فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۷۸۱ تا ۲٬۸۰۰ مورد از کل ۱۳٬۷۷۵ مورد.
منبع:
مطالعات قرآن و علوم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶
62 - 93
حوزههای تخصصی:
قرآن از سویی خسران، اضمحلال و فناپذیری اصل حاکم و قانون فراگیر بر همه ی پدیده ها عالم هستی از جمله انسان و سازمان که برساخته ذهن اوست می داند و از سویی دیگر، راهکارهایی را معرفی می کند که مانع گرفتار شدن انسان و سازمان در دام این اصل همگانی می گردد. در نظریه های سازمان و مدیریت به ویژه روندهای معاصر و تکامل یافته تر آن ها، به این اصل فراگیر توجه شده و مکانیسم هایی برای جلوگیری از فرسودگی و در نهایت مرگ تدریجی سازمان ها در نظر گرفته شده است. این پژوهش تلاش دارد با استفاده از روش فراترکیب و روش استنطاقی اصل «خسران» را از منظر قرآن کریم با نگاه نظام مند و شبکه ای، مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار دهد و راهکارهای مقابله با آن را کشف و تبیین نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد که قرآن کریم «خسران» را 65 مرتبه در 35 سوره به عنوان یک چالش اساسی در حیات فردی و اجتماعی بشر معرفی نموده، مصادیق خاسران (حزب شیطان، قابیل، مخالفین و منکرین پیامبران، کافران و تابعانشان، مشرکان، ظالمان، نقض تعهدات و...) را برشمرده و راهکارهایی (ایمان، عمل صالح، تواصی به حق، تواصی به صبر، اندیشه و تعقل و...) را جهت جلوگیری از خسران در اختیار انسان قرار داده، «از دست دادن اصل سرمایه نه ضرر اندک» را معنای محوری این واژه دانسته، گستره خسران فراگیر و ناظر به همه ی عرصه های زندگی معنوی (هدر دادن سرمایه های وجودی) و مادی (نقص در داشته ها و ذخایر) می داند.
بررسی روشمند و علمی وجوه اشتراک و افتراق سبک بیانی قرآن کریم با سخنان پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام)
حوزههای تخصصی:
یکی از مهم ترین جنبه های اعجاز قرآن، سبک بیانی قرآن است که اخیرا بیش تر مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است. سبک بیانی بیش تر به جنبه های لفظی و عبارات به کار رفته و ظرافت ها و نکته های بلاغی نظر دارد و این نکته ها و ظرافت ها در معنا و محتوا نقش اصلی را ایفا می کند.انتخاب کلمات و واژه های به کار رفته در جملات و عبارت های قرآنی کاملا حساب شده است. اسلوب و شیوه بیان قرآنی در عین حال که موجب جذب و کشش عرب گردید با هیچ یک از اسلوب و شیوه های متداول عرب شباهت و قرابتی ندارد قرآن سبکی نو و روشی تازه در بیان ارائه داشت که بی سابقه بود. بنابراین در پژوهش حاضر به صورت روشمند و علمی سبک بیانی آیات قرآن کریم مورد بحث و بررسی قرار داده شد و سپس به سبک بیان اولین مفسران قرآن یعنی سخنان و کلام گهربار معصومین (علیهم السلام) پرداخته شد و نهایتا وجوه اشتراک و افتراق سبک بیانی قرآن و کلام معصومین (علیهم السلام) مورد مداقه قرار گرفت.در پژوهش حاضر جهت گردآوری مطالب و داده ها و دستیابی به نتیجه از روش کتابخانه ای- توصیفی و نهایتا روش تحلیلی استفاده شده است.
وجوه معنایی تاویل در روایات اهل بیت(ع) و مسئله بطن قرآن
حوزههای تخصصی:
در روایات اهل بیت(ع) مباحثی پیرامون تاویل و تنزیل و بطن قرآن وجود دارد که پرداختن آن بسیار اهمیت دارد و در مواردی میان معانی آن خلط شده است. این پژوهش به دنبال این است که وجوه معنایی تاویل و تنزیل را مشخص کند و مسئله بطن قرآن و مرز آن با تاویلات غلط و تفسیر به رای را روشن کند.و ضرورت دارد که در حوزه تاویل و بطن، این مسائل روشن گردد.جمع آوری مطالب در این تحقیق به صورت کتابخانه ای بوده و روش تحقیق توصیفی تحلیلی می باشد.پس از بررسی ها مشخص شد که تاویل به معانی مختلفی از جمله مخالف متن ظاهر قرآن، تفسیر قرآن، مصداق و تطبیق و غیره آمده است همچنین بطن قرآن مسئله مهمی است که فرق آن با تاویلات غلط و تفسیر به رای این است که بطن با نصوص قرآن و اهل بیت و عقل مخالفت ندارد اما تفسیر به رای با آیات و روایات یا عقل در تضاد است.
قواعد حاکم بر بهره مندی از روایات تفسیری
منبع:
مطالعات علوم قرآن سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱
157 - 173
حوزههای تخصصی:
روایات تفسیری که از مهم ترین منابع فهم آیات قرآن اند، روایاتی هستند که مراد خداوند در آیه را بیان می کنند یا زمینه فهم آن را فراهم می سازند. بهره مندی کامل از روایات تفسیری، بر قواعدی استوار است. پژوهشگر وادی تفسیر با رعایت این قواعد و دستورالعمل هاست که می تواند در فرایند تفسیر از خطا و اشتباه دور باشد و به مراد واقعی خداوند دست یابد. هرچند برخی از این قواعد مورد توجه پژوهشگران حوزه تفسیر بوده اند و در فرایند پژوهش های تفسیری از آنها بهره گرفته شده، این قواعد تاکنون به شکل کامل و متقن تدوین نشده اند. پژوهش حاضر با روش کتاب خانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی به واکاوی قواعد بهره مندی از روایات تفسیری در دو بخش عقلی و نقلی پرداخته است. در بخش قواعد عقلی به مواردی همچون؛ دوری از افراط و تفریط در کارآمدی روایات تفسیری، توجه به عدم تناقض در روایات تفسیری و... و در بخش قواعد نقلی به مواردی از جمله؛ ضرورت شناسایی روایات ضعیف و ساختگی، آگاهی از تطبیق ها و تأویل های غالیانه، توجه به توسعه معنایی در روایات و... اشاره شده است. قواعد عقلی حاکم بر بهره مندی از روایات تفسیری، مستقیما از عقل و تحلیل های آن به دست آمده اند؛ دوری از افراط و تفریط در کارآمدی روایات تفسیری، ضرورت تمایز میان روایات مبتنی بر تفسیر، تأویل و تطبیق؛ توجه به عدم تناقض درونی روایات تفسیری، ضرورت بهره مندی از همه روایات تفسیری ناظر به آیه و عدم اکتفا به کتب تفسیری، تطبیق دقیق روایات بر آیات، از مواردی هستند که به عنوان قواعد عقلی در این پژوهش تبیین کرده اند.
مطالعه معناشناختی دیدگاه یحیی بن سلام در باب واژگان قرآنی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
فهم معنای واژگان قرآنی، گام نخست و بنیادی در تفسیر قرآن است، چنان که تألیف آثار متعدد در این حوزه از سده های نخستین اسلامی شاهدی بر این مدعاست. یحیی بن سلّام ازجمله قرآن پژوهان سده دوم هجری است که نزدیکی روزگار وی با عصر نزول، اهمیت روش شناسی آثار وی را در حوزه معناشناسی مفردات قرآن مضاعف می کند. بنابراین در مقاله حاضر به بررسی دو اثر وی پرداخته ایم: اثر نخست کتاب تصاریف با موضوعِ وجوه معناییِ واژگانِ قرآنی است، و اثر دوم کتاب تفسیر اوست. این دو اثر سرشار از معناشناسی مفردات قرآنی است. تردیدی نیست که یکی از ویژگی های سنت تفسیری در سده های نخستین اسلامی، سیطره نقل است که در دو اثر پیش گفته به روشنی دیده می شود. بااین حال به نظر می رسد یحیی بن سلام در موارد متعدد خود به معناشناسی واژگان قرآنی پرداخته است. بنابراین هدف مقاله حاضر آن است که با تطبیق و کاربست برخی مفاهیم و اصطلاحات حوزه معناشناسی، به توصیف و تحلیل معناشناسی واژگان قرآنی در دو اثر پیش گفته بپردازد تا روش یکی از متقدم ترین قرآن پژوهان را در این حوزه آشکار کند. این پژوهش نشان می دهد که یحیی بن سلام در تبیین معنای واژگان قرآنی، به «بافت موقعیت»، «ریشه شناسی»، «روابط هم نشینی و جانشینی»، «واژگان هم نویسه»، «شمول معنایی» و «تقابل معنایی» توجه داشته است. همچنین وی در معناشناسی واژگان قرآنیِ متعلق به امور ناملموس، به مفهوم استعاری این واژگان اشاره می کند که یادآور «استعاره های مفهومی» در دانش زبانشناسی است.
مطالعه تطبیقی نقدهای سید بن طاووس و شیخ طوسی بر اندیشه های جبایی
منبع:
تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱
288 - 265
حوزههای تخصصی:
جبایی یکی از بزرگترین مفسران و نظریه پردازان معتزلی در قرن سوم است. آرای وی همواره مورد استفاده و استناد مفسران دیگر بوده است. نظریه های جبایی قرن ها محل بحث علمای شیعی و حتی اهل سنت بوده اند. شیخ طوسی در مسیر دفاع از عقاید شیعه در تبیان موارد متعددی از آرای معتزلیان را نقل و گاه نقد کرده است. سید بن طاووس، نواده شیخ طوسی، نیز در سعدالسعود مجادلات بسیاری با مفسران معتزلی دارد. از آن جاکه شیخ طوسی در تبیان و سید بن طاووس در سعدالسعود، در مقایسه با دیگر مفسران، به آرای جبایی بیشتر پرداخته اند، وجوه اشتراک و تفاوت نقل و نقد این دو عالم بزرگوار در این مقاله بررسی خواهد شد. در حالی که سیدبن طاووس، با رویکردی منتقدانه و با دیدگاه های متفاوتی از مفسران یشین با استناد به شواهد قرآنی، روایات و اقوال دیگر مفسران برخی از اشتباهاتی که جبایی در تفسیر و فهم آیات داشته را پاسخ می دهد، شیخ طوسی در تبیان بارها اشاراتی به تفسیر جبایی داشته که گاه آن ها را نقد و گاه نظر وی را ستوده است.
مقایسه دیدگاه شهید مطهری و علامه طباطبایی در مورد فلسفه و شرایط تعدد زوجات(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
مشروعیت مسأله تعدد زوجات برگرفته از آیات قرآن کریم است، اما در باب فلسفه و حکمت آن و نیز نوع مشروط شدن آن به شرط عدالت، میان برخی علمای اسلامی اختلاف است. در این مقاله نوع نگاه شهید مطهری به حکمت و فلسفه این حکم و نیز شرط عدالت واکاوی و با دیدگاه های علامه طباطبایی مقایسه شده است. اختلاف موجود میان آرای علامه طباطبایی و شهید مطهری در حکمت و فلسفه این حکم در آن است که از دیدگاه علامه، علت تشریع حکم تعدد زوجات بر اساس طبیعت چندهمسری مرد بوده و حق مرد است، اما از دیدگاه شهید مطهری، علت اصلی تشریع حکم تعدد زوجات، مشکلات اجتماعی ناشی از فزونی تعداد زنان آماده ازدواج بر مردان در اثر مسائل و رخدادهای طبیعی است و لذا حق زن می باشد و نگاه به این مسأله به عنوان یک حق و تکلیف است؛ حقی برای زنان بازمانده از ازدواج و تکلیفی برای مردانی که باوجود داشتن یک همسر دائم، با دارا بودن شرایط خاص (احراز علم به اجرای عدالت پیش از اقدام به تعدد زوجات و نه سعی در احراز آن بعد از تعدد زوجات-آن گونه که از کلام علامه طباطبایی برمی آید-)، مسؤولیت تشکیل دو تا سه خانواده دیگر را نیز بپذیرند.
جستاری در آراء و اندیشه های صبحی منصور با تأکید بر نماز در قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۳)
149 - 170
حوزههای تخصصی:
صبحی منصور از قرآنیون معروف مصری است که معتقد به قرآن بسندگی هستند. وی در دو کتاب «الصلاه بین القرآن الکریم و المسلمین» و «القرآن و کفی مصدراً للتشریع الاسلامی» می کوشد تا برای مبنای خود، یعنی قرآن بسندگی و نیز مسائلی که بر آن بنا کرده است، به خصوص نماز، استدلال هایی ارائه کند. مبانی ایشان عبارت اند از: 1- قرآن تنها منبع اسلامی است. 2- تفاوت عنوان نبی و رسول به لحاظ شخصیت حقیقی و حقوقی است. 3- پیامبر دستور به منع کتابت حدیث داده است. وی در مورد نماز بر این باور است که نماز پیامبر همان نماز حضرت ابراهیم است که میان مسلمانان و حتی مشرکان معروف و شناخته شده بوده، ازاین رو خداوند از ذکر جزئیات و تعداد رکعات نماز در قرآن خودداری می کند؛ زیرا ذکر آن لغو و بیهوده بوده است. ایشان در توجیه ذکر نشدن کیفیت تعداد رکعات نماز در قرآن و نیز جزئیات دیگر موضوعات احکام، مانند حج و ... استدلال هایی آورده که منجر به ردّ سنت می گردد. نگارندگان در این گفتار، دیدگاه های او را در دو مورد (مبنا و بنا) بررسی و بر اساس قرآن به آنها پاسخ می دهند. در این مقاله روشن شده که بناهای ساخته شده منصور (به ویژه نماز) با مبناهای او ناسازگار است.
وجوه معنایی ریشه «ق و م» در قرآن و تفاسیر
منبع:
تفسیرپژوهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲
321 - 301
حوزههای تخصصی:
برخی وازگان قرآنی با معانی متفاوتی به کار می روند که معمولا در دانش وجوه و نظائر معرفی می شوند. ریشه «ق و م» از ریشه های پرکاربرد قرآنی است که حدود ششصد و شصت مرتبه مشتقات آن به کار رفته است. تعداد وجوه معنایی مشتقات ریشه «ق و م» در قرآن توسط برخی نویسندگان وجوه و نظائر به بیست و دو وجه می رسد. سیزده وجه را حیری، دامغانی و ابن جوزی به تنهایی، و بقیه وجوه را سه نویسنده، به صورت مشترک مطرح کردند. هسته معنای اصلی ریشه «ق و م»، ایستادن است که لغت شناسان به آن اشاره کردند. بررسی تفاسیر و سیاق آیات نشان داد بسیاری از این بیست و دو وجه به هسته معنایی بازمی گردند یا با آن ارتباط معنایی دارند. در این میان برای وجوه « الإتمام، الأمن و الدفن» با معنای اصلی ریشه، ارتباطی یافت نشد. پرکاربردترین مشتق این ریشه در قرآن، واژه «قوم» است که تعداد سیصد و هشتاد و چهار مرتبه تکرار دارد و معنای «جماعت» و گروه انسانی دارد.
بازیابی مستندات قرآنی مسأله تفویض(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷
393 - 415
حوزههای تخصصی:
مقاله حاضر با هدف بررسی مستندات قرآنی تفویض به معنای واگذاری امور به دیگران به رشته تحریر در آمده است. جهت یافتن مستندات قرآنی، افزون بر جست وجوی آیات از قرآن، از دیگر منابع حدیثی و کلامی هم استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در آیات قرآن برخی امور به ملائکه نسبت داده شده است از جمله: میراندن و قبض روح، تدبیر نظام هستی، تقسیم امور، اعطای فرزند به حضرت مریم و همچنین برخی امور به افراد خاص مثل پیامبران و انسان های صالح مانند: حضرت خضر ، حضرت عیسی ، حضرت سلیمان ، حضرت داود واگذار شده است؛ و برخی امور نیز به موجودات دیگر واگذار شده است. مثل گرم کردن زمین و نور دادن به موجودات که به خورشید تفویض شده است. پس نتیجه می گیریم که از نظر قرآن کریم تفویض امور به غیر یکی از سنت های الهی می باشد چنانکه در روایات داریم خداوند جز از طریق اسباب، امور دین و دنیا را جاری نمی سازد.
تحلیل دلالت های آوایی فواصل آیات بهشت و جهنم
حوزههای تخصصی:
تحلیل دلالت های آوایی از جمله سطوح دانش سبک شناسی است که با عنوان سطح آوایی اولین سطح از بررسی هر زبان را به خود اختصاص می دهد. این جنبه از سبک شناسی ارزش اندیشه و احساسات بیانی اثر را مشخص می سازد و با تداوم این کار میتوان به سبک گوینده دست یافت. گفتار حاضر بر آن است تا آیات موضوعی و لفظی بهشت و جهنم را از حیث دلالت آوایی فواصل آن ها مورد تحلیل قرار دهد و به این موضوع بپردازد که حروف مختلف در فواصل آیات بهشت و جهنم چه کارکردهایی دارند و دلالت های آوایی آن ها تا چه اندازه با مفاهیم بهشت و جهنم تناسب دارد. این تحقیق با روش تحلیلی_توصیفی، فواصل مختوم به حروف نون، میم، الف مدی، راء، دال و هاء را در آیات بهشت و جهنم بررسی می نماید. دلالت های آوایی حروف مذکور در آیات بهشتی به ترتیب بر روشنی، صمیمیت، عظمت رحمت خدا، لطافت و استقرار نعمت ها و ابهام در ماهیت بهشت و در آیات جهنم به اضطراب، مجموع عذاب-های سخت، اهتزاز، تکرار شراره های آتش، شدت عذاب ها و ابهام در ماهیت جهنم اختصاص دارد
بازخوانی معناشناسی سوگندها در سوره فجر با محتوای آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
قرآن کتاب هدایت بشر، برای ارتباط با مخاطبان خود روش های متعددی را برگزیده است. به کار بردن سوگند یکی از این روش ها است که در بسیاری از نمونه ها کاربرد این اسلوب برای از بین بردن شک و تردید مخاطب است. هرچند کلام خدا حق است و تردیدی درآن نیست، زمانی که با سوگند همراه شود، هدایت پذیرتر است. در هرکدام از سوره هایی که با قسم آغاز می شوند، خداوند قسم هایی یاد کرده است که از نظر محتوا و معنا با قسم های آن سوره بی ارتباط نیست. در این مقاله سعی شده است برای نمونه ارتباط معنایی قسم در سوره فجر با موضوعات مطرح در همان سوره بررسی شود تا شاهد این مدعا باشیم که در این سوره نیز مانند سوره های دیگر، بین مصادیق قسم و موضوعاتی که پس از آن آمده، تناسب و هماهنگی معنایی برقرار است.
بایسته های مدیریتی در تبلیغ راهبردیِ کل نگر از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
قرآن کریم مهم ترین رسالت انبیاء الهی را ابلاغ و رساندن پیام دین می داند. توجه به شاخصه های قرآنی تبلیغ، مبین این نکته است که جریان تبلیغ، صرف اعلام و انتقال پیام نیست بلکه موفقیت آن حاصل نگاه عالمانه و راهبردی نسبت به ابعاد پیچیده تبلیغ و عناصر دخیل در آن است. بررسی آثار و اقدامات متعدد این حوزه نشان می دهد که منابع و رویکردهای موجود «غالباً به شیوه های تبلیغ فردی و تبیین الگوهای درون دینی» تمرکز داشته و به ندرت رویکرد جامع و دقیق نسبت به انسجام و پیوستگی اجزاء و ابعاد مکمل آن ارائه می نماید. این پژوهش با توجه به معارف قرآن کریم و سیره عملی اهل بیت به بایسته هایی دست می یابد که توجه به آن می تواند منجر به تحول و تأثیرگذاری قابل توجه در جریان تبلیغ دین شود. ضرورت درک جامع از وجوه تمایز، اهداف و کارکردهای تبلیغ دین، اولویت بندی نظام موضوعات تبلیغ، ارائه طرح های جامع بلندمحور، طراحی نظام جامع مشارکت و نیز اجرای نظام جامع رصد و پایش مستمر تبلیغ از جمله این بایسته هاست. مبتنی بر تبلیغ راهبردیِ کل نگر، ترویج و نهادینه نمودن اصل دین در جامعه با نگاه های بخشی، جزئی نگر و اقدامات کوتاه مدت و مقطعی حاصل نخواهد شد؛ بلکه تمامی این اقدامات باید مبتنی بر بنیادهای اصیل دینی و بر محور ترسیم دقیق چشم اندازها، تبیین منطقی نقش و جایگاه هر یک از اجزاء، ابعاد و برنامه ریزی های همسو و هم جهت انجام پذیرد.
خوانش سبک شناختی فراهنجاری نحوی در قصص قرآنی «مطالعه موردی عدول از ماضی به استقبال»
حوزههای تخصصی:
عدول از مقتضای ظاهر ویژگی بارز و برجسته زبان است که در سطوح مختلف آن اتفاق می افتد، همان طور که در زبان قرآن یافت می شود. اهمیت عدول از مقتضای ظاهر در این است که دریافت کننده متن ظاهرا با نوعی از هم گسیختگی در کلام روبرو می شود، در حالی که کاربست آن، درواقع بیانگر رفتار زبان، دگرگونی ابزارهای زبانی و استراتژی های در دسترس ماتن است. بدین تصور، جستار حاضر برآن است تا به شیوه توصیفی-تحلیلی و با رویکرد سبک شناختی مبحث تعبیر از ماضی با لفظ مستقبل را در پاره ای از آیات قرآنی بررسی کند و چرایی معنایی این پدیده سبکی را تبیین نماید. داده های قرآنی نشان داد که پدیده تعبیر از ماضی با لفظ مستقبل به عنوان یکی از اشکال عدول از مقتضای ظاهر، توسط عوامل هم متنی و بافتی تحت تاثیر قرار می گیرند. درنتیجه تحلیل زبانی آن، درک خواننده را نسبت به ظرافت های دستوری و معنایی ارتقا می دهد همچنان که پیوستگی معنایی آیات را تایید می کند.
تبیین مفهوم «مقام محمود» با بهره گیری از آیه 79 سوره اسراء
منبع:
تفسیرپژوهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲
168 - 155
حوزههای تخصصی:
مقام انسان در دایره وجود، بسیار عالی است. خداوند انسان را به گونه ای خلق کرده که می تواند تا سدره المنتهی پیشرفت نماید و با رعایت اخلاق به اوج مقام انسانیت (خلیفه اللهی) برسد. آیه 79 سوره اسراء، ضمن دعوت پیامبر و مسلمانان و بلکه انسان به شب زنده داری بارعایت اخلاق الهی، به مقام والای «محمود» اشاره می نماید. به راستی حقیقت مقام محمود چیست؟ کدام ویژگی اخلاقی سبب رسیدن به آن می شود؟ در این پژوهش به روش کتابخانه ای، به تحلیل و استنتاج نظر مفسران و اندیشمندان اسلامی اعم از شیعه وسنی، پرداخته و نتایج نشان می دهد که «مقام محمود» به مقام شفاعت، مقام وجه الله، اعطای لوای حمد، جامع خصلت های ستوده، مقام لقاء الله، بالاترین مرتبه حمد، اهلیت ظهور امام مهدی(عج) ، بالاترین مقام عرفانی سلوک(مع الحق فی الخلق) و واسطه بین خداوند و مقام حمد تعریف شده است. نظریه ای که بیش از همه در میان مفسران فریقین مشهور است ، نظریه مقام شفاعت کبری پیامبر(ص) و به تبع آن ائمه معصومین و اولیاء الله می باشد. البته مقام لقاء الله که شفاعت را هم در برمی گیرد.در این نوشتار قابل بررسی است.
تحلیل نظام مدیریتی سوره کوثر
منبع:
مطالعات قرآن و علوم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶
178 - 197
حوزههای تخصصی:
این پژوهش به ارائه و تحلیل نظام مدیریتی سوره کوثر می پردازد. این کار با استفاده از گام هایی چون: شناسایی هدف، کلید واژه ها، ساختار شکلی (کلمات، عبارات، جمله ها) و محتوایی سوره انجام می گیرد، از این رو، اجزای این مدل با استفاده از آیات سوره مبارکه کوثر تبیین شده است، بوسیله دقت موشکافانه در مفاهیم و لغات بر اساس کتاب های تخصصی لغت شناسان و تفسیری قرآن، همچنین به تطبیق با دیگر یافته های علمی موجود، سعی شده به استخراج نظام مدیریتی سوره پرداخته شود، این سوره سعی در تبیین چگونگی نظام دفاعی از کارکنان سازمان دارد. در سوره ی کوثر خداوند به عنوان مدافع از پیامبر که سمبل و اسوه آموزه های اسلامی است در مقابل مشرکین که سمبل اندیشه ی کفر و الحاد است، با دادن کوثر به پیامبر به دفاع از پیامبرش برآمده است. در این سوره هم سنخ بودن تهدید و شیوه ی دفاع کاملاً رعایت شده است؛ زیرا تهدید به جنگ یا قتل نبوده، استهزاء و مسخره مشرکین فقط پیامبر را اندوهگین می کرده است؛ لذا خداوند در صدد جبران آن برآمده است. پیامبر را توسط خبر غیبی از آینده باخبر کرده است. در این سوره خداوند برای با انگیزه نگه داشتن پیامبر که مهم ترین سرمایه ی انسانی برای برپایی آموزه های اسلامی در زمین است، وارد عمل شده و از نا امید شدن پیامبر جلوگیری کرده است. خداوند این کار را با تشویق پیامبر و تنبیه مشرکان انجام داده است. در سازمان مدیر باید از سرمایه های سازمان مخصوصاً سرمایه های انسانی محافظت کند و به دفاع از آنها بپردازد. مدیر این کار را با انگیزه نگه داشتن نیروی انسانی برای تلاش و فعالیت برای رسیدن به اهداف انجام می دهد. مدیر می تواند از ابزارهای تشویق و تنبیه استفاده کند.
تفسیر آیه تطهیر در منابع روایی فریقین
منبع:
تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱
88 - 63
حوزههای تخصصی:
یکی از مهم ترین آیات قرآن مجید آیه شریفه تطهیر می باشد .شیعه به صورت اجماع و با تکیه بر روایاتی که از طرق گوناگون وارد شده اعتقاد دارد که آیه تطهیر در باره پنج تن آل عبا (اصحاب کساء) نازل شده است؛ حتى امّ سلّمه و عایشه که خود شاهد بر نزول آیه بوده و امید داشته اند که مشمول این آیه باشند بر دلالت آن فقط بر پنج تن تصریح کرده اند، افزون بر اینها، دانشمندان بزرگ اهل تسنن نیز براساس روایات یادشده، معتقد به نزول آیه تطهیر در شأن آل کسا شده یا بدان اعتراف کرده اند. با این حال، معدودى از افراد، با نظرات شخصى خود، کوشیده اند تا این آیه را یا فقط به زنان پیامبر(ص) اختصاص دهند و یا علاوه بر پنج تن، همسران آن حضرت را نیز مشمول آن بدانند. گروهى نیز دامنه شمول آن را گسترده تر دانسته و عموم خاندان پیامبر (ص) را در زمره اهل بیت شمرده اند. بدیهى است که اجتهاد شخصى آنان در مقابل نصوص و روایات معتبر باطل و مردود است. سیاق آیه نیز حکایت از اراده تکوینى خداوند بر زدودن آلودگی ها از اهل بیت دارد .
جایگاه قوه خیال در صدور افعال و نتایج تربیتی آن (با تأکید بر مبانی نفس شناسی صدرالمتألهین)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مراحل صدور فعل نزد فیلسوفان مسلمان به دو مرحله «مبادی ادراکی» و «مبادی تحریکی» تقسیم میشود. تحلیلهای ناظر به جایگاه قوه خیال در مبادی ادراکی فعل، از سنخ مباحث شناخت شناسیند که تأثیر قوای ادراکی و بویژه قوه خیال را در مبادی علمی صدور فعل بررسی میکنند. مسئله اصلی در این پژوهش، تبیین چگونگی تأثیرگذاری قوه خیال در مراحل صدور فعل است. رهیافتهای بدست آمده، مطابق دیدگاه صدرالمتألهین، نشان میدهد که اولاً، قوه خیال در مبادی ادراکی، تصویرسازی و تصدیق فعل، جایگاه مهمی دارد و ثانیاً، منابع مؤثر در تصویرسازیهای قوه خیال عبارتند از مدرکات حواس پنجگانه، تمثلات وجودی انسان و حتی فراتر از آن، ذات انسان، بطوری که با تغییر و کنترل و همچنین تعالی این منابع، میتوان نتایج مثبت تربیتی را در رفتار انسان بدست آورد. ثالثاً، با توجه به تحلیل مراحل فعل، «نیت» را میتوان مطابق با مرحله تصور و تصدیق در فرآیند صدور فعل دانست که با توجه به فرادیدگاه ملاصدرا، مبنی بر صدوری بودن ادراک در مرتبه خیال، بطور مستقیم بر نفس اثر میگذارد.
بررسی تحلیلی- تطبیقی نظریه «ضرورت ثبوت ثابت» در آراء سید سند و ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
در «قاعده فرعیه» که از قواعد مهم فلسفی است، هر چند حکما درباره «ضرورت ثبوت مثبت له» وفاق دارند، اما «ضرورت ثبوت ثابت» مورد اختلاف نظر فلاسفه واقع شده است. درباره ثبوت ثابت دو نظریه مطرح شده است؛ از نظر مشهور فلاسفه، ثبوت ثابت ضرورت ندارد و در مقابل، برخی قائل به ضرورت ثبوت ثابتند. ملاصدرا از قائلان به ضرورت ثبوت ثابت است. او نظریه عدم ضرورت ثبوت ثابت را از قائلی بدون ذکر نام نقل کرده است. برخی از شارحان وی، این نظریه را علاوه بر سید شریف جرجانی و علامه دوانی، به سید سند نیز نسبت داده اند، در حالی که این نظریه با آنچه در بیانات سید سند (در نسخ خطی وی) یافت میشود، انطباق ندارد و برعکس، وی از قائلین به «ضرورت ثبوت ثابت» است. قول به عدم ضرورت ثبوت ثابت، قول معاصرش، علامه دوانی است. در نهایت، در این نوشتار بیان شده است که ملاصدرا ضمن استفاده از نظریه سید سند، نظریه یی متفاوت با نظریه وی ارائه داده است.
ویژگی وعده های الهی در قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۷
205 - 236
حوزههای تخصصی:
وعده الهی، موضوعی پر بسامد در قرآن مجید و سنت معصومان(ع) است. در گونه شناسی وعده ها، می توان آنها را به وعده های مربوط به پیامبران(ع)، عموم مؤمنان و خواص آنها تقسیم کرد. با توجه به رابطه علّی میان بینش ها و کنش ها، اطلاع از ویژگی وعده ها به عنوان مجموعه ای از بینش ها در تقویت دینداری مؤثر است. علاوه بر ویژگی و نتایج خاص وعده ها در حوزه های معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و روش شناختی، یک ساختار منسجم و هدف واحد، در دستاورد ها دنبال می کند. برای رسیدن به این امر، ابتدا مطلق آیاتی که وعده الهی را بیان کرده اند، استخراج و طبقه بندی شده، سپس با مراجعه به تفاسیر به تحلیل هر طبقه پرداخته شده است. دستاورد گونه های سه گانه، درحوزه معرفت شناختی عبارتند از: اخباری و مطلق بودن، معرفت یقینی، دارای معیار سنجش صدق، شیوه های بیانی متفاوت است. در حوزه هستی شناختی، وعده ها دارای وجود بالفعل و تشکیکی است. در حوزه انسان شناختی به لحاظ ابعاد بینشی و کنشی انسان، به : جاودانه، سیاسی ، اجتماعی؛ و از نظر کنشی، وعده علم آموزی، تربیت صالحان و همزیستی مسالمت آمیز اجتماعی است. در حوزه روش شناختی، دارای رویکرد فقهی، تفسیری، کلامی و تربیتی است. دستاوردهای فوق، تجهیزاتی برای هدایت و تربیت انسان است.