درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۹۸۱ تا ۱۲٬۰۰۰ مورد از کل ۱۳٬۹۴۱ مورد.
۱۱۹۸۱.

الگوی مشترک براهین تجرد نفس با محوریت بدن در اندیشه ابن سینا و ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۳ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۸۹)

کلیدواژه‌ها: بدن جسم ماده نفس تجرد نفس ابن سینا ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۳۹۵
حکمای اسلامی همچون ابن سینا و ملاصدرا در مباحث انسان شناختی خود، به بیان ویژگیهای نفس و از جمله اثبات تجرد آن پرداخته اند. با استقرا در آثار این دو حکیم، میتوان ملاحظه کرد که براهین مثبِت تجرد نفس تماماً بر اساس نفی ویژگیهای جسم و ماده بدنی استوار شده اند؛ به این معنا که نفس، فاقد ویژگیهای بدن و جسم است و از اینرو تجرد آن به اثبات میرسد. بعنوان نمونه، ماده بدنی دارای کمیت، وضع، تغییر، انقسام پذیری و تناهی افعال است و ضعف، کهولت و خستگی عارض آن میگردد و علم به بدن و افعال آن نیز حصولی و تابع وضع و محل است. این دو فیلسوف با نفی و سلب این خصایص از نفس، تجرد آن را به اثبات میرسانند و بنابرین، شناخت نفس و اثبات تجرد آن جز با شناخت بدن و سلب ویژگیهای بدنی از آن امکانپذیر نیست. در این نوشتار، علاوه بر بازنویسی براهین اثبات تجرد نفس و تعیین جایگاه کلیدی بدن در آن، الگویی کلی برای مجموع این براهین طراحی و عرضه شده است.
۱۱۹۸۲.

کاربست نظریه انسجام متن در سوره مبارکه حجرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال پنجم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹) 103 - 122

کلیدواژه‌ها: سوره شناسی سوره حجرات زبان شناسی نقش گرا انسجام انسجام متنی انسجام واژگانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۳۲۵
از جمله مطالعات میان رشته ای قرآن کریم، مطالعاتی است که در آن با دانش زبان شناسی نوین به بازشناسی لایه زبانی قرآن کریم پرداخته می شود. یکی از مباحث زبان شناسی نقش گرا، نظریه انسجام متنی است. این نظریه عواملی که اجزاء تشکیل دهنده متن را به هم مرتبط می سازد و سبب انسجام وهماهنگی آن می شود، بررسی می کند. مقاله حاضر به کاربست این مطالعات بر سوره حجرات با استفاده از روش تحلیلی_توصیفی پرداخته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ابزارهای آفریننده انسجام متنی در این سوره به سه دسته تقسیم می شوند: عامل واژگانی، عامل دستوری و عامل پیوندی. مهمترین عامل انسجام بخش در این سوره، عامل واژگانی است، در این میان، واژه «الله» با 27 مرتبه و واژه «رسول» با 5 بار تکرار نقش اصلی را در سوره دارد. از نتایج این پژوهش می توان به توسعه روش های زبان شناسی در دانش تناسب آیات قرآن، همچنین پاسخ گویی به شبهات مستشرقان درباره ناسازگاری و چندلایگی متن سوره های قرآن و همچنین ارائه یک روش در یافتن محور موضوعی سوره های قرآن کریم اشاره کرد.
۱۱۹۸۳.

کارکرد عقل و برهان در اثبات اوصاف الهی از دیدگاه ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۶ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۶) 73 - 88

کلیدواژه‌ها: عقل برهان کارکرد استقلالی اوصاف الهی قواعد فلسفی حکمت متعالیه ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۲۶۶
ملاصدرا در آثار خود، بکارگیری عقل و استدلال عقلی را برای اثبات و فهم اوصاف الهی بطور مستقل، کارآمد میداند. با تبیین روش ملاصدرا در استفاده از «عقل» روشن میگردد که وی طرح مباحث را با محوریت «برهان» صورتبندی کرده و بحثهای مفصل و منسجمی درباره صفات الهی ارائه نموده، بگونه یی که اهم مباحث اوصاف الهی بشکل قابل توجهی تبیین و اثبات برهانی شده است. بر اساس تتبع حاضر، مهمترین برها نها و قواعد فلسفی در این حوزه، که ملاصدرا آنها را تبیین و اثبات نموده، عبارتند از: برهان وجودشناختی، قاعده «بسیط الحقیقه کل الاشیاء»، قاعده «معطی شیء، فاقد شیء نیست»، قاعده «واجب الوجود لذاته واجب من جمیع جهاته» و برهان عنایت. بحثهای مبسوط و مبتنی بر براهین عقلی ملاصدرا درباره اوصاف الهی، از یکسو حاکی از باور وی به صحت کارکرد استقلالی عقل در این حوزه و از سوی دیگر تأییدکننده توانمندی عقل در حوزه معرفت شناسی اوصاف الهی بنحو مستقل است. نتیجه حاصل از این پژوهش، رهیافتی مبتنی بر تفکیک دو کارکرد «استقلالی» و «ابزاری» عقل است که در سایر پژوهشهای مشابه، مورد توجه نبوده است. عدم تفکیک میان دو کارکرد استقلالی و ابزاری عقل، زمینه ساز نسبت دادن روش غیرعقلی و برهانی به حکمت متعالیه و حتی التقاطی بودن آن شده است. پژوهش پیش ِرو، بعنوان یک بررسی موردی در حوزه اوصاف الهی، بیانگر بُعد عقلی، برهانی و فلسفی حکمت متعالیه صدرایی است.
۱۱۹۸۴.

شاخصه های وصول به فلاح در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال ششم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲۱ 27 - 42

کلیدواژه‌ها: فلاح تقوا تزکیه نفس سعادت قرب الهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۲۲۱
واژه "فلاح" جایگاهی اساسی در فرهنگ تعالیم اخلاقی اسلام و قرآن کریم دارد؛ زیرا اکثر انسان ها اعمال صالح و افعال اخلاقی خود را به امید نائل شدن به فلاح انجام می دهند. در کاربرد قرآنی، واژه فلاح به معنای پیروزی، ظفر، رستگاری و نجات است و دستیابی به سعادت نیز فلاح خوانده شده است. با این توجه که فرد، موانع را شکافته و رخسار مطلوب را مشاهده می کند. انسان با توجه به ظرفیت سرشته در او، می تواند با تمسک به عواملی چون ایمان و عمل صالح، تقوا، تزکیه نفس، توبه، امر به معروف و نهی از منکر، و ذکر نعمت های الهی به سعادت و رستگاری نائل شود. در میان این عامل ها تقوا به عنوان اصل مسلم در رسیدن به سعادت و رستگاری است. در این مقاله برجسته ترین شاخصه های رسیدن به فلاح از دیدگاه قرآن بررسی شده است. یافته های بدست آمده از تحقیق گویای آن است که قرآن کریم هدف اصلی از رسیدن به فلاح را قرب الهی و تزکیه نفس می داند.
۱۱۹۸۵.

میزان در قیامت از دیدگاه مفسران و متکلمان فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال ۱۴ بهار ۱۴۰۲ شماره ۵۳ ۱۸۶-۱۶۹

کلیدواژه‌ها: آیه 25 حدید آیه 47 انبیاء تفسیر کلامی میزان وسیله سنجش عمل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۲۴۹
معاد و قیامت، یکی از مسائل مهمی است که انسان باید از آن آگاهی داشته باشد و بخش مهمی از آیات قرآن کریم درباره آن است. مواقف زیادی در قیامت نظیر: حشر، صراط، میزان، حسابرسی، بهشت و دوزخ وجود دارد. واژه «میزان» یا «موازین» گاه در دنیا به کار رفته است، مانند: «وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ» و گاه در آخرت، مانند: «وَنَضَعُ الْمَوَاز ِینَ الْقِسْطَ لِیَوْم ِ الْقِیَامَهِ». در اینکه مقصود از میزان در دنیا و آخرت از دیدگاه فریقین چیست؟ آیا مراد قسط و عدل است یا میزان در آخرت، جسمی دارای دو کفه یا میزان به عنوان مَثل است؟ در این مقاله تلاش شده تا با روش تحلیلی و استنباطی معنای میزان در قیامت مورد بررسی قرار گیرد؛ نتیجه پژوهش حاضر آن است که مراد از میزان در آخرت، وسیله ای مطابق با تجسم اعمال در آن عالم و خود نیز از نوعی جسمانیت و کیفیت مطابق با آن عالم برخوردار است و بیان حق، عدل، پیامبر و ائمه درباره میزان از باب بیان مصداق و بیان خواص و ویژگی های آن است. همچنین کاربست جمع میزان (الْمَوَاز ِینَ)، به خاطر تعدد افراد، تعدد اعمال و تعدد جوانب اعمال است.
۱۱۹۸۶.

تجلی آیات قرآن مجید در فرش-باغ ایرانی با تأکید بر سوره الرحمن

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۱)

کلیدواژه‌ها: فردوس قرآن مجید باغ ایرانی فرش ایرانی سوره مبارکه الرحمن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۲۹۴
آیات قرآن مجید تجلیگاه جمال و جلال خداوندی هستند و هنرمندان مسلمان با عنایت به این آیات به خلق آثاری پرداختهاند که جلوهای از بهشت آرمانی آنها است. در این راستا فرش-باغ ایرانی نمودی از تصویر باغ-بهشت است که خود جلوهای از فردوس قرآنی به شمار میآید. الگوهای فردوس قرآنی در ساختار باغ و فرش ایرانی به صورت مشترک بکار رفتهاند و شناخت این الگوها موجب آگاهی از بینش هنرمندان مسلمان میگردد. هدف از این پژوهش بازشناسی کهنالگوهای باغ ایرانی در آیات قرآن مجید به ویژه سوره مبارکه الرحمن و بررسی نحوه تجلی آنها در ساختار فرش ایرانی است. پرسشهایی که در این پژوهش مطرح میشوند، عبارتند از: 1) آیات قرآن مجید به ویژه سوره مبارکه الرحمن چگونه به توصیف بهشت میپردازند؟ 2) چگونه میتوان الگوی فردوس قرآنی را در ساختار باغ ایرانی و به تبع آن فرش-باغ به چشم دید؟ جهت پاسخگویی به پرسشهای نامبرده از روش تحقیق "توصیفی- تحلیلی" متکی بر تکنیک های مقایسه تطبیقی استفاده شده است. روش گردآوری اطلاعات و دادههای موردنظر نیز ترکیبی از روشهای کتابخانهای و مطالعه اسنادی میباشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ساختار باغ و فرش در تمدن ایرانی-اسلامی بر شاخصهای حاصل از تحلیل فردوس قرآنی انطباق دارند و لذا میتوان فرش-باغ را نمودی از الگوی باغ-بهشت به شمار آورد. تجلی آیات قرآن مجید در ساختار فرش-باغ ایرانی را میتوان در نظامهای سهگانه معنایی، کارکردی و کالبدی به چشم دید.
۱۱۹۸۷.

فمینیسم؛ مبانی ایجابی یا سلبی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 9 - 34

کلیدواژه‌ها: فمینیسم زن حقوق رویکرد مساواتی برابری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۷ تعداد دانلود : ۲۵۷
فمینیسم جنبشی علیه سلطه حداکثری مردان در جامعه است. فعالین حقوق زنان (فمنیست ها) باور دارند که جنسیت در زندگی انسان ها نباید عاملی تعیین کننده برای جایگاه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی آن ها باشد، زیرا باور دارند زن و مرد باید از حقوق برابری در زمینه های مختلف برخوردار باشند و به برابری جنسیتی معتقدند. اکنون این پژوهش بر آن است تا به این مهم برسد که قرآن کریم و عقاید اسلامی باورهای فمینیسم را تا چه اندازه باور دارد. در آموزه های اسلامی شاهد این موضوع هستیم که دین اسلام بی نهایت به جایگاه زنان بها داده، اما این موضوع به معنای پذیرش مطلق برابری و اندیشه های فمینیسم نیست. نگارنده در این مقاله بعد از آوردن مبانی اسلامی در رابطه با حقوق زنان و نقد و بررسی آن؛ به این نتیجه می رسد که دین اسلام به جای «مساوات» که شالوده اندیشه فمینیستی را تشکیل می دهد به دنبال «عدالت استحقاقی» است تا وظایف بنیادین زن را به او آموزش و بر این باوراست که؛ رسیدن به عدالت مذکور موجب سعادت خانواده و در نهایت جامعه می شود.
۱۱۹۸۸.

نگاهی متفاوت به آموزش قرآن؛ بهره گیری از رویکرد ارتباطی در آموزش زبان دوم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال چهارم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 98 - 119

کلیدواژه‌ها: آموزش قرآن رویکرد ارتباطی مهارت شنیداری معنامحوری عمل به مفاهیم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۲۳۸
آموزش زبان دوم تابع الگوهای مختلفی است که با انتخاب هرکدام، سبک و اسلوب آموزشی نیز تا حد زیادی تغییر می کند. حال اگر این زبان دوم، زبان قرآن باشد، انتخاب الگوی مناسب برای آموزش آن، بسیار ضروری می نماید. شیوه های کنونی آموزش قرآن مبتنی بر آموزش مهارت های نوشتاری (روخوانی) است که شبیه روش «دستور زبان و ترجمه» در آموزش زبان دوم است. با توجه به منسوخ شدن روش «دستور زبان و ترجمه» و جایگزین شدن روش «ارتباطی»، این مقاله ضمن معرفی اصول روش «ارتباطی»، با توجه به شباهت هایی که این روش با سیره تعلیمی پیامبر و امامان(علیهم السلام) دارد، کاربست آن را در آموزش قرآن پیشنهاد می کند. مهم ترین مؤلفه های روش «ارتباطی» عبارت اند از: «تأکید بر مهارت شنیداری» و «تأکید بر معنامحوری و کاربست آموخته ها در زندگی» که شباهتی تام با مؤلفه های اصلی آموزش قرآن در سیره پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) یعنی «آموزش قرآن به روش شنیداری-گفتاری» و «معنامحوری و عمل به مفاهیم آیات در زندگی» دارد.
۱۱۹۸۹.

خوانشی تحلیلی از دیدگاه ملاصدرا و متأخرین پیرامون معنایاسمی و حرفی وجود (تأملاتی در مباحث زبانی حکمت متعالیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۵ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۷)

کلیدواژه‌ها: معنای اسمی معنای حرفی اشتراک معنوی اشتراک لفظی وجود رابط وجود محمولی اختلاف نوعی ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۳۲۰
ملاصدرا در آراء خود به مباحث زبانی توجه داشته و درباره معنای اسمی و حرفی سخن گفته است. مفسرین، آراء وی در اینباره را خالی از تهافت ندانسته اند تا جایی که بخشی از آراء او را بر دیگری ترجیح داده و ادق از دیگری دانسته اند. این نوشتار با طرح و مقایسه آراء ملاصدرا در باب معنای اسمی و حرفیِ وجود، چارچوبی برای طرح مباحث هستی شناسی، معرفت شناسی و زبان شناسی ارائه داده و با بهره گیری از مباحث زبانیِ علمِ اصولِ فقه، رویکردی تحلیلی زبانی را برای برون رفت از این تهافت ارائه کرده است. ملاصدرا بر این باور است که از یکسو میتوان از طریق اشتراک معنویِ معنای حرفی وجود (است) به اشتراک معنویِ معنای اسمی وجود (هست)، استدلال کرد و از سوی دیگر، اختلاف بین وجود رابط و محمولی، نوعی است. این دیدگاه ملاصدرا محل نزاع و تفسیرهای متفاوتی واقع شده و پرسشهایی را پیش روی صاحبنظران قرار داده است؛ از جمله اینکه آیا این دو دیدگاه همخوانی دارند؟ آیا این نظریه با تشکیک وجود و اشتراک معنوی وجود، سازگار است؟ آیا وجود رابط و محمولی از یک سنخند؟ آیا دو تقسیمبندی وجود در حکمت متعالیه، یعنی تقسیم سه شقی وجود به رابط، رابطی و نفسی و تقسیم دو شقی وجود به رابط و مستقل با یکدیگر در تضادند؟ آیا دو تقسیم یادشده، با آراء ملاصدرا در حوزه معنای اسمی و حرفی سازوارند؟
۱۱۹۹۰.

بررسی معنای طعام در آیه 5 سوره مائده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۲ 191 - 205

کلیدواژه‌ها: نان گندم ذبائح حبوبات اهل کتاب میوه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۱۹۹
آیه 5 سوره مائده یکی از آیاتی است که در آن خوراک اهل کتاب برای مسلمین حلال شمرده شده است. مفسرین و اهل لغت در این باره دچار تشتت آراء و اختلاف نظر شده اند. خصوصاً فقهای اهل سنت و شیعه در این باره فتاوای مختلفی را ارائه داده اند. برخی طعام را در آیه به معنای ذبائح و برخی حبوبات و میوه جات و نان دانسته اند. با بررسی معنای طعام از منظر اهل لغت و مفسرین می توان راهی برای حل اختلاف یافت. اشکالاتی که مفسرین و فقهای امامیه به اهل سنت وارد نموده اند دارای اهمیت بوده و نمی توان به راحتی از کنار آن ها گذشت. در این میان روایاتی نیز وارد شده که گرچه خارج از بحث می باشد ولی موجب تفاسیر متعدد از این آیه شده است. طعام از دیدگاه مفسرین و فقهای شیعه در قرآن به معنای حبوبات، نان گندم، میوه جات بوده و به هیچ وجه نمی توان آن را به معنای قربانی ها و یا هرگونه خوراک دانست. زیرا اگر اطلاق معنای طعام در نظر گرفته شود، تمام غذاهایی که اهل کتاب حلال می دانند، برای مسلمانان نیز حلال خواهد بود و این با نصوص متعدد در کتاب و سنت تعارض خواهد داشت.
۱۱۹۹۱.

سبک شناسی «علی هدی» و «فی ضلال» در قرآن (با تأکید بر لایه فکری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 33 - 52

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی قرآن هدایت و ضلالت استعلاء ظرفیت حرف جر علی حرف جر فی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۲۷۷
یکی از بنیادی ترین مفاهیم وارده در قرآن کریم موضوع هدایت و ضلالت است. از جمله ویژگی های سبک شناختی این دسته از آیات همنشینی حرف «علی» با مفهوم هدایت (علی هدی) و حرف «فی» با مفهوم ضلالت (فی ضلال) است که در پژوهش حاضر تلاش شده با روش توصیفی_تحلیلی لایه فکری این این نوع تعابیر مورد بررسی قرار گیرد. از رهگذر این پژوهش می توان ضمن تحلیل بعد لفظی و بیانی دسته ای از آیات قرآن، به عمق بیشتری از فهم و تفسیر قرآن رسید. تحلیل دلالت های حروف علی و فی، در کنار هم آیی آن ها با مفاهیم هدایت و ضلالت در قرآن نشانگر آن است که قرآن حکیم انسان های مؤمن را بسان کسی که سوار بر مرکب و در مسیری حرکت می کند، حاکم بر سرنوشت خویش می داند، بطوری که این افراد در مسیر هدایت به پیش می روند و در نهایت به سرمنزل مقصود خواهند رسید. در مقابل مشرکان و کافران غرق در زندگی دنیوی و غوطه ور در تاریکی ها و بازیچه شیطان و حیات دنیوی شده و در پایان ناکام خواهند ماند. نیز افرادی که به تعبیر قرآنی «بر هدایت اند» از «منبع کنترل درونی» برخوردارند. اینان در قبال اقدامات و زندگی خود مسئولیت پذیرند، در مقابل نظرات دیگران و محرک های بیرونی کمتر تأثیر می پذیرند، عملکرد بهتری در مشاغل و مسئولیت های خود دارند و تمایل به حفظ سلامت روانی و جسمانی خود دارند. برعکس افراد گمراه که دارای «منبع کنترل بیرونی» هستند، عوامل بیرونی را در موفقیت یا شکست خود دخیل می دانند و تمایل کمتری به مسئولیت پذیری دارند.
۱۱۹۹۲.

Investigating the Phono-Semantic Function in the Translations of Ṣaḥīfah Sajjādīyah (based on the Translations of Garmārūdī, Ilāhī Qumshiʿī, Āyatī)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۳, Issue ۱, ُSpring and Summer ۲۰۲۲ 125 - 140

کلیدواژه‌ها: sound Translation Meaning Ṣaḥīfah Sajjādīyah structure

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۶۵
In every language, there is always a consistent relationship between sound and meaning and the way phonemes are used in inducing concepts. In the science of linguistics, there is a field called "phono-semantic" based on the coexistence of the phonetic structure of words and the correspondence between sounds and meanings. And in translation as an inter-linguistic and communicative act, it is very important to pay attention to the form of the source text to convey the meaning. The prayers of Imam Sajjad (AS) in the blessed book of Ṣaḥīfah Sajjādīyah are full of pure concepts for worshipping God and have a pleasant and soulful music that has been translated by translators into different languages. In the supplications of Ṣaḥīfah Sajjādīyah, the details of the phonetic level are difficult to translate due to the special features of listening. Therefore, in addition to conveying the meaning, the translator should also pay attention to the phonetic features of the words. In this literary essay, with the analytical descriptive method, the author has criticized four levels of phono-semantic: alliteration, minimal pairs, word plays and rhythm in three translations by Sayyid ʿAlī Mūsawī Garmārūdī, Ilāhī Qumshiʿī and Abdul Muḥammad Āyatī.  
۱۱۹۹۳.

چالش های اطاعت از شوهر و راهکارهای برون رفت از آن در آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 313 - 337

کلیدواژه‌ها: اطاعت قرآن حدیث سبک زندگی زن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۲۲
جستار حاضر، موانع و چالش های اطاعت زنان از شوهر و راهکارهای برون رفت از این چالش ها را بر اساس آیات و روایات تبیین کرده است. از آنجایی که تنظیم شیوه زندگی بر اساس سبک زندگی اسلامی، موجب سعادت در دنیا و آخرت می گردد، این پژوهش با استفاده از سبک زندگی اهل بیت(ع) و سیره آن بزرگواران در خصوص چالش های اطاعت از شوهر، دارای اهمیت فراوانی است. هدف این پژوهش، یافتن راهکارهایی برای درمان چالش ها و اختلافات زندگی مشترک همسران می باشد. لزوم احیای سنت و سیره اهل بیت(ع) در خانواده ها، انجام این تحقیق را ضروری می نماید. این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی نوشته شده در نهایت بدین نتیجه رسیده که قرآن و اهل بیت(ع) راهکارهای متنوعی برای برون رفت از آن، مانند محبت و تمکین و تأمین نیازهای جنسی، توجه به ثواب اطاعت و عقاب عدم اطاعت از شوهر، بصیرت افزایی نسبت به حقوق زوجین، تغافل زوجین نسبت به ضعف های هم، حسن ظن، انتخاب همسر شایسته، ارائه کرده است.
۱۱۹۹۴.

نقد و بررسی رویکرد تحقیق موضوعی در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۲)

کلیدواژه‌ها: قرآن پژوهی مکاتب تفسیری روش تحقیق موضوعی آینده پژوهی ذهن انگیزی پروتستانتیزم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۳۸
روش«تحقیق موضوعی» در قرآن کریم، رویکردی جدید برای تدبر در قرآن است که در طی بیش از سه دهه گذشته توسط حلقه مطالعات قرآنی با محوریت دکتر لسانی فشارکی شکل گرفته و تکامل یافته است و امروز با اقبال گسترده ای از سوی دانشجویان و محققان به ویژه در حوزه مطالعات تطبیقی و میان رشته ای مواجه شده است. با این وجود، این رویکرد چالش های فراوان روش شناختی؛ دیدگاهی و آینده نگارانه ای را پیش روی خود دارد. در درجه اوّل، روش هنوز نواقص متعددی دارد؛ بیش از اندازه بر تداعی آزاد مبتنی شده و به منظور ارائه در قالب روش مطالعات قرآنی نیازمند تکامل است. در درجه دوّم موجب بروز التقاطات فراوانی در اندیشه محققان جوانی که از این روش استفاده می نمایند خواهد شد و در درجه سوّم به نظر می رسد شیوع این رویکرد منجر به پروتستانتیزم اسلامی گردد. در این مقاله ضمن بررسی اجمالی «روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم» به طرح مهم ترین مزایا و نواقص آن پرداخته شده است. در نهایت نتیجه گرفته شده است که تدبر در قرآن کریم را باید امری تشکیکی بدانیم و دارای مراتب و سطوحی که به صورت مسلّم از این منظر، تفسیر و تحقیق موضوعی نه اموری مستقل بلکه مرتبط خواهند بود.
۱۱۹۹۵.

نگرشی بر مبانی قرآنی اندیشه سیاسی امام خمینی

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 179 - 205

کلیدواژه‌ها: امام خمینی (ره) مبانی اندیشه سیاسی حکومت اسلامی انقلاب اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۱۹۶
یکی از ابعاد مهم اندیشمندان طراز برجسته تاریخ بخصوص کسانی که در عرصه های سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار بوده است، بُعد اندیشه ای وی در عرصه ی سیاست و حکومت است. اندیشه سیاسی افراد را باورهای عقلانی، منطقی و مستدل افراد درباره ی چگونگی سامان یابی زندگی سیاسی تشکیل می دهد. یکی از شخصیت های تأثیرگذار عرصه ی سیاست در دوران معاصر، امام خمینی (ره) است که ضمن تسلط بر فلسفه، تفسیر، عرفان، فقه، اصول و... بر حوزه سیاست نیز دارای اشراف کامل بود. ازاین رو، با بررسی سیره ی سیاسی وی در ابعاد نظری و عملی می توان به مبانی قرآنی دست یازید که دارای انسجام، نظم منطقی و جامع است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به منظور دست یابی به مبانی قرآنی اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) سامان یافت. یافته های تحقیق نشان می دهد که در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) مبانی قرآنی به عنوان بنیان های نظریه سیاسی وی را هستی شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی و جامعه شناسی ساخته است.
۱۱۹۹۶.

تحریف ناپذیری قرآن از دیدگاه استاد مطهری

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال ۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 100 - 124

کلیدواژه‌ها: استاد مطهری تحریف ناپذیری قرآن تحریف لفظی و معنوی آشنایی با قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۲۳۸
شبهه تحریف قرآن که متأسفانه از سوی برخی دوستان ناآگاه و دشمنان آگاه مطرح شده است، امروزه یکی از چالش های فرارو در عرصه قرآن پژوهی به شمار می آید. کتاب ها و پژوهش های بسیاری در این خصوص در یکی دو سده واپسین نوشته شده که نشان از اهتمام عالمان شیعهدرباره دفاع از ساحت قرآن دارد. شهید مرتضی مطهری از قرآن پژوهان معاصر در نوشته های خود نگاهی ژرف کاوانه به قرآن وآیات الهی داشته و تمام همت خود را در تبیین مفاهیم و معارف قرآن به کار برده و با ادله محکم ساحت قرآن کریم را از شبهه تحریف قرآن مبرا می داند. ایشان گرچه تألیف مستقلی در این زمینه ندارد، اما در آثار گوناگون خود به تبیین مسئله تحریف قرآن پرداخته است. این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی درصدد پاسخ به این پرسش است که دیدگاه شهید مطهری درباره تحریف قرآن چیست؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که شهید مطهری در کتاب های گوناگون خود شبهه تحریف قرآن را با استناد به ادله مختلف مانند: آیات قرآن، دلیل عقلی، دلیل تاریخی، اعجاز، تواتر قرآن، جامعیت و جاودانگی قرآن و خاتمیت رد می کند.
۱۱۹۹۷.

نقد و ارزیابی هرمنوتیک فلسفی گادامر براساس معیارهای ناظر به مفسر با تأکید بر دیدگاه های تفسیری علامه طباطبایی

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال چهارم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 7 - 30

کلیدواژه‌ها: رویکرد ناظر به مفسر هرمنوتیک فلسفی گادامر علامه طباطبایی (ره) معیار درونی فهم معیار بیرونی فهم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۲ تعداد دانلود : ۲۵۰
پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی به این سؤال است که هرمنوتیک فلسفی گادامر چگونه براساس معیارهای ناظر به مفسر قابل نقد و ارزیابی است. این نقد و ارزیابی با روش توصیفی - تحلیلی و با تأکید بر دیدگاه های تفسیری علامه طباطبایی صورت می گیرد. بررسی این مسئله حکایت از آن دارد که هرمنوتیک فلسفی گادامر، یکی از سبک های مختلف دانش فرایند فهم متن است که با محور قرار دادن ماهیت فهم متن (مثلاً متون مقدس) و با همانی دانستن نگرش مؤلف و مفسر، معیارهایی چون پیش داوری و تاریخ مندی در فهم، دوره پایان ناپذیر از فراینده فهم متن را ایجاد کرده و با دادن اختیار تام به مفسر موجب کثرت گرایی از فهم متن و درواقع تفسیر به رأی شده است. این دیدگاه را می توان با توجه به دیدگاه های تفسیری علامه طباطبایی نقد کرد. ایشان با ارائه معیارهایی چون داوری و استنطاق عادلانه، دوری از علائق و پیش دانسته های مفسر در فهم متن، نقش و مراد مؤلف را از میان نبرده است؛ ازاین رو موجب گسترش کمّی و کیفی فهم از متن (متون مقدس) و کارآمدی و عدم تفسیر به رأی و تحمیل سلائق و نظریات مفسر بر متن شده است.
۱۱۹۹۸.

منشأ اختلافات علامه طباطبائی و ابن عاشور در تحلیل استعاره های قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۸) 61-76

کلیدواژه‌ها: استعاره تحلیل استعاره های قرآنی علامه طباطبائی ابن عاشور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۳۰
یکی از زیباترین و بلیغ ترین شیوه های بیانی استفاده از فن استعاره است. علامه طباطبائی برای تبیین آیات قرآن از این فن به خوبی استفاده کرده است. ابن عاشور بیش از پانصد نمونه از استعاره های قرآن کریم را در تفسیر خود تحلیل و بررسی کرده است. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی به مقایسه بین دو تفسیر «المیزان» و «التحریر و التنویر» پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که علامه طباطبائی و ابن عاشور در تحلیل برخی استعاره های قرآن کریم اختلافاتی دارند. منشأ اختلافات آنان در تحلیل استعاره های قرآنی، به تفاوت نظرات و دیدگاه های آنان در مباحث ادبی، عقیدتی و یا روش تفسیری آنان برمی گردد؛ یعنی هریک از دو مفسر در مباحث ادبی، عقیدتی و روش تفسیری دیدگاه های متفاوتی دارند و همین موجب شده است در تحلیل استعاره های قرآنی هم اختلافاتی داشته باشند.
۱۱۹۹۹.

بررسی دلالت های معنایی واژگان مرتبط با «زمان» در قرآن کریم (بر مبنای نظریه معناشناسی رابطه ای)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال پنجم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹) 240 - 273

کلیدواژه‌ها: معناشناسی رابطه ای روابط مفهومی دلالت معنایی سنجشگرهای زمان زمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۳۸۷
مطالعه معناشناسانه واژه های قرآن کریم منجر به بررسی منسجم، نظام مند و هم چنین استخراج مفاهیم دقیق به همراه شمارش کاربرد مختلف واژگان منتخب از قرآن کریم می گردد. در رویکرد ساخت گرا، واژگانِ زبان، انباشته ای از واژه ها نیستند، بلکه شبکه ای از الفاظ اند که برحسب تنوعی از پیوندهای معنایی، در رابطه متقابل با یکدیگرند. اهمیت مقوله «زمان» به حدی است که می توان آن را ابزار درک هستی دانست. ازاین رو نوشتار حاضر با روش توصیفی_تحلیلی به بررسی روابط مفهومی واژگانِ مرتبط با «زمان» در قرآن کریم مبتنی بر رویکرد ساخت گرا و معناشناسی رابطه ای پرداخته است. برای کشف و استخراج این روابط میان واژگان، از معنای معجمی و تفاسیر مربوط به واژگان، استفاده شده است. دسته بندی واژگان مرتبط با «زمان» موجود در قرآن در سه محور «سنجشگرهای مبهم زمان»، «سنجشگرهای کلی و دقیق زمان» و «سنجشگرهای جزئی و دقیق زمان» از جمله یافته های پژوهش است؛ هم چنین می توان به ترسیم شبکه معنایی و روابط مفهومی میان این واژگان همچون شمول معنایی، هم معنایی، تضاد معنایی و جزءواژگی در هر محور به صورت جداگانه، اشاره نمود. از دیگر دستاوردهای پژوهش آن است که تنها رابطه ای که می توان میان «واژگان مبهم زمان» و «واژگان دقیق زمان» برقرار نمود، رابطه اشتمال میان دو واژه « مده » و « وقت » با سایر سنجشگرهای کلی و جزئی «زمان» است.
۱۲۰۰۰.

جنسیت و حقوق اجتماعی از دیدگاه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۴ 83 - 106

کلیدواژه‌ها: خودآرائی شهادت ارث دیه قصاص جهاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۲۳۱
برخلاف افراط و تفریط های مکاتب مدعی احیای حقوق بشر، در آموزه های قرآن کریم، جنسیت در هویت و جایگاه انسانی هیچ نقش و تأثیری ندارد، از این روی در بسیاری از احکام و تکالیف فردی میان زن و مرد تشابه و اشتراک کامل وجود دارد و در این زمینه تفاوتی بین آن ها نیست. در عین حال به اقتضای پاره ای تفاوت های طبیعی و در راستای حفظ مصالح اجتماعی، مجموعه ای از تفاوت های جنسیتی که فاقد هرگونه بار ارزشی اند، در بین زن و مرد مفروض گرفته شده است. در نتیجه موجب تفاوت پاره ای از حقوق و تکالیف آن ها گردیده است. از این روی مقاله حاضر، ضمن نگاهی کوتاه به احکام مشترک میان زن و مرد اعم از تکالیف فردی و احکام جزائی در قرآن، با تحلیل مضامین آیات قرآن و با استفاده از آراء مفسران به ویژه مفسران شیعه و نقد برخی از دیدگاه ها، تفاوت های حقوق و تکالیف اجتماعی زن و مرد و همچنین منشأ آن را در هفت محور مورد مطالعه قرار داده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان