محسن قمرزاده

محسن قمرزاده

مدرک تحصیلی: دانشجوی دکتری واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۱ مورد.
۱.

نسبت سنجی مطالعات تطبیقی و میان رشته ای تفسیر: چیستی، قلمرو و روش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۱۱ بهار و تابستان ۱۴۰۴ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 159 - 180

کلیدواژه‌ها: تفسیر تطبیقی مطالعات میان رشته ای مطالعات تطبیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۸
در سال های اخیر، توجه به مطالعات میان رشته ای و تطبیقی در علوم دینی و قرآنی افزایش یافته است. با وجود این، به دلیل نوظهور بودن این مطالعات، ابعاد و مرزهای آنها هنوز به طور کامل شفاف نشده است و گاه پژوهشگران در استفاده از این روش ها تفاوت های موجود را نادیده می گیرند. این پژوهش با هدف بررسی چیستی، قلمرو و روش هر یک از این دو نوع مطالعه، به تحلیل مقایسه ای آنها پرداخته و نشان داده است که تفاوت های عمده ای بین ماهیت این دو روش وجود دارد. به طور خاص، اختلافات در روش شناسی، درون دانشی یا برون دانشی بودن، گستره موضوعات و اهداف نهایی به چشم می خورد. با این حال، این تفاوت ها مطلق نیستند و در برخی زمینه ها همچون تفسیر یا هدف میانی شناخت، نقاط مشترکی دارند. این مطالعه بر این اساس نسبت میان این دو رویکرد را با توجه به ماهیت و قلمرو، به صورت تباین و عام و خاص من وجه تعریف کرده است. همچنین، در ارزیابی روش شناسی، مشخص شد که با هر دو این مطالعات، معامله روش مطالعاتی می شود، اما با توجه به فرایند و نوع روش مطالعه (تطبیقی یا دینامیکی) رابطه ای تباینی دارند.
۲.

نسبت سنجی دین و هوش مصنوعی در بستر رسانه های نوین

نویسنده:
منبع: مطالعات دینی رسانه دوره ۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲۲ 45 - 67

کلیدواژه‌ها: دین هوش مصنوعی رسانه رسانه های نوین نسبت سنجی دیجیتال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۱۴۵
هدف: هدف این مقاله، بررسی و سنجش جایگاه دین و نسبت آن با هوش مصنوعی در بستر رسانه های نوین و بررسی پیوند مابینِ ظرفیت های بالقوه دین و فناوری هوش مصنوعی در بسترهای نوین رسانه ای است.روش شناسی پژوهش: رویکرد این مقاله پژوهشی است و با استفاده از روش اسنادی-کتابخانه ای و توصیفی-تحلیلی انجام شده است.یافته ها: امروزه پلتفرم های اینترنتی، الگوریتم های مبتنی بر هوش مصنوعی و منابع دینی مختلف مانند متون مقدس، موعظه ها، و مطالب عبادی را متناسب با ترجیحات و اعتقادات فردی فعال می کنند. مواردی مثل واقعیت مجازی (متاورس) برای ایجاد محیط های مذهبی افراد را قادر می سازد در زیارت های مجازی، مراسم مذهبی و عبادات عمومی شرکت کنند. این مسئله در عصر نوین دیجیتال، زمینه جدیدی را برای استفاده از علوم رسانه ای نوین در خدمت پیروان ادیان ایجاد کرده است.بحث و نتیجه گیری: رابطه جایگاه دین و هوش مصنوعی در بستر رسانه های نوین می تواند منجر به استفاده سالم و مفید برای پیروان و دغدغه مندان حوزه دین و رسانه باشد. همچنین از هوش مصنوعی تعریف شده در ابزارهای گوناگون رسانه ای می توان برای اعمال و مناسک گوناگون دینی بهره برد. باید از فرصت های نوین در دنیای امروز برای پر رنگ کردن جایگاه دین بهره برد و با چالش ها به صورت صحیح، تخصصی و علمی رو به رو شد.
۳.

ادله قرآنی و روایی تأثیرات تعامل فقه و تربیت در ابعاد فردی و اجتماعی

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی قرآن سال اول بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ ۳۶۶-۳۴۷

کلیدواژه‌ها: تأثیر فقه بر تربیت ابعاد فردی تربیت ابعاد اجتماعی تربیت تعامل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۲۷
این تحقیق در صدد پاسخگویی به این سؤال است که تأثیرات تعامل دو عرصه فقه و تربیت در زندگی فردی و اجتماعی یک مسلمان، از دیدگاه قرآن کریم و احادیث کدام اند. بررسی توصیفی تحلیلی این مسئله گویای آن است که تربیت و پرورش همه جانبه انسان از نیازهای اساسی اوست و انسان در پرتو تربیت صحیح به کمال مطلوب خویش نائل می آید. شریعت نیز جایگاه ویژه ای در زندگی انسان دارد و مجموعه ای از بایدها و نبایدها زندگی او را احاطه کرده است. پیشرفت زندگی بشر در عصر کنونی و تحولات فرهنگی و اجتماعی آن، موجب شده نیازهای بشر شکل جدیدی به خود گیرد. شریعت به منظور پاسخگویی به نیازهای انسان رسالتی نوین پیدا کرده است. نیازهای انسان از ایفای نقش در محدوده زندگی فردی انسان فراتر رفته و شریعت می بایست پاسخگوی نیازهای انسان در همه ابعاد فردی و اجتماعی باشد. جایگاه و نقش فقه در ابعاد مختلف جسمی، روحی، عقلی انسان بر مبنای اصولی چون عبودیت، اختیار و آزادی، موجب اثرگذاری فقه و شریعت در تمامی ابعاد فردی و اجتماعی تربیت انسان شده و او را به کمال انسانیت خویش نزدیک می نماید.
۴.

بررسی روش های روایی، اجتهادی، تلفیقی در دستیابی به جداول ترتیب نزول سور قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال ۲۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۵) 144 - 180

کلیدواژه‌ها: ترتیب مصحف ترتیب نزول جداول ترتیب نزول روش روایی روش اجتهادی روش تلفیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۲۴
سبک تفسیر تنزیلی نیازمند دستیابی به جدولی اطمینان آور در ترتیب نزول و تنقیح مبانی نظری آن است. پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی به این پرسش است که سه روش روایی، اجتهادی و تلفیقی مطرح در دستیابی به جداول ترتیب نزول و دستاوردهای تفسیرنگاران تنزیلی، چگونه قابل ارزیابی است. بررسی توصیفی -  تحلیلی این مسئله نشان می دهد روش روایی محض به دلیل نیازمندی به مداقه سندی و محتوایی، روش اجتهادی محض به دلیل اطمینان آورنبودن و اختلاف در نتایج نمی تواند راهکاری مناسب در دستیابی به جداول ترتیب نزول باشد؛ اما روش اجتهای به دلیل جمع آوری نقاط مشترک در بیان ترتیب سور و آیات و تعیین وجه تمایز آنها، به دست آوردن سیاق محتوای سوره های مورد اتفاق جدول ها، مقایسه موارد اختلاف با توجه به سیاق و تعیین نظر معتبر، توجه به ترتیب های مختلف در تفسیر سور و ... بعد از بررسی سندی و توثیق راویان آن، و با دقت و تأمل در قرائن درونی و بیرونی سور، اختلاف برطرف می شود و اعتمادپذیر می گردد.
۵.

بررسی حسن تعابیر برگزیده نهج البلاغه بر اساس سطح دوم مدل گارسس (مطالعه موردی: ترجمه فیض الاسلام، شهیدی، دشتی، جعفری، انصاریان، مکارم شیرازی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال ۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 117 - 135

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه ارزیابی حسن تعابیراصطلاحی ترجمه مدل گارسس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۵۵
ارزیابی ترجمه یکی از روش های نقد است که به منظور تشخیص سطح کیفی متون ترجمه به کار گرفته می شود. این پژوهش بر آن است تا با شیوه توصیفی، تحلیلی و تطبیقی آشکار سازد ترجمه های منتخب فارسی از حسن تعابیر نهج البلاغه با استفاده از سطح دوم الگوی ارزیابی ترجمه کارمن گارسس- سطح نحوی واژه شناختی- چگونه ارایه شده است. ارزیابی ترجمه این تعابیر در شش ترجمه معروف از ترجمه های تحت اللفظی و تفصیلی فارسی، یعنی فیض الاسلام، شهیدی، دشتی، جعفری، انصاریان و مکارم شیرازی به ویژه درکاربرد نمونه های دال بر نقصان عقل، بخل و غضب، حاکی از آن است که تفاوت های فرهنگی موجود بین دو زبان فارسی و عربی، معادل یابی در سطح واژگانی و دستوری از مهم ترین چالش های این حوزه بوده و در ترجمه تحت اللفظی، بلاغت ساختار این تعابیر سلب می شود و با تکیه بر این نوع ترجمه، معنای مورد نظر امیر المؤمنین علی7 پنهان مانده است و مشابهت های لفظی به زبان فارسی را محدود و کفایت و مقبولیت را کاهش می دهد. نویسندگان می کوشند در بررسی و سنجش و نقد این ترجمه ها دیدگاه پیشنهادی خود را در معرض داوری مخاطبان قرار دهند.
۶.

اولویت شناسی رسالت قرآنی معصومان(ع) بر پایه تحلیل آماری روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۶) 27 - 57

کلیدواژه‌ها: اولویت شناسی رسالت اهل بیت ع تحلیل آماری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۱۱۴
شناخت رسالت بنیادین اهل بیت(ع) در قبال قرآن بر پایه تحلیل آماری روایات تفسیری مسئله مقاله حاضر است. بررسی توصیفی تحلیلی جامعه آماری چهارده هزار روایات اهل بیت(ع) در نظر به قرآن حاکی از آن است که ایضاح لغوی و مفهومی عبارات قرآن هدف اولی و اصلی اهل بیت(ع) در تفسیر قرآن تلقی نمی شود؛ بلکه رویکردهای مهم اهل بیت(ع) در قبال قرآن به ترتیب فراوانی تفصیلی، تکمیلی تطبیق، و سپس تفسیر آیات است. چرا که ایشان در الویت سنجی نسبت به قرآن تفصیل آیات را محور روایات خود قرار داده، و در رتبه بعد تکمیل و تطبیق و بیان مصادیق نو از قرآن، به منظور تلاش آنان در روز آمد سازی آیات و معارف قرآن و گره زدن آیات با حوادث زمان خود بوده است. در اولویت بعدی، رویکرد تفسیری و بیان مفهومی آیات جای می گیرد. بنابراین اولویت اصلی رسالت اهل بیت(ع) اولویت تفصیلی و تطبیقی است و نه رسالت تفسیر از آیات قرآن.
۷.

ارزیابی روش شناختی سبک تفسیر موضوعی داده بنیاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱شماره ۵۰ 171-199

کلیدواژه‌ها: تفسیر موضوعی ارزیابی روش شناختی نظریه داده بنیاد کدگذاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۲۷۹
نظریه داده بنیاد یکی از روش های تحلیلی مطرح برای داده های کیفی است که در دهه های اخیر در مطالعات قرآنی و تفسیر موضوعی به کار گرفته می شود. فرآیند تولید تئوری در این روش از طریق گردآوری داده های مرتبط، کدگذاری، مقوله بندی و مفهوم پردازی است. در برخی آثار، کاربست این روش تحلیل در تفسیر موضوعات مختلف قرآنی ارائه شده است، اما این شیوه از نظر روش شناختی در تفسیر موضوعی مورد بررسی واقع نشده است، و اگر اثری هم ادعای اعتبارسنجی این فرایند را دارد تنها در ناحیه ای محدود و با جهت گیری خاص است. این مقاله در تلاش است مبانی این روش را شرح دهد، تفاوت به کارگیری آن در علوم قرآنی با مطالعات علوم انسانی معرفی کند و در نهایت اشکالاتی که درباره ظرفیت های این روش در تفسیر موضوعی مطرح شده است را پاسخ دهد. در نهایت مقاله نشان می دهد که نظریه داده بنیاد دارای الگوریتمی است که می تواند به نحو نظام مندی در کشف مراد الهی به کار گرفته شود.
۸.

ارزیابی مبانی سبک تفسیر موضوعی تنزیلی

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال چهارم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 49 - 76

کلیدواژه‌ها: تفسیر موضوعی رویه موضوعی تنزیلی ارزیابی مبانی تنزیلی ترتیب نزول

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۲۵۰
محققان از منظرهای گوناگونی به تفسیر موضوعی پرداخته اند که حاصل آن ابداع شیوه های متفاوت در این سبک تفسیری است. یکی از رویه هایی که در عصر حاضر نظر جامعه علمی را به خود معطوف ساخته، سبک تفسیر موضوعی تنزیلی است. ازآنجاکه این رویه، مدعی کشف روش های نهادینه سازی آموزه های قرآنی است، بررسی میزان کارایی آن در این مقاله بررسی شده است. بدین منظور ابتدا به مبانی این رویه که عبارت است از «مشروعیت و جواز تفسیر به ترتیب نزول»، «امکان دستیابی به ترتیب نزول»، «حکیمانه بودن قرآن در محتوا و روش»، «انسجام آیات و سور»، «عدم تعارض تفسیر تنزیلی با قول توقیفیت آیات و سور در مصحف رسمی» و «گفتاری بودن کلام قرآن» اشاره می شود و سپس تحت عناوین «عدم مشروعیت تفسیر به ترتیب نزول»، «عدم تأثیر ترتیب نزول در فهم مراد الهی»، «عدم اطمینان به ترتیب سور»، «تغییر قرآن»، «دشواری یافتن محور اصلی هر سوره» به روش توصیفی - تحلیلی ارزیابی می شود که حاصل آن کارآمدی نسبی این رویه تفسیری است؛ هرچند نیازمند تنقیح و بازنگری جدی در برخی از مبانی آن است.
۹.

خوانشی بر سیره ی رضوی در الگوی خانواده ی تراز اسلامی براساس مدل تحلیل محتوای کیفی -استقرایی

نویسنده:
منبع: قرآن و عترت سال ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 117 - 130

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) سبک زندگی خانواده تراز اسلامی تحلیل محتوای کیفی استقرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۱۰۸
خانواده، نهاد مقدسی است که بر سلامت روحی و روانی افراد، فرهنگ و عقاید جامعه و انتقال و گسترش تمدن اسلامی، تأثیر شگرف دارد. امروز تلاش نظام های سلطه جوی جهانی در راستای تقدس زدایی از خانواده معطوف شده و مکاتبی چون لیبرالیسم در تعارض با بنیان های خانواده، فردگرایی و مسئولیت گریزی را رواج می دهند. گسترش این موضوع به اندازه ای است که نمود آن در جامعه اسلامی به وضوح دیده می شود. در این پژوهش تلاش شده است با تحلیل محتوای کیفی استقرایی روایات معصومین: و به ویژه امام رضا7 و نگاهی راهبردی و کلی نگر به نهاد خانواده، معضلات آن برطرف شود. به طور کلی روایات استخراج شده در موضوع خانواده ی تراز اسلامی را می توان به سه بخش دیدگاه های نظری امام رضا7 درباره خانواده، راهکارهای عملی تحکیم خانواده و وظایف اعضای خانواده تقسیم کرد. لازم به ذکر است که استفاده از راهکارهای معصومین: برای تغییر در نگرش ها و سیاستگذاری ها، گام بزرگی در جهت رشد و تکامل جامعه و ارائه الگوی مطلوب خانواده تراز اسلامی است.
۱۰.

تقارب فرهنگی بومی در ایجاد صلح جهانی از دیدگاه قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۸, Issue ۲۶, Spring ۲۰۲۱ 69 - 82

کلیدواژه‌ها: تقارب فرهنگی بومی صلح جهانی قرآن کریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۱ تعداد دانلود : ۴۱۵
نظام جهانی به صورت روزافزون نامتعادل تر، نامعین و بی انسجام می نماید. انسان ها به فرهنگ به عنوان یک تکیه گاه، پناهگاه و وسیله مقاومت در برابر تحمیل نظام جهانی رو می آورند. نابرابری و ناموزونی در تبادلات فرهنگی، عدم اطمینان، ناآمنی و آشفتگی ذهنی برای بسیاری از انسان ها به وجود آورده است. منطق طرد و خودشیفتگی افراطی، صلح و امنیت جهان را به خطر انداخته و حتی به رشد اقتصادی، هماهنگی و انسجام اجتماعی لطمه زده و به حریم کرامت ذاتی انسان ها تحدی کرده و تنوع و خلاقیت فرهنگی را که برای سعادت نوع بشر حیاتی است، در معرض تهدید قرار داده است. اینک باید از خود و عقلانیت یاری گرفت و با نظر و عمل، بطلان نظریه ها و تئوری هایی که عدم برابری، نابردباری و دیگرناپذیری را تجویز نمی کند، اثبات کرد. بر این اساس، به جای پذیرش تنوع باید احترام و تحمل متقابل را ارتقا دهیم. دعوت برای تحریم یک ملت، نشانه ای هشدار دهنده است. چنین خواسته هایی نشان دهنده تمایل به عمیق سازی کلیشه ها و تبعیض علیه «دیگری» است. این تصور که یکسان سازی فرهنگی مستلزم همبستگی است، به همان اندازه ساده انگارانه است که مفهوم تنوع فرهنگی را به معنای درگیری و جنگ قلمداد کرد. در نتیجه، عقلانیت و علایق دینی حکم می کند به اینکه رویکردی فراقومی، فرانژادی و فرازبانی داشت؛ زیرا همه ادیان بر دیدگاه جهانی تأکید دارند و دیدگاه قومی را تجویز نمی کنند.
۱۱.

Fundamentals and Effects of Knowledge Gap Theory on Human Society(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: pure life, Volume ۸, Issue ۲۸, Autumn ۲۰۲۱ 95 - 104

کلیدواژه‌ها: Media Awareness gap theory human society

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۷ تعداد دانلود : ۳۴۵
SUBJECT AND OBJECTIVES : Awareness gap theory is one of the theories related to the sphere of influence of mass media. The design of the awareness gap theory initially included a simple relationship between the socio-economic status of individuals and the extent of the awareness gap between different groups. This means that the lower the socio-economic status of individuals, the less access they have to information, and vice versa; but later, it was not only the socio-economic base that determined people's access to information, but also their level of awareness of important issues related to social groups can be influenced by other variables such as people's interest or need for information. METHOD AND FINDING : A descriptive-analytical study of this issue shows that the gap knowledge theory does not mean the lower class is unaware of the available data and information, but claims that the growth of knowledge is relatively higher among high-ranking groups, and this information gap It will get deeper and deeper day by day. CONCLUSION : The basis of this theory is that the mass communication strengthens or increases the existing information inequalities. This research seeks to answer the question of what the theory of knowledge gap is and how its effects can be influenced by information inequalities.
۱۲.

واکاوی مفهوم گونه و کارکرد و تعیین نسبت آن در مطالعات حدیثی

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۸ 9-28

کلیدواژه‌ها: کارکرد کارکرد خرد کارکرد کلان گونه شناسی روایات تفسیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۳۱۶
روایات تفسیری به عنوان مهم ترین منبع فهم قرآن کریم بر مفاهیم و اصطلاحاتی استوار است، که شناخت دقیق این اصطلاحات راهگشای محقق در به کارگیری روایات در تفسیر آیات قرآن می باشد. یکی از این اصطلاحات، فهم ارتباط روایت با قرآن کریم است که منجر به شناخت دو مفهوم کارکرد و گونه می شود. کارکرد و گونه به عنوان دو واژه مهم در حوزه روایات تفسیری، تعاریفی دارند که به کارگیری تعریف صحیح و متقن، سبب کاربرد درست روایات در تفسیر می باشد. بر این اساس در این مقاله سعی شده به روش کتابخانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی به واکاوی آثار محققان علوم قرآنی پرداخته تا با جمع آوری، دسته بندی و مقایسه تعاریف ارائه شده در باب کارکرد و گونه، به تعریفی دقیق از کارکرد و گونه دست یابد بلکه راهگشای پژوهشگران در عرصه روایات تفسیری گردد و خروج از تشتت آراء گردد. با توجه به تعاریف ارائه شده گروهی از محققان پس از مداقه در آراء موجود به نظر می رسد گونه را در معنای خرد و کلان کارکرد بکار برده و گروهی دیگر گونه را در معنای خرد کارکرد. البته با توجه به تعاریف ارائه شده بعد از جمع بندی و ارزیابی دانسته شد گونه در معنای خرد کارکرد صحیح و علمی است.
۱۳.

ارزیابی توصیفی آثار تربیتِ اخلاقی قرآن بنیان

نویسنده:
منبع: قرآن و عترت سال ۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۶ 93 - 118

کلیدواژه‌ها: ارزیابی توصیفی تربیت اخلاقی قرآن بنیان اخلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۱۱۱
برای دستیابی به خلاهای پژوهشی در تربیت اخلاقی قرآن بنیان، نخست باید به بررسی آثار تربیت اخلاقی اعم از مقاله، کتاب و پایان نامه پرداخت. مراد از تربیت اخلاقی در این جستار، فرایند هدفمندی است که مربی تلاش می کند با شیوه های مختلف، عوامل زمینه ساز و رفع موانع را برای وصول به ملکات اخلاقی و کردار بایسته به متربی انجام دهد. به منظور پاسخ پرسش اصلی پژوهش، پس از ارائه فهرستی از آثار تربیت اخلاقی و گردآوری 200 اثر ارزشمند، آثار قرآن بنیان، طبقه بندی و ارزیابی شده است. برآورد این آثار نشان می دهد که هرچند آثار تربیت اخلاقی قرآن بنیان بر محور و مدار قرآن کریم است، اما تفاوت آشکاری بین این آثار در اهداف، مبانی، اصول و روش ها وجود دارد که بیانگر پیش فرض هایی از منابع و علوم دیگر است. بر اساس یافته های پژوهش، در مباحث قرآن بنیان در تربیت اخلاقی، خلا رویکرد ترتیب نزول روشن است و گرچه برخی آن را ذکر کرده اند، اما تفاوت مهمی در این روش در تربیت اخلاقی قایل نیستند. روش تحقیق پژوهش حاضر کتابخانه ای و گزارش آن توصیفی - تحلیلی است.
۱۴.

بررسی نظریه حجیت نسبی روایات تفسیری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم حدیث تطبیقی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸شماره ۱۱ 169 - 186

کلیدواژه‌ها: روایات تفسیری حجیت نسبی منطق فازی خبر واحد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۸۲
حجیت نسبی، دیدگاهی کم و بیش نوپدید است که می کوشد دیدگاه حجیت مطلق روایات تفسیری را به دیدگاه عدم حجیت این دسته از روایات نزدیک سازد؛ گفتنی است در میان طرفداران هر دو دیدگاه صاحبنظران وزینی به چشم می خورند از جمله خویی، معرفت و فاضل لنکرانی برای دیدگاه حجیت مطلق و افرادی مانند طوسی، نائینی و طباطبایی برای دیدگاه دیگر. حجیت نسبی که در چهارچوب منطق فازی قابل توضیح است، ارزش گذاری میزان حجیت روایات تفسیری را به حجت (ارزش گذاری یک) و غیرحجت (ارزش گذاری صفر) محدود نمی کند بلکه پیوستاری از ارزش گذاری را در نظر می گیرد به نحوی که روایت می تواند در گستره ای بین صفر و یک از حجیتی نسبی برخوردار باشد. به این ترتیب حجم زیادی از روایات تفسیری نه کاملاً کنار گذاشته و نه کاملاً پذیرفته می شوند بلکه «تاحدی» مورد بهره برداری قرار می گیرند. از این رو، این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به تبیین دیدگاه قائلان به حجیت نسبی از جمله محمدی ری شهری، مسعودی و مصباح یزدی می پردازد و با تشریح کاربرد منطق فازی بر زیربنای دیدگاه حجیت نسبی متمرکز می شود. به این ترتیب، مشاهده خواهد شد که دو دیدگاه به ظاهر کاملاً متقابل را می توان در قالب یک دیدگاه سوم جمع کرد.
۱۵.

اصطلاح شناسی و نسبت سنجی «بطن» و «تأویل» در حوزه تفسیر با تاکید بر آراء اندیشمندان اسلامی

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲ 224 - 197

کلیدواژه‌ها: بطن تأویل حقایق پنهان آیات آیات متشابه نسبت بطن و تأویل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۲۶۳
در آثار ناظر به علوم قرآنی و تفسیر، هماره دو مسأله چالشی «بطن» و «تأویل»، با افت و خیز فراوان مطرح بوده اند. این دو مسئله گاه از حیث خطای در فهم و گاه بنابر ارتباط وثیق، در قالب یک مبحث ارائه شده اند و از این رو در قریب به اتّفاق پژوهش های مربوطه، نسبت سنجی میان این دو مقوله مغفول مانده است؛ حال آنکه فهم این مطلب، دست کم از دو حیث حائز اهمّیت است: اوّلاً، بخش قابل توجّهی از معارف دینی، مربوط به باطن آیات و تأویلات قرآنی است و ثانیاً، جاودانگی قرآن، ارتباط وثیقی با این دو مقوله دارد. پژوهش پیش رو عهده دار تبیین ایده های اهل نظر در باب «بطن» و «تأویل» و نسبت سنجی میان آن دو است. این امر به روش تحلیل مفاهیم و اصطلاح شناسی واژگان مربوطه و تبیین قدر متیقن آراء اهل نظر انجام می پذیرد با توجه به آیات و روایات، تأویل هم به کل قرآن نسبت داده شده وهم برای شناخت حقیقت و مراد اصلی آیات متشابه به کار رفته و هم راهیاب به باطن و شناخت ژرفای قرآن می باشد که در نتیجه می توان گفت نسبت و رابطه منطقی بین «تأویل» و «بطن» عموم و خصوص مطلق است یعنی تأویل عام به شمار می آید و بطن خاص.
۱۶.

قواعد حاکم بر بهره مندی از روایات تفسیری

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال اول پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ 157 - 173

کلیدواژه‌ها: روایات تفسیری قواعد قواعد عقلی قواعد نقلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۱ تعداد دانلود : ۴۷۱
روایات تفسیری که از مهم ترین منابع فهم آیات قرآن اند، روایاتی هستند که مراد خداوند در آیه را بیان می کنند یا زمینه فهم آن را فراهم می سازند. بهره مندی کامل از روایات تفسیری، بر قواعدی استوار است. پژوهشگر وادی تفسیر با رعایت این قواعد و دستورالعمل هاست که می تواند در فرایند تفسیر از خطا و اشتباه دور باشد و به مراد واقعی خداوند دست یابد. هرچند برخی از این قواعد مورد توجه پژوهشگران حوزه تفسیر بوده اند و در فرایند پژوهش های تفسیری از آنها بهره گرفته شده، این قواعد تاکنون به شکل کامل و متقن تدوین نشده اند. پژوهش حاضر با روش کتاب خانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی به واکاوی قواعد بهره مندی از روایات تفسیری در دو بخش عقلی و نقلی پرداخته است. در بخش قواعد عقلی به مواردی همچون؛ دوری از افراط و تفریط در کارآمدی روایات تفسیری، توجه به عدم تناقض در روایات تفسیری و... و در بخش قواعد نقلی به مواردی از جمله؛ ضرورت شناسایی روایات ضعیف و ساختگی، آگاهی از تطبیق ها و تأویل های غالیانه، توجه به توسعه معنایی در روایات و... اشاره شده است. قواعد عقلی حاکم بر بهره مندی از روایات تفسیری، مستقیما از عقل و تحلیل های آن به دست آمده اند؛ دوری از افراط و تفریط در کارآمدی روایات تفسیری، ضرورت تمایز میان روایات مبتنی بر تفسیر، تأویل و تطبیق؛ توجه به عدم تناقض درونی روایات تفسیری، ضرورت بهره مندی از همه روایات تفسیری ناظر به آیه و عدم اکتفا به کتب تفسیری، تطبیق دقیق روایات بر آیات، از مواردی هستند که به عنوان قواعد عقلی در این پژوهش تبیین کرده اند.
۱۷.

بررسی تطبیقی دیدگاه علامه معرفت و علامه طباطبایی در منبع بودن قرآن و روایات برای تفسیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تفسیر تطبیقی دوره ۴ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۷) 7 - 32

کلیدواژه‌ها: منابع تفسیر مناهج تفسیری قرآن به قرآن تفسیر روایی معرفت طباطبایی حدیث

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۲
«منابع تفسیر» از مباحث پراهمیت در مناهج تفسیری است. این منابع ریشه در وحی و باز تعریف آن یا برگرفته از تلاش عقلانی و تجربه بشر در طول قرون و اعصار دارد. تفاوت مناهج و روش های تفسیری ارتباط با انتخاب مفسر در منابع دارد. مقاله تلاش دارد دیدگاه استاد معرفت را در باره منابع اثری کسب و تمایزهای دیدگاه ایشان را با علامه طباطبایی بررسی کند. این دو مفسر یکی به شدت به منبع قران به قرآن توجه کرد و دیگری بر روایات و اثار تفسیری تمرکز دارد. در مقاله ابتدا دیدگاه تطبیقی استاد و علامه طباطبایی را در باره منابع قرآن، و روایات وحیانی و تاریخی شامل: سنت پیامبر اکرم (ص) سنت اهل بیت (ع)، بررسی کرده است. تلاش شده دلیل حجیت واعتبار هر یک از منابع مذکور و مشترکات و امتیازات نظر دو دیدگاه بررسی شود. محصول بررسی آن که ریشه اختلاف نظراین دو مفسر، به در هم آمیختگی علوم ابزاری و علوم منبعی تفسیر، تفاوت در تعریف تفسیر و تفکیک ناشدگی اصطلاحات تفسیر و تبیین قرآن بر می گردد.
۱۸.

تحلیل نظریه ها در کارکرد روایات تفسیری بر محور گونه شناسی روایات تفسیر نورالثقلین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۸۹) 44 - 71
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۷ تعداد دانلود : ۷۷۹
ارزیابی روایات تفسیری به جهت تعیین دلالت و حجیت، به طور معمول از طریق روش استنادی پیمایش می شود. اما روش پی گرفته شده در این مقاله، ارزیابی و تحلیل آرای مفسران در استفاده از این روایات و بررسی کارکرد آنها مبتنی بر گونه شناسی روایات تفسیری در محدوده نورالثقلین، به روش میدانی است. به نظر می رسد این روش توانایی بیشتری در کشف واقعیت موجود روایات و کیفیت مشکل گشایی آنان در فهم داشته باشد. در این راستا دیدگاه ها در حوزه کارکرد عرضه شده است. محل اختلاف آرای اندیشمندان تفسیر اثری، در روایاتی است که به طور مستقیم به بیان مراد آیه پرداخته اند. به جهت تحلیل دقیق موضع اختلاف، «ارشادی یا غیر ارشادی بودن روایات»، «تبیین موضوعِ محوری آیه و روایت» و «میزان پوشش روایت نسبت به آیه»، موضوع بررسی قرار گرفته اند. با بررسی آماری روایات پیش گفته و گونه شناسی آن و ارزیابی هر دیدگاه بر اساس نتایج گونه شناسی، دیدگاه علامه طباطبایی برگزیده شده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان