ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۵۶۱ تا ۳٬۵۸۰ مورد از کل ۱۳٬۷۹۱ مورد.
۳۵۶۱.

بررسی قرآنی فقهی حکم مجازات سبّ النبی صلی الله علیه و آله وسلم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: سب دشنام سب ّالنبی مجازات سبّ النبی حرمت سبّ النبی آزادی بیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۶۹ تعداد دانلود : ۸۳۲
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در دین اسلام از جایگاهی والا برخوردار است و حفظ حرمت آن حضرت بر همگان لازم و ضروری است. اسلام برای تأمین مصالح متعددی همچون جلوگیری از هر گونه هرج و مرج در جامعه اسلامی، معرفی مقام و منزلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و حفظ و صیانت جایگاه حقیقی و حقوقی آن حضرت، مجازات و عواقبی را برای حرمت شکنان و سبّ کنندگان به آن حضرت در نظر گرفته است. هدف از این نوشتار، آن است که با استفاده از منابع مکتوب و شیوه کتاب خانه ای، به بیان مجازات سبّ النبی از نگاه فریقین و مسئله آزادی بیان در این راستا بپردازد. مجازات سبّ کننده پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم از منظر قرآن کریم و فقه اسلامی مواردی مانند حبط عمل بی ادبان محضر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم، ورود سبّ کننده به ورطه کفر و ارتداد، ورود سبّ کننده به ورطه محاربه با خداوند و رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و فساد در زمین و ابتلای سبّ کننده به لعنت و عذاب الهی می باشند. همچنین از جمله مباحث مطروحه در فقه اسلامی در راستای مجازات سبّ النبی مواردی مانند اجماع فقهای فریقین بر قتل سابّ النبی، بررسی نقش مؤلفه هایی همچون احکام ثانوی و حکومتی و عقیده و اکراه و اجبار و عدم قصد است که تمامی اینها، بیانگر حرمت سبّ النبی و تمهیدات اسلام در جلوگیری از این امر است.
۳۵۶۲.

نقد و بررسی کتاب «اصول الاداره من القرآن و السنه»

کلیدواژه‌ها: قرآن مدیریت برنامه ریزی تصمیم گیری شوری اهداف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۳۵۷
در پژوهش های مدیریت از نظر قرآن به این نتیجه می رسیم که قرآن کریم راهنمای های مفید در رابطه با مدیریت را قبل از پیدایش علم مدیریت نوین بیان کرده است. یافته های آیات مدیریتی، قابل شرح و تبیین بیشتر بوده و با دقت در همه قرآن و صدر و ذیل آیات، مطالب دقیقتر مدیریتی قابل کشف و تبیین می باشد.نگارش های تدوین یافته در راستای مدیریت قرآنی قابل نقد و بررسی از نظر قوت و ضعف های آنها از جهت ساختاری، روشی و محتوایی می باشد و معمولا اینگونه نگارشها به روش کیفی انجام می گیرد. یافته های ناقد و ارزیاب بعد از مطالعه کل کتاب، در نقدهای کلی بر تمام کتاب و بررسی بیشتر محتوای دو بخش اول تحت عناوین تصمیم گیری و برنامه ریزی صورت گرفته است. کتاب ضمن داشتن امتیازات فراوان، نیاز به بررسی و ارزیابی بیشتر را دارد. کتاب در پنج مرحله مورد ارزیابی قرار گرفته و نقد درون متنی کتاب مورد تأکید بیشتر قرار گرفت. شش مورد از نمونه های کتاب، نقد درون متنی و برون متنی آنها بیان گردیده و برای تکمیل بحث، نمونه های بیشتر پیشنهاد گردید.
۳۵۶۳.

اقامه عزا برای امام حسین (ع) از منظر قرآن

کلیدواژه‌ها: قرآن عزاداری امام حسین (ع) ادله قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
تعداد بازدید : ۲۰۰۶ تعداد دانلود : ۱۰۹۳
عزاداری برای سیدالشهداء (ع) یکی از بزرگ ترین مصادیق بزرگداشت شعائر الهی است. در حقیقت یکی از مهم ترین امتیازات جامعه شیعه، برخورداری از چشمه پر فیض نورانیت و معنویت عاشوراست. این چشمه جوشان از نخستین روزی که موضوع یادکرد مصیبت امام حسین (علیه السلام) و یارانش مطرح شد جریان یافت و تا امروزه همچنان جاری است و پس از این هم ادامه خواهد داشت. اما در طول تاریخ همواره کسانی بوده اند که علی رغم اینکه ادعای اسلام داشته اند، با اقامه عزا بر آن حضرت مخالف بوده و آن را نپذیرفته اند. بر این اساس با توجه به این که قرآن به عنوان کتاب الهی، مورد پذیرش همه مسلمانان است؛ پرسش پژوهش حاضر این است که آیا قرآن برای عزاداری بر آن حضرت دلایلی بیان کرده است؟ این مقاله در صدد است با اتّخاذ روش توصیفی- تحلیلی، به معرفی این آیات بپردازد. با نظری به آیات نورانی قرآن روشن می شود که عزاداری و برپایی مجالس عزا نه تنها با قرآن مخالفت و ناسازگاری ندارد، بلکه موجب تثبیت قلوب، ذکر و موعظه و از مصادیق شعائر الهی، مودّت و محبّت به اهل بیت (علیهم السّلام) می باشد که در قرآن به آن ها سفارش شده است.
۳۵۶۴.

ساختار التفات و جنبه های هنری- معنایی آن در قرآن (پژوهشی در سطح صیغه های ضمایر)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم بلاغت صنعت التفات معنا ضمایر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۳ تعداد دانلود : ۷۲۶
ساختار التفات، یکی از پربسامدترین ساختارهای بیانی قرآن است که دارای گونه های مختلفی چون تصرَف در زمان افعال (به کارگیری زمان حال به جای زمان گذشته یا بالعکس و ...)، تغییر رویکرد ضمایر و افعال (از غایب به مخاطب یا بالعکس و ...) و کاربرد اسم به جای ضمیر یا بالعکس، می باشد.     در پژوهش حاضر، ضمن نگاهی گذرا به مفهوم و کارکرد فنَ التفات و انواع آن، به تحلیل جنبه های هنری و معنایی این صنعت در سطح صیغه های ضمایر (غایب به مخاطب، غایب به متکلَم، متکلَم به مخاطب، متکلَم به غایب و مخاطب به غایب) در نمونه های قرآنی آن پرداخته شده است.     شناخت دامنه ی هر یک از انواع التفات –از جمله در سطح ضمایر- ما را در درک ماهیَت و کارکرد این صنعت بلاغی  و نیز جنبه های هنری و معنایی آن در کلام وحی یاری خواهد رساند. در نهایت اینکه بررسی نمونه های التفات در قرآن، بیانگر این مطلب است که این الگوی زبانی علاوه بر کارکرد هنری و زیباشناختی خود، نقش بسیار مهمَی در انتقال مقصود گوینده کلام به مخاطبان و میزان تأثیرگذاری و ماندگاری آن دارد.
۳۵۶۵.

نگرشی بر آثار و روش تفسیری چهارده تن از عالمان قرآنی مازندران (از قرن 4 تا 14) و نقش آنان در گسترش میراث قرآنی

کلیدواژه‌ها: مفسر مازندران آثار قرآنی روش تفسیری گسترش میراث قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۶۹۶
مازندران در طول تاریخ، مهد عالمان در عرصه های مختلف علمی از جمله در گستره معارف قرآن کریم بوده است. از میان عالمان طبرستان، عده ای به تفسیر قرآن همت گمارده و مردم را با فرهنگ قرآن آشنا کرده و مایه عظمت و شهرت دینی این سرزمین شدند. مع الوصف زندگی بسیاری از آنان بازگو نشد و آثار آنان مخطوط ماند. برخی از آثار مطبوع هم در دسترس نیست. از این رو، تحلیل محتوای آثار و به دست آوردن روش کار تفسیری آنان امری لازم و ضروری است. لکن برای یافتن این آثار و اطمینان از سرنوشت نسخ خطی و نسخ مطبوع احتمالی، لازم است که شخصیت های متنفذ و محققانی که برای آنان امکان مراجعه به مخازن نسخ خطی جهان اسلام میسور است، بدان همت نموده و زمینه احیا و طبع آن را فراهم سازند. بی شک گام اول در راستای اطمینان از سرنوشت آن آثار، بررسی منابع مکتوب تراجم است که این پژوهش به دنبال آن است. پژوهش حاضر بر اساس روش تحلیلی - اسنادی و با مراجعه به کتب تراجم و با هدف شناساندن و تجلیل از عالمان قرآنی و تراث انسانی و سرمایه های معنوی مازندران انجام شد. شناساندن این پیشینه کهن و معرفی و تجلیل از این مشاهیر، نشانه رشد و توسعه فرهنگی، احیای فرهنگ قرآنی و هویت بخشی به فرهنگ و پیشینه طبرستان است.
۳۵۶۶.

مبانی حکمی ملاصدرا در تفسیر آیه 81 سوره یس

کلیدواژه‌ها: آیه 81 سوره یس مبانی حکمی ملاصدرا معاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۵ تعداد دانلود : ۵۰۸
روش های تفسیری نسبتاً زیادی در عرصه تفسیر قرآن کریم وجود دارد. روش تفسیری ملاصدرا به تفسیر حکمی معروف شده است؛ این رویکرد با تفسیری ذو ابعاد تلاش دارد تبیینی را به مخاطب عرضه کند که تا حد زیادی بتواند به همه زوایای آیات پی ببرد. در آیه 81 سوره یس که در این مقاله تفسیر آن مورد بررسی قرارگرفته است، ملاصدرا ضمن توجه به معنای ظاهری آیه و با تکیه بر اصولی چون امتناع اعاده معدوم، موضوع عالم کبیر و صغیر و توجه به انواع انحصاری و انواع غیر منحصر در فرد، به اثبات معاد انسان مبادرت می ورزد. با این توضیح که اگر ثابت شود خداوند متعال بر خلق عالم کبیر قادر است، قطعاً بر خلق عالم صغیر که انسان است نیز قادر خواهد بود؛ زیرا خلق عالم کبیر، بزرگ تر و شدیدتر از خلق عالم صغیر است. در مقام مقایسه میان تفسیر ملاصدرا از آیه، با تفاسیر عقلی و عرفانی و تفسیرهای متأثر از عقل و شهود ثابت می شود که ایشان همگام با تفاسیر عقلی و عرفانی و به نوعی با به کارگیری آن ها و تحت تأثیر آن ها به این شیوه تبیین همت گماشته و نسبت به این نوع تفاسیر هم پوشانی دارد.
۳۵۶۷.

بررسی انتقادی تزاحم های اخلاقی از منظر دیوید راس با تکیه بر آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهودگرایی طبیعت ناگرایی وظیفه در نگاه نخست وظیفه واقعی اصول عام اخلاقی فاعل اخلاقی قواعد تزاحم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۲۰۷
یکی از مهم ترین مباحث اخلاق کاربردی و فلسفه اخلاق، بحث «تزاحم های اخلاقی» است؛ چراکه گاهی انسان در انجام وظایف اخلاقی یعنی فضایل یا رذایل دچار تزاحم می شود. با توجه به دیدگاه دیوید راس ، فاعل اخلاقی گاه با چندین وظیفه در نگاه نخست متفاوت و غیر قابل جمع روبه رو می شود که می تواند در تعیین وظیفه واقعی او در شرایط خاص نقش اساسی ایفا نماید. وظیفه در نگاه نخست در قیاس با سایر وظایف، وظیفه ای الزام آور است؛ یعنی زمانی که یک وظیفه در نگاه نخست وجود داشته باشد، فرض قوی بر این است که آن فعل انجام پذیرد مگر اینکه ملاحظات اخلاقی قوی تری برای ابطال آن وجود داشته باشد. از نظر بسیاری اعتقاد به وجود وظایف در نگاه نخست عام از مهم ترین ممیزات نظام اخلاقی راس است که البته مانند هر نظریهجدی دیگر نقدهای بسیاری نیز بر آن وارد آمده است. دیدگاه راس به دلیل نقص در تبیین سلسله وظایف و غیرمنطقی بودن ترتیب آن و عدم ارائه معیاری فراگیر برای ترجیح افعال متزاحم، در واقع راه مناسبی برای حلّ این مسأله نیست.
۳۵۶۸.

انسان انگاری مفاهیم مجرد در زبان قرآن از دیدگاه شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: معنی شناسی شناختی استعارة مفهومی شخصیت بخشی زبان قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۸ تعداد دانلود : ۶۴۶
تفاوت نظریه های سنتی و نظریة معنی شناسی شناختی در مطالعة انسان انگاری اشیاء و پدیده ها این است که در نظریه های سنتی این فرایند، فرایندی زبانی و در نظریه های شناختی، فرایندی مفهومی و زیرمجموعة استعاره های وجودی است. همچنین در این نظریه سازوکار شناختی آن به تفصیل و با ذکر جزئیات انطباق مفهومی، بررسی می شود. در مقالة حاضر با برگرفتن رویکرد دوم انسان انگاری، مفاهیم مجرد در زبان قرآن بررسی شناختی می شود. درواقع پرسش اصلی تحقیق این است که در زبان قرآن کدام مفاهیم غیرانسانی با کمک مؤلّفه های معنایی مربوط به انسان بیان شده است. همچنین چگونه می توان به الگویی واحد در ترسیم رابطه های مفهومی موجود میان انسان و غیرانسان در زبان قرآن پرداخت. داده های تحقیق شامل همه عبارات قرآنی است که طبق اصول نظریة لیکاف و جانسون (1980) شامل مؤلّفه های مفهومی مرتبط با انسان برای مفهوم سازی غیرانسان است. پس از بررسی داده ها مشخص می شود که در زبان قرآن برای بیان مفاهیم انتزاعی، از مفهوم عینی «انسان و شخص» استفاده می شود. همچنین در همه مفهوم سازی های غیرانسان به انسان اصول رایج نظریة استعارة مفهومی تأیید می شود.
۳۵۶۹.

ارزیابى نظریه نولدکه در اقتباس قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مسیحیت یهود پیامبر اسلام (ص) نولدکه فرهنگ جاهلیت اقتباس قرآن

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات تاریخ قرآن نزول
تعداد بازدید : ۲۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۱۴۴
تئودور نولدکه آلمانى ازجمله خاورشناسانى است که درباره اصالت قرآن پژوهش کرده است. این پژوهش، با روش توصیفى تحلیلى و با رویکرد انتقادى، به ارزیابى نظریه وى در مورد اقتباس قرآن پرداخته است. به اعتقاد او، پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله اغلب آموزه هاى قرآن را از طریق ارتباط با ادیان و سایر فرهنگ ها به دست آورده است. نولدکه در نظریه اقتباس قرآن، بیش ترین سهم را به آموزه هاى یهودى و سپس مسیحى و در نهایت، فرهنگ جاهلیت مى دهد. وى براى ادعاى اقتباس قرآن از منابع یهودى مسیحى، دو دلیل مى آورد: نخست، مشابهت قرآن به کتب یهودى مسیحى و دیگرى، ارتباط پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله با پیروان ادیان یهودى مسیحى است. نولدکه میان فرهنگ جاهلى و قرآن شباهت هایى را برشمرده و پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله را مؤدب به آداب جاهلى معرفى مى کند. ادله وى درباره مسئله اقتباس قرآن مردود مى باشد؛ زیرا اولاً، مشابهت چشمگیرى بین قرآن و کتب یهودى و مسیحى و فرهنگ جاهلیت وجود ندارد. ثانیا، ادعاى ارتباط علمى پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله با پیروان ادیان یهودى و مسیحى، و مطابق بودن رفتار آن حضرت با فرهنگ جاهلى، عارى از استناد صحیح تاریخى است.
۳۵۷۰.

نشانگرها و حکمت هاى حذف جواب شرط در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شرط جواب شرط نشانگرهاى حذف حکمت هاى حذف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۶ تعداد دانلود : ۶۵۵
در جملات شرطى، دو رکن اساسى «شرط» و «جواب شرط» وجود دارد که از نظر معنا، متوقف بر یکدیگرند. گاهى رکن جواب شرط در این جملات حذف مى شود که باید براى تکمیل فهم معنا، به حکمت آن پى برد. از نظر فصاحت و بلاغت، لفظ مذکور باید بر محذوف دلالت کند تا جملات معماگونه نباشد. مقاله حاضر با روش توصیفى تحلیلى، نشانگرها و حکمت هاى حذف جواب شرط در قرآن کریم را بررسى کرده است. برخى از نشانگرهاى حذف جواب شرط عبارت است از: وضوح و روشنى جواب، تکرار جواب در آیات قبل، دلالت جمله بر محذوف، وجود تعلیل و دلالت مقام. بعضى از حکمت هاى حذف جواب شرط هم شامل بیان عظمت، تهویل، نشان از زشتى محذوف، و بیان شگفتى است.
۳۵۷۱.

زمینه ها و عوامل مهجوریت و مظلومیت امیرمؤمنان على علیه السلام با رویکرد قرآنى و تاریخى(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام على (ع) جریان نفاق زمینه هاى مهجوریت عوامل مهجوریت مظلومیت

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ سیاسی مسلمین
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر روایات و عترت
تعداد بازدید : ۱۸۷۹ تعداد دانلود : ۱۰۹۲
زمینه ها و عوامل مهجوریت امیرمؤمنان على علیه السلام پس از رحلت پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله تا شهادت آن حضرت در این مقاله با روش توصیفى تحلیلى و با رویکرد قرآنى و تاریخى بررسى شده است. زمینه هاى مهجوریت حضرت على علیه السلام عبارت است از: ضعف بصیرت و راسخ نبودن ایمان تازه مسلمانان، کوتاهى خواص اهل حق، و اطاعت نکردن ایشان از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به خاطر اجتهاداتى که در برابر دستورات آن حضرت داشتند. عوامل مهجوریت حضرت على علیه السلام عبارت است از: جریان نفاق اموى که تا سال هشتم با پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله جنگید؛ کینه توزى برخى از مسلمانان به خاطر کشته شدن بستگانشان در جنگ هاى صدر اسلام به دست امیرمؤمنان علیه السلام؛ حسادت و تعصبات قبیله اى؛ دنیاطلبى برخى از اصحاب که حضرت على علیه السلام را مانع رسیدن به کام یابى هاى مادى خود مى پنداشتند.
۳۵۷۲.

مقایسه دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا پیرامون رابطه نفس و بدن و سنجش کارآمدی مبانی هریک در نیل به مطلوب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ابن سینا ملاصدرا نفس بدن ترکیب اتحادی تعلق تدبیری حرکت جوهری اشتداد در وجود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۷ تعداد دانلود : ۵۹۵
یکی از موارد اختلاف نظر میان ابن سینا و ملاصدرا در بحث انسان شناسی، نوع نگرش هریک به رابطه میان نفس و بدن است که این اختلاف ، از مبانی نظام فلسفی ایشان ناشی میشود. رابطه نفس و بدن در نگاه ملاصدرا، رابطه یی ذاتی و وجودی است و قول به علیّت (مادی) بدن عنصری برای مرتبه طبیعی نفس، ناشی از همین موضعگیری است، در حالیکه مطابق مبانی ابن سینا، نفس صرفاً در کسب کمالات وجودی و نه در اصل وجود، نیازمند بدن است و علیّت ذاتی میان این دو برقرار نیست. مسئله دیگر اینست که شیخ الرئیس، ترکیب نفس و بدن را اتحادی میداند و صدرالمتألهین در اتحادی بودن ترکیب با او هم رأی است اما معتقد است که تنها با قبول برخی مبانی حکمت متعالیه میتوان اتحادی بودن ترکیب مذکور را موجه کرد. مسئله مهم بعدی اینست که اگر نفس و بدن، رابطه وجودی دارند نه رابطه عارضی و اضافی، آیا تعلق نفس به بدن قطع شدنی است؟ و اگر ذو مراتب بودن نفس مسجّل و مسلّم است، آیا نباید بدن را نیز ذومراتب دانست تا همراهی با نفس در مراتب مختلف برای آن امکانپذیر باشد؟ بسبب تفاوت مبنا، پاسخ شیخ الرئیس و ملاصدرا به این قبیل پرسشهای زیربنایی، تفاوتهایی دارد و این مقاله قصد دارد به جستجو و تحلیل آنها و سنجش کارآمدی مبانی ایشان در نیل به مطلوب بپردازد.
۳۵۷۳.

بررسی قاعده امکان اشرف و نسبت آن با اصالت وجود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مکان اشرف امکان فقری اصالت وجود اصل علیت سهروردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۹ تعداد دانلود : ۳۵۰
قاعده امکان اشرف از قواعد مهم فلسفه اشراق است. شیخ اشراق، اهتمام ویژه یی به این قاعده داشته است و در اکثر آثار خود بر این قاعده اقامه استدلال کرده است. هدف اصلی ما در این نوشتار بررسی نسبت قاعده امکان اشرف با اصالت وجود است. بدین منظور، لازم است به این پرسشها پاسخ داده شود: آیا برهان مشهور این قاعده که در آثار سهروردی و پیروان او مطرح شده، بر اصالت ماهیت مبتنی است؟ موضع ملاصدرا بعنوان مؤسس فلسفه اصالت وجودی، در قبال این قاعده و برهان آن چیست؟ آیا تاکنون تقریری از قاعده امکان اشرف با ابتناء بر اصالت وجود ارائه شده است؟ نقاط قوت و ضعف براهین و تقریرهای مختلف این قاعده چیست؟ از طرفی، اشکالاتی نیز بر این قاعده مطرح شده است که با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه قابل دفع میباشند. محقق دوانی، اشکالی بر قاعده مطرح نموده است که ملاصدرا بر اساس اصالت وجود و فروعات آن، به اشکال پاسخ داده است. این پاسخ میتواند زمینه ساز تقریر دیگری از قاعده شود که در مقاله بدان پرداخته شده است.
۳۵۷۴.

وجود، انضمام و اشتقاق؛ تأملی در نظریه میرداماد درباره موجودیت و اشتقاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: وجود موجود ماهیت انضمام اشتقاق معنایی میرداماد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۹ تعداد دانلود : ۳۳۱
میرداماد در قبسات و افق مبین، دو استدلال علیه انضمامی بودن وجود ارائه کرده است که در این نوشتار به دو مسئله درباره این استدلالها پرداخته خواهد شد. نخست اینکه آیا استدلالهای میرداماد سابقه تاریخی دارند؟ دوم اینکه آیا نتیجه این استدلالها، از نظریه میرداماد درباره اشتقاق «موجود» حمایت میکند؟ به مسئله نخست، پاسخی جزئی داده خواهد شد؛ به این صورت که دو مورد از مشهورترین استدلالهای حکما و متکلمین (مشخصاً استدلال مشهور سهروردی و استدلال شارح مقاصد) انتخاب و دلایلی اقامه خواهد شد مبنی بر اینکه استدلالهای میرداماد نه تنها با این استدلالها متفاوت هستند بلکه بلحاظ منطقی و جدلی بر این استدلالها برتری دارند. اما به مسئله دوم، پاسخی کامل داده خواهد شد؛ به این صورت که اگر یکی دیگر از نظریات میرداماد درباره وجود (عدم سبق وجود بر شیء) را مفروض بگیریم، انضمامی نبودن وجود، عدم اشتقاق «موجود» را در پی خواهد داشت.
۳۵۷۵.

تأثیر آموزه های قرآنی بر حکمت اشراقی سهروردی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیات قرآن حکمت اشراق حکمت نوری نور الانوار عقول نفس تأویل سهروردی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۳۲۰
به یقین میتوان گفت که همه فلاسفه اسلامی از هریک از سه مکتب مشهور فلسفی در سیر اندیشه فلسفی خود، تأثیرات بسیاری از قرآن کریم پذیرفته اند اما در این میان، شیخ شهاب الدین سهروردی اولین فیلسوف اسلامی است که در نظام حکمت اشراقی خود بیشترین استفاده را از قرآن کرده است. استفاده سهروردی از این کتاب آسمانی، هم از نظر کمیت و مقدار و هم از جهت نوع استفاده تأویلی، از سایرین متمایز است. او بسیاری از ایده ها، برهانها و داوریهای خود را مقرون و منوط به قرآن کرده است. در این مقاله سعی شده است از تأثیر آموزه های قرآنی بر حکمت نوری سهروردی در چهار مقوله» حکمت نوری، نورالانوار، عقول، و نفس به اختصار سخن گفته شود، چراکه قطعاً بحث مستوفی در اینباره نیازمند مجال و کمالی شایسته است.
۳۵۷۶.

تبیین مبانی وجودشناختی، جایگاه تکوینی و آثار حقیقت محمّدیه در حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حقیقت محمدیه حکمت متعالیه اصالت وجود قاعده الواحد امکان اشرف بساطت سریان وجود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۳۴۴
مسئله صدور عقل اول بعنوان نخستین مخلوق بیواسطه حق تعالی، یکی از مسائل مهم حکمت اسلامی است. عقل یا صادر اول در حکمت متعالیه، ذات و روح متعالی نبی اکرم(ص) یا همان «حقیقت محمّدیه است که با شواهد نقلی و قواعد عقلی تأیید میشود. این جُستار با روش توصیفی تحلیلی، ضمن بیان معنا و مصداق حقیقت محمدیه در حکمت و عرفان اسلامی، به تبیین مبانی وجودشناختی این نظریه در حکمت متعالیه میپردازد. برخی از این مبانی فلسفی که فهم و تبیین حقیقت محمّدی(ص) مبتنی بر آنهاست، عبارتند از: اصالت وجود، قاعده الواحد، قاعده امکان اشرف، بساطت وجود یا قاعده بسیط الحقیقه و اصل انبساط و سریان وجود. سرانجام با تکیه بر آثار ملاصدرا به تبیین جایگاه تکوینی حقیقت محمدیه در نظام هستی پرداخته ایم و برخی از مهمترین آثار و برکات وجودی این حقیقت متعالی همچون وساطت در فیض و رحمت الهی، حفظ اساس و نظام عالم، هدایت به صراط مستقیم و وصول به سعادت، و وساطت در تقرّب و شفاعت را بیان میکنیم.
۳۵۷۷.

راهبرد تربیتی آرامش توحیدی خانواده از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفسیر تربیتی سیمای آرامش سیمای خانواده راهبردهای تربیتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۶ تعداد دانلود : ۵۰۵
در این مقاله آرامش توحیدی در خانواده  به عنوان یک راهبرد تربیتی در قرآن بررسی گردیده است. در آیات قرآن هدف از تشکیل خانواده آرامش معرفی شده است و خدای متعال آینه تمام نما، واقعی و انحصاری آرامش است. انسان در جستجوی گمشده خویش به سوی او شتافته و آرام می گیرد. آرامش این نماد کمال از  طریق حکمت تحقق می یابد. آنگاه که تزکیه و تعلیم صبغه بینشی و بصیرتی پیدا کند، آرامش با معرفت توحیدی تجلی و در قلب و رفتار انسان به نمایش در می آید. قرآن کریم راهبرد تربیتی خانواده یکی از هنرهای تربیتی هنرکده هستی را در سیمای آفاقی و انفسی به نمایش گذاشته است. رمز این هنرنمایی، تربیت از طریق معرفت به هستی و آرامش در خانواده است؛ زیرا تربیت هدف اصلی خلقت است. در این تصویرپردازی همه راهبردها به راهبرد کلان توحید معرفتی و ربوبی منتهی می گردد و راهبرد تربیتی خانواده راهبردی مقدس از راهبرد کلا ن و بیانگر هدفدار بودن آفرینش است که نتیجه کاربردی آن توجه دادن به نقش قرآن در آرامش فردی و اجتماعی است
۳۵۷۸.

اکوار و ادوار در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جهان های ممکن جهان های طولی و عرضی شبه انسان لبس جدید دابّه کور دور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۶ تعداد دانلود : ۴۸۰
یکی از نظریات مشترک و مطرح در علوم پایه و علوم انسانی، به ویژه علوم دینی، دیدگاه خلقتی شبه انسان، انسان نما یا انسانی دیگر غیر از نسل بشر کنونی است. در نگاه کلی، این نظریه را باید متأثر از افسانه های تاریخی دانست. وجود برخی ابنیه تاریخی که امکان ایجاد آن ها از سوی نسل بشر امروزی وجود ندارد، تصوری برای اندیشمندان ایجاد کرده تا به انسان های فرازمینی یا نسل شبه انسانی معتقد شوند که زمانی در زمین می زیستند. در پی سلسله مطالعاتی در علوم پایه، همچون فیزیک و ریاضی، با طرح مباحث مربوط، احتمال وجود زمینی دیگر غیر از این زمینی بسیار زیاد است. با توجه به تأیید این مطالعات، در کلیسا موضوع خلقت عالمی دیگر به چالشی در حوزه دین به شمار آمد. علوم اسلامی نیز که برخاسته از آموزه های قرآن کریم می باشند، به این موضوع ورود نمود و با وضع اصطلاح «اکوار و ادوار»، به بحث در باب آن پرداخت. با بهره گیری از آیات و بررسی آن ها در کنار روایات درباره امکان خلقتی مشابه، خلقت انسان در عالمی قبل از عالم موجود و یا وجود مردمانی از جنس ما، یا شبیه ما که از نسل حضرت آدم (ع) هستیم، به دست می آید که وجود چنین انسان هایی قبل از حضرت آدم (ع) منتفی نیست. این نظریه با آفرینش و فیض مدام خداوند متعال هماهنگی بیشتری دارد. این پژوهش، جستاری است در استخراج زمینه هایقرآنی روایی خلق مدام، به ویژه از رهگذر توجه به منبع عقل، به روشی توصیفی و تحلیلی سامان یافته است.
۳۵۷۹.

معناشناسی «ارث» مبتنی بر تحلیل های ریشه شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم ریشه شناسی زبان های سامی اشتراک معنوی ارث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۵ تعداد دانلود : ۵۸۲
«ریشه شناسی»یکی از مهم ترین شاخه های زبان شناسی درزمانی و مهم ترین روش برای تصحیح و تدقیق قول لغویان در تشخیص مشترک لفظییا معنوی به شمار می رود که با ایجاد نگاه تاریخی به تغییرات واژگان و پی جویی صورت و معانی آنها در زبان های کهن می پردازد و برای شناخت منطق حاکم بر آن و نقش کلیدی در یافتن معانی حقیقی و مجازی کلمات قرآن کریم تلاش می کند. علم ریشه شناسی به جهت الزام آور بودن توانایی، در یافتن ریشه کلمات در کهن ترین زبان ها و یافتن صورت بندی ساخت واژگان که نیازمندیادگیری زبان های کهن و آشنایی با مباحث آواشناسی، وام گیری، تغییرات صرفی و تغییرات معنایی و تحلیل های پیچیده است، عرصه را برای ورود محقّقان سایر رشته های علوم انسانی از جمله قرآن پژوهان تنگ تر می کند.در این پژوهش کوشش شده است، واژه «ارث» از رهگذر روش ریشه شناسی مطالعه موردی شود. صورت های متنوّع آن در زبان های کهن سامی همچون اکدی، آشوری، عبری، سریانی، حبشی بررسی شود و نشان دهد معانی مختلف ریشه «و ر ث» از یک جامع معنایی برخوردار است و گفتمان غالب موجود در تفاسیر که معنای حقیقی این واژه را « ترکه میّت» با بار معنایی فقهی معرفی کرده اند و سایر معانی موجود در آیات ارث را مَجاز برمی شمارد، از دقّت کافی برخوردار نیستند.
۳۵۸۰.

نقد رویکرد سید قطب به عامل شخصیت بخش سوره های قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: انسجام سیدقطب وحدت موضوعی غرض شخصیت سوره شیوه بیانی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن پژوهان
تعداد بازدید : ۱۲۱۹ تعداد دانلود : ۸۹۲
یکی از مباحث مهم در زمینه شناخت سوره های قرآن، شخصیت مستقل آنهاست؛ بدان معنا که از لحاظ درونی کاملاً منسجم و از لحاظ بیرونی متمایز از دیگر سوره هاست. شاید بتوان گفت سید قطب اولین مفسری است که در این زمینه تلاش درخور توجهی به انجام رسانده و توانسته است شخصیت منسجم و متمایز هر سوره را تا حدودی نمایان سازد، اما در متن کاوی عبارات وی مشخص شد که تلاش وی از ضعف هایی نیز برخوردار است؛ چه آنکه مشخص نکرده است محور شخصیت بخش سوره از چه سنخی باید باشد. به همین دلیل گاه تلاش می کند شخصیت سوره را بر اساس موضوعی محوری سامان دهد، گاه بر اساس غرضی خاص، و گاه نیز بر مدار روش بیانی ویژه. این چندگانگی باعث شده که در برخی موارد در تبیین شخصیت از سوره ها، دچار اضطراب شده و نتیجه محصلی را در اختیار خواننده قرار ندهد. از تحلیل کلی اندیشه و عملکرد سید قطب می توان نتیجه گرفت که عامل حقیقی در تکوین شخصیت خاص سوره ها، غرض آنها می باشد، نه موضوع و نه سبک بیانی؛ زیرا زمانی که سید قطب سعی می کند شخصیت سوره را بر مدار یک موضوع سامان دهد، غالباً دچار کلی گویی و پراکنده گویی شده و نمی تواند انسجام سوره را به نیکی نمایان سازد، اما زمانی که تلاش می کند شخصیت سوره را بر مدار غرض خاص سوره شکل دهد، در غالب موارد، مقرون به توفیق می گردد. ادله دیگری نیز نقش یگانه غرض در شخصیت بخشی به سوره را تقویت می نماید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان