سیده سعیده غروی

سیده سعیده غروی

مدرک تحصیلی: استادیار دانشگاه قم

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۲ مورد از کل ۱۲ مورد.
۱.

بررسی تفسیری آیه تبلیغ با تکیه بر ارزیابی دیدگاه ناسازگاری سیاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۱ ۶۶-۴۷

کلیدواژه‌ها: آیه تبلیغ قاعده سیاق نظام روایات ولایت امیرالمؤمنین(ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۲۸۵
آیه تبلیغ که از آیات شاخص در موضوع ولایت است، در طول تاریخ معرکه آراء مفسران فریقین بوده است. برخلاف دیدگاه اکثر مفسران اهل سنت، دیدگاه اکثر مفسران شیعی حاکی از دلالت آیه بر ولایت امیرالمؤمنین(ع) است. البته روایات دال بر این معنا محدود در مصادر روایی شیعیان نیست و در برخی مصادر روایی اهل سنت منعکس شده است. بر این پایه بعید نیست که اختلاف ها در مورد دلالت آیه، ریشه در امری غیر از روایات داشته باشد و آن چگونگی فهم ارتباط موجود میان آیه تبلیغ و آیات اهل کتاب است. فهم نادرست این ارتباط، زمینه طرح دیدگاه ناسازگاری سیاقی در استدلال به آیه تبلیغ بر ولایت امیرالمؤمنین(ع) را فراهم آورده است. در این راستا نگاهی توصیفی تحلیلی به دیدگاه و خاستگاه آن نشان می دهد: الف. آیه تبلیغ خواه پیوستگی نزولی با آیات اهل کتاب داشته باشد و خواه نداشته باشد، با توجه به متوقف نبودن دلالت آیات اهل کتاب بر آیه تبلیغ و تغییر لحن در آیه تبلیغ، آیه ای معترضه است؛ ب. آیه تبلیغ با دلالت بر ولایت امیرالمؤمنین(ع) به حسب معنا به آیات اهل کتاب مرتبط است؛ ج. روایات صادره از معصومان(ع) در خصوص آیه تبلیغ، کوششی هوشمندانه به منظور اثبات نادرستی این دیدگاه بوده است.
۲.

جایگاه عقل در تفسیر از منظر آیه الله فاضل لنکرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 57 - 77

کلیدواژه‌ها: اصول تفسیر مبانی تفسیر عقل منبعیت عقل آیه الله فاضل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۲۱۰
تفسیر به معنای کشف مفاد استعمالی و بیان مراد خداوند از آیات قرآن، متوقف بر اموری است که از سوی مفسران تعیین شده است. «عقل» و «ادراکات عقلی» از این موارد است که از سوی بعضی، از مهمترین منابع تفسیری بشمار می رود. این نوشتار که با هدف بررسی نقش عقل در فهم آیات از منظر آیه الله فاضل نگاشته شده، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی مبانی تفسیری و فقهی ایشان در تبیین آیات الاحکام و نیز آراء فقهی و اصولی آن عالم اصولی به رشته تحریر در آمده است. حاصل این بررسی آن است که عقل و دریافت عقلی در اثبات قرآن کریم در دو عرصه بیرونی و درون متنی کاربرد دارد. اثبات اعجاز و حجیت بخشی به آن و مطابقت آن با اصول عقلی از منظر بیرونی؛ و فهم و درک محتوای آیات در نگرش درون متنی بر منبعیت عقل در مبانی تفسیری حکایت دارد. از سوی دیگر آیه الله فاضل، عقل را یکی از ارکان تفسیر می داند، که در کنار ظواهر آیات و بیان معصومین از اصول بنیادین علم تفسیر بشمار می رود. این رکن هر چند از نظر اعتبار ذاتی متاخر از دو رکن پیشگفته است، اما در مقام عمل و در جهت فهم و مفاهمه، مقدم بر آن دو می باشد. ایشان با وجود اعتقاد به ظواهر آیات، عدم مخالفت با قرینه عقلی را شرط صحت ظواهر می داند و گاه با حکم عقل، ظاهر آیات را بی اثر در فهم مراد الهی می خواند.
۳.

گوساله پرستی بنی اسرائیل و سنت الهی ابتلا: تحلیل گفتمان انتقادی یک داستان قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۰۶ 185 - 206

کلیدواژه‌ها: گوساله پرستی بنی اسرائیل تحلیل گفتمان انتقادی تحلیل متن تحلیل کردار گفتمانی تحلیل کردار اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۲۱۵
سنت الهی ابتلا یکی از گستردهترین سنتهای الهی است که در موقعیتهای مختلفی بستری را برای محک افراد فراهم میآورد. غیبت حضرت موسی و گوساله پرستی بنی اسرائیل یکی از داستانهای مشترک بین قرآن و تورات است که ابتلا بنی اسرائیل را به تصویر میکشد. تحلیل این سنت با روش تحلیل گفتمان انتقادی نشان میدهد که چگونه یک عنصر از گفتمان یهودی، به عنوان دال کانونی در گفتمان اسلامی بهکارگرفته شده و در شکلدهی هویت دینی_اسلامی نقش ایفا میکند.بازخوانی سنت الهی ابتلا با تکیه بر آیات سوره طه از طریق تحلیل متن ، کردار گفتمانی و کردار اجتماعی نشان میدهد که چگونه یک متن مقدس میتواند در بازتعریف مفاهیم دینی، ساماندهی هویت دینی مسلمانان، غیریت سازی وتثبیت نقاط کانونی گفتمان دینی نقش ایفا کند.
۴.

تحلیل انتقادی دیدگاه علامه طباطبایی و آیت الله معرفت درباره بطن قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 129 - 161

کلیدواژه‌ها: بطن قرآن تفسیر بطنی عالمان بطون آیت الله معرفت علامه طباطبایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹ تعداد دانلود : ۲
ساله بطن، ازجمله مباحث چالشی در مورد قرآن است که مفسران تحلیل های مختلفی درباره آن داشته اند. آراء علامه طباطبایی وآیت الله معرفت نیز دراین باره، گاهی مختلف و گاهی متعارض هستند که پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی چگونگی و چرایی دیدگاه این دو مفسر معاصر شیعه، درباره  بطن قرآن و ابعاد مرتبط با آن می پردازد. بر اساس نتایج پژوهش، اولاً هردو مفسر، بطن را صرفاً «معنا» دانسته اند اما در تفسیر، «مصداق» را نیز با عنوان «تأویل» و «جری» برای آن قائلند؛ بر اساس روایات، باید بطن را «معنا» و «مصداق» دانست. ثانیاً علامه، بطن را از سنخ مدلولات مطابقی الفاظ و آیت الله معرفت، آن را مدلول التزامی کلام می داند؛ اما نمونه های بطنی علامه، دارای دلالت التزامی است. ثالثاً علامه، گستره بطن را شامل همه آیات قرآن دانسته و آیت الله معرفت نیز با وجود درنظرنگرفتن بطن برای آیات الاحکام، در آثار بعدی به بیان بطن برای آن ها پرداخته و گستره آیاتِ دارای بطن را وسیع در نظر گرفته است. رابعاً، هردو اندیشه ور، دست یابی به باطن را منحصر به معصوم ندانسته، اما علامه راه کشف آن را از طریق تدبر ممکن می داند و آیت الله معرفت، از طریق تنقیح مناط و الغای خصوصیت و همگانی کردن آن.
۵.

بنی اسرائیل و سنت الهی کیفر: تحلیل گفتمان انتقادی یک داستان قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال هفدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 167 - 203

کلیدواژه‌ها: سنت الهی کیفر بنی اسرائیل تحلیل متن تحلیل کردار گفتمانی تحلیل کردار اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۹ تعداد دانلود : ۶۲۶
بنی اسرائیل و سنت الهی کیفر: تحلیل گفتمان انتقادی یک داستان قرآنی سنت الهی کیفر یکی از مهم ترین، سنت های الهی است که بر تعاقب عمل و جزا تأکید می کند و اصلی ترین محرک انسان برای پایبندی به قوانین شریعت است. این سنت بارها در قرآن کریم بازگو شده است؛ اما تنها نص مشترک در زمینه جاری شدن این سنت در میان بنی اسرائیل ، ماجرای سرپیچی آنان از فرمان جهاد برای ورود به سرزمین مقدس بوده، که در قرآن کریم (سوره مائده/20-26) و تورات ( سفر اعداد/ فصل13-14) شرح آن آمده است. تحلیل این سنت با روش تحلیل انتقادی گفتمان نشان دهنده کاربست یک عنصر از گفتمان یهودی و مفصل بندی جدید آن به عنوان دال کانونی در شکل دهی هویت دینی-اسلامی است. بازخوانی سنت الهی کیفر با تکیه بر آیات سوره مائده از طریق تحلیل متن ، کردار گفتمانی و کردار اجتماعی نشان می دهد که چگونه یک متن مقدس می تواند در بازتعریف مفاهیم دینی ، ساماندهی هویت سیاسی و اجتماعی مسلمانان ، غیریت سازی و هویت بخشی به گروه های خاص اسلامی نقش ایفا کند. واژگان کلیدیسنت الهی کیفر، بنی اسرائیل ، تحلیل گفتمان انتقادی ، تحلیل متن ، تحلیل کردارگفتمانی ، تحلیل کردار اجتماعی
۶.

گزارشی از سازماندهی روایات ذیل آیه بسمله در کتاب «التّفسیر الاثری الجامع»

نویسنده:
منبع: دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث سال سوم زمستان۱۳۹۹ شماره ۱۱ 47-62

کلیدواژه‌ها: سم الله الرحمن الرحیم آیت الله معرفت روش شناسی تفسیر روایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۳۱۵
عبارت «بسم الله الرّحمن الرّحیم» نخستین جمله قرآنی است که به عنوان سرآغاز سوره مبارکه علق بر پیامبر اکرم ص نازل شد. این آیه 114 بار فرود آمده و در 113 سوره به عنوان آغازین جمله ذکر شده است. ازآنجاکه بسمله نخستین و پُربسامدترین آیه قرآن است، بسیاری از مفسّران و اندیشمندان حوزه تفسیر و معارف قرآنی در صدد بررسی و تبیین آن برآمده اند. یکی از این اندیشمندان آیت الله معرفت است. این مفسّر معاصر شیعه در کتاب گران سنگ «التّفسیر الاثری الجامع» به بیان دیدگاه خویش نسبت به این آیه بر پایه روایات پرداخته است. در نظر ایشان، همانند سایر مفسّران شیعه، بسمله آیه ای از قرآن در آغاز هر سوره محسوب شده، جمله ای مستقل و دارای معنای خاص است و از این منظر تک تک واژگان آن دارای معنا بوده، بی آنکه معانی رمزی دیگری از آن اراده شده باشد. علّامه معرفت همچنین روایاتی در فضیلت و نحوه نگارش این جمله آورده است.
۷.

بررسی دیدگاه مفسران فریقین در باره نسخ آیه صلح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 127-140

کلیدواژه‌ها: آیه 61 أنفال آیه صلح نسخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۳۵۴
دیدگاه اسلام در باره صلح مسلمانان با دیگران حتی کافران در آیه 61 سوره أنفال؛ معروف به آیه صلح، نمود یافته است. مفسران فریقین در تبیین آیه شریفه و بیان مراد الهی اختلاف نظر دارند که حاصل سخن ایشان در دو دیدگاه در مقاله إرائه شده است. برخی معتقدند این آیه مختص اوائل هجرت پیامبر اکرم(ص) بوده است. در آن دوران به دلیل قدرت أندک مسلمانان، دستور الهی به صلح و إغماض از عملکرد دشمنان تعلق گرفته و بعد از قدرتمندی مسلمانان این آیه نسخ شده است. در مقابل بعضی دیگر از مفسران به دلیل تفاوت در نوع مخاطب آیات و محدود و موقت بودن آیه شریفه، حکم آیه را جاری دانسته و اعتقاد به نسخ در این آیه را منتفی می دانند. نظر نگارندگان در این مقاله که با روش تحلیلی توصیفی و با رویکرد داوری تنظیم شده بر آن است که هر چند آیه شریفه نسخ نشده أما کفار معاند مشمول حکم آیه نبوده و صلح با غیرکفار نیز مشروط به مصلحت مسلمانان است.
۸.

عصمت انبیا و مراتب آن از نظرگاه تفسیری آیت الله معرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قبسات سال بیست و چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۹۳ 177 - 197

کلیدواژه‌ها: عصمت مراتب عصمت انبیا لفظ خاص سبب عام ایاک اعنی و اسمعی یا جاره آیت الله معرفت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۳ تعداد دانلود : ۱۰۶۸
عصمت انبیا یکی از مبانی اعتقادی مشترک بین مسلمانان است؛ اما در خصوص زمان و گستره آن اختلاف نظرهایی مشاهده می شود. شاید بتوان گفت مهم ترین دلیل اختلاف، از آیاتی ناشی می شود که درظاهر با عصمت انبیا منافات دارد. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین دیدگاه آیت الله معرفت در این خصوص پرداخته است. از این منظر عصمت هرچند عطیه الهی است، تأثیر نفسانی نبی در تقویت و ارتقابخشی به آن، موجبات شدت و ضعف آن را رقم می زند. تفسیر آیاتی که به ظاهر با عصمت پیامبر اکرمˆ منافات دارد، در تبیین آیت الله معرفت از نوآوری ایشان حکایت دارد که با نگرشی اصولی و تکیه بر دانش علوم قرآنی معتقد است هرچند لفظ آیه خطاب به پیامبر اکرم نازل شده است، مراد خداوند آن حضرت نبوده و حکم آیه بر سایر مسلمانان جاری است. این در حالی است که برخی مفسران با توجه به ظاهر آیه، گستره عصمت را در ایشان محدود دانسته و گروهی دیگر به توجیه ظاهر آیات پرداخته اند.
۹.

تحلیل دیدگاه آیت الله معرفت در خصوص نسبت لفظ آیه با سبب نزول(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۸۹) 24 - 43
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۳۸۴
اسباب نزول حوادثی است که منجر به نزول آیاتی از قرآن شده است. در رابطه با لفظ آیات مربوطه، چهار حالت متصور است: لفظ خاص سبب خاص، لفظ عام سبب عام، لفظ عام سبب خاص و لفظ خاص سبب عام. دو حالت اول مورد اتفاق مفسران فریقین و حالت سوم مورد اختلاف ایشان است. مفسران وقوع حالت چهارم را غیرممکن می دانند، اما آیت الله معرفت این حالت را در سه دسته آیات و خطاب به پیامبر اکرم6 مطرح می کند. وی معتقد است حکم این آیات بنا بر قاعده «ایاک اعنی و اسمعی یا جاره»، بر غیر مخاطب جاری است. بررسی آیات مورد استناد ایشان حکایت از آن دارد که آیات با «لفظ خاص و سبب عام» در قرآن موجود است، اما بر قاعده «ایاک اعنی و اسمعی یا جاره» جریان ندارد.
۱۰.

هدایت و توفیق در دیدگاه تفسیری آیه الله معرفت و علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۶) 185 - 204

کلیدواژه‌ها: هدایت توفیق آیه الله معرفت علامه طباطبایی التفسیر الاثری الجامع المیزان فی تفسیر القرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸ تعداد دانلود : ۵
هدایت یکی از سنت های الهی است و آن به حسب مراتب، در تأثیر و نتیجه گوناگون است. انسان، در مسیر هدایت در سیری تکوینی و معین، مراحل و مراتبی را طی می کند و منازل کمال را پشت سر می گذارد تا به والاترین مرحله تکامل خود برسد. این مراتب که در طی حرکت نوع بشر مشهود است، هر یک ملازم مقامی است که مخصوص به خود اوست و از ابتدای حرکت نوع بشر در سیر وجودیش تا آخرین نقطه کمال همراه اوست. توفیق، یکی دیگر از سنن الهی است که ملازم هدایت است و به اسباب و مناسباتی اطلاق می شود که خداوند به سبب آن، بندگانش را در مسیر خشنودی خویش قرار می دهد و از حرکت در جهت معاصی دور می دارد. این مقاله به مقایسه و داوری دیدگاه آیه الله معرفت با علامه طباطبایی در خصوص هدایت و توفیق و رابطه بین این دو سنت الهی پرداخته است.    
۱۱.

فاعل معجزه در نظر مفسران فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۵) 75 - 201

کلیدواژه‌ها: فاعل معجزه ولایت تکوینی خلیفه الله مظاهر اوصاف و صفات الهی اِذن الهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۱
معجزه امری خارق العاده است که مافوق توان بشری بوده و گواه صدق ادعای پیامبری است. برخی آیات قرآن کریم به تبیین معجزه و نوع آن در داستان انبیاء پرداخته اند. آیات توصیف گر معجزه به روشنی گاه از فاعلیت خداوند در تحقق این امر فوق توان بشری سخن می گویند و گاه تحقق آن را به خواست نبی اما به اذن الهی می خوانند. در این مقاله مواجهه مفسران فریقین در برابر شماری از این آیات مورد بررسی قرار گرفته است. برخی به تفکیک آیات، در بعضی موارد خداوند و در موارد دیگر انبیاء را فاعل معجزه می-خوانند؛ اما گروه دوم بدون در نظر گرفتن صراحت آیات بنابر ادله عقلی و یا استدلالهای کلامی سخن گفته-اند. دسته ای از ایشان معجزات را فعل انبیاء خوانده و صدور افعال مادی را از خداوند غیرممکن می دانند و دسته دیگر، تحقق معجزه را تنها از جانب ساحت کبریایی امکان پذیر می دانند. نگارنده در این مقاله در پرتو 3 اصل، چگونگی تحقق امر فوق بشری از سوی پیامبرانی که در آیات قرآن، بشر خوانده شده اند را امکان پذیر می داند: اول. اعطای مقام ولایت تکوینی به ایشان از سوی خداوند؛ دوم. مظهریت اوصاف و صفات الهی در جایگاه خلیفه اللهی؛ سوم. صدور معجزه در پرتو اذن خداوند.
۱۲.

بررسی تفسیری «کظم غیظ» در آیه 134 آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال هشتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: تقوا احسان متقین کظم غیظ آیه 134

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۱۰ تعداد دانلود : ۱۰۰۴
قرآن کریم در آیه 133 سوره آل عمران، به توصیف بهشتی می پردازد که از آنِ متقین است و آنگاه در آیه 134 به تبیین ویژگی های ایشان می پردازد. «کظم غیظ» یکی از این اوصاف است که از منظر مفسرین در خصوص کسانی به کار می رود که با آن که قادر به بروز خشم و عقوبت شخص مقصر هستند، خشم خود را فرو می خورند. ارتباط اوصاف برشمرده و عبارت «محسنین» در پایان آیه، برخی مفسران را بر آن داشته تا از طریق ارتباطی ساختاری، به تفسیر سیاق آیه بپردازند. از منظر آنان احسان به غیر، یا به گونه نفع رساندن به دیگران یا دفع ضرر از ایشان بروز می یابد. عبارت « الَّذِینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاء » مصداقی از گونه اول احسان است و مقصود از عبارت « وَ الْکَاظِمِینَ الْغَیْظ » دفع ضرر از دیگران در دنیا و مراد از « وَ الْعافِینَ عَنِ النَّاسِ » دفع ضرر از دیگران در آخرت است، به این ترتیب وجه مشترک این سه عبارت را مراتبی از احسان می دانند. از همین رو قرآن پاداش این سه عمل را با عبارت « وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِین » بیان می کند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان