چیستی و استعاره های سازمان از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مدیریت اسلامی سال ۳۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳
113 - 150
حوزه‌های تخصصی:
از نگاه قرآن کریم، زندگی اجتماعی از ویژگی های خاص دنیا است و قبل و بعد آن زندگی فردی است. سازمان محفل رشد و شکوفایی آدمی است که یا او را به مقام انسانی می رساند و یا به مقام پایین می برد تا آدمی به این دنیا نیاید و در اجتماع و سازمان قرار نگیرند شکوفا نمی شود و در همان وضعیت اولیه باقی می ماند. نقش مهمی که سازمان در زندگی آدمی دارد ایجاب می کند که به این سئوال پاسخ داده شود که از نگاه قرآن سازمان چیست و از چه تعریف و هویتی برخوردار است. با هدف پاسخ دهی به این سئوال از روش اجتهادی استفاده گردید و واژه هایی که اشاره ای به مفهوم مشترک سازمان یعنی انتظام اجتماعی داشتند استخراج شد آن گاه با مراجعه به آیات مشابه معنی و تفسیر گردید. بر اساس این تحقیق از نگاه قرآن کریم، برخلاف رویکرد افلاطونی و دکارتی ، سازمان دارای وجودی اعتباری است که مصادیق حقیقی آن توسط پیامبران علیهم السلام بازنمایی شده اند و مصداق آن یا سازمان ایمانی است که آدمی در آن می تواند از ملائکه برتری یافته و یا سازمان طاغوتی است که جایگاه آدمی را به پایین تر از حیوان سقوط می دهد. در این رویکرد سازمان اصل و مدیریت از ضروریات و فروعات ابقائی و مانایی آن است. صراط، دین، ملت، دار السلام، ولایت، امت وسط از جمله استعاره هایی است که قرآن برای تبیین مفهوم سازمان بکار برده است.