فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۰۸۱ تا ۱٬۱۰۰ مورد از کل ۷٬۷۶۶ مورد.
عملکرد و سرانجام مسبّبان واقعه عاشورا
حوزه‌های تخصصی:
سرانجام عبرت آموز مسبّبان و قاتلان شهدای کربلا در این دنیا و حوادثی که برای آنان افتاد، حاوی نکات عبرت آموز و قابل توجه برای انسان ها پس از واقعة عاشوراست. از یزید بن معاویه گرفته تا ابن زیاد، شمر، عمر بن سعد و فرماندهان و سپاهیانی که با امام حسین (ع) و یارانش برخورد کردند، همه در مدّت کوتاهی پس از حادثة کربلا گرفتار عواقب کار خود شدند. یزید، بیش از چند سال، زنده نبود و پس از آن به هلاکت رسید. ابن زیاد، شمر، سنان بن انس، حرمله و سایر افراد مؤثر در سپاه کوفه نیز چند سالی به زندگی خود ادامه دادند و سرانجام همة آن ها به دست مختار ثقفی، هلاک شدند. این مقاله به شیوه توصیفی-تبیینی و براساس منابع کتابخانه ای نوشته شده است.
چگونگی و زمان گرایش خاندان اَعیَن به تشیع(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
خاندان اعین در نشر معارف اهل بیت: جایگاهی برجسته دارند. باز خوانی چگونگی تحول فکری و عقیدتی این خاندان و زمان آن، کمک فراوانی به شناخت افکار و عقاید ایشان می نماید. این خاندان در ابتدا بر مذهب تسنن بودند و بعدها به تشیع گرایش یافتند. نخستین بستر آشنایی خاندان اعین با تشیع در عصر امام سجاد(ع) به وجود آمد. عوامل متعددی در ایجاد این تمایل نقش داشته است ، افرادی چون ابوخالد کابلی صحابه خاص امام سجاد(ع) و صالح بن میثم را باید دارای نقشی مهم در پذیرش تشیع خاندان اعین شمرد. هم چنین، اساتید و مشایخ حدیث فرزندان اعین در آشنایی این خاندان با اهل بیت: بی تأثیر نبوده اند.
وصایای پیامبر اکرم (ص) درباره جانشین بلافصل خویش و نقد نظریة انکار وصایت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
روایات نبوی و نیز واقعیت های تاریخی را نقد می کنیم. انکار وصایت، دیدگاه کسانی است که معتقدند پیامبر اکرم، آگاهانه با امتناع از تعیین جانشین خود، آینده امت را به صحابة خویش سپرد. از زاویه ای دیگر، بررسی وصایای خلفای اسلامی، نشان می دهد که اساس انتقال قدرت در تمامی خلافت های اموی و عباسی و عثمانی (جز در موارد استثنایی) بر پایة وصیت حاکم بوده است و به طور پیش فرض در این نظریه، تنها پیامبر اکرم (ص) است که از حقّ تعیین جانشین محروم شده است.
سیره پویا؛ چالش های فراروی عمل به سیره و راه برون رفت از آن(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
تحقق سبک زندگی اسلامی در گرو عمل به سیرة معصومان: است. عمل به سیره در عصر حاضر با چالش ها و تنگناهایی روبه رو است که باید آنها را شناخت و راه برون رفت از آن را جست وجو کرد تا توصیه به بهره مندی از سیرة معصومان: برای تحقق سبک زندگی اسلامی، خالی از کاستی های روش شناختی باشد. مطالعات تاریخی و دینی نشان می دهد، مهم ترین تنگناها و چالش هایی که عمل به سیره در حال حاضر با آن روبه رو است، عبارت هستند از: تنگناهای فقهی، خاموشی رفتار و امکان برداشت های چندگانه از آن، شرایط زمان و تغییر موضوع، شرایط فرهنگی سرزمین های مختلف، از دست رفتن توانایی اجرا در دنیای جدید، یکسان نبودن توانایی های انسان های عادی با معصومان:، اختلاف جایگاه انسان های عادی با معصومان:، ناهمسانی ظرفیت و توان مندی مکلفان، سلیقه ای بودن برخی مسائل و محدود بودن دلالت بخشی از سیره بر مباح بودن یک رفتار.
مقاله حاضر پس از برشمردن چالش های ده گانه، راه برون رفت از آنها را، پویایی سیره معرفی می کند. پویایی سیره به معنای توجه به چالش ها و پیروی از اصول ارزشی ثابت و تطبیق و اجرای آن متناسب با شرایط و نیازمندی های هر عصر است. به دست آوردن معیاری برای تحقق سبک زندگی اسلامی بر اساس سیرة معصومان: در گرو چنین نگاهی به سیره است.
بررسی و تحلیل آرامگاه های منسوب به اخلاف امام کاظم (ع) در رودبارقصران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
شمال ری به دلیل کوهستانی و صعب العبور بودن، در آشوب ها پناهگاه ساکنان مناطق رودبارقصران خارج و مخالفان سیاسی خلافت اموی و عباسی قلمداد می شد. اخلاف پیامبر، نوادگان امامان شیعه و علویان، بزرگ ترین گروه مهاجران معارض خلافت به این منطقه بودند. در این ناحیه بیش از سی امامزاده وجود دارد که نیمی از آن ها در رودبارقصران واقع شده اند. در پژوهش حاضر، یازده نمونه از آرامگاه های منسوب به اخلاف امام موسی کاظم (ع) در منطقه ی رودبارقصران را بررسی می کنیم. داده های پژوهش را با روش مطالعات اسنادی و بررسی های میدانی گردآوری کرده ایم. نتایج نشان می دهد که کتب نسب شناسی از یک سو منابع انتساب این امامزادگان به امام موسی کاظم (ع) به شمار می روند و از سوی دیگر سرشار از تناقض هستند. اشتباه در خوانش کلمات و نام جای ها موجب انتساب نادرست برخی امامزاده ها به برخی مناطق شده است. تشابه اسمی امامزادگان نسب شناسی آن ها را با مشکل مواجه کرده و وجود نام های ایرانی نشان دهنده ی تغییرات اساسی در این منابع است.
تحلیل جامعه شناختی توسعه نیافتگی ملل مسلمان و راه های برون رفت از آن از منظر علامه اقبال لاهوری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
علامه اقبال لاهوری (1317 1256) تحت تأثیر اوضاع نابهنجاری که گریبانگیر جهان اسلام شده بود و نیز با آگاهی و درک عمیقی که از مبانی فکری دنیای شرق و غرب داشت خود را متعهد به سرنوشت انسان مسلمان می دانست. مهم ترین سؤالاتی که این مقاله بر آن است تا بدانها پاسخ دهد، عبارتند از: علامه اقبال چه عواملی را موجب توسعه نیافتگی مسلمانان می داند؟ راهکارهای وی برای برون رفت مسلمانان از این توسعه نیافتگی چیست؟ آیا می توان واقعیت های موجود در کشورهای مسلمان عصر حاضر را با اندیشه های اقبال تفسیر کرد و آیا می توان جامعه ایده آل اقبال را در شرق یافت؟ چارچوب نظری تحقیق ملهم از مکتب وابستگی به خصوص نظریات پل باران است. روش پژوهش کتابخانه ای است. در این مقاله عوامل توسعه نیافتگی مسلمانان در قالب دو بخش درونی و بیرونی و راهکارهای رهایی در دو سطح کلان و خرد تقسیم بندی شده اند.
غالیان دوره امام رضا (ع) و چگونگی برخورد آن حضرت (ع) با آنها(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
بررسی جریان فکری غلو در زمان امام رضا(ع) (183 203 ق) و نوع برخورد آن حضرت(ع) با این جریان، موضوع اصلی این مقاله است. بررسی این جریان فکری نشان می دهد پدیده غلو که از دوران امامان قبلی وجود داشت در این دوران در قالب غالیان برجسته و مشهوری چون یونس بن ظبیان و محمد بن فرات و طرح افکار غالیانه دیگری به خصوص از جانب غالیان واقفی (بشیریه) تداوم یافته است. هم چنین در این دوره شاهد بروز عقاید غالیانه تفویض، تشبیه، تناسخ و احادیث غلوآمیز هستیم. امام رضا(ع) در مقام برخورد با این جریان علاوه بر مناظره با افراد سرشناس غالی و نقد صریح آنها، از دوستی و معاشرت با غالیان به شدت نهی نمودند. و در مواجهه با افکار غلوآمیزی مانند تشبیه، تفویض و تناسخ نادرستی آنها را تبیین فرمودند.
واکاوی سبک زندگی علمی حضرت زینب (س) با رویکردی به قرآن و حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
آیات تطهیر، مباهله، مودّت، تبلیغ و... به نوعی جلوه گر تقدیر خداوند از اهل بیت (ع) است. زندگی علمی حضرت زینب (س) زاویه ای است که نیاز به واکاوی و تحلیل دقیق تری دارد؛ زیرا دربارة این خاندان گفته شده: «إِنَّ هَؤلاَء وَرَثُوا العِلمَ وَ الفَصَاحَةَ زُقُّوا العِلمَ زُقّاً». حضرت زینب(س) علاوه بر علم لدّنی، تمام شرایط یک راوی موثّق را در حدّ کمال داراست. بدین لحاظ، به او (س) عالمه گفته اند. همچنین علم پیشگویی حوادث را نیز دارا می باشد، چنان که کیفیّت شهادت خود را پیشگویی کرد. صفت دیگر ایشان (ع) عقیله است که ابن عبّاس به او داده است. همچنین مفسّری بی بدلیل است؛ زیرا خطبه های آن حضرت(س) آکنده از آیات قرآنی است.
نقش مؤلفه ها و باورهای دینی در پیروزی سپاه سلجوقی در نبرد ملاذگرد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
در طول تاریخ جهان اسلام از جمله حوادث و وقایع بسیار مهمی که از آن در میان مسلمانان عموماً و در بین ترکان و ایرانیان خصوصاً با افتخار و سربلندی یاد می شود «نبرد ملاذگرد» است. آن حادثه در 463 ق/ 1071 م بین آلب ارسلان سلطان سلجوقی و رومانوس دیوگنس امپراتور بیزانس صورت گرفت و درنهایت پیروزی از آنِ آلب ارسلان گردید. اهمیت و جایگاه آن حادثه و نیز آثار و نتایج کوتاه یا درازمدت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و دینی آن در بین دو جهان متفاوت یعنی اروپای مسیحی و جهان اسلام باعث توجه و انگیزش جدی مورخان گذشته و محققان امروزی بر آن حادثه گردیده است. درباره این که چه عامل یا عواملی در شکست رومانوس و پیروزی آلب ارسلان نقش اساسی داشته اظهارنظرهای گوناگونی شده و از عوامل مختلفی سخن گفته اند. حقیقتاً نمی توان هیچ یک از عوامل مطرح شده در منابع اصلی یا تحقیقات بعدی را نادیده گرفت یا نادرست تلقی کرد؛ اما سؤال اصلی این است که در میان عوامل متعدد مطرح شده عامل مذهبی و باورهای دینی از چه جایگاهی برخوردار بوده است؟ بر اساس فرضیة مقالة حاضر اعتقادات دینی و عنصر معنویت نه تنها همچون عوامل دیگر عاملی مؤثر در پیروزی سپاه سلجوقی بوده بلکه مهم ترین و اساسی ترین عامل آن پیروزی نیز بوده است. مغفول ماندن این مقوله در نگاه و قلم مورخان و متون اصلی غیراسلامی (بیزانسی، یونانی، مسیحی، ارمنی، و ...) از یک سو و به صورت مستقل و جدی مطرح نشدن آن از سوی محققان و مورخان معاصر اسلامی و غیراسلامی از سوی دیگر، نگارنده را بر آن داشت تا پژوهشی مستقل با اتکا به منابع اصلی و استفاده از برخی تحقیقات مهم به روش توصیفی تحلیلی ارائه کند.
سلمان فارسی و خاورشناسان
فرهنگ سیاسی و مبانی نظری پادشاهی و سلطنت؛ بررسی تطبیقی فره ایزدی و ظل اللهی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
پژوهش حاضر درصدد بررسی تطبیقی مبانی نظری دو مفهوم فره ایزدی و ظل اللهی از خلال متون تاریخی و روایی اندیشمندان مسلمان است و در پی پاسخ به این پرسش هاست که تشابه و تمایز این دو چیست؟ و آیا می توان ظل اللهی را در تداوم فره ایزدی دانست؟ برخلاف تصور رایج که این دو اندیشه را از یک جنس بر می شمارند، فرض اصلی مقاله، این است که فره ایزدی و ظل اللهی، به رغم برخی وجوه مشترک، تفاوت ها و تمایزات مهمی با یکدیگر دارند. نتایج این پژوهش که با روش مقایسه ای و تبیین تاریخی صورت گرفته مشخص می کند این دو، متعلق به دو منظومه ی فرهنگی در تاریخ ایران هستند، که تنها در شرایط خاص دوره ی خود، امکان ظهور و بروز داشته اند. از این رو، فره ایزدی؛ باید در متن فرهنگ سیاسی نظام پادشاهی ایران باستان، و ظل اللهی؛ در نظام سلطنت دوره اسلامی فهم شود.
کاوشی تاریخی در مفهوم و تطّور معنایی بیضة اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
علل عدم گسترش و ناپایداری تشیّع در اندلس از ابتدای ورود اسلام به اندلس تا پایان دورة بنی حمود(92-449ق)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
با تسلط مسلمانان بر اندلس، به مرور آئین و فرهنگ اسلامی در میان ساکنان آنجا گسترش یافت. با این همه به رغم آن که اندیشه های مختلف دینی و گرایشهای گوناگون مذهبی، مجالی برای بروز و ظهور در اندلس (در دورة اسلامی) به دست آوردند، تشیّع در شمار معدود مذاهبی بود که اساساً فرصتی برای بیان مبانی اعتقادی خود به دست نیاورد و به سبب وجود عواملی چند، راه برگسترش و تثبیت اندیشه های شیعی در اندلس بسته شد . اندلس از زمان فتح تا سرنگونی خلافت اموی در قرطبه، ماهیتی اموی داشت که سیاست های خود را بر مبنای نادیده گرفتن حق اهل بیت استوار ساخته بود. در واقع امویان تلاش فراونی برای گسترش مذهب بر اساس دیدگاه های خود به عمل آوردند و با حمایت همه جانبه از مذهب مالکی، مجال هر گونه فعالیت را از دیگر مذاهب، خاصّه تشیّع سلب کردند. این موضوع باعث شد تا فعالیت ها و کوشش های پیروان تشیّع در اندلس به گونه ای آشکار محدود شده و شیعیان از بیان باورها و انجام مراسم مذهبی خود باز مانند. تنها پس از برافتادن امویان بود که شیعیان فرصتی هر چند کوتاه به دست آورند و با تأسیس خلافت حمودی توانستند شمّهای از حضور سیاسی- فرهنگی خود را در اندلس نشان دهند. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که: اولاً به راستی علل و عوامل عدم گسترش و ناپایداری تشیّع در اندلس چه بود؟ ثانیاً سیاست ها و برنامه های حکمرانان اندلس خاصه امویان چه تأثیری در این موضوع داشت ؟ این مقاله بر آن است تا بر اساس روش تحلیلی و با استفاده از منابع، مآخذ و مطالعات تاریخی به این دو پرسش پاسخ دهد.