدید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 113 - 128

کلیدواژه‌ها: قرآن رویکردهای تأویلی امام علی (ع) نهج البلاغه شرح ابن ابی الحدید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۴ تعداد دانلود : ۶۲۸
امام علی علیه السلام، تحت تربیت و آموزش نبی اکرم صلی الله علیه واله وسلم، از راسخان در علم و آگاه به علم تأویل گردید و نهج البلاغه، نازله روح مطهری است که وجودش با قرآن یکی بوده و از همین وجه این کتاب را «اخ القرآن» نامیده اند. در متن نهج البلاغه، گزاره های متعددی دلالت بر تأویلات امام علی علیه السلام، در حوزه های مختلف دارد. با توجه به اینکه تأویل عبارت از بیان حقیقت و نزدیک شدن به مراد گوینده و ارجاع بیانی کلام او به حقیقتی که به واقعیت عینی رسیده است، می باشد، امام علی علیه السلام، در نهج البلاغه با رویکردهای متعددی به تأویل امور پرداخته است. از جمله این رویکردها می توان به تأویل برخی از آیات قرآن کریم، تأویل حقیقت صفات الهی از طریق وصف و مقایسه با صفات انسانی و بیان مصداق خارجی و تجسم عینی وعد و وعیدهای قرآن در مورد روز قیامت اشاره نمود. در این مقاله با روش توصیفی، عوامل مذکور در کلام امام علیه السلام با تأکید بر شرح ابن ابی الحدید مورد بررسی قرار گرفته است.
۲۴۷۵.

تفسیر ادبی نوین در فهم معنای آیه «لیس کمثله شیء»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 45-62

کلیدواژه‌ها: آیه لیس کمثله شیء نفی تشبیه نفی تجسیم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۰ تعداد دانلود : ۴۰۳
در باره جنبه ادبی و مدلول عبارت قرآنی «لیس کمثله شیء» دیدگاه های متعددی از سوی مفسران و ادیبان مطرح شده است. توالی الفاظ «کَ» و « مِثْل » در آیه شریفه از جنبه ادبی، توهم حشو و از جنبه معنایی، توهم اثبات مِثْل برای خدا را به دنبال داشته که صاحب نظران در صدد پاسخ به آن برآمده اند. پژوهش حاضر با روش توصیف گزاره ها به همراه تحلیل، استنطاق و مقایسه دیدگاه ها، آراء مفسّران در خصوص آیه فوق را بر اساس ترتیب تاریخی، ذیل عناوین نه گانه استقراء نموده و پس از ذکر دلایل و مستندهای هر رأی، اشکال های هر دیدگاه را نیز مطرح نموده است و این دیدگاه را در باره معنای آیه شریفه یاد شده طرح نموده که لفظ «کَ» در آیه، نفی تشبیه از بعض صفات الهی و لفظ «مِثْل» نفی تشبیه از ذات الهی را بر عهده دارد و این دو لفظ هم پوشانی و اشتراک معنایی ندارند تا اولاً: در معنای آیه خللی پدید آید و در نتیجه موجب اثبات مثل برای خدا شود و ثانیاً: موجب حشو نیستند تا نیازی به زائد گرفتن لفظی در آیه باشد.
۲۴۷۶.

تحلیل تقسیمات دو ضلعی وجود بر مبنای نظام فلسفی صدرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۵ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۰)

کلیدواژه‌ها: تقسیمات وجود مساوقت اصالت وجود تشکیک وجود ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۴۲۹
از جمله احکام وجود، مساوقت آن با فعلیت، خارجیت و وحدت است. بر این اساس، اشکال میشود که این تساوق مستلزم آنست که قسیمهای دیگر، یعنی وجود بالقوه، ذهنی و کثیر، از دایره تقسیم وجود خارج شوند. حکمای متأخر در رفع این مشکل، دو اعتبار نفسی و اضافی را لحاظ کرده اند. به اعتبار نفسی، فعلیت، وحدت و خارجیت بدون مقایسه با موجودات دیگر در نظر گرفته میشوند و با این ملاحظه، وجود مساوق با فعلیت، وحدت و عینیت است. به اعتبار اضافی، وجودات با وجودات دیگر مقایسه میشوند و جایگاه خود را در تقسیم پیدا میکنند و قسیم ضلع مقابل خود قرار میگیرند. این بیان مشکل دیگری در پی دارد؛ به این شکل که با فرض دوم، ضلع دیگر با مفاد قسیم بودن اقسام سازگاری ندارد، زیرا اقسام مباین یکدیگرند و وجه مشترک ندارند وگرنه تقسیم فاقد معنا خواهد بود. بنظر میرسد این مشکل در مواجهه با دو مبنای اصالت وجود و مباحث ماهوی و تباین وجودی، حادث میشود؛ چراکه تقسیم اولیه مطابق با نظام فلسفی حکمای متقدم شکل گرفته و با همان مبنا سازگار است. مقاله حاضر با روش تحلیل محتوایی و مقایسه مبانی، در پی ریشه یابی روند تحولات در مبحث تقسیمات دوضلعی وجود است و نشان میدهد که آغاز این تقسیمات در آثار حکمای پیش از صدرالمتألهین و بدون توجه به مسئله اصالت وجود شکل گرفته است و سپس با مبنای اصالت وجود قرائت جدیدی یافته و موجب بروز این مشکل شده است. با تحلیل این مسئله در پرتو مبانی صدرایی، میتوان به توجیه قابل قبولی در اینباره دست یافت.
۲۴۷۷.

برآیند اقتضائات اعتقاد قرآنی به جهان غیب در موضوع و مسائل علوم انسانی اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۵)

کلیدواژه‌ها: جهان غیب علوم انسانی علوم انسانی اسلامی عوامل معنوی اعتقاد به غیب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱
قرآن با معرفی و بیان ویژگی های جهانی که از آن به غیب تعبیر کرده، افق جدیدی را به روی بشریت گشوده و اعتقاد و ایمان به آن را از صفات اهل تقوا برشمرده است. از سویی دیگر، در علوم انسانی رایج در قالب دو جریان طبیعت گرایی هستی شناختی و روش شناختی، وجود عالم غیب یا تأثیر چنین جهانی در عالم طبیعت و پدیده های انسانی و اجتماعی نادیده انگاشته می شود. نوشتار حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای در گردآوری اطلاعات و روش توصیفی تحلیلی در استنتاج دیدگاه، ضمن اشاره به هستی شناسی جهان غیب، به اقتضائات اصل باورمندی به جهان غیب در موضوع و مسائل علوم انسانی پرداخته و بر اساس آن، لحاظ بعد مجرد و غیب در موضوع علوم انسانی توصیفی و تولید اعتباریاتی مبتنی بر تعریف جدیدی از نیازها، غایات و تمایلات انسانی در علوم انسانی هنجاری را ضروری شمرده است. در حوزه مسائل و نظریه های علوم انسانی نیز با تأثیر در بنیادهای سازنده گزاره ها و شمول گزاره های اخلاقی، متافیزیکی و الهیاتی، گزاره های تبینی غیرتجربی و تفسیری و گزاره های مطلق و ثابت، به ترمیم یا تولید نظریه ها اذعان کرده است.
۲۴۷۹.

مبانی تحول عقیده انسان از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال اول پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ 104 - 124

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم عقیده انسان تحول مبانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۲۰۱
هر گونه اقدامی در راستای تغییر و اصلاح جنبه ای از جنبه های فکر، عقیده، رفتار و اخلاقِ انسان، نیازمند شناخت شاخصه های بنیادی و به کارگیری اصول و فنون هماهنگ و مستلزم در دست داشتن نقشه ی راه است. قرآن کریم به منظور ایجاد تحول و دگرگونی در باورهای ناصحیح انسان و جایگزینی عقاید صحیح به جای آن، بر مبانی ویژه ای تکیه دارد. این مجموعه ی وحیانی ضمن هماهنگی کامل با مهمترین ویژگی های انسان و تمرکز بر اساسی ترین لایه های وجود وی، تلاش گسترده ای را در جهت احیای سرمایه-های بنیادین به کار می گیرد و اندیشه ی اعتقادی او را به میزان قابل توجهی تحت الشعاع قرار می دهد. اصلاح باورهای انسان در همه ی زمان ها مستلزم شناخت صحیح مبانی مذکور است و غفلت از آن ها، جریان صحیح تحول عقیده را دشوار می سازد. بر این اساس بررسی و شناخت مبانی مرتبط با مسأله ی تحول عقیده از منظر قرآن کریم، چشم انداز تربیتی روشنی در پیش روی انسان قرار داده و بسترهای لازم جهت پیمودن فرایند تحول باورهای ناصحیح در مقیاس جوامع بشری را برای او فراهم خواهد کرد. از این رو نویسنده در این پژوهش پس از بررسی مفهوم تحول عقیده، مهمترین مبانی قرآن کریم در تحول عقیده ی انسان را به دو بخش فطری و عقلی تقسیم نموده و به تبیین مؤلفه های هر کدام از این دو خواهد پرداخت.
۲۴۸۰.

جایگاه دعا در سلامت معنوی از منظر قرآن با تکیه بر اندیشه های علامه طباطبایی

نویسنده:
منبع: الاهیات قرآنی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۵ 105-123

کلیدواژه‌ها: قرآن دعا سلامت معنوی معنویت علامه طباطبایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۵ تعداد دانلود : ۴۴۴
دعا یکی از زیباترین آموزه های قرآنی است که در تمام ادیان و فرهنگ ها، وسیله ای برای رهایی از گرفتاری ها است و نقش بسزایی در سلامت معنوی انسان دارد . از سویی در دهه اخیر، رفتارهای مذهبی به عنوان مؤلفه های ارتقاء دهنده سلامت معنوی در اندیشه روانشناسان معاصر موردمطالعه قرارگرفته و پژوهشگران مختلف به دنبال شناسایی رفتارهایی برآمده اند که بیشترین تأثیر را در مؤلفه های سلامت و بهزیستی معنوی داشته اند ازآنجاکه علامه طباطبایی از مفسران برجسته عصر حاضر است ، پژوهش حاضر تلاش دارد تا به بررسی جایگاه دعا بر سلامت معنوی در حوزه های بینشی ،عاطفی و رفتاری، با تکیه بر اندیشه های علامه به روش توصیفی- تحلیلی بپردازد. پژوهش حاضر نشان داد، جایگاه دعا در حوزه های مختلف سلامت معنوی انسان مهم است و با تأثیر برگرایشات عالی انسان، موجب تسکین اضطراب و جلوگیری از انحرافات اعتقادی و دستیابی به سلامت معنوی گردیده؛ زمینه ساز نیل به کمال خواهد بود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان