ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۶٬۷۸۳ مورد.
۴۱.

جهاد انگاری بایسته های غیر نظامی تمدّن سازی مبتنی بر دیدگاه اهل بیت (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تمدن سازی فرهنگ اسلامی اهل بیت جهادانگاری تمدن اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۵۰
مسئله پژوهش آن است که مبتنی بر دیدگاه اهل ِبیت(ع)، کدام یک از بایسته های غیرنظامی تمدّن سازی، به عنوانِ جهاد معرّفی شده اند؟ وفق یافته های پژوهش به روشِ تحلیلی، التزام همگانی به فرهنگ معیار، کنش گری سازنده مرد و زن در نهاد خانواده، کنش گری سازنده اجتماعی آحاد مؤمنان، مجاهدت علمی و تولید دانش و سرانجام، عدالت ورزی و فسادستیزی در نهاد حاکمیّت به عنوانِ جهادهای غیرنظامی در عرصه تمدّنی شناخته می شوند. درنتیجه مشخّص گردید که ثمره مشترک این موارد با جهاد نظامی در امنیّت آفرینی و قدرت زایی، باعث گردیده که در نگاه معصومان(ع)، عنوانِ جهاد منطبق بر این موضوعات باشد. به علاوه، فرهنگ اسلامی با جهادانگاری موارد فوق، بن بست و محدودیّت دسترسی به ارزش جهاد را در شرایط غیرنظامی، مردود می انگارد. درنهایت، جهادهای تمدنّی بسان جهاد نظامی، نیازمند نوعی ایثارگری و فداکاری است. زیرا در شرایط خاصّی می تواند خطر جانی برای مجاهد تمدّنی به دنبال داشته باشد.
۴۲.

بررسی دیدگاه علامه سید جعفر مرتضی عاملی درباره جعفر بن ابی طالب

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جعفر طیار جعفربن ابی طالب جعفر مرتضی عاملی بررسی و تبیین دیدگاه عاملی درباره جعفر طیار هجرت به حبشه مؤته

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۶۰
جعفر بن ابی طالب (ع) جزو پیشگامان در اسلام و از افراد شاخص در میان اصحاب رسول خدا (ص) است . ویژگی هایی مانند تعهد، ایمان استوار، عقل و درایت، شجاعت و بصیرت، هوشمندی و کیاست و بیان رسا و نافذ از او چهره تابناکی در میان یاران پیامبر اکرم (ص) ترسیم کرده است . منابع تاریخی، زندگی و نقش این شخصیت در دوره نبوی را تا حدودی گزارش کرده و در دوره های اخیر برخی پژوهش ها در مورد ایشان انجام شده است که از مهمترین آنها دیدگاه و تحلیلی علامه سید جعفر مرتضی عاملی در این مورد است . ازآنجاکه این تحلیل با نگاه انتقادی و نوآورانه همراه است بررسی آن در قالب طرح منسجم اهمیت و ضرورت جدی دارد . در پژوهش حاضر دیدگاه علامه سید جعفر مرتضی عاملی درباره جعفر طیار به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شد. برخی از نتایج پژوهش عبارتند از: ایمان آوردن جعفر طیار که دومین مرد پس از امیرمؤمنان (ع) در ایمان آوردن بود، نشانه پیشگامی او در اسلام است . هجرت ایشان به حبشه نه به دلیل ترس از آزار قریش، بلکه برای اداره امور مهاجران و نمایندگی از رسول خدا (ص) در مواجهه و تعامل با دستگاه حکومتی حبشه بوده است . تبیین اقدامات فرهنگی پیامبر(ص) و ایجاد تحول روحی بزرگ در پادشاه آن سرزمین و درباریان و نفوذ فرهنگی و زمینه سازی پذیرش اسلام در آن دیار از مهمترین فعالیت های جعفر در سرزمین حبشه است . جعفر طیار در نظر رسول خدا (ص) شخصیت و جایگاه والای داشت اولین فرمانده در جنگ مؤته بوده است .
۴۳.

تاریخ گذاری روایت «هم خَیْرُ مَنْ یَشْرَبُ صَوْبَ الْغَمَامِ» در موضوع ولایتعهدی و مناقب امام رضا (ع)

کلیدواژه‌ها: مناقب امام رضا (ع) ولایتعهدی امام رضا (ع) تاریخ گذاری حدیث شیخ صدوق عیون اخبار الرضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۶۵
موضوع ولایتعهدی امام رضا(ع) از وقایع تاریخی در ابتدای سال دویست هجری است. گستردگی روایات دراین مورد نشانه ای از آن است که این موضوع در قرن سوم هجری به وقوع پیوسته است که علاوه بر کتب روایی شیعه و سنی، در کتب تاریخی نیز بدان تصریح نموده اند. ازاین رو، به دلیل اهمیت واکاوی سندی و متنی این روایات، پژوهش حاضر با هدف بررسی روایت نقل شده توسط شیخ صدوق درباره منقبت و ولایتعهدی امام رضا(ع) انجام شد. بدین منظور بااستفاده از روش تحلیل اِسناد متن در بررسی احادیث، به این پرسش که چه ابهامی در فهم حدیث «سَبْعَهٌ آبَاؤُهُمْ مَا هُمْ هُمْ خَیرُ مَنْ یشْرَبُ صَوْبَ الْغَمَامِ» وجود دارد، پاسخ داده شد. همچنین بااستفاده از روش توصیفی تحلیلی، پس از تقریر آرا و دیدگاه های مختلف در میان محدثان ازجمله شیخ صدوق، ابوالفرج اصفهانی و مزی در شرح حدیث فوق، کشف معنای اصلی متن این روایت در بافت تاریخی آن بررسی و تغییراتی که در مؤکدات فقره اصلی این روایت نیزوجود دارد، مشخص شد. از نتایج تحلیل سندی و متنی روایات چنین به نظر می رسد که این روایت اصالت تاریخی دارد و حتی در کتب و منابع روایی و تاریخی شیعه و سنی با ذکر اسناد و طرق متفاوت دیگری نقل شده است و این نشان می دهد که شیخ صدوق نقش مهمی در انتقال گزارش های روایی - تاریخی داشته است.
۴۴.

عدالت اجتماعی، راهبرد پیامبر(ص) برای برون رفت از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پیامبر (ص) جامعه اسلامی جامعه جاهلی عدالت اجتماعی حقوق عمومی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۷۴
عدالت اجتماعی از اهداف بنیادین پیامبر اسلام(ص) برای تحول جامعه جاهلی به جامعه انسانی/ اسلامی بود. این برنامه همه کرد و کارهای آن حضرت را تحت الشعاع خود قرار داده بود. ایشان برای گذار جامعه از این مسیر پر پیچ و خم، یعنی مقابله با نابرابری های موجود، در حوزه اعتقادی، حقوقی، اقتصادی و از همه مهم تر اجتماعی و فرهنگی، جدای از ترویج ارزش ها به اقدامات عملی ریشه ای دست زدند که در همه ادوار تاریخی می تواند به مثابه الگویی کارآمد، مطمح نظر قرار گیرد. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به دنبال پاسخ به این سؤال است که رسول خدا برای تحول جامعه و برقراری عدالت اجتماعی در زمان خویش چه راهبردهایی را اتخاذ کردند؟ مقاله با این فرضیه پیش می رود که آن جناب با الگونمایی خویش در برابری با دیگران و برخوردارسازی همگان از حقی مشابه (قانون زرّین در اخلاق)، جامعه را به سوی پذیرش عدالت و برابری جویی سوق دادند. نتایج پژوهش نشان می دهد که پیامبر اسلام(ص) با گفتار مبتنی بر وحی آسمانی که در ستیز با هرگونه ستم و تبعیض است و عمل که برآمده از بنیادهای نظری ایشان بود، به توسعه اندیشه برابری روی کرده و با فرهنگ سازی در جامعه، آن را شاه کلید اسلام عدالت محور قرار دادند. مبارزه با ناروایی ها و نفی هرگونه امتیازخواهی و بی عدالتی، جهان زیست نوینی را طراحی کردند که هیچگاه در تاریخ تجربه نشده بود.
۴۵.

بازنمود مجموعه سَردَر قیصریه در منظر شهری میدان نقش جهان (بر اساس اسناد توصیفی-تصویری و تحلیل های هندسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تناسب طلایی تناسبات هندسی سَردَر قیصریه مدل سازی منظر شهری نقاره خانه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸ تعداد دانلود : ۵۷
سَردَر قیصریه در شمال میدان نقش جهان به سال 1026ق بنا شد. ساختار این بخش از بازار شاهی، افزون بر سَردَر، شامل عمارت نقاره خانه نیز بوده است. باتوجّه به اینکه نقاره خانه به عنوان قسمتی از کالبد مجموعه ورودی بازار قیصریه تا اوایل سده چهارده هجری شمسی پابرجا بوده است؛ پژوهش حاضر تلاش دارد تا با مراجعه به متون تاریخی و تصاویر کهن، به بازآفرینی این قسمت بپردازد. مدل کردن این بخش، می تواند منظر شهری بخش شمالی میدان نقش جهان را به صورتی که در ابتدا بوده، نمایان سازد؛ بنابراین در ابتدا، اسناد مکتوب و مصوّر مرتبط با نقاره خانه به روش کتابخانه ای بررسی و مدل سازی بخش شمالی میدان انجام شد، سپس در راستای هدف تحقیق و دریافت چگونگی اثرپذیری ساختار مجموعه ورودی قیصریه، از هندسه سامان بخش، تحلیل نظام هندسی حاکم بر آن در هنگام معموربودن نقاره خانه و شرایط کنونی باتوجه به نظام ناشی از تناسب طلایی برساختار مجموعه، انجام شد. یافته های این بخش از پژوهش، دالِّ بر تأسی ساختار کلی سَردَر قیصریه و نقاره خانه از تناسب طلایی بود. بر این پایه، تأکید بر پیروی ساختار مجموعه ورودی قیصریه از نظام هندسی تناسب طلایی، می تواند به منزله مدرکی مستند در تعیین محدوده کالبدی و ساختار نقاره خانه از میان رفته بدنه شمالی میدان نقش جهان به شمار آید.
۴۶.

مقایسه عملکرد امام علی(ع) و معاویه در برقراری امنیت در خلافت اسلامی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) امنیت جامعه اسلامی خلافت اسلامی معاویه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۷۷
امنیت در ابعاد نظامی، اقتصادی، اجتماعی و فردی حق طبیعی افراد جامعه است. حکومت ها باید با روش های صحیح امنیت را در ممالک خود تحقق ببخشند. در طول تاریخ برخی حاکمان چون معاویه تلاش کردند تا برای حفظ منافع شخصی و صرفاً در بعد نظامی امنیت ایجاد کنند. برخی حاکمان چون امام علی(ع) نیز تلاش کردند تا امنیت جامعه را در همه ابعاد برقرار کنند. مسئله اصلی پژوهش این است که شباهت ها و تمایزهای برقراری امنیت در عصر امام علی(ع) و معاویه چه بوده است؟ به نظر می رسد شباهت میان دو حاکم مانع از تجاوز دشمنان خارجی به سرزمین های اسلامی بوده است. امام علی(ع) امنیت را بر مبنای الگوبرداری از قوانین الهی برای حراست از مردم و جامعه اسلامی در همه ابعاد آن ایجاد کرده بود در حالی که معاویه با انجام فتوحات، ایجاد رعب و وحشت و زورگویی اولویت اصلی خود را حفظ امنیت امویان در نظر گرفته بود. این مقاله با بهره گیری از روش مقایسه ای ابعاد گوناگون موضوع را مورد تحلیل قرار داده و نشان داده است که امام علی(ع) با نگرش قرآنی توأم با عدالت و به رغم مخالفت های اشراف، ادامه دهنده راه پیامبر اکرم(ص) درصدد تأمین امنیت تمام مسلمانان بود؛ درحالی که امنیت در نظر معاویه تنها  نگهداری قدرت و پایداری بنی امیه بود.
۴۷.

بررسی عوامل شکل گیری مبارزات ضدّ استعماری شیعیان سواحل جنوبی خلیج فارس (980-907ق) با تکیه بر نظریه محرومیت نسبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شیعیان خلیج فارس استعمار محرومیت نسبی سواحل جنوبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۶۴
کرانه های جنوبی خلیج فارس منطقه ای مهم و راهبردی از نظر سیاسی، نظامی و اقتصادی است. همین امر موجب توجه دولت های استعمارگر غربی به ویژه پرتغالی ها برای تسلط بر مراکز و بنادر تجاری آن شد؛ به طوری که با آغاز قرن دهم قمری، استعمارگران به راحتی بر بسیاری از این مناطق تسلط پیدا کردند. با این همه، مردمان این نواحی - به ویژه شیعیان- در برابر حضور قدرت های خارجی ساکت ننشستند و قیام های متعددی را علیه آنان برپا کردند. این تحقیق در پی آن است تا با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای، به بررسی شکل گیری مبارزات ضدّ استعماری شیعیان سواحل جنوبی خلیج فارس از منظر نظریه محرومیت نسبی تد رابرت گر بپردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که عواملی چون تضعیف حیات اقتصادی و تجاری شیعیان، ظلم و رفتارهای خشونت آمیز استعمارگران، آشوب و نبود امنیت اجتماعی و همچنین تضعیف ارزش های دینی، در شکل گیری مبارزات ضدّ استعماری شیعیان نقش اساسی داشته است.
۴۸.

نسبت مؤلفه های کلامی و تاریخی در شرح حال معصومان(ع)؛ مطالعه موردی: نزهه الکرام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محمد بن حسین رازی آبی نزهه الکرام کلام تاریخ معصومین (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹ تعداد دانلود : ۵۷
عنایت اصلی شیعیان به ویژه شیعیان امامی مذهب به معصومین(ع) و مسئله امامت، سبب پدید آمدن کتاب های اهل ِبیت نگاری شد که ذیل شاخه سیره نگاری در تاریخ نگاری اسلامی قابل دسته بندی است. باتوجه به اینکه عقیده، یکی از بن مایه های اصلی سیره نگاری محسوب می شده، مطالعه نسبت استفاده از کلام و تاریخ در این آثار حائز اهمیت است. در این پژوهش کوشش شد مؤلفه های کلامی و تاریخی و سنجش فراوانیِ این شاخصه ها در کتاب «نزهه الکرام و بستان العوام» نوشته محمد بن حسین رازی آبی (زنده در 630 ق) شناسایی شود. براین اساس، پرسش مقاله حاضر آن است که رازی کدام مؤلفه های کلامی و تاریخی را در نگارش شرح حال چهارده معصوم(ع) در کتاب نزهه الکرام به کار بست و چه نسبتی میان فراوانی این مؤلفه ها در حوزه کلام و تاریخ وجود دارد؟ روش مورد استفاده، توصیفی با تأکید بر تحلیل محتوای کمی است. نتیجه پژوهش نشان می دهد دو مؤلفه «احتجاج بر پایه علم دین» و «معجزه» به عنوان پربسامدترین مؤلفه های کلامیِ کتاب، بیش از همه با شاخصه های تاریخیِ فضیلت و حادثه زمان مند پیوند داده شدند. «فضیلت» شاخصه غالب متن است. رازی این شاخصه را بیشتر با مؤلفه های کلامی به ویژه معجزه درهم تنیده تا هم زمان شأن قدسی و زمینی امام(ع) را پوشش داده و آن را فراتر از سایر رقبا درزمینه امامت و خلافت قرار دهد.
۴۹.

فرایند نهادینه سازی فرهنگی اندیشه «الحق لمن غلب» در عصر امویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ریشه های فرهنگی بسترسازی فرهنگی اندیشه «الحق لمن غلب» عصر امویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰ تعداد دانلود : ۶۶
هدف از انجام این تحقیق، بررسی عوامل فرهنگی و فرایند ایجاد و نفوذ اندیشه «الحقُ لِمَن غَلَب» در عصر امویان است. این پژوهه در پی پاسخ به این سؤال است که ریشه های فرهنگی اندیشه «الحق لمن غلب» در این دوران چه بود و چه نقشی در فرایند نهادینه سازی فرهنگی آن داشت. این مقاله، یک پژوهش تاریخی است و از روش توصیفی - تحلیلی استفاده کرده و در روند مطالعه، چینش اطلاعات و تحلیل، از چهارچوب نظری مبتنی بر دانش روان شناسی اخلاق بهره می برد. این تحقیق، رویکرد کلامی نیز دارد و از آن در روند تحلیل داده های جمع آوری شده استفاده می کند. نتایج حاصل از این پژوهش می نمایاند که شکل گیری فضای شناختیِ ظاهرگرا، انحرافی و التقاطی در جامعه، تئوری پردازی اندیشمندان در زمینه حقانیت غالبان و کاربست این اندیشه به نفع حکومت و سرانجام پذیرش اجتماعی سلطه غالبان و حقانیت ایشان در اثر رخدادهای فرهنگی عصر امویان، بستر لازم را برای نفوذ اندیشه تغلب فراهم می ساختند.
۵۰.

تعامل یا معامله: بنیاد کنش های سیاسی اجتماعی پیامبر(ص) در مواجهه با رفتار با عبدالله بن ابی

کلیدواژه‌ها: پیامبر اسلام (ص) تعامل معامله انسان شناسی اخلاق نیکو عبدالله بن ابی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۱۱۰
تعامل یا معامله، مسئله بنیادین و تأمل برانگیز در روابط سیاسی اجتماعی پیامبر اسلام(ص) است. ایشان در مناسبات خود با بیگانگان (مخالفان و دشمنان)، به کنش و واکنش هایی روی داشت که به آسانی پذیرفتنی نمی نمود؛ چنان که گاهی حتی برای اصحاب آن حضرت مایه شگفتی و تحیر می شد. این که به راستی چرا ایشان چنین بوده اند، نیازمند واکاوی و تعمق است. پیامبر(ص) نمونه بارز و اتمّ سرمشق مسلمانی است، چنان که در قرآن کریم بر آن تصریح شده است. پرسش کانونی پژوهش حاضر آن است که آیا رفتار ایشان تاکتیکی برای جذب موقت دیگران و مبتنی بر نوعی معامله گری سودجویانه یا کرداری بنیادین و استراتژیک و برخاسته از منش پیامبری ایشان بود تا با تعاملی درست و اخلاقی دیگران را برای رسیدن به زیست متعالی، رهنمون شود؟ به تعبیر روشن تر و به منظور الگوگیری امروزیان، آیا کرد و کارهای سیاسی –اجتماعی پیامبر6 با دیگران، اعم از مخالفان و دشمنان، نوعی داد و ستد سودبرانه و اقتضایی-برای ترویج نبوت یا تحکیم و گسترش قدرت- یا مبتنی بر تعامل انسان شناسانه و پایدار برای هدایت انسان بود؟ مقاله با این فرضیه پیش می رود که رفتار نبی گرامی با دیگران، مبتنی بر اصولی اخلاق محور، به مثابه راهبردی اساسی/ استراتژی و برآمده از نگاه انسان شناسانه و ملاطفتی ایشان بود تا جامعه ای منسجم و همبسته، با اهداف متعالی شکل دهد؛ چنان که در مواجهه با قضایای مختلف، از جمله پاسخ به درخواست رهبر منافقان مدینه دیده می شود. دست یابی به چنین ادعایی، با منطق تحلیل محتوا، تبیین داده های سیره ای با نگاه عقلانی/ فرانگرانه امکان پذیر است، رویکرد و روشی که نوشتار را از دیگر پژوهش های معطوف به سیره سیاسی اجتماعی پیامبر(ص) متمایز می سازد.
۵۱.

معجزات و ارهاصات پیامبر(ص) از دیدگاه آنه ماری شیمل

کلیدواژه‌ها: آنه ماری شیمل ارهاصات محمد رسول خدا مستشرقان معجزات پیامبر (ص)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۴ تعداد دانلود : ۱۲۶
مطالعات اسلامی و به ویژه تحلیل سیره رسول خدا از منظر شرق شناسان به جهت نگاه برون دینی و روش های متنوع پژوهشی آنان دارای اهمیت است. کتاب محمد رسول خدا اثر آنه ماری شیمل در معرفی پیامبر(ص) از آثار حوزه استشراق است که نگاهی آمیخته با عرفان و تصوف به سیره و تاریخ رسول خدا دارد. این پژوهش با هدف شناخت و نقد دیدگاه های شیمل به روش تحلیلی و انتقادی درصدد پاسخ به این است که چه نقدهایی بر دیدگاه های خانم شیمل در مورد ارهاصات و معجزات حضرت محمد(ص) وارد است؟ بر اساس یافته های تحقیق، شیمل بدون طیف بندی به ثبت گزارش های معجزات می پردازد. در موضوع ناهماهنگی بین ادعای فوق بشری نبودن نبی و پذیرش گزارش های خوارق عادات و به ویژه تأکید بر شق صدر، عدم تفکیک بین ارهاصات و معجزات و ایجاد ارتباط بین معجزات نبی با روایات کهن هند نقدهای محتوایی بر رویکرد شیمل وارد است. در مواردی مانند رویکرد صوفیانه به سیره نبوی و معجزات، اتکاء به منابع اهل سنت و استفاده اندک از منابع شیعی و اعتماد به افسانه ها و اسطوره سازی ها نیز نقدهای روشی بر شیمل وارد است.
۵۲.

سیاست های امام علی(ع) در برقراری عدالت اقتصای با تأکید بر نهج البلاغه

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) سیاست اقتصادی عدالت اقتصادی نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۹۰
حکومت امام علی(ع) از نظر اقتصادی دوره عدالت ورزی بود. پس از 25 سال از رحلت پیامبر(ص) دریچه ای جدید در حکومت اسلامی و تلاشی سترگ در مبازره با تبعیض ها و بازگشت به دوره رسول خدا گشوده شد. برخی دیدگاه های اقتصادی امام در نهج البلاغه بیان شده است. ایشان در مورد توسعه اقتصادی و ایجاد رفاه در جامعه، سیاست های مختلفی در پیش گرفتند. مهم ترین اقدام اقتصادی ایشان، چگونگی پرداخت عطاهای مسلمین بود. سیاست ایشان در دادن عطا بر توزیع بدون تبعیض، منجر به گسترش عدالت اقتصادی در جامعه و کاهش فاصله طبقاتی می شد. پژوهش حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع دست اول و تحقیقات تاریخی و با تأکید بر نهج البلاغه نوشته شده، درصدد بررسی سیاست های اقتصادی امام علی(ع) از نظر درآمد و هزینه است. یافته های این مقاله نشان می دهد که سیاست های اقتصادی امیرالمؤمنین علی(ع) بر پایه عدالت محوری و در امتداد سیاست های اقتصادی پیامبر(ص) و در جهت افزایش رفاه عمومی و کاهش شکاف اقتصادی بوده است.
۵۳.

هندسه حجم و معماری اسلامی در رسائل ریاضی دانان مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هندسه معماری حجم و معماری اندازه و تناسبات مقاطع مخروطی احجام کروی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳ تعداد دانلود : ۷۶
نمود معماری به مانند عنصری حجمی منسجم، نیازمند آگاهی معماری نسبت به هندسه احجام بوده است. به نظر می رسد یکی از دلایل مغفول ماندن هندسه حجم از نظر پژوهشگران عدم شناخت به مبانی هندسه حجم و ارتباط آنها با رساله های ریاضی دانان بوده است. این پژوهش به هدف شناخت هندسه حجم در معماری اسلامی با راهبرد تفسیری تاریخی در صدد پاسخ به این پرسش ها است که چه نشانه هایی در ابنیه و منابع مکتوب وجود دارد که نشان دهنده تفکر حجمی در صناعت معماری اسلامی ایران باشد؟ کاربرد هندسه حجم در معماری اسلامی در چه شاخه هایی بوده است؟ جستجو در منابع مکتوب نشان می دهد کاربست علوم مرتبط با احجام در سه شاخه علم مساحت، مقاطع مخروطی و احجام کروی بوده است. همچنین ریاضی دانان در طول ادوار مختلف تلاش کردند از پیچیدگی های مباحث نظری علوم مرتبط با این حوزه بکاهند تا کاربرد آنها توسط اهل حِرَف که در علوم ریاضی تخصص نداشتند، آسان تر شود.
۵۴.

بررسی و نقد دلایل مخالفت مکتب تفکیک با نهضت ترجمه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اهل بیت (ع) خلفای عباسی مکتب تفکیک نهضت ترجمه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹ تعداد دانلود : ۵۴
نهضت ترجمه از مهم ترین رخدادهای علمی در تاریخ تمدن اسلامی به شمار می رود که دوره خلافت عباسیان شکل گرفت. درباره این نهضت، اهداف، آثار و پیامدهای آن، دیدگاه های متفاوتی وجود دارد و بسیاری موافق و برخی نیز مخالف آن هستند. مکتب تفکیک از جریان های فکری، مخالف این نهضت به شمار می رود. پژوهش حاضر با روش توصیفی، تحلیلی، درصدد بررسی و نقد دلایل مخالفت این جریان با نهضت ترجمه است. یافته های این پژوهش نشان داد، مهم ترین دلایل مخالفت مکتب تفکیک با نهضت ترجمه، به خودکفایی دین و معرفت دینی، انگیزه ها و اهداف سوء خلفای عباسی، مترجمان و آثار و پیامدهای سوء آن در جامعه اسلامی ناظر است. دلایل مذکور از جهاتی قابل نقد است که مهم ترین آن، نقد نوع نگرش این مکتب به عقل و علم، تعارض با برخی آموزه ها و دستورات دینی ناظر به اندیشه ورزی و کسب علم و دانش، ارائه نکردن شواهد و مستندات کافی در زمینه اهداف سوء خلفای عباسی، رد نکردن یا نقد صریح نهضت ترجمه از سوی ائمه(ع)، نقد برخی آثار سوء ترجمه و آثار تأثیرات مثبت آن در شکوفایی علمی تمدن اسلامی است.
۵۵.

موضع جاحظ نسبت به امام علی (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) جاحظ کتب ملل و نحل معاویه ناصبیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۶۰
پرداختن به آثار اهل سنت و تلاش برای ترسیم سیمای امام علی (ع) در آثارشان می تواند ما را به نگاه نخبگان آنها نسبت به حضرت علی (ع) رهنمون شود. یکی از کسانی که دیدگاه های ضد و نقیضی از او درباره امیرمؤمنان (ع) نقل شده، جاحظ معتزلی است که فعالیت های علمی اش در بصره و بغداد بسیار پردامنه بود. با وجود این، تاکنون موضع او نسبت به امیرمؤمنان (ع) با وجود غنای آثارش کمتر محل توجه پژوهشگران بوده است. این پژوهش در پی آن است با بررسی آثار جاحظ، که حاوی اطلاعاتی از امیرالمؤمنین (ع) است، موضع وی را نسبت به امام اول شیعیان بازگو کند. نویسندگان قدیم و جدید از تناقض موجود میان طرفداری جاحظ از امام علی (ع) و در عین حال دشمنی او با امام سخن گفته، علت آن را فرصت طلبی جاحظ دانسته اند. مسئله پژوهش حاضر این است که با فرض وجود مواضع متناقض از سوی جاحظ درباره امیرالمؤمنین (ع)، علت آن چیست؟ یافته های پژوهش حاضر نشان داده است که برخلاف تصور، نویسندگان این پژوهش معتقدند جاحظ، ادیبی فرقه نگارِ بی طرف است که برخلاف سایر کتب ملل و نحل توانسته است دیدگاه های فرق مختلف را نسبت به امام علی (ع) بی کم و کاست بازتاب دهد. از همین رو، گاه در قامت یک مدافع امام ظاهر شود و باتوجه به توانایی های زبانی و علمی خود که محصول پیوند با فرقه معتزله بوده است به نیکی از امام دفاع کند و انتقادهای گزنده ای را نسبت به مخالفان امام ابراز کند و از سوی دیگر در العثمانیه، به ویژه انتقادهای دشمنان امام را نسبت به ایشان منعکس کند.
۵۶.

بررسی جایگاه و منزلت جعفر بن ابی طالب در پرتو کلام وحی و گفتار اهل بیت (ع)

کلیدواژه‌ها: جعفر بن ابیطالب ذوالجناحین قرآن پیامبر (ص) اهل بیت (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۵۳
جعفربن ابی طالب از شخصیت های مهم و برجسته تاریخ صدر اسلام است. رسول خدا (ص) و اهل بیت ایشان (ع) این اسوه وفاداری را جعفر طیار و ذوالجناحین نامیده و او را مایه مباهات خود و اسلام دانسته اند. پژوهش حاضر پاسخ گوی این پرسش است که جعفربن ابی طالب چه توانمندی های شخصی و جایگاه اجتماعی داشت که اهل بیت پیامبر (ص) در گفتار خود، وی را معیار سنجش حق و استدلال برتری خود بیان نمودند. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شد علاوه بر بیان برخی از ویژگی های شخصیتی و صفات برجسته اخلاقی جعفربن ابی طالب، جایگاه ایشان بااستفاده از منابع تفسیری، روایی، تاریخی و سیره در چارچوب فضائلی که در آیات و روایات بیان شده است، بررسی شد. نتایج بررسی ها نشان داد که که جعفربن ابی طالب به دلیل مؤلفه هایی مانند ایمان صادقانه، عامل به قرآن بودن، وفاداری به پیمان الهی، ولایت پذیری، بهره مندی از شجاعت و دلاوری، نزد خداوند تقربی خاص و نزد رسول خدا (ص) و عترت آن حضرت جایگاه ویژه ای داشت و گواه بودنش در قیامت بر تبلیغ رسالت انبیا شاهد بر این تقرب است.
۵۷.

زمینه های شکل گیری تاریخ نگاری فارسیِ دوره سلجوقیان آناتولی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری فارسی دیوانسالاری ایرانی سلجوقیان آناتولی مغول مهاجرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶ تعداد دانلود : ۵۳
تشکیل حکومت سلجوقیان آناتولی در اواخر قرن پنجم هجری، نقطه عطفی در تاریخ آناتولی به حساب می آید. هم زمان با تشکیل این دولت، امواج مهاجرتی از ایران به آناتولی نیز شکل گرفت که جمعی از علما و دیوانیان ایرانی را نیز همراه خود به آناتولی برد. حضور این دسته از ایرانیان که بیشترشان در مناصب اداری و دیوانی مشغول به کار شدند، در کنار آنکه موجب گسترش زبان و ادب فارسی در آناتولی می شد، شکل گیری و گسترش تاریخ نگاری فارسی در آنجا را نیز در پی داشت. این امواج مهاجرتی با هجوم مغولان، شدت بیشتری یافتند و با انقراض خلافت عباسی به اوج خود رسیدند. مهاجران ایرانی که در دستگاه سلجوقیان آناتولی به مناصب دیوانی اشتغال داشتند با بهره گیری از عوامل گوناگونی، از جمله علاقه مغولان به تاریخ نگاری، نیاز سلجوقیان آناتولی به زنده نگاه داشتن خاطره دوران شکوه و عظمت خویش، همچنین برای پُرکردن خلاء رهبر معنوی جهان اسلام، یعنی خلافت عباسی به نگارش آثار تاریخ نگارانه ای دست زدند که بیش از هرچیز نماینده رویکرد ایرانی در تاریخ نگاری بود. پژوهش حاضر، بر اساس این مدعا شکل گرفته است که بین مهاجرت دیوانیان ایرانی به قلمرو سلجوقیان آناتولی و شکل گیری سنت تاریخ نگاری فارسی در قلمرو آنها رابطه ای مستقیم وجود دارد.
۵۸.

بررسی جایگاه شیعیان در تاریخ نگاری ائمه تا پایان قرن سوم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ائمه (ع) اخباری اصحاب تاریخ نگاری کوفه تک نگاری مقتل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳ تعداد دانلود : ۷۲
تاریخ ائمه از وجوه ممتاز تاریخ نگاری شیعیان به شمار می آید. نگره های هویت فرهنگی و اجتماعی و توجه به ساختارهای فکری تحول گرا در آن دیده می شود. این پژوهش، در پیِ اثبات نقش و جایگاه تاریخ نگاری ائمه در سه قرن نخست هجری در بین شیعیان است. بر اساس این تحقیق، تعداد 65 نفر درباره تاریخ ائمه تألیف نموده که بیشتر آنها از اصحاب ائمه بوده و از ایشان نقل کرده اند. تعداد تألیفات 191 اثر است که برخی از این آثار، تصحیح، ترجمه و چاپ شده، برخی به صورت پراکنده در آثار شیعی گزارش شده و برخی به صورت نسخه خطی نادر، موجود و برخی از آنها نیز مفقود و بخش کمی از آنها ناشناخته است و در روش، منابع و بینش، تحت تأثیر مکتب علمی کوفه و بصره و مدینه قرار دارند. عمده آثار، تک نگاری است، رویکرد روایی- اخباری دارد و گرایش های دیگر (حدیثی و کلامی) در آن دیده می شود. این آثار از نظر ارزش و اعتبار در یک سطح نیست و اخبار آنها در متون تاریخی و حدیثی اسلامی ادوار بعد دیده می شود. پژوهش حاضر با استفاده از روش ارزیابی کمی و تحلیل توصیفی و با بهره گیری از منابع اسلامی، انجام گرفته است. 
۵۹.

امامت و مهدویت در مذهب تشیّع از دیدگاه هانری کُرْبَنْ

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امامت تشیع هانری کربن مهدویت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۱۰۱
هانری کُرْبَنْ (۱۹۰۳–۱۹۷۸م) فیلسوف، شیعه شناس و ایران شناس فرانسوی از نخستین متفکران اروپایی است که عرفان و تفکر ایرانی اسلامی به ویژه شیعی را به غرب شناسانده است. این پژوهش با رویکردی تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای به بررسی دیدگاه هانری کُرْبَنْ درباره ویژگی های مذهب تشیّع یعنی مسئله «امامت» و «مهدویت» می پردازد. سؤال اصلی پژوهش این است که کُربَن چگونه با مسئله «امامت و مهدیت» مواجه شده است؟ کُرْبَنْ در مسئله «امامت» نقش امام را آموزش معنای تأویلی کلام وحی و هدایت پیروان به سوی روح و باطن این کلام می داند. مأموریت امام، انتقال جنبه درونی مأموریت پیامبر(ص) است، یعنی پیامبر «کلمه» و امام «روح» آن را انتقال می دهد. در اندیشه او آخرین امام، موجودیتی اسرارآمیز دارد و با لقب هایی چون «قائم»، «مَهدی»، «منتظَر»، «حجّت» و «امام غایب» خوانده می شود. در واقع معنای عمیق «غایب از نظر» این است که انسان ها خود در پوششی فرو رفته اند که توانایی درک دیدن امام را ندارند. با وجود آنکه امام برحسب ظاهر در پرده غیبت به سر می برد، ولی بر دل و جان شیعیان پرتو افشانی می کند. «مهدویت»، بنیاد اصلی شیعه و عرفان آن است و خوشبختانه ضمیر خودآگاه شیعی به سوی آینده ای نامعلوم و مبهم چشم نمی دوزد، بلکه نگاهش به «فرجی» معطوف به «آخرالزمان» است.
۶۰.

دلالت شناسی گزارش های تاریخی و احادیث نبوی درباره جایگاه جناب جعفر

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جعفربن ابی طالب پیشگامان در اسلام منزلت جعفربن ابی طالب غزوه مؤته هجرت به حبشه نماز جعفر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵ تعداد دانلود : ۴۷
پژوهش حاضر با هدف دلالت شناسی گزارش های تاریخی و احادیث نبوی درباره جایگاه جعفربن ابی طالب در منابع تاریخی و حدیثی فریقین انجام شد. گزارش ها و احادیثی که دراین مورد استخراج و دلالت یابی شد عبارتند از: اهمیت سنخیت روحی و جسمی میان رسول الله (ص) و جعفر، راز عنایت خاص الهی به جعفر، شایستگی های جناب جعفر برای اعزام به حبشه، اهمیت اختصاص سهمی از غنائم بدر و خیبر به جعفر، مقایسه فتح خیبر و بازگشت جعفر، مفهوم هدیه نماز تسبیح به جعفر، مضمون شناسی محتواهای هم نشینی پیامبر (ص) با جناب جعفر، دلالت شناسی اسکان دادن جعفر در نزدیک بیت نبوی، دلیل محول کردن مسئولیت خواستگاری برای پیامبر (ص)، راز تعیین جناب جعفر درقالب یکی از فرماندهان نبرد مؤته، اهتمام رسول الله (ص) به بازماندگان و نسل جعفر و مفهوم جایگاه جعفر در بهشت. از نتایج پژوهش حاضر ارائه تحلیل و تبیین نکات مغفول مانده مفاد گزارش ها و احادیثی است از رسول اکرم (ص) درباره جعفربن ابی طالب و روشن شدن ابعاد جدیدی از منزلت ایشان نزد رسول الله (ص) است. 

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان