درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۸۶۱ تا ۳٬۸۸۰ مورد از کل ۱۳٬۸۳۸ مورد.
۳۸۶۱.

تاریخ احتمال تحریف قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹ 139 - 155

کلیدواژه‌ها: تحریف قرآن تاریخ احتمال تحریف تحریف بالنقیصه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۲۰۸
بحث پیرامون تحریف یا عدم تحریف قرآن از دیرباز توجه محدثین، اخباریون و مفسران شیعه و سنی را جلب کرده است. هر گروه با استناد به دسته ای از روایات در پی اثبات نظریه خود هستند البته قائلین به تحریف نیز سخنی از تحریف به زیاده نیاوردند و تنها از وقوع برخی نقیصه ها سخن گفته اند. در این مقاله بر آن ایم که ابتدا پیشینه ای از تحریف را ذکر کنیم و بعد به تاریخ احتمال تحریف قرآن که به سه بخش دوران خلیفه اول و دوم، دوران عثمان، و دوران بعد از خلفاء تقسیم بندی شده است می پردازیم. با بررسی هایی که در این مقاله صورت گرفت به این نتیجه می رسیم که قرآنی که اکنون در دست ماست همان قرآنی است که در زمان پیامبر(ص) بوده است، و هیچ گونه تحریفی در آن صورت نگرفته است.
۳۸۶۲.

سبک زندگی در تعامل با آب با تکیه بر آموزه های قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۱ 167 - 196

کلیدواژه‌ها: آب مصرف بهینه اسراف تبذیر حفظ و حراست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸ تعداد دانلود : ۱۹۰
آب یکی از عناصر حیاتبخش در عالم می باشد. ترویج اندیشه سبک زندگی در تعامل با محیط زیست از منظر قرآن که کامل ترین دستور زندگی بشریت است، بهترین شیوه جهت فایق آمدن بر بحران موجود، مخصوصاً در حوز آب است. در آموزه های قرآن اشارات گوناگونی به جایگاه آب شده و نکات ظریفی در آن دیده می شود. هدف این مقاله تدوین راهکارهایی قرآنی جهت تحول رفتاری انسان در حوزه سبک زندگی در تعامل با محیط زیست در حوزه آب می باشد. بررسی ها نشان می دهد که اسلام دارای اصول اخلاقی و عملی ارزشمندی چون مسأله صرفه جویی، رعایت حقوق دیگران، و حرمت اسراف و آلودگی آن است. در این مقاله سعی شده است سبک زندگی در تعامل با آب با تکیه بر آموزه های قرآن مورد کاوش قرار گیرد.
۳۸۶۳.

اصول و قواعد معناشناسی واژگان فقهی در تفسیر تسنیم

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و تفسیر معارج سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۴)

کلیدواژه‌ها: تفسیر تسنیم قواعد معناشناسی واژگان فقهی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن احکام فقهی وحقوقی در قرآن
تعداد بازدید : ۱۴۵۰ تعداد دانلود : ۸۳۹
معناشناسی روشمند واژگان فقهی قرآن، نقش بسزایی در درک مراد الهی از معنای آن ها دارد. یکی از کارهای ارزشمند آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم قاعده مند کردن روش شناسایی معنای دقیق واژگان فقهی است. تفسیر تسنیم برای معناشناسی واژگان فقهی قرآن و کشف مراد الهی از معنای واژه، به سه اصل مهم توجه کرده است: 1) شناسایی معنای لغوی واژه فقهی؛ 2) کشف معنای قرآنی واژه فقهی؛ 3) شناسایی معنای اصطلاحی واژه فقهی. در تفسیر تسنیم برای آنکه هر اصل به صورت روشمند ارائه شود چند قاعده مهم رعایت و درمجموع چهارده قاعده ذیل این سه اصل آمده است. در این مقاله درباره این اصول و قواعد صحبت می کنیم تا خوانندگان با روش درست و جامع معناشناسی واژگان فقهی قرآن کریم آشنا شوند که یکی از ابتکارات علمی آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم است.
۳۸۶۴.

عبور از معیار در استخدام افعال قرآن

نویسنده:
منبع: حسنا سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۲

کلیدواژه‌ها: فعل امر فعل مضارع فعل ماضی جانشینی افعال زمان صرفی زمان سیاقی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن، ادبیات و هنر
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر فرهنگ اصلاحات و واژه ها در قرآن
تعداد بازدید : ۸۸۰ تعداد دانلود : ۱۹۶۱
یکی از مباحث مهم در فهم دقیق آیات قرآن، توجه به چگونگی استخدام افعال در کلام الهی است. افعال از زوایای مختلفی قابل بررسی هستند. از جمله این ابعاد، زمان به کار رفته در افعالِ استعمال شده است. با تأمّل در آیات قرآن مواردی مشاهده می شود که هر یک از افعال ماضی، مضارع و امر بر خلاف انتظار و مغایر با سیاق به جای یکدیگر به کار رفته اند. به نظر می رسد به کارگیری فعلی که با زمان دیگر افعالِ مورد استفاده در آیه یا مجموع سخن مطابقت ندارد، دارای نکاتی است که برجسته سازی آن مورد عنایت متکلّم بلیغ بوده است. از جمله این نکات می توان تأکید بر وقوع فعل، تصویر سازی فعل برای مخاطب به هدف درک روشن تر، اظهار تمایل به وقوع فعل، تفخیم و بزرگداشت فعل و بالعکس بی اهمیت جلوه دادن صدور فعل از فاعل را برشمرد. مقاله پیش رو به روش توصیفی-تحلیلی نگارش یافته است.
۳۸۶۵.

تسدال و ادعای اقتباس آیات 27-32 سوره مائده از ترگوم و تلمود(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۸۴)

کلیدواژه‌ها: تسدال سوره مائده هابیل و قابیل ترگوم میشناه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲۸ تعداد دانلود : ۶۸۵
از دیدگاه ویلیام تسدال گفت وگوی میان هابیل و قابیل در آیات 27-32 سوره مائده، به اشکال مختلف در ترگوم جاناتان و اورشلیم بیان شده است. همچنین وی بر این باور است صحنه تدفین هابیل در قرآن، در کتاب پیرقه ربی الیعزر نیز آمده و آیه 32 سوره مائده، تقریباً ترجمه تحت اللفظی فرازی از متن میشناه سَنهِدرین از کتاب تلمود است. مقاله پیش رو که به شیوه توصیفی- تحلیلی سامان یافته، در پی آن است تا پس از بررسیِ دقیق زمان تاریخ گذاری آثار فوق، به نقد و ارزیابی دیدگاه تسدال در مورد اقتباس آیات یادشده از محتوای کتب مذکور بپردازد. بررسی ها نشان می دهد نظریه تأثیرپذیری پیامبر (ص) از آموزگاران یهودی، احتمال نسنجیده و شاذی است که از عدم تسلط کافی تسدال بر متون روایی و تاریخی مسلمانان حکایت دارد. همچنین منابعی را که او ادعا می کند اساس آیات فوق قرار گرفته، در زمان پیامبر (ص) مطرح نبوده و تاریخ گذاری برخی از آنها پایه و اساس روشنی ندارد. در آیه 32 سوره مائده نیز قرآن مفهومی فراتر، عام تر و عمیق تر از آنچه که میشناه سنهدرین بدان اشاره نموده، بیان فرموده است و با دیدگاه مد نظر تسدال همخوانی ندارد.
۳۸۶۶.

راهبردهای فرهنگی نفوذ اجتماعی دین در آموزه های قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۸۴)

کلیدواژه‌ها: نفوذ اجتماعی دین راهبرد فرهنگی تحلیل گفتمان نظریه داده بنیاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۲ تعداد دانلود : ۵۰۲
جامعه کنونی ایران با آسیب ها و مسائل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی زیادی روبه رو است که نشان از دوری آن از نسخه شفابخش قرآن مجید دارد. مسأله این است که با گسترش ارتباطات و مدیریت صاحبان پول و قدرت از طریق شبکه های اجتماعی و رسانه ای، «جهانی شدن فرهنگ» سرعتی مضاعف یافته است و ایستادن در برابر آن با تکیه بر معیارها و سلایق شخصی امکان پذیر نبوده و نیازمند در اختیار داشتن راهبردهای نفوذ اجتماعی از متن دین است. ازاین رو هدف این پژوهش، استخراج راهبردهای فرهنگی نفوذ اجتماعی دین از آموزه های قرآن است که با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی و گراندد تئوری میسر گردیده است. این پژوهش سیزده راهبرد فرهنگی نفوذ اجتماعی در آموزه های قرآنی استخراج و ارائه می کند که عبارت اند از: فرهنگ رایج جامعه، تشبیه و تمثیل، پیام های کوتاه، الگوهای عینی و تجربی، گردشگری و جهانگردی، استفاده از تاریخ، تدریج و استمرار در ارائه پیام، تناسب فرهنگی با مخاطبان، قابل فهم بودن پیام، صراحت و فصاحت پیام، غیر صریح بودن پیام در مراحل اولیه، حفظ اصالت پیام و هم زبانی با مخاطب.
۳۸۶۷.

تحلیلی بر مقوله انتخاب آیات در مزارنوشته های توران پشت؛ یادمانی با داده های فرهنگی و تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال اول زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 55-85

کلیدواژه‌ها: کتیبه های قرآنی یادمان فرهنگی سنگ مزار انتخاب کارکرد توران پشت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۴ تعداد دانلود : ۴۰۸
در فرهنگ اسلامی، آیات قرآن متنی مقدس به شمار می رود که باید بسیار در مرأی و منظر قرار گیرد؛ از همین رو خوشنویسان و کتیبه نگاران در تزئین مسجد، امامزاده، خانقاه و مدارس مذهبی، بسیار از آیات قرآن بهره می گرفتند. افزون بر مکان های نام برده، نگاشت آیات بر سنگ مزارها نیز امری معمول بوده است. با آنکه پیشینه این رسم از هزار سال فراتر می رود و باستان شناسان و پژوهشگران رشته تاریخ و هنر بدان پرداخته اند، اما کمتر ذهن پژوهشگران حوزه مطالعات قرآنی را به خود معطوف داشته است. توجه به این نکته که نوعاً چه آیاتی بر سنگ قبرها حکاکی شده و از آن انتخاب، چه تحلیل فرهنگی و تاریخی برمی آید، مهمترین پرسش حاضر است. همچنین این سؤال نیز در کانون توجه قرار دارد که گورستان ها چه جایگاه فرهنگی در جامعه داشته است و چه کارکردی از مزار در ذهن مردمان آن دوره، آنان را به انتخاب آیاتی خاص از قرآن سوق داد؟ تحقیق پیش رو، پرسش های فوق را در مورد آیات قرآنی گورنوشته های «مزار تاریخی توران پشت» به بررسی و تحلیل گذاشته و در پایان به پنج انگیزه ارزشی و آموزشی در انتخاب آیات دست یافته است.
۳۸۶۸.

تحلیل دیدگاه مفسران در تفسیر آیه 62 بقره و نقد دیدگاه پلورالیستی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۱

کلیدواژه‌ها: آیه 62 بقره پلورالیزم دینی ادیان آسمانی تفسیر کلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹۷ تعداد دانلود : ۶۸۶
آیه شریفه « إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ الَّذِینَ هادُوا وَ النَّصاری وَ الصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُم عند ربهم ... » از جمله آیات مورد توجه در دهه های اخیر نزد عموم مفسران است. این آیه از نظر برخی از روشنفکران، تاییدی بر حقانیت همه مذاهب پیش از اسلام است. دلیل چنین باوری، گسترش اندیشه پلورالیزم دینی و به رسمیت شناختن همه ادیان و تایید حقانیت آنها نزد این دسته از روشنفکران است. آنان تلاش کرده اند مدعای خود را با آیه یادشده، مستند کنند که در نگاه نخستین، عبارت « مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِم ...» ادیان آسمانی را به شرط ایمان و عمل صالح به حق می داند. این مقاله پس از بررسی های علمی، بیانگر آن است که از نگاه مفسران، آیه فوق به ضمیمه دیگر آیات مرتبط، تاییدی بر اعتباربخشی به ادیان گذشته نیست، بلکه صراحت بر ضرورت ایمان به پیامبر اسلام ’ برای اهل کتاب دارد و هرگز موید دیدگاه پلورالیستی نمی باشد و با آمدن اسلام، اعتبار ادیان پیش از اسلام پایان یافته و دین اسلام به عنوان آخرین حلقه پیام های الهی، خواست حق تعالی، برای هدایت بشر است.
۳۸۶۹.

تفسیر تطبیقی آیه 21 سوره روم و رویکردهای آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۶ 131 - 164

کلیدواژه‌ها: مودت رحمت آیه 21 سوره روم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶۱ تعداد دانلود : ۷۶۴
از آنجا که خداوند متعال قرآن را به عنوان چراغ راه بندگانش نازل فرموده تا ایشان با تمسّک به این گوهر عظیم راه سعادت و کمال خود را طی کنند، شایسته است تا هرچه بیشتر و بهتر در راه رسیدن به این هدف، از ژرفای آیات این کتاب الهی پرده برداشته شود. یکی از مسائلی که در این کتاب نورانی به آن پرداخته شده، بحث سنت های الهی است. یکی از سنت های مطرح در قرآن، خلقت زوجی در عالم است. این سنت تا آنجا اهمیّت دارد که خداوند از آن به عنوان نشانه خود در زمین یاد می کند. این نکته در آیه 21 سوره روم مطرح شده است. در باب تفسیرقرآن، کارهایی در قالب کتاب های تفسیر، مقاله و پایان نامه های قرآنی انجام گرفته است. اما آنچه در این پژوهش به آن پرداخته شده، نگاه مسئله محور به آیه با توجه به نظرات بیشتر مفسران شیعه و اهل سنت است که تاکنون به این جامعیت کاری صورت نگرفته است. روش این مقاله، نقلی تحلیلی است. چون زوجیت، قانونی فراگیر در میان همه مخلوقات و جانداران، به ویژه انسان است، ما قائل به تعمیم این سنت به همه افراد جامعه شده ایم؛ یعنی زوجیت فکری، روحی، جسمی و سبب بودن آن برای ایجاد سکن، مودّت و رحمت.
۳۸۷۰.

چیستی مرجع ضمیر در آیه «فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکٖینَتهۥ عَلَیْهِ»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: تفسیر ادبی آیه 40 توبه انزال سکینه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۱ تعداد دانلود : ۵۴۷
یکی از مباحث چالش برانگیز در تفسیر قرآن، بحث انزال سکینه در آیه 40 توبه و به ویژه چیستی مرجع ضمیر «علیه» در عبارت « فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَکٖینَتهۥ عَلَیْهِ » است. مفسران فریقین با برخی پیش فرض ها به این قضیه نگریسته و به همین علت نتوانسته اند نظری مطابق با واقع در این باره ارائه دهند. علمای شیعه طرفدار بازگشت ضمیر به پیامبر | و نزول سکینه بر ایشان هستند؛ در مقابل، مفسران عامه بر بازگشت این ضمیر به ابوبکر اصرار دارند و آن را یک فضیلت بزرگ برای وی می دانند. هر دو گروه در این راه، به نوعی متفاوت با دیگری، به خطا رفته اند. به اعتقاد نگارندگان مرجع ضمیر «علیه» در این آیه ابوبکر است اما این امر فضیلتی برای وی نیست و خدای متعال از رهرو انزال سکینه بر ابوبکر، جان ارزشمند پیامبرش را حفظ نموده است؛ به زبان دیگر، فرود آمدن سکینه بر ابوبکر، موضوعیت نداشته است، بلکه مقدمه ای برای حفظ جان رسول خدا | بوده است.
۳۸۷۱.

راهکارهای قرآنی همزیستی مسالمت آمیز ادیان

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 1 - 25

کلیدواژه‌ها: راهکارهای قرآنی همزیستی مسالمت آمیز ادیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۳۵۷
بشر در طول تاریخ زندگی خود بالفطره یا از روی نیاز، زندگی اجتماعی را پذیرفته و آرامش روحی و رفع نیازهای خویش را در همزیستی مسالمت آمیز با دیگران یافته است. این مسئله درباره ادیان و مذاهب مختلف نیز صادق است. همزیستی مسالمت آمیز بدین معناست که مردم یک جامعه باوجود عقاید گوناگون در آرامش و تعاون با یکدیگر به سر برده، اختلاف را از طریق مسالمت آمیز حل و فصل کنند. این نوع همزیستی دارای مبانی همچون ضرورت زندگی اجتماعی، عدالت اجتماعی، کرامت انسانی و... است که با موانعی داخلی و خارجی روبرو می شود. قرآن با احترام به دیگر انبیا و پذیرش حقوق پیروان آنان، بر آزادی عقیده و فکر و توجه به اصول مشترک تأکید داشته و با استقبال از پیشنهاد صلح، همواره، گفت وگوی مسالمت آمیز را از اصول مسلم خویش برشمرده است و با مبارزه با توهمات برتری جویانه پیروان برخی ادیان، به تعاون در مسائل بین الادیانی توصیه می کند. موارد پیش گفته می تواند از مهم ترین راهکارهای همزیستی مسالمت جویانه قرآن برای بشریت قرار گیرد.
۳۸۷۲.

بررسی داستان کودکی حضرت موسی(ع) در سوره قصص بر پایه الگوی روایی گریماس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال هشتم پاییز۱۳۹۶ شماره ۳۱ 183 - 203

کلیدواژه‌ها: موسی(ع) سوره قصص روایت شناسی گریماس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸۳ تعداد دانلود : ۷۰۰
روایت شناسی یکی از شاخه های نقد ادبی، به ویژه روایت های داستانی است و در اصل به بررسی دستور زبان حاکم بر روایت ها می پردازد. این شاخه از دانش می کوشد تا چارچوب و الگویی نظری کاربردی برای تحلیل گونه های مختلف روایت را فراهم کند. گریماس، معناشناس فرانسوی، به عنوان مهم ترین نظریه پرداز معناشناسی روایت کوشیده است تا الگویی منسجم برای مطالعه روایت ارائه نماید. بر اساس آنچه از نظر وی و معناشناسی نوین دریافت می شود، شناخت مراحل تولید تا دریافت معنا، ژرف ساخت روایت در قالب الگوی کُنش و زنجیره ها و گزاره های متنوع مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در این جستار، سعی شده که بر اساس این الگو، داستان کودکی حضرت موسی (ع) بررسی شود و بر همین اساس، نتایج ذیل حاصل گردید: 1 نقش محوری عنصر الهی در قصص قرآنی و تأثیر آن در پیشبرد روند اصلی 2 تقسیم پیکره کلیدی این داستان قرآنی بر وجود دو عنصر در حال پیکار و تغلیب کنش گر توکل کننده بر خدا. 3 قصص قرآنی عموماً، به ویژه این داستان، در حال انتقال روحیه توحیدمحوری به مخاطبین خود است.
۳۸۷۳.

مبانی انسان شناختی علوم انسانی اسلامی در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۰)

کلیدواژه‌ها: علم دینی علوم انسانی اسلامی مبانی انسان شناسی تحول علوم انسانی نهضت نرم افزاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۴۰ تعداد دانلود : ۲۰۲۳
برای تولید علم در هر یک از رشته های علوم انسانی ویژگی های انسان، ظرفیت های خاص او و عوامل تکامل و انحطاطش باید روشن شود. این ها همه می تواند در نوع ، کیفیت و نتایج علوم انسانی اثرگذار باشد. به همین دلیل مبانی انسان شناختی علوم انسانی غربی با مبانی انسان شناسی علوم انسانی اسلامی متفاوت است. علوم انسانی نشات گرفته از غرب، نتایج و عواقبی را  برای فراگیران و دانشمندان این کشورها خواهد داشت که در موارد زیادی با فرهنگ، دین ، ارزش ها و هنجارهای جامعه اسلامی در تعارض است. برای حل این مساله، پژوهش حاضر بخشی از مبانی علوم انسانی را که به شناخت انسان و ویژگی های او مربوط می شود و می تواند دستاوردهای علوم انسانی را تغییر  دهد و درعین حال در آثار موجود به طور نظام مند به آنها پرداخته نشده، با استناد به قرآن کریم  مورد بررسی قرار داده است. نوشتار پیش رو، با روش توصیفی تحلیلی و با بررسی دیدگاه چندین دانشمند معاصر ازجمله  امام خمینی و پیروان مکتب فکری علامه طباطبایی، شش مبنا را که از مهم ترین مبانی انسان شناختی در علوم انسانی اسلامی هستند و می توانند سرنوشت علوم انسانی موجود را تغییر دهند مورد بحث قرار می دهد.
۳۸۷۴.

معناشناسی توصیفی واژه""عزم""در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال چهاردهم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۳۴)

کلیدواژه‌ها: صبر امر معناشناسی عزم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸۷ تعداد دانلود : ۱۴۶۰
عزم از واژگان کلیدی قرآن کریم است. میزان اثرگذاری ""عزمِ قرآنی"" بر سرنوشت انسان، آن را به یک واژه اساسی تبدیل کرده است. پژوهش حاضر، واژه ""عزم"" را از نگاه معناشناسی ساخت گرا و براساس روابط هم نشینی و جانشینی بررسی می کند. با توجه به آیات ""عزم""، دو واژه ""امر"" و ""صبر"" پربسامدترین هم نشین ""عزم"" است. واژگان ""توکل""، ""طلاق""، ""عقده النکاح""، ""شاورهم""، ""عهدنا""و ""نسیان"" دیگر همنشین های عزم است که هر کدام فقط یک بار با این واژه هم نشینی داشته اند. در میان همنشین های عزم، صبر جایگاه ویژه ای دارد، تا آنجا که برخی این دو را مترادف دانسته اند. سیاق هم نشینی عهد با عزم نیز بر جایگاه مقدماتی عهد الهی نسبت به""عزم  قرآنی"" دلالت دارد. بررسی همنشین های عزم نشان می دهد، در چارچوب قواعد هم نشینی و جانشینی واژه مناسبی برای جانشینی ""عزم"" وجود ندارد. با توجه به همنشین های واژه ""عزم""، چهار مؤلفة معنایی برای آن مشخص شد. تعریف ""عزمِ قرآنی""، بر اساس مؤلفه های معنایی آن چنین است: در فرهنگ قرآن، ""عزم""، ارادة حکیمانة قاطع، بر بندگی خداوند متعال است. انسان مؤمن با کسب و حفظ چنین اراده ای بر عهد الهی استوار و از وسوسه نفس و شیطان در امان خواهد بود .
۳۸۷۵.

نگاهی به آرای صاحب نظران دربارة حد دلالت ادلة عقلی تحریف ناپذیری قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۸)

کلیدواژه‌ها: تحریف ناپذیری قرآن عقل و تحریف ناپذیری قرآن خاتمیت قاعدة لطف حکمت خدا اعجاز و تحریف ناپذیری قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۰ تعداد دانلود : ۵۳۶
تحریف ناپذیری قرآن ادلة مختلفی دارد. برخی از این ادله، عقلی و برخی دیگر نقلی اند. ادلة نقلی همة انواع تحریف اعم از افزودگی یا حذف یا جابه جایی را نفی می کنند؛ اما درباره قلمرو دلالت عقل بر مصونیت قرآن، اختلاف هایی دیده می شود. نویسنده با روش توصیف و تحلیل، دیدگاه های صاحب نظران این حوزه را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است که عقل درباره مصونیت قرآن از تحریف به افزودگی یا جابه جایی مخل اعجاز، دلالت روشنی دارد؛ اما برای اثبات مصونیت از تحریف به کاسته شدن، دلیل عقلی محض به تنهایی کارایی ندارد و برای این مقصود باید به دلیل نقلی نیز اتکا کرد.
۳۸۷۶.

ﻋﺼﻤﺖ پیامبران بر اساس تطبیق با واژه ﺣﮑﻤﺖ در قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 39 - 68

کلیدواژه‌ها: پیامبران عصمت حکمت هوی علم جهل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۵ تعداد دانلود : ۴۴۶
عصمت یا همان مصونیت مطلق از ارتکاب معاصی و تعلّق اراده ی خداوند بر این امر، شاخصه برگزیدگان الهی است که بی آن، هدف بعثت و غایت خلقت تحقّق نمی پذیرد، زیرا آدمی را یارای آن نیست که بدون بهره گیری از وحی و تبیین معصوم، ره به سر منزل مقصود برد و طریق هدایت پیماید. این موضوع که از ضروری ترین شروط نُبوّت و امامت و یکی از مسائل مهم کلامی است به صاحب منصبان الهی که زبان های گویای پروردگار در میان خلق و حکمایی مؤدّب به حکمت اویند، چنان حجّیتی اعطاء می کند که علاوه بر قطع عذر مردم، اطاعت مطلق از قول و فعل و تقریر معصوم را ایجاب می نماید، زیرا خمیر مایه چنین موهبتی، مأخوذ از علم حقّ است، از این رو کسی نمی تواند از راه اکتساب به عصمت دست یابد و بدین دلیل، منتخبین به بهره مندی از چنین علمی از جانب پروردگار دارای بینش و بصیرتی الهی هستند، چنان که گویی بر هدایت و بیّنه سوارند و در کنف چنین بصیرتی است که ایشان دارای شرح صدر و مقام اهتداء و امنیت هستند. بنا براین نایل شدن به مقامات الهی، مرهون عصمت و نفی آن به منزله انتفاء این مناصب خواهد بود. از این رو تبیین این موضوع و بررسی موضوعی آن بر اساس تطبیق با واژه ﺣﮑﻤﺖ، بابی به سوی حقایق و رفع شبهات در باره ی انبیای مکرّم الهی می گشاید و نشان می دهد با وجود اختلاف آرا حول عصمت اصفیای الهی، کلام وحی و روایات معصومان (ع) و براهین دیگر، عصمت مطلق ایشان را چون آفتاب، نمایان می کند؛ زیرا اعطای حکم و علم از جانب خدا به ایشان، نه آمیخته به تردید است و نه آمیخته به جهل، و حکمت مقابل هوی دو لشکر از لشکریان عقل و جهل محسوب می شوند، و اتّصاف راهبران الهی به حکمت، حاکی از آن است که ایشان به طور مطلق از هواهای نفسانی به دورند.
۳۸۷۷.

کارکرد طرحواره های تصویری در مفاهیم تربیت اخلاقی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۹ 57 - 85

کلیدواژه‌ها: معناشناسی شناختی طرحواره تصویری تربیت اخلاقی قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۱ تعداد دانلود : ۷۱۴
از جمله سازوکارهای شناختی در حوزه معناشناسی شناختی، «طرحواره تصویری» است که ساختی مفهومی و زیربنایی استعاری دارد. این شکل از مفهوم سازی از معانی نوین کدگشایی می نماید و بر مراد اصلی متن می افزاید. در فرهنگ قرآنی، مفهوم سازی مفاهیم ارزشی و ضد ارزشی تربیت اخلاقی، در قالب طرحواره های حجمی، حرکتی و قدرتی نمود یافته است. جستار حاضر با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، شیوه مفهوم سازی آیات حوزه تربیت اخلاقی را با سازوکار طرحواره تصویری واکاوی می کند تا الگویی جامع از انسان کامل و شاخصه های آن ارائه دهد. از مهم ترین رهیافت های این جستار، تجلّی اصالت تعبیر در قرآن و تبلور تعابیر پنهان زبانی آیات تربیت اخلاقی است. گفتنی است دو رذیله «بخل» و «بهتان» در قالب طرحواره حجمی قدرتی به ترتیب به شکل «زنجیر» و «بار سنگین» آمده است که صحنه هایی ناخوشایند را به تصویر می کشد. طرحواره حرکتی جهتی پایین نیز در صفت حسنه «فروبردن خشم» به شکل «آتشی خاموش» بیان شده است تا انسان را به غلبه بر آن فراخواند؛ زیرا مفهوم سازی خشم در جهت بالا، عواقب ناگوار جسمی روحی به دنبال خواهد داشت.
۳۸۷۸.

بررسی پیش بینی های قرآن و حدیث درباره مهدی و مسیح ، توافق یا تقاب ؟!(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال یازدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۱
حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر روایات و عترت
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی ادیان دیگر
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی مهدویت
تعداد بازدید : ۱۰۵۰ تعداد دانلود : ۹۱۹
۳۸۷۹.

بررسی تفسیری «کظم غیظ» در آیه 134 آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: تقوا احسان متقین کظم غیظ آیه 134

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۶۳ تعداد دانلود : ۹۸۵
قرآن کریم در آیه 133 سوره آل عمران، به توصیف بهشتی می پردازد که از آنِ متقین است و آنگاه در آیه 134 به تبیین ویژگی های ایشان می پردازد. «کظم غیظ» یکی از این اوصاف است که از منظر مفسرین در خصوص کسانی به کار می رود که با آن که قادر به بروز خشم و عقوبت شخص مقصر هستند، خشم خود را فرو می خورند. ارتباط اوصاف برشمرده و عبارت «محسنین» در پایان آیه، برخی مفسران را بر آن داشته تا از طریق ارتباطی ساختاری، به تفسیر سیاق آیه بپردازند. از منظر آنان احسان به غیر، یا به گونه نفع رساندن به دیگران یا دفع ضرر از ایشان بروز می یابد. عبارت « الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاء » مصداقی از گونه اول احسان است و مقصود از عبارت « وَ الْکَاظِمِینَ الْغَیْظ » دفع ضرر از دیگران در دنیا و مراد از « وَ الْعافِینَ عَنِ النَّاسِ » دفع ضرر از دیگران در آخرت است، به این ترتیب وجه مشترک این سه عبارت را مراتبی از احسان می دانند. از همین رو قرآن پاداش این سه عمل را با عبارت « وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِین » بیان می کند.
۳۸۸۰.

مقایسة مکالمات خداوند و پیامبران در قرآن و عهد عتیق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: قرآن عهد عتیق کلام وحی آدم نوح ابراهیم لوط موسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۶ تعداد دانلود : ۴۸۱
بنا بر گزارش ادیان ابراهیمی، خداوند با پیامبران خود سخن گفته است و نیز پیامبران با او سخن گفته اند. در برخی کتب مقدس این ادیان، گفتگوهای خداوند و انبیا آمده است. از جملة این کتب، قرآنو عهد عتیقمی باشند. سخنان و گفتگوهایی که بین خداوند و پیامبران در دو کتاب قرآن کریمو عهد عتیقنقل شده است، چه شباهت ها وتفاوت هایی دارد؟ بررسی وجوه اشتراک و اختلاف آن ها حاصل تلاشی است که در این مقاله بدان پرداخته ایم. پرداختن به مباحث مقایسه ای بین دو متن مقدس می تواند به شناخت بهتر دو دین و ایجاد راة برای گفتگوی ادیان و تقریب بین آن ها منجر گردد. مکالماتی از خداوند و انبیا (آدم، نوح، ابراهیم ، لوط و موسی (ع)) در این کتب آمده است که در برخی وجوه مشابه و در برخی وجوه غیرمشابه می باشند. مکالمات خداوند و این پیامبران در قرآنو عهد عتیقبسیار متفاوت است؛ زیرا هر یک از مکالمات که بررسی می گردد، در سیاق آیات همان کتاب بررسی خواهد شد. حتی اگر آیه ای در قرآنو یا عهد عتیقوجود داشته باشد که محتوای آن شبیه یکدیگر باشند، با توجه به سیاق آیاتی که در آن واقع شده است، معنای متفاوتی پیدا خواهد کرد. در بسیاری از آیات قرآنو عهد عتیقکه مکالمات خداوند و پیامبران در آن ها وجود دارد، اهداف قرآنو کتاب مقدس در آن ها دیده می شود. قرآنکتابی است که ادعا دارد برای هدایت تمام بشر نازل شده است، در مکالمات پیامبران نیز چنین چیزی دیده می شود. عهد عتیقنیز تاریخ قوم بنی اسرائیل را بیان می دارد و کتابی است مخصوص قوم بنی اسرائیل و مکالمات بیشتر پیامبران نیز در این زمینه دیده می شود.از این رو، اسلام دینی است که ادعای جهانی شدن دارد و یهودیت، دینی قومی محور می باشد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان