تفسیر و علوم قرآن

نمایش ۴٬۳۸۱ تا ۴٬۴۰۰ مورد از کل ۱۳٬۹۲۹ مورد.

۴۳۸۱.

بررسی ارتباط تعبیر خواب و تأویل آیات بر مبنای دیدگاه ابن سینا و شیخ اشراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سعید انواری فاطمه اسماعیلی اردکانی

منبع: حکمت معاصر سال هفتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: ابن سینا سهروردی کشف و شهود تعبیر خواب تاویل آیات

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۶۷ تعداد دانلود : ۸۵۰

ابن سینا و پس از وی شیخ اشراق به رابطة میان تاویل و تعبیر اشاره کرده اند و معتقدند که گاهی نفس در بیان حقیقتی معنوی که در خواب یا کشف و شهود مشاهده کرده است، آن را به مشابه یا ضد آن تغییر می دهد که در این صورت نیازمند تفسیر باطنی هستیم. این تفسیر باطنی در صورتی که در مورد کشف و شهود و الهاماتی باشد که در بیداری دریافت شده اند، تاویل نامیده می شود و در صورتی که در مورد مطالب دریافت شده در خواب باشد، تعبیر نامیده می شود. بدین ترتیب تاویل وحی و تعبیر خواب دارای فرایندی واحد هستند. بر این اساس این فرضیه مطرح می شود که قاعدتا باید میان تاویلات عرفانی و تعبیرات خوابگزاران در مورد مصادیق واحد، تشابه و تناظر وجود داشته باشد. این مقاله با تبیین نظریة ابن سینا و شیخ اشراق و بررسی موارد مشابه میان تاویلات عرفا و تعبیرات خوابگزاران به بررسی این موضوع پرداخته است.

۴۳۸۲.

بررسی دعوت پیامبر اکرم| بر اساس آیه 214 شعراء و 94 حجر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجتبی محمدی انویق ابوالفضل خوش منش

منبع: مطالعات تفسیری سال هفتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: آیه 214 شعراء آیه 94 حجر دعوت مخفی دعوت علنی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن وحی ونبوت در قرآن

تعداد بازدید : ۶۶۲۵ تعداد دانلود : ۶۴۷

دیدگاه مشهور درباره آیات « وَأَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الأَقْرَبِینَ » و « فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ » این است که دو آیه مزبور، اشاره به آغاز مرحله جدیدی از دعوت پیامبر اکرم ص به سوی اسلام با عنوان دوره دعوت علنی دارد، بنابر این دیدگاه، پس از نزول این دو آیه، پیامبر ص مأمور به پایان دادن به دوره دعوت مخفی و آغاز مرحله دعوت علنی شدند. این دیدگاه، اشکال های فراوانی دارد، ازجمله اینکه روایاتِ مؤید آن، افزون بر داشتن تعارض ها و تناقض های درونی، با ترتیب نزول سوره های قرآن ناسازگار است، همچنین، این دیدگاه با محتوا و مضامین آیات مزبور در سیاق جزئی و قالب سوره های شعراء و حجر و نیز با محتوای دیگر سوره های قرآن در بافت ها و سیاق های کلی تر مخالفت دارد. با در نظر گرفتن سیر تاریخی و منطقی آیات و سور قرآن این نتیجه به دست می آید که آیات مذکور کمترین ارتباطی با پایان دعوت مخفی و شروع دعوت علنی ندارد. این آیات، بعد از سال ششم بعثت نازل شده و به پیامبر ص دستور داده است با وجود مشکلات و موانع بسیار در مسیر تبلیغ اسلام، قاطعانه در استمرار دعوت آشکار خود گام بردارد .

۴۳۸۳.

حاکمیت سیاسی جامعة اسلامی و ویژگی های آن در سوره های مکی قرآن (بررسی سورة طه)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید محمود طیب حسینی

منبع: معرفت سیاسی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم علی (ع) حاکمیت سیاسی خلافت پیامبر (ص)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۱ تعداد دانلود : ۵۸۸

شیعه معتقد است که منصب حاکمیت در جامعة اسلامی، منصبی الهی است که خداوند آن را تعیین کرده و از میان اصحاب پیامبر، حضرت علی علیه السلام از سوی خداوند برای این منصب پس از پیامبر انتخاب شده و جز ایشان کسی شایسته این منصب نیست. اینان برای اثبات این باور خود، به دلایل عقلی، قرآنی و روایی فراوانی استدلال کرده اند، اما تاکنون برای اثبات این باور، کمتر به آیات و سوره های مکی قرآن استدلال شده، و اگر هم استدلال شده معمولاً به آیاتی بوده که در مدینه نازل شده است. مقالة حاضر با مطالعة سورة «طه» کوشیده است برای باور یادشده به آیات مکی استدلال کند و در ضمن اثبات خلافت و لزوم حاکمیت حضرت علی علیه السلام پس از پیامبر بر کل جامعة اسلامی، توجه خاص قرآن به مسئلة حکومت و پیوند ذاتی قرآن با سیاست را تبیین کند.

۴۳۸۴.

تبیین مبانی هستی شناختی و انسان شناختی تربیت بر پایه سوره مومنون

نویسنده: محمدطاهر یعقوبی نجمه دوستکام

منبع: الاهیات قرآنی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۷ 103 - 129

کلیدواژه‌ها: تربیت مبانی هستی شناختی مبانی انسان شناختی سوره مؤمنون

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۵۱۵

مسئله تربیت از مهم ترین دغدغه های آموزه های اسلام بوده و مکاتب تربیتی بر پایه مبانی و اصول تربیتی خاص، شکل می گیرند. مبانی تربیت همان رویکردهای کلی نسبت به جهان و انسان را گویند. در سوره مؤمنون به مبانی تربیتی مهمی اشاره شده است که در پرتو آن می توان به راهکارها و شیوه های تربیتی مناسب دست یافت. این نوشتار بر آن است تا با بهره گیری از رهنمودهایی که در سوره مؤمنون آمده، به بررسی مهم ترین مبانی تربیتی در این سوره بپردازد تا با استخراج اصول و روش های بر آمده از آن، گامی در راه تربیت انسان برداشته شود. بنابراین پرسش اصلی تحقیق آن است که: مهم ترین مبانی و اصول هستی شناختی و انسان شناختی تربیت، بر پایه سوره مومنون کدامند؟ این نوشتار در دو بخش هستی شناختی و انسان شناختی ارائه شده و سپس در تقسیم بندی جزئی تر به مبانی اعتقادی و اخلاقی پرداخته است. تحقیق به روش توصیفی تحلیلی بوده و با مطالعه در کتب مختلف تفسیری و تربیتی و فیش برداری و استفاده از نرم افزارهای مختلف قرآنی و روایی صورت گرفته است.

۴۳۸۵.

حضرت آدم «ع» و گناه در مرتبه عشق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا توکلی مجید صادقی حسن آبادی

منبع: قبسات سال بیست و یکم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۸۲

کلیدواژه‌ها: عصمت عشق گناه نبی آدم ع

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۹۰ تعداد دانلود : ۶۸۴

داستان حضرت آدم ع در قرآن مورد توجه اکثر متکلمان و فیلسوفان است. اصولاً شیوه قرآن بر آن است که مسائل و مفاهیم ذهنی و معقولات ورای محسوسات و فراتر از درک محدود بشری را به یاری تمثیل و تشبیه معقول به محسوس بیان نماید؛ اما باید توجه داشت که مواد داستان و ساختار درونی دارای واقعیت است. طبق آیه «وَ عَصى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوى» (طه: 121) حضرت آدم 7 مرتکب عصیان شده است. مفسران با مشرب های مختلف کلامی و عرفانی به گونه ای آیه را تفسیر می کنند که خدشه ای بر عصمت حضرت آدم 7 وارد نشود. با این وجود باز هم شبهاتی مطرح است که پاسخ مفسران به حل آنها نمی انجامد. با بررسی دقیق مفردات آیه و استفاده از روایات می توان گفت این آیه بیانگر نحوه سیر و سلوک آدم ع در دنیاست و با عصمت حضرت آدم ع هیچ گونه منافاتی ندارد. حضرت آدم 7 در اثر خوردن از درخت ممنوعه و توجه به غیر خدا از درگاه الهی رانده شده و نمی تواند مانند پیامبر اکرم ص به مراتب بالای ولایت دست یابد و عاصی خوانده می شود.

۴۳۸۶.

سبک شناسی لایه واژگانی دعای ابوحمزه ثمالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حجت الله فِسنقری راضیه کارآمد

منبع: سراج منیر سال هفتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۵ 53 - 72

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی لایه واژگانی دعای ابوحمزه ثمالی امام سجاد (ع)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۷۹۵ تعداد دانلود : ۶۳۱

سبک شناسی علمی است که به تحلیل و بررسی عناصر سخن می پردازد و مختصاتی از متن که متکرر باشد، مدّنظر قرار می دهد و از لایه ها و جنبه های گوناگونی برخوردار است که شناخت نظام واژه گزینی و نوع واژه های متن یکی از لایه های آن است. دعای ابوحمزه ثمالی یکی از دعاهایی است که هم به لحاظ مضمون و محتوا و هم به لحاظ ساختار و ارزش های هنری در جایگاه والایی قرار دارد. این نوشتار بر آن است تا به روش توصیفی تحلیلی دعای ابوحمزه ثمالی را در لایه واژگانی بررسی کند و دلیل گزینش برخی واژگان از جانب امام سجاد(ع) را توضیح می دهد. استفاده از تکرار و مترادف ها لازمه نجوای عاشقانه با محبوب است و دعا نجوای عاشقانه با محبوب است که در این دعا، جملات و کلمات مترادف، به ویژه در باب رحمت و رأفت خداوند زیاد مشاهده می شود و بیشتر واژگان این دعا پیرامون مفاهیم عقلی و انتزاعی است. بررسی معنای واژگان و ذکر تفاوت آن ها با واژه های مشابه می تواند علّت و دلیل گزینش آن ها را از سوی امام(ع) برای ما روشن سازد و به این باور برساند که شکل و موقعیّت واژگان در مناسب ترین وضعیّت خود است. در این مقاله، واژه هایی بررسی می شودکه ممکن است کاربرد آن از سوی امام، در ابتدا برای خواننده و شنونده سؤال برانگیز و مبهم باشد و با بررسی این واژه ها و واژه های مشابه به این نتیجه می رسد که انتخاب واژه مورد نظر، بهترین صورت کاربرد واژه است.

۴۳۸۷.

بررسی نقاط اشتراک المیزان با تسنیم در بهره جویی از احادیث

نویسنده: محسن نورایی محمدحسین صالحی شهربابکی

منبع: تفسیرپژوهی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۵ 231 - 210

کلیدواژه‌ها: المیزان تسنیم احادیث تفسیری جری و تطبیق تاویل

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۲۰۴

تفاسیر المیزان و تسنیم از جمله تفاسیر جامع معاصر با رویکردی هم سویه و مشترک با قرآن کریم است. یکی از ابعاد چالش برانگیز این دو اثر فاخر، کمیت و کیفیت به کارگیری منابع حدیثی، البته با اعتقاد راسخ به استقلال قرآن در تباین معانی و معارف خویش است. این دو مفسر، ضمن استفاده از روش تفسیر قرآن به قرآن از روایات نیز در گستره وسیعی بهره جسته اند. نوشتار پیش رو به روش توصیفی - تحلیلی و با مراجعه به منابع اسنادی و کتابخانه ای تدوین شده به بررسی نقاط اشتراک المیزان و تسنیم در این عرصه پرداخته است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که این دو مفسر به گونه ای منطقی و معتدل و به دور از افراط و تفریط از روایات استفاده نمودند. ایشان دنبال این امر بوده اند که با تکیه بر روایات، مطالبی دست نیافتنی از قرآن را ارائه کنند و شیوه درست بهره گیری از قرآن را کشف و عرضه نمایند. برخی از مهمترین عرصه های مشترک دو تفسیر در تعامل با احادیث عبارتند از؛ بیان تاویل آیه، ذکر مصداق آیه و نیز تخصیص عمومات قرآن کریم با روایات. نتیجه این پژوهش در مطالعات روش شناسانه تفسیر بویژه روش تفسیر قرآن به قرآن کاربرد آشکار دارد.

۴۳۸۸.

تفسیر تطبیقی و تحلیلی آیه امامت در تفاسیر فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: نسرین کردنژاد زهره شریعت ناصری محمدهادی مفتح

منبع: مطالعات تفسیری سال هفتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: تفسیر تطبیقی آیه ۱۲۴ بقره آیه امامت ظالمین

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۴۴ تعداد دانلود : ۹۲۵

از آیات مورد استناد شیعه در اثبات عصمت امام و تنصیصی بودن مقام امامت، آیه ۱۲۴ بقره است. استناد به ادله لفظی همچون اطلاق فراز «لاینال عهدی الظالمین»، تناسب این فراز از آیه، به عنوان پاسخ خدا، با درخواست ابراهیم(ع) و نیز ادله عقلی از جمله دلایلی است که مفسران شیعه بر مدعای خود اقامه نموده اند. در مقابل، مفسران اهل سنت با حمل لفظ «اماماً» به «نبیاً»، تنصیصی بودن مقام نبوت و عصمت نبی را برداشت کرده اند. از بررسی در تفاسیر اهل سنت به دست می آید که اغلب مفسران اهل سنت به منظور اثبات اعتقاد خود؛ مبنی بر به حق بودن خلافت شیخین و رد دیدگاه مفسران شیعه، به تأویل آیه دست زده اند. نادرستی این تأویل با ادله محکمی که مفسران شیعه بیان داشته اند، اثبات شده است.

۴۳۸۹.

بررسی مقاله «قصاص» از دایرة المعارف قرآن «لیدن»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید محمد موسوی مقدم معصومه سادات فرحی

منبع: قرآن، فقه و حقوق اسلامی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: دیه قصاص مقابله به مثل شبه عمد عمد دایرة المعارف قرآن لیدن

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۵۹ تعداد دانلود : ۶۸۷

پژوهش حاضر به ترجمه و نقد مقاله «قصاص» در دایرةالمعارف قرآن لیدن می پردازد. این مقاله به مباحثی همچون معنای «قصاص»، تناسب میان جرم و مجازات و راه های جبران قتل یا نقص عضو پرداخته است. «قصاص» در قرآن کریم و فقه جایگاه خاصی دارد. این واژه در قرآن کریم غالباً به معنای مقابله به مثل است. برخی قرآن پژوهان، اسلام پژوهان و حقوقدانان به موضوع «قصاص» انتقاد کرده اند؛ زیرا این حکم را با حقوق بشر مغایر می دانند و می کوشند آن را دستاویزی قرار دهند که دین مبین اسلام را زیرسؤال ببرند، در حالی که به بُعد پیشگیری قصاص از ارتکاب قتل توجه نکرده اند. آیه «وَلَکمْ فِی الْقِصَاصِ حَیاةٌ» رساترین تعبیر برای بیان بُعد مذکور است که قاتل در صورت توجه به مجازات مقرر از ارتکاب جرم استنکاف می کند و در نتیجه حیات مجنیٌ علیه و خود وی و در نهایت حیات امت تضمین می شود. طرح مباحث یادشده در مورد قصاص بدون توجه به ارتباط آیات و احکام فقهی آن، مهم ترین اشکال موجود در مقاله قصاص است که بررسی خواهد شد

۴۳۹۰.

واکاوی سیر تحولی ترجمه قرآن کریم به زبان فرانسه براساس سطوح ساختاری، محتوایی و گفتمانی، با تکیه بر سوره مبارکه حجرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا تقوی فردود نعیمه تقوی فردود محمدامین تقوی فردود

منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره سوم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: ساختار محتوا ترجمه قرآن بافت فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن ترجمه قرآن گونه های ترجمه قرآن دیگر زبان ها

تعداد بازدید : ۸۷۷ تعداد دانلود : ۶۲۵

ترجمه قرآن کریم به سایر زبان ها در تسریع سیر تحول انسانی در جوامع غیرعربی زبان، ضروری می نماید؛ زیرا ترجمه آیات قرآن بر فرهنگ و جامعه، تأثیر بسزایی دارد؛ هم چنان که بافت فرهنگی و اجتماعی مترجم متقابلا ًدر ترجمه وی نقش مهمی را ایفا می کند. مقابله چهار ترجمه از آیات فرهنگ محور سوره حجرات به زبان فرانسه از قرن 17 تا 20، نگارندگان را در تصریح روند تحولی ترجمه قرآن کریم و هم چنین در تبیین این تأثیر دوجانبه یاری می رساند. لذا ترجمه مناسب این آیات، آموزنده زبان ادب بر مخاطبانش خواهد بود و این ترجمه صحیح، مستلزم رمزگشایی صحیح متن مبدأ و سپس رمزگذاری صحیح در متن مقصد است. از دیگرسو، تعریف سطوح سه گانه ساختاری، محتوایی و بافتی به عنوان مبنای بررسی ترجمه، برگردان برتر را معرفی نموده، روشن می سازد که پایبندی حداکثری به متن مبدأ، ضمن پیشگیری از ورود آسیب به مفهوم آن، با در نظر گرفتن این سه سطح و با تکیه بر راهبردهای مختلف ترجمه به اقتضای شرایط موجود در آیه، فرآیند انتقال را به نحو احسن به انجام می رساند. بدین سان، این مقاله، روش اسنادی وکتابخانه ای با پردازش توصیفی –تحلیلی را برمی گزیند و هدف اصلی آن، بررسی سیر تحولی ترجمه قرآن کریم به زبان فرانسه و معرفی ترجمه برتر، و هم چنین برجسته سازی جایگاه استفاده از برخی رویکردهای ترجمه ای ارائه شده توسط ترجمه شناسان است، تا بدین طریق امکان ارائه الگویی ترکیبی از آن رویکردها را در ترجمه قرآن کریم بیابد. در این میان دلیل ارائه بازترجمه ها در طول زمان، خود را آشکار خواهد ساخت.

۴۳۹۱.

ارزیابی روایات تقسیمات چهارگانه قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: بتول احمدی سهیلا پیروزفر عباس اسماعیلی زاده

منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و یکم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۷۹)

کلیدواژه‌ها: مفصل مثانی تقسیم چهارگانه قرآن سبع طوال مئین

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۱۰ تعداد دانلود : ۱۹۱۰

روایاتی منسوب به پیامبر اکرم (ص) در جوامع حدیثی شیعه و اهل سنت وجود دارد که در آن طبق فرمایش ایشان، قرآن کریم به چهار بخش به نام های «سبع طوال»، «مِئین»، «مثانی» و «مُفصل» تقسیم می شود که هر یک به ترتیب، عوض کتب پیامبران گذشته، تورات موسی، انجیل عیسی و زبور داوود به ایشان داده شده است. عمده این روایات یا از طریق ابن الاسقع از پیامبر (ص)، و یا از طریق سعد الاسکاف از امام محمدباقر (ع) از حضرت رسول نقل شده اند. کثرت نقل به همراه بی توجهی به صحت و سقم این دست روایات از سوی عالمان قرآن و حدیث و انتسابشان به نبی مکرم اسلام6، اهمیت بررسی این احادیث را از نظر میزان اعتبار دوچندان می کند. مقاله حاضر با تتبع موارد استناد این احادیث نشان داده که برخی از این استنادات بر خلاف مضمون روایات است و سند روایت کافی صحیح و روایات واثلةبن الاسقع دارای اضطراب در سند و متن بوده که در نهایت به علت مستفیض یا متواتر بودن روایات و هماهنگی دلالت آن با قرآن، حکم به صحت آنها داده شده است.

۴۳۹۲.

ناهمسانی جنسیتی در متون اسلامی

نویسنده: سیده فاطمه موسوی

منبع: بینات سال بیست و سوم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ و ۲ (پیاپی ۸۹ و ۹۰)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۱۰ تعداد دانلود : ۵۰۲

۴۳۹۳.

مهمترین نوآوریهای منطقی خونَجی و نقش ابهری در بسط و گسترش آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اکبر فایدیی کامران قیوم زاده

منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۱ تابستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۸۴)

کلیدواژه‌ها: عکس خاصتین قضیه ذهنیه قضیه طبیعیه موجهات خونجی ابهری

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۳۵۹

نقش خونَجی و ابهری در تحول و رشد منطق سینوی، در قرن هفتم هجری، انکارناپذیر است. آنها افزون بر بسط و گسترش برخی از نوآوریهای ابن سینا، و جرح و تعدیل در برخی از افکار فخر رازی، از ابتکارات منطقی خاصی برخوردار بوده اند. از جمله این ابتکارات میتوان این موارد را بر شمرد: تقسیم قضیه حملیه محصوره به چهار نوع حقیقیه مطلقه، خارجیه مطلقه، حقیقی الموضوع و خارجی الموضوع؛ افزودن قضیه ذهنیه بر تقسیم ثنایی حملیه مسوره به حقیقیه و خارجیه؛ تفکیک عکس نقیض مخالف از عکس نقیض موافق؛ کشف قضیه طبیعیه و خارج ساختن آن از مهمله و شخصیه انگاری؛ کشف انعکاس سالبه جزئیه در خاصتین؛ بحث مستوفی در شرایط و حکم انتاج شکل چهارم در مختلطات و افزودن سه ضرب بر ضروب منتج آن در موجهات مرکبه. در این نوشتار هدف اینست که به تبیین و بررسی موارد مذکور بپردازیم.

۴۳۹۴.

موانع رویکرد تربیت اجتماعی در حوزۀ رفتار در بستر تحقق سلامت جامعه از منظر قرآن کریم

نویسنده: علیرضا کاوند زهرا حاج کاظمی

منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۴)

کلیدواژه‌ها: اسلام قرآن کریم موانع تربیت اجتماعی عقاید رفتار سلامت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۲۰۴

یکی از مباحث مطرح در جامعه، آرمان ارزشمند تربیت است که از ارکان مهم آن می توان به تربیت اجتماعی اشاره نمود. (رفتار) در لغت، به معنای سیر، طرزحرکت و سلوک و در اصطلاح؛ به معنای مجموعه ای از اعمال و فعالیّت هایی است که موجود زنده انجام می دهد و متضمّن کارهای آشکار و پنهان و اعمال و فعالیّت عقلی است. درسایه تحقق تربیت اجتماعی می توان انتظار داشت، هر جامعه بتواند به ادامه حیات دنیوی و معنوی خویش بپردازد. در این مجال، چهار مانع اساسی که حذف آن موانع، از ملزومات ایجاد وگسترش تربیت اجتماعی در جامعه است، به روش توصیفی - تحلیلی، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. این موانع که در آموزه های قرآنی و روایات ناب حضرات معصومین (ع) مورد تاکید قرار گرفته، و تاکید بر لزوم حذف آنها شده ، عبارتند از: 1.ظلم کردن به حقوق دیگران 2. بیگانگان و تأمین منافع شخصی 3. خیانت 4. قضاوت نادرست. دراین مجال، این چهار مانع مهم را که راهکار حذف آنها، در تعالیم منبعث از قرآن و روایات معصومین(ع) آمده، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

۴۳۹۵.

بررسی تطبیقی آیات خلود در جهنم از منظر علامه طباطبایی و فخر رازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کریم علیمحمدی عبدالمجید علیمحمدی

منبع: مطالعات تفسیری سال هفتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۸

کلیدواژه‌ها: علامه طباطبایی فخر رازی تفسیر کلامی آیات خلود خلود در جهنم

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۶۲ تعداد دانلود : ۱۰۴۶

آیاتی از قرآن کریم مانند: آیه 69 نساء، 64 احزاب، 23 جن و 17 حشر با لفظ «خالدین فیها» از مدت عذاب گناهکاران در جهنم یاد شده است. دائمی بودن یا پایان عذاب گناهکاران از مسائل مهمی است که از دیرباز مورد اهتمام متکلمان، فلاسفه، عرفا و مفسران بوده است؛ گروهی راه افراط را در پیش گرفته و همه گناهکاران را گرفتار عذاب دائمی می دانند و گروهی دچار تفریط شده و برای همه گناهکاران پایان عذاب را روا دانسته اند. در این میان علامه طباطبایی مفسر، فیلسوف و عارف برجسته شیعه و فخر رازی مفسر و متکلم برجسته اشعری، با تبیین عقلی مسأله خلود، طبق مبانی کلامی، تفسیری و فلسفی خویش، راه اعتدال را در پیش گرفته و مرز خلود و خالدین در جهنم را مشخص کرده اند. در مقاله پیش روی تلاش شده است تا ادله و مبانی این دو عالم بزرگ مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و مهم ترین شبهات ارائه شده بر نظریه خلود نقد شود.

۴۳۹۶.

پایان نامه های قرآنی و امام رضا (ع)

نویسنده: ادریس جعفرزاده

منبع: بینات سال بیست و سوم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۹۱) ویژه نامه قرآن و امام جواد (ع)

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۳۴۴

۴۳۹۷.

بررسی چرائی مرجعیت خداوند در ضمایر «متکلم مع الغیر» قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید ابراهیم مرتضوی اصغر طهماسبی بلداجی لیلا قنبری

منبع: مطالعات قرآنی سال هفتم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۸ 33 - 46

کلیدواژه‌ها: قرآن ضمایر متکلم تعظیم الهی علل و اسباب

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن

تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۲۳۳

در قرآن کریم خداوند متعال در استناددهی به خود گاه با لفظ مفرد متکلم وحده و گاه با لفظ جمع متکلم مع الغیر یاد می کند؛ درباره متکلم وحده جای هیچ شک و تردیدی نیست؛ اما در استناددهی ضمایر متکلم مع الغیر به خداوند پرسش اساسی درباره چگونگی انطباق لفظ جمع با وحدانیت باری تعالی است. در این باره دانشمندان بلاغت و تفسیر اقوال متعددی را بیان داشته اند. جستار پیش رو با رویکردی ادبی- تفسیری، با تکیه بر اقوال علمای بلاغت و تفسیر این مهم را مورد بررسی قرار داده است؛ نتیجه آنکه استناد لفظ جمع متکلم مع الغیر درباره خداوند متعال متأثر از عوامل مهمی از جمله: بیان عظمت و قدرت خداوند، بزرگداشت فعل الهی، تکریم کسانی که فعل الهی درباره آنان انجام شده است، نقش آفرینی فرشتگان و وسائط دیگر در تحقق فعل، اشاره به ذات و اسماء و صفات خداوند و تسبیب و تشریک علل و اسباب است.

۴۳۹۸.

بازخوانی آراء مفسران سده اخیر در آیات جهاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد شیرین کار موحد محسن اکبری

منبع: مطالعات تفسیری سال هفتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: آیات جهاد دفع محارب اکراه بر دین محو کفر

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۱۴ تعداد دانلود : ۱۱۱۳

آیات جهاد از مسائل بحث برانگیزی است که به ویژه در سده اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است. آیات جهاد را می توان به آیات مطلق، مقید و صلح و احسان تقسیم کرد. در سده اخیر برخی از محققان معاصر به تبع مفسران سلف، آیات مطلق را کانون توجه خود قرار داده و در مورد سایر آیات، اقوالی چون نسخ را پذیرا شده و در نتیجه «جهاد برای محو کفر و تغییر عقیده» را لازم شمرده اند. در عصر حاضر، جهاد برای تحمیل عقیده، جای خود را به دیدگاه هایی چون «جهاد برای رفع مانع و آزادی دعوت» و «جهاد دفاعی صرف» داده و بر اساس رویکرد به آیات مقید و آیات صلح و احسان، مفاهیمی چون صلح و همزیستی با کفار بر مبنای اشتراک در انسانیت، پررنگ تر گردیده است. نقطه اشتراک این دو دیدگاه، عدم اجبار بر عقیده است. توجه به مجموعه آیات مرتبط با جهاد بیانگر آن است که دیدگاه «جهاد برای رفع مانع و آزادی دعوت»، قابل دفاع بوده و دو دیدگاه دیگر قابل نقد است.

۴۳۹۹.

آثار تربیتى گریستن بر تکامل معنوى انسان از دیدگاه آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقى حسینى سید محمدرضا موسوى نسب

منبع: معرفت سال بیست و پنجم آذر ۱۳۹۵ شماره ۲۲۸ «ویژه علوم تربیتی»

کلیدواژه‌ها: تربیت اشک بکاء اثر تربیتى گریه اثر معنوى گریه تکامل معنوى

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۶۱ تعداد دانلود : ۵۷۰

موضوع گریستن، از جمله موضوعاتى است که از ابعاد مختلف از جمله ابعاد روان شناختى، تربیتى، دینى، اخلاقى و عرفانى مورد بررسى قرار گرفته است. این مقاله به بررسى آثار تربیتى گریستن بر تکامل معنوى انسان مى پردازد که با روش تحلیلى و توصیفى و به منظور تبیین ارتباط میان گریستن، با تربیت اخلاقى و تکامل معنوى انسان، تدوین یافته است. گریه، نوعى واکنش به احساسات و هیجان هاى درونى انسان است که مى تواند بر ابعاد روانى، تربیتى، معنوى و اخلاقى انسان تأثیر بگذارد. ابتدایى ترین تأثیر گریه، به ویژه گریه در امور معنوى، ایجاد آرامش است که انسان بعد از گریه کردن، در اثر تخلیه شدن فشارهاى درونى، احساس خوشایند و یک سبکى و آرامش برایش پدید مى آید. همچنین گریه موجب نشاط و امید در انسان شده و انگیزه فرد را تقویت مى نماید و سلاحى در مبارزه با شیطان درونى انسان مى شود. از سوى دیگر، گریه سبب پاک شدن گناهان انسان و نزول رحمت خداوند شده، انسان را در دفع برخى رذائل اخلاقى و نیز کسب برخى فضیلت ها، کمک مى نماید و سر انجام انسان را در رسیدن به قرب الهى یارى مى کند.

۴۴۰۰.

زمان در قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: مرتضی براتی داوود داداش نژاد علی پریمی

منبع: آیین حکمت سال هشتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: زمان مراتب وجود ازلی ممکنات سرمدیت

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۲۳ تعداد دانلود : ۷۵۲

زمان و زمانمندی از شئون و جلوه های موجودات ممکن است و هیچ گاه از آنها منفک نمی شود. اما ازآنجاکه وجود امری تشکیکی است، هر مرتبه ای شأن خود را دارد. زنجیره زمان در مراتب ممکنات هیچ گاه پاره نمی شود بلکه در سیر صعودی هستی لطیف تر و رقیق می شود. در نتیجه، شئون آن هم دچار قبض و بسط می گردد. زمان در عالم رؤیا و طبیعت یکی نیست. سال هایی که در عالم رؤیا سپری می شود، نسبت به عالم طبیعت در یک لحظه جمع می شود. اما این حقیقت در جهان آخرت چنان رقیق و جمع می شود که براساس آیات الهی، یک روز آن مطابق هزار یا پنجاه هزار سال طول می کشد که با احوال کافران و مؤمنان متغیر است. آن زمان حقیقتی درونی، شخصی و کیفی است و این زمان حقیقتی کمّی و بیرونی است. در این مقاله، کوشش شده است با روش تحلیلی و توصیفی، این نظریه تبیین گردد.

درخت حوزه‌های تخصصی