درخت حوزه‌های تخصصی

هدف:  از جمله مخاطرات شایع در مناطق خشک و نیمه خشک، مخاطره بیابان زایی است. موقعیت هیدرواقلیمی ایران سبب شده است تا بخش های زیادی از آن در معرض این مخاطره باشد. استان سمنان از جمله مناطقی است که در طی سال های اخیر با گسترش بیابا ن زایی مواجه شده است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از این پژوهش، ارزیابی پتانسیل مخاطره بیابان زایی در مناطق شمالی استان سمنان است.روش و داده: در این تحقیق از اطلاعات آماری مربوط به جمعیت و اقلیم استان سمنان، اطلاعات کتابخانه ای و همچنین مدل رقومی ارتفاعی ۳۰ متر SRTM به عنوان مهم ترین داده های تحقیق استفاده شده است. مهم ترین نرم افزارهای مورد استفاده، نرم افزار SPSS و ArcGIS بوده است که به ترتیب برای انجام محاسبات و تهیه نقشه های نهایی مورد استفاده قرار گرفته شده اند. روش مورد استفاده در این تحقیق مدل DVI بوده است.یافته ها: نتایج حاصله از این تحقیق نشان داده است که ۱۶/۸ درصد از مساحت منطقه که عمدتاً شامل مناطق غربی و جنوب شرقی منطقه مورد مطالعه است، در طبقه پتانسیل آسیب پذیری خیلی زیاد در برابر مخاطره بیابان زایی قرار دارند. همچنین حدود ۶۰ درصد از منطقه نیز در طبقه با پتانسیل آسیب پذیری زیاد قرار دارند که این مسئله بیانگر پتانسیل بالای منطقه از نظر مخاطره بیابان زایی است. همچنین طبقات با پتانسیل آسیب پذیری متوسط و کم در مجموع ۲۳/۲ درصد از منطقه را دربرگرفته اند که عمدتا شامل بخش های شمالی شهرستان مهدی شهر و شاهرود است که به دلیل وضعیت اقلیمی مناسب و نوع خاک، کم تر در معرض مخاطره بیابان زایی هستند.نتیجه گیری: مجموع نتایج حاصله از این پژوهش نشان داده است که بخش های زیادی از مناطق شمالی استان سمنان پتانسیل بالایی از نظر بیابان زایی دارند، بنابراین لازم است تا جهت جلوگیری از گسترش این مخاطره، برنامه های لازم جهت کنترل تخریب مراتع و تغییرات کاربری اراضی ارائه داد.نوآوری، کاربرد نتایج: در این تحقیق بر خلاف تحقیقات پیشین، علاوه بر پارامترهای طبیعی، پارامترهای انسانی نیز در نظر گرفته شده است. همچنین از نتایج این پژوهش می توان در برنامه ریزی های مختلف عمرانی و زیست محیطی بهره گرفت.

درون زا ساختن واحدهای اقتصادی یکی از اهداف توسعه پایدار است که می تواند در مقابل بحران ها و تکانه های خارجی اقتصاد را باثبات نگه دارد. استفاده از ظرفیت دانش در اقتصاد و بسترسازی اقتصاد جهت تجاری سازی محصولات دانش بنیان در یک بستر رقابتی و خلاقانه به عنوان عامل مهم اثرگذار بر قدرت افزایی اقتصاد شناخته شده است و می تواند اقتصاد منطقه را به سطحی برساند که با اتکا به منابع داخلی، مخارج خود را تأمین نماید. در این پژوهش آثار اقتصاد دانش بنیان بر درون زایی اقتصاد استان های ایران طی دوره زمانی 1390-1398 و با روش حداقل مربعات اصلاح شده پانلی از طریق برنامه ایویوز مورد تجزیه وتحلیل قرار داده شده است. با استفاده از روش موریس و زیر شاخص های اقتصاد دانش بنیان شاخص ترکیبی ان محاسبه و بر اساس توان درامد مالیاتی استان ها شاخص درون زایی اقتصاد محاسبه شده است پس از انجام آزمون های کایو، لیمر و هاسمن جهت تعیین روابط بلندمدت، پانلی بودن مدل و تعیین اثرات ثابت و تصادفی بودن ضرایب، مدل برآورد شده است نتایج تحقیق نشان می دهد که با یک درصد افزایش در شاخص ترکیبی اقتصاد دانش بنیان درون زایی اقتصاد استان های ایران بهاندازه 0.44 درصد افزایش می دهد. افزایش در بهره وری نیروی کار و مخارج دولت درون زایی اقتصادی استان های ایران را افزایش می دهد هرچند افزایش نرخ تورم این روند را کاهش می دهد. همچنین مؤلفه های تشکیل دهنده اقتصاد دانش بنیان نیز نشان می دهد که با یک در صد افزایش در شاخص آموزش درون زایی اقتصادی به اندازه 0.2درصد افزایش می کند. با یک درصد افزایش شاخص اطلاعات، درون زایی اقتصادی به اندازه 0.55درصد افزایش می دهد و با یک درصد افزایش شاخص نوآوری، درون زایی اقتصادی به اندازه 0.091 درصد افزایش می یابد. بنابراین سیاست گذاران منطقه ای جهت ارتقای توان داخلی استان های مختلف کشور می بایست توجه بیشتری به مؤلفه های اقتصاد دانش بنیان از جمله ارتقای مشوق های اقتصادی، توسعه مهارت های آموزشی در مدارس و توسعه مراکز مهارتی به همراه افزایش بهره وری نیروی کار و تمرکززدایی مالی در مخارج از دولت مرکزی به استان ها را در دستور کار خود قرار دهند.

زمینه و هدف: گردشگری به عنوان یکی از بخش های اصلی اقتصاد جهانی، صنعتی بسیار حساس به اقلیم و تغییرات وابسته به آن است. هدف پژوهش حاضر واکاوی تغییرات مکانی و زمانی شاخص اقلیم گردشگری TCI در کرانه های جنوبی ایران می باشد.روش شناسی: برای رسیدن به هدف مطالعه پارامترهای اقلیمی مورد نیاز شاخص TCI برای 14 ایستگاه سینوپتیک واقع در نوار ساحلی جنوب ایران طی دوره زمانی 25 ساله (2019-1995) از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید؛ سپس مقادیر شاخص در یک مقیاس ماهانه به تفکیک ایستگاه ها محاسبه شد تا از این طریق مناطق مطلوب گردشگری در ماه های مختلف سال مشخص شود. در ادامه جهت بررسی رفتار زمانی شاخص، روند متغیرهای اقلیمی دما و بارش و همچنین شاخص TCI در سه مقصد مهم گردشگری با استفاده از آزمون های ناپارمتریک من-کندال و روش نوین ITA ارزیابی شد.یافته ها: نتایج نشان داد مناسب ترین زمان های گردشگری در سواحل دریای عمان ماه های نوامبر، دسامبر و مارس و در سواحل خلیج فارس دسامبر و ژانویه است، در این بین دسامبر از مطلوب ترین شرایط اقلیم گردشگری برخوردار بوده و همه ایستگاه های واقع در سواحل جنوب ایران در این زمان در طبقه عالی شاخص TCI قرار می گیرند. نتایج آزمون تحلیل روند نیز حاکی از این است که رفتار شاخص TCI متأثر از تغییرات افزایشی دما و کاهشی بارش در محدوده مورد مطالعه می باشد؛ به طوری که برمبنای روش نوین Sen، شاخص TCI در بوشهر طی 4 ماه ژانویه، فوریه، مارس و دسامبر در طبقات خوب، خیلی خوب، عالی و ایده آل دارای روند افزایشی است. این شرایط در کیش تنها در ژانویه مشاهده می شود اما در چابهار شیب روند در ماه دسامبر و محدوده خوب، خیلی خوب و عالی مثبت بوده و طبقه ایده آل شاخص روند کاهشی دارد.نتیجه گیری و پیشنهادات: در مجموع می توان گفت: براساس میانگین دوره آماری 2019-1995، مطابق الگوی فضایی شاخص TCI از اواخر پاییز تا اواسط زمستان در نوار ساحلی جنوب ایران شرایط گردشگری بسیار مطلوب بوده و شاخص در وضعیت های عالی تا بسیار خوب قرار دارد.نوآوری و اصالت: واکاوی تغییرات روند پارامترهای دما و بارش به عنوان تأثیرگذارترین مؤلفه هابی اقلیمی بر گردشگری، در منطقه ساحلی جنوب ایران، محور اصلی بحث پژوهش حاضر می باشد که این روند در شرایط گرمایش جهانی و اقلیم در حال گذار اهمیت بیشتری پیدا می کند. همچنین روند شاخص TCI در مقاصد مهم گردشگری ساحلی جنوب با استفاده از روش گرافیکی شیب سن (ITA) ارزیابی گردید که بر اساس این روش تغییرات رخ داده در وضعیت اقلیم گردشگری ایستگاه های مورد نظر طی یک بازه زمانی طولانی مدت و به تفکیک طبقات شاخص مورد سنجش قرار می گیرد.

امروزه شهرهای بزرگ با فرآیند ایستایی، زوال و افت مواجه شده اند که به ایجاد فضاهای ناکارآمد و فرسوده در شهرها انجامیده است. الگوهای متعدد و انبوهی برای مقابله با این معضل شهری ارائه شده است و این پژوهش نیز با هدف دستیابی به راه حلی مناسب در این زمینه، پیرامون الگوی بازآفرینی نوشهرسازی ایرانی _ اسلامی بر پایه شاخص های عدالت محور به نظریه پردازی می پردازد. این پژوهش به منظور شناسایی شاخص ها و شناسه های ایده اصلی، از روش «تئوری زمینه ای» و در راستای تحلیل داده ها از روش «تحلیل محتوا» بهره برده است. شاخص ها از طریق روش مک گراناهان تعیین وزن و به صورت نزولی مرتب شده اند تا مشخص شود کدامیک از اصول و شاخص ها در هدف تحقیق نقش بسزایی دارد. سپس چارچوب مطروحه در بستر پژوهشی با روش های مطالعه اسنادی، مشاهده و مصاحبه مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج یافته ها نشان می دهد که رسالت نوشهرسازی، ارزش گذاری مجدد به زیست خالص انسانی در چنین مکان های ناکارآمد و مسئله دار شهری است که آثار آن افزایش رضایتمندی و احساس آرامش و تعالی شهروندان از زندگی در شهرها بوده و از اهداف اصلی و منظومه عملکرد شهر ایرانی _ اسلامی می باشد؛ از این رو پیاده سازی الگوی نوشهرسازی ایرانی _ اسلامی در پرتو «شهرسازی عدالت محور» به عنوان الگوی موفق بومی و جامع برای مدیریت شهری ایران در دوره معاصر است که با زمینه قرار دادن «عدالت» در طرح ها و برنامه های شهری محقق می گردد.

آنچه در توسعه کشاورزی ایران و به پیروی از آن در استان آذربایجان غربی خلأ ریشه ای درک می شود؛ عدم شناسایی و آگاهی از پتانسیل های مناطق مرزی در کشاورزی می باشد که ضرورت توجه خاص به مقوله توسعه را طلب می کند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی نقش بخش کشاورزی در توسعه شهرستان های مرزی در استان آذربایجان غربی می باشد. معیارهایی که در این پژوهش مورد ارزیابی قرارگرفته است شامل معیارهای: سطح زیر کشت محصولات زراعی، تولید محصولات زراعی، سطح زیر کشت محصولات باغی، تولید محصولات باغی، سطح زیر کشت محصولات گلخانه ای می باشد. داده ها پژوهش از سالنامه ی آماری مرکز آمار و در سال 1399 گردآوری شده است. تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده به صورت کمی و از طریق مدل تصمیم گیری VIKOR صورت پذیرفته است و در نهایت با استفاده از نرم افزار GIS سطح بندی شهرستان های استان آذربایجان غربی برای تحلیل فضایی توسعه کشاورزی در پهنه استان نمایش داده شد. نتایج این پژوهش نشانگر این است که بر اساس رتبه بندی صورت گرفته از شهرستان های مرزی استان آذربایجان غربی، شهرستان ارومیه در رتبه اول، شهرستان سلماس در رتبه دوم، شهرستان پیرانشهر در رتبه سوم، شهرستان خوی در رتبه چهارم، شهرستان اشنویه در رتبه پنجم، شهرستان سردشت در رتبه ششم، شهرستان چالدران در رتبه هفتم و شهرستان ماکو در رتبه هشتم قرارگرفته است. وضعیت سطح بندی و خوشه بندی توسعه یافتگی بخش کشاورزی شهرستان های مرزی استان آذربایجان غربی نشانگر این است که شهرستان ارومیه در خوشه بندی توسعه یافته، شهرستان سلماس در خوشه بندی نیمه توسعه یافته، شهرستان های پیرانشهر و خوی در خوشه بندی نسبتاً محروم و در نهایت شهرستان های اشنویه، سردشت، چالدران و ماکو در خوشه بندی محروم قرارگرفته اند.

زمینه وهدف: شناسایی عوامل بروز جرم و تلاش برای از بین بردن و کاهش این عوامل، مهم ترین راه کار ایجاد امنیت و پیش گیری از وقوع ناهنجاری ها شناخته شده است، امروزه پارک های شهری بیش تر به بستر تعاملات اجتماعی و هم چنین گذران اوقات فراغت تبدیل شده اند، از سوی دیگر با توجه به حضور جمعیت زیاد، تراکم پوشش گیاهی، دید کم، محدودیت منابع، روشنایی در شب زمینه وقوع جرائم را به صورت پنهانی در آن بسیار فراهم است از این رو هدف این پژوهش آسیب شناسی ویژگی های عوامل محیطی، کالبدی و انسانی برای تسهیل ارتکاب بزه کاری و با ایجاد و تقویت نظم و امنیت کالبدی و انتظامی در منطقه 5 شیراز است تا بتواند از بروز بسیاری از ناهنجاری ها در این مکان ها جلوگیری کند یا ارتکاب آن را دشوار سازد.روش: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. با استفاده از پرسش نامه به گردآوری اطلاعات پرداخته شده است که اعتبار و پایایی آن با روش ضریب آلفای کرونباخ انجام گرفت. با استفاده از فرمول کوکران، (322) نفر از بین جامعه آماری شهروندان منطقه 5 شیراز در نظر گرفته شد. شاخص های مورد استفاده در این پژوهش با استفاده از آزمون های آماری تی تک نمونه ای، رگرسیون گام به گام، در قالب نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته اند.یافته ها: از میان شاخص های مؤثر بر امنیت پارک ها و فضاهای سبز منطقه 5 شیراز، شاخص امنیت بصری با ضریب 462/0 بیش ترین تأثیررا بر امنیت شهروندان و هم چنین شاخص امنیت زبانی با ضریب 116/0 کم ترین تأثیر را بر امنیت شهروندان دارد.نتیجه گیری: در مجموع، دستاوردهای پژوهش حاضر حاکی از آن است: هریک از شاخص های امنیت درواقع به طور متوسط برامنیت شهروندان اثر داشته است و این تأثیر در ابعاد مختلف دارای شدت و ضعف است و طبق نتایج به دست آمده وضعیت امنیت پارک ها و فضاهای سبز منطقه 5 شیراز در حد مطلوب و قابل قبول قرار ندارد.

زمینه و هدف: شهرهای جهان به دلیل افزایش جمعیت و پیچیده تر شدن، دشواری های بیش تری در راه تحقق امنیت دارند. هدف از این پژوهش لزوم توجه به نظریه شهر هوشمند به عنوان یک راهبرد به منظور ارتقای امنیت در شهرها و ارایه راه کارهای هوشمندانه بوده است.روش پژوهش: نوع پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیف – تحلیلی است. جمع آوری داده از طریق پرسش نامه پژوهش گرساخته (384 نفر) در سطح مناطق شهر کرج انجام شده است و برای تحلیل از تحلیل های آماری تی تک نمونه ای و رگرسیون استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، جمعیت بالای 15 سال ساکن در شهر کرج بود حجم نمونه تحقیق با استفاده از فرمول کوکران برابر با 384 نفر محاسبه شد. روش نمونه گیری پژوهش نیز به صورت خوشه ای چند مرحله در سطح فضاهای شهری مورد مطالعه بوده است. برای ارزیابی پایایی پرسش نامه از آزمون کرونباخ در نرم افزار اس پی اس اس استفاده شده و طبق قاعده تجربی، آلفا دست کم باید 7/0 باشد تا بتوان مقیاس را دارای پایایی به شمار آورد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد در بین عوامل امنیت فضای عمومی عوامل کالبدی – فضایی با میانگین (97/2)، رفتاری و اجتماعی (77/2) در شرایط نامطلوب و عوامل نظارتی (5/3) و دسترسی (63/3) در شرایط مطلوبی قرار دارند. هم چنین تحلیل رگرسیون نشان می دهد که مؤلفه های هوشمندی بر مؤلفه های امنیت تأثیرگذار هستند به طوری که بعد زندگی هوشمند با بتای 423/0 و شهروندی هوشمند با بتای 332/0 بیش ترین تأثیر را را از نظر پاسخ دهندگان در افزایش امنیت در فضاهای عمومی کرج داشته است.نتیجه گیری: با پیچیده شده فضای شهرها و توسعه فناوری، هوشمندی از الزامات ضروری مدیریت شهرها به شمار می رود و در جهت تحقق امنیت به عنوان راهبرد نوین در ارتقای امنیت فضاهای عمومی مطرح شده است که از طریق مؤلفه های زندگی و شهروندی هوشمندی می تواند امنیت در فضاهای عمومی شهر را محقق سازد.

امروزه گردشگری یکی از حقوق مسلم شهروندی به شمار می رود. اشاعه این گفتمان به تلاش های گسترده برنامه ریزان، سیاست گذاران و مجریان حوزه گردشگری و رفاه اجتماعی به منظور بهره مندی آحاد جامعه از این حق منجر شده است. به رغم این تلاش ها، همچنان شاهد موانع و مسائل شایان توجهی پیش روی گروه های خاصی از جامعه هستیم. سالمندان ازجمله گروه های جمعیتی هستند که به رغم نیاز برای کسب تجربه مطلوب از سفر، با چالش ها و موانعی جدی مواجه اند. با هدف رفع این موانع و تحقق تام گردشگری دردسترس لازم است گام هایی دقیق در قالب سیاست گذاری برداشته شود. بدیهی است سیاست گذاری صحیح برای رفع موانع، در گرو شناسایی دقیق آن هاست؛ بدین منظور در پژوهش پیش رو تلاش شده است با اتکا به روش کیفی و ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته به واکاوی و تحلیل موانع گردشگری سالمندان (گردشگری نقره ای) پرداخته شود. در پژوهش حاضر، داده ها به روش تماتیک تحلیل شده و نرم افزار استفاده شده برای تحلیل اطلس تی آی است. بنابر یافته های پژوهش، موانع گردشگری سالمندان در قالب مقوله های فردی، اقتصادی، مدیریتی و ساختاری سامان دهی می شوند.

مقدمه:  وضعیت سیمای سرزمین، یکی از عوامل کلیدی انتخاب محل سکونت، فعالیت و رضایت مندی مردم است. با توجه به آثار منفی ناشی از استفاده نامناسب از سرزمین و تغییر کاربری اراضی، آگاهی و شناخت روند تغییرپذیری، در ارزیابی آثار زیست محیطی ناشی از توسعه به منظور طرح و مدیریت پایدار سرزمین ضروری است.هدف:  این مقاله کوشیده است تا تغییرات پوشش اراضی شهر جدید پردیس را با استفاده از روش سنجه های سیمای سرزمین طی سال های 2000-2020 مورد بررسی و این تغییرات را برای سال 2040 آشکارسازی و شبیه سازی کند.روش شناسی:  این پژوهش از لحاظ هدف گذاری کاربردی و روش آن توصیفی - تحلیلی است. روش گردآوری داده ها به صورت میدانی و با بهره گیری از سایت های مرجع تصاویر ماهواره ای می باشد. در مطالعه حاضر از تصاویر  ماهواره لندست سنجنده TM و OLI برای بررسی تغییرات و تحولات فضایی (کاربری اراضی) ایجاد شده از مدل زنجیره ای Markov و سلول های خودکار ca Markov و از نرم افزارهای Arc/Gis، Envi 5.3 و Fragstats 2.4 استفاده گردید.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو این پژوهش شهر جدید پردیس براساس تقسیمات سیاسی سال 1395 است.یافته ها و بحث:  نتایج حاصل از پیش بینی تغییرات در سال 2040 نشان می دهد که مناطق بایر شهر جدید پردیس نسبت به سال سال 2020 کاهش چشمگیر نزدیک به 130 هکتار دارد. مناطق انسان ساخت در سال 2040 نیز افزایش تقریباً 5 درصدی نسبت به سال 2020 دارد و این میزان به 1113 هکتار می رسد که نسبت به سال 2020  افزایش تقریباً 75 هکتاری را دارد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که تکه تکه شدگی سیمای سرزمین شهر جدید پردیس در سال 2020 به بیشترین مقدار خود رسیده است که نشان دهنده نامطلوب ترین سال در بین سال های مورد بررسی قرار دارد و بهترین حالت در سال 2040 است. میزان بررسی شاخص تراکم شانون نشان می دهد که این میزان از سال 2000 تا سال 2040 کاهش پیدا کرده است و این میزان در سال 2040 دارای تراکم بیشتری نسبت به سال های دیگر است.

طبق شواهد، میان مناطق مختلف جغرافیایی توزیع نامتوازنی در سطح و نوع رفتار نوآورانه دارند. نظام نوآوری منطقه ای، بعنوان یکی از نظریه های مطرح در این حوزه، نوآوری را به عنوان فرآیندی حاصل از عوامل مختلف درون و بیرون از بنگاه ها در نظر می گیرد. پژوهشگران و سازمان های دولتی برای پایش نظام های نوآوری منطقه ای خود، مدلهای فراوانی را باتوجه به ویژگی های خاص هر منطقه ارائه نموده اند. در این پژوهش نیز تلاش شده است تا مدلی بر اساس بافت و شرایط مناطق در کشور ایران جهت رصد نظام های نوآوری منطقه ای ارائه شود. ابتدا پس از مرور ادبیات و مصاحبه با خبرگان، داده های حاصله مورد تحلیل مضمون قرار گرفته و ابعاد، مولفه ها و شاخصهای اولیه شناسایی شدند. سپس در ادامه، پس از استخراج و اصلاح شاخص های موردنظر با بکارگیری تکنیک دلفی فازی ، مدلی جامع در 5 بعد، 20 شاخص و 180 زیر شاخص جهت ارزیابی نظام نوآوری منطقه ای شناسایی شد. مدل نهایی متشکل از ابعاد ویژگی های مکانی، فرآورده های نوآورانه، سرمایه انسانی، اقتصاد، و رفتار بنگاه ها و تعاملات منطقه ای است که هر بعد، شاخصها و زیرشاخص های خود را داراست. در انتها نیز نظام نوآوری منطقه ای استان یزد بعنوان یک منطقه ویژه علم و فناوری با استفاده از این مدل مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج ارزیابی نشان داد ابعاد ویژگیهای مکانی و رفتار بنگاهها و تعاملات منطقه ای در وضعیت بهتری نسبت به سایر ابعاد قرار دارند گرچه میزان پیشبرد تمام ابعاد کمتر از 50 درصد است. همچنین طبق این نتایج ابعاد فراورده های نوآورانه و اقتصادی کمترین میزان پیشبرد را دارد.

بروز انواع نابرابری ها،فقر گسترده، سو تغذیه و... نمونه هایی از آثار سو رشد شهرنشینی بود. به همین دلیل توجه بسیاری از دانشمندان و صاحب نظران به مفهوم کیفیت زندگی معطوف شد تا از این طریق تلاش هایی در راستای ارتقای شرایط زندگی و بهبود بخشیدن به بعد کیفی زندگی بشر صورت گیرد. بسیاری از مطالعات نشان می دهد، رضایت مندی از ابعاد و ویژگی های مختلف محله، بر کیفیت زندگی ساکنان تاثیرگذار است. با توجه به این که رضایتمندی از زندگی، یعنی رضایتمندی همه جانبه از تمامی بخش های زندگی، چنانچه این نوع از رضایتمندی در میان ساکنین شکل نگیرد، معضلات جدی تری نظیر مهاجرت های درون شهری، تضاد های شدید طبقاتی و مسأله بالاشهر و پایین شهری صورت می پذیرد. بنابراین شناسایی عوامل موثر بر رضایتمندی سکونتی در هر محله که مطابق با خواسته های ساکنین آن محله نیز باشد، یکی از اصلی ترین اهداف برنامه ریزان شهری به منظور افزایش رضایتمندی سکونتی است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر تعلق مکانی و کیفیت محیطی در ارتقا رضایتمندی شهروندان از محلات به رشته تحریر درآمده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده، روش جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای و پیمایشی،حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 315 نفر برآورد گردید. به منظور آزمون فرضیات مطرح شده در این پژوهش از مدل سازی معادلات ساختاری در محیط نرم افزار لیزرل استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر این مطلب است حس تعلق مکانی و کیفیت محیط بر میزان رضایتمندی ساکنان از محله تاثیر معناداری دارد.

این پژوهش با هدف سنجش و ارزیابی راهبردی کیفیت حوزه 2 بافت تاریخی کرمان با رویکرد بازآفرینی سعی بر آن دارد که با روش تحقیق توصیفی و تحلیل محتوا( کمی و کیفی) و با بررسی اسناد و بیانیه های مربوط به بازآفرینی و پژوهش های انجام گرفته شده با این رویکرد، دیدی جامع از ابعاد و معیارهای آن داشته باشد. از اینرو روش تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و دارای ماهیت پیمایشی است و جمع آوری داده از طریق بررسی اسنادی و کتابخانه ای، پرسش نامه(از دیدگاه 50 نفر از مسئولان و ساکنین محدوده ) انجام شده است. سپس داده ها در نرم افزار excel وارد و تحلیل شده و پس از آن با استفاده از مدل راهبردی Qspm مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار GIS درقالب شاخص های موثر بازآفرینی مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از تکنیک راهبردی Qspm راهبرد و راهکارهای موثر بازآفرینی محدوده استخراج گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که حوزه 2 بافت تاریخی شهر کرمان قابلیت برخورداری از مزایای بازآفرینی را داشته و بازتوجه به جایگاهی که در شهر کرمان دارد می تون شاخص ها و مولفه های بازافرینی شهری را در آن پیاده سازی کرد. از اینرو راهبرد مستخرج در این زمینه راهبرد رسوخ در بازار و از نوع Wo در جهت کم کردن ضعف ها و استفاده از نقاط قوت می باشد.

در این پژوهش، تأثیر تهویه طبیعی بر اقلیم داخلی با توجه به عملکرد حرارتی-رطوبتی جداره ساختمان هنگام رخ دادن شرایط حرارتی بحرانی در نواحی کوهستانی استان گلستان بررسی شده است. چنین پژوهشی در مناطق کوهستانی استان گلستان به ویژه در ساختمان های نوساز انجام نگرفته و این پژوهش، نشان دهنده ناکارآمدی ساختمان های جدید در ایجاد شرایط حرارتی مناسب برای ساکنین است. روش تحقیق در این پژوهش ترکیبی از مطالعات کتابخانه ای، شبیه سازی و مطالعات تجربی است. این تحقیق با ارزیابی شرایط آسایش حرارتی ساکنان با استفاده از یک پرسش نامه برای تعیین منطقه آسایش و منابع عدم آسایش آن ها در ماه های گرم سال آغاز گردید. ساکنین هنگام پاسخ به پرسش نامه از رطوبت بالای فضا که بین 8/58 درصد تا 65 درصد متغیر بود، گلایه داشتند که یکی از دلایل نگرانی و عدم آسایش آن ها است. سپس با ثبت داده های محیطی در محل پژوهش و جمع آوری داده های مختلف، اقدام به شبیه سازی عملکرد حرارتی- رطوبتی جداره های ساختمان از طریق نرم افزار WUFI PLUS به منظور ارزیابی تأثیر آن ها بر شرایط آب وهوای داخلی در هنگام استفاده از تهویه طبیعی، شد. فرضیه این پژوهش، عدم توانایی تهویه طبیعی بر بهبود اقلیم داخل ساختمان در طول شرایط بحرانی است. بر اساس یافته ها، جداره های ساختمان موجود، تأثیر چندانی در کاهش رطوبت نسبی فضا نداشته و حتی در صورت استفاده از تهویه طبیعی، رطوبت نسبی متناسب با شرایط موجود در فضای خارجی نوسان می یابد و شرایط آسایش همچنان مهیا نمی شود. لازم به ذکر است که نتایج حاصل از شبیه سازی ها نشان می دهد که استفاده از تهویه طبیعی در شرایط حرارتی بحرانی، موجب افزایش دمای هوای داخلی می شود. درنهایت، یافته های این مطالعه نشان می دهد که روش های ساخت وساز موجود و عدم بهره گیری از ویژگی های معماری بومی، موجب عدم دستیابی به آسایش حرارتی در فضای داخلی ساختمان حین رخ دادن شرایط حاد حرارتی حتی در هنگام استفاده از تهویه طبیعی شده است.

علیرغم علاقه روزافزون به بررسی نقش باورهای دینی نسبت به حفاظت از محیط زیست، هنوز تحقیقات کافی در رابطه با تحلیل پیام های الهی انجام نشده است. لذا پژوهش حاضر سعی دارد این شکاف را با شناسایی و اعتباریابی مفاهیم اخلاق محیط زیستی از منظر قرآن پر کند. در این تحقیق از رویکرد ترکیبی (طرح متوالی اکتشافی) استفاده شد. در بخش کیفی به منظور شناسایی مفاهیم اخلاق محیط زیستی از منظر قرآنی از تحلیل محتوا بر اساس رهیافت تفسیری استفاده شد. فرآیند اجرایی پژوهش در بخش کیفی، مصاحبه با هفت نفر از متخصصان الهیات و معارف اسلامی بود که به صورت نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. سپس در بخش کمی، بر اساس مفاهیم بخش کیفی، پرسشنامه ای طراحی و در بین جامعه موردمطالعه توزیع شد. جامعه موردمطالعه روستاییان شهرستان نقده بودند (36760 =N) که با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه ای تعداد 379 نفر انتخاب شدند. روایی محتوایی ابزار تحقیق توسط پانلی از متخصصان تأیید شد. برای تعیین روایی از نسبت روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی استفاده شد که مقدار هر دو آنها قابل قبول (بالای 7/0) بود. همچنین پایایی ابزار تحقیق با استفاده از آلفای کرونباخ (83/0) تعیین شد. در بخش کمی جهت تلخیص مفاهیم از تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. طبق نتایج، مفاهیم اخلاق محیط زیستی از منظر قرآن تحت عنوان شش مفهوم کلی «امانت داری»، «شکرگزاری»، «آبادانی»، «عدالت»، «کمال گرایی» و «احترام» دسته بندی شدند. همچنین، به منظور اعتباریابی هر یک از مفاهیم از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه دوم استفاده شد. در پایان پیشنهاد هایی جهت تقویت ارزش ها و اصول اخلاقی قرآن نسبت به حفظ محیط زیست ارائه گردید.

در طی یکی دو دهه اخیر با افزایش بحران ها، تاب آوری شهرها و مناطق در مقابل مخاطرات طبیعی و انسانی موردتوجه ویژه ای قرارگرفته است. هدف این پژوهش تحلیل فضایی مؤلفه های اثرگذار بر تاب آوری شهری کلان شهر تهران (پایتخت سیاسی و اقتصادی ایران) در قالب شاخص های اکولوژیکی و شناسایی مهم ترین عوامل اثرگذار بر آن هاست. در این پژوهش ابتدا شاخص هایی در 7 دسته شامل مخازن انتقال آب، مراکز جمع آوری زباله، مراکز تصفیه آب و فاضلاب، کاربری سبز و پارک ها، اراضی قهوه ای و بایر، خطوط گسل، و آلودگی هوا در محیط نرم افزار جی آی اس با استفاده از ابزارهای هم پوشانی وضعیت تاب آوری مناطق را نشان داد. بحث آینده پژوهی این مقاله متشکل از دو بخش است.در بخش اول، به منظور ایجاد پایگاهی از عوامل اولیه موجود درباره مؤلفه های تاب آوری فضایی ، از تکنیک پویش محیطی (بررسی مقالات و منابع چاپی، مصاحبه با متخصصان و پایش همایش ها و کنفرانس ها) و بررسی پیشینه ادبیات استفاده شده است.در بخش دوم از کارشناسان و نخبگان خواسته شد که مهم ترین مؤلفه های اثرگذار بر تاب آوری اکولوژیکی زیست محیطی را ظرف ۱۰ سال آینده مشخص نمایند. که نهایتاً به صورت دلفی 18 متغیر تعیین گردیدند و از نرم افزار میک مک برای تجزیه وتحلیل داده ها استفاده می شود.یافته ها نشان داد تحلیل فضایی تاب آوری شهر تهران در بعد اکولوژیکی زیست محیطی با در نظر گرفتن نمودار تحلیل اثر وابستگی در وضعیت ناپایدار قرار دارد. بر اساس یافته ها، متغیرهای پهنه های گسل و شدت زلزله، خشک سالی، استقرار منابع تولیدی و صنعتی (نیروگاه و صنایع)، هم جواری کانون های خطر، کیفیت خاک، کیفیت و کمیت ذخایر آبی، آلودگی های زیست محیطی، تهدیدات با منشأ ژئومورفولوژیک (زمین لغزش، فرونشست و..) دارای بیشترین ضریب تأثیرگذاری بر بعد اکولوژیکی تاب آوری شهر تهران دارد.

اکثر شهرهای کشور با چنگ اندازی به اراضی کشاورزی پیرامون شهر به نام باغشهر، این اراضی را زیر ساخت و ساز در آورده و آن را از حیطه انتفاع خارج کرده اند. این تحقیق با هدف واکاوی علل و عوامل موثر بر تولید و ایجاد باغشهر در نواحی پیراشهری زنجان می باشد. ماهیت تحقیق از نوع پژوهشهای آمیخته کیفی-کمی با رویکرد اکتشافی بوده و از نظر هدف کاربردی است. ابزار مورد استفاده Gis _ روش دلفی وT تک نمونه ای و جامعه آماری نیز کارشناسان راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی(n= 30) و ساکنان مجتمع های مسکونی اسلام آباد و بیسیم و قائم (n =240) بودند. یافته های حاصل از مجموع 240 پرسش نامه پخش شده برای ساکنان مجتمع های مسکونی با استفاده از آزمونT تک نمونه ای با سطح معناداری 05/0≥0 و از 30 پرسش نامه پخش شده برای کارشناسان راه و شهر سازی و جهاد کشاورزی با استفاده از روش دلفی با سطح معناداری( 000/0) بدست آمد و فرضیه « عدم توجه به تولید فضای باغشهری در محدوده قانونی شهرها موجب چنگ اندازی ساکنین شهری به اراضی مرغوب کشاورزی و از انتفاع انداختن آنها » تایید گردید. یافته های حاصل از Gis نیز بوضوح این عدم توجه به تولید فضای باغشهری را در طرح های توسعه شهری و پیامدهای آن در تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیراشهری خود را به شکل باغ شهر نشان داد. نتایج گویای آسیبهای طرح های توسعه شهری در کوچک سازی تفکیکهای شهری و افزایش تراکم ساختمانی و به تبع آن نادیده گرفتن فضاهای باز و نیمه باز در معماری مدرن معاصر و نتیجه آن (زایش باغ شهر) است. لذا توجه به نظام باغشهری در طرح های توسعه شهری پیشنهاد می گردد.

عملیات آبخیزداری در استان اردبیل، یکی از بزرگترین و بی نظیرترین طرح های راهبردی درحوزه آبخیزداری کشور می باشد که در جلوگیری از هدررفت و ذخیره سازی رواناب های بالادست نقش بسیار اثرگذاری ایفا می کند و می تواند بخش کشاورزی منطقه را متحول و به بهبود فضای کسب و کار و اشتغال پایدار روستایی کمک شایانی نماید. پژوهش حاضر نیز با هدف طراحی مدل کارآفرینی پایدار روستایی مبتنی بر طرح های آبخیزداریِ اجراشده در استان اردبیل در دو مرحله کیفی و کمّی انجام گرفته است. جامعه آماری در مرحله اول 20 نفر از اساتید مدیریت و آبخیزداری و ناظرین عالی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل بودند که به صورت هدفمند (نمونه گیری نظری) و با روش ارجاع زنجیره ای (روش گلوله برفی)، و در مرحله دوم نیز تعداد 200 نفر از بهره برداران از طرح های آبخیزداری که به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در مرحله ی کیفی، مصاحبه ی عمیق و نیمه ساختاریافته با خبرگان که به روش دلفی و در سه مرحله انجام و در مرحله ی کمّی نیز از پرسشنامه یِ بازطراحی شده یِ منتج از مرحله ی اول استفاده گردید. شاخص های استخراج شده در 7 عامل انتزاعی تر (ترویج، تأمین منابع پایدار، گردشگری، اجتماعی، اقتصادی، مشاغل جدید، مشارکت و توانمندی) و 38 مفهوم (کدهای باز) دسته بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد مؤلفه ی "گردشگری" با ضریب مسیر 902/0 بیشترین تأثیر را در الگوی طراحی شده داشته است. در نهایت با استفاده از نرم افزار Smart PLS، از برازشِ مدلِ بدست آمده اطمینان حاصل گردید و تمامی روابط معنی دار تشخیص داده شدند.

نگرش جامعه میزبان نسبت به توسعه گردشگری موضوعی است که به تازگی مورد توجه قرار گرفته است. جامعه میزبان را مجموعه ای از عاملان رسمی به عنوان مسئولان و کارگزاران حوزه گردشگری و عاملان غیررسمی، مانند ساکنان منطقه گردشگری تشکیل می دهند. ساکنان منطقه گردشگری در شهرها، شهروندانی اند که از رویدادها و اتفاقات شهری تأثیر می پذیرند. براین اساس، خواه ناخواه با گردشگران شهرشان وارد تعامل می شوند و از فرآیند گردشگری رایج در شهر ارزیابی خواهند داشت. در پژوهش حاضر سعی شده است با شناسایی فهم شهروندان از پیامدهای حضور گردشگران برای فضای شهری اصفهان، این فهم، توصیف و تحلیل شود. داده های این مطالعه ترکیبی مستخرج از دو طرح پژوهشی است که در سال های 1394 و 1396 انجام شده است. شهروندان 15 تا 65ساله در مناطق پانزده گانه شهر اصفهان، جامعه مورد مطالعه در این دو پژوهش بوده اند. و شیوه گردآوری داده ها در هر دو پژوهش پیمایش است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شهروندان اصفهانی پیامدهای گردشگری را برای فضای شهری اصفهان شامل ده مضمون اصلی در دو بعد پیامدهای مثبت و پیامدهای منفی می دانند. این مضامین شامل «اشتغال زایی، بهبود کیفیت زندگی شهروندان، افزایش تعاملات فرهنگی، افزایش خدمات و امکانات در شهر و افزایش امنیت و کاهش جرم و جنایت» در بعد پیامدهای مثبت و «افزایش ترافیک در سطح شهر، افزایش قیمت ها و هزینه های زندگی، محدودیت بازدید از جاذبه های گردشگری برای شهروندان، محدودیت در استفاده از امکانات و خدمات شهری و افزایش آلودگی های زیست محیطی در مکان های توریستی» در بعد پیامدهای منفی است. ارزیابی شهروندان از این پیامدها نشان دهنده غلبه پیامدهای مثبت بر پیامدهای منفی است.

هدف اصلی پژوهش حاضر مطالعه ای کیفی در حوزه ابعاد ژئوپلیتیکی مدیریت اسلامی مبتنی بر دیدگاه اندیشمندان جوادی آملی، مصباح یزدی و مهدوی کنی است و راهبرد مورداستفاده در این پژوهش در بخش کیفی روش تحلیل مضمون است. ابزار گردآوری داده در این تحقیق مصاحبه است. جامعه آماری شامل ده نفر از خبرگان جامعه علمی و متخصصان دانشگاهی بودند که به صورت هدفمند انتخاب شده است. نتایج حاصل از تحلیل تم نشان می دهد این تحقیق شامل 6 مضمون فراگیر و 12 مضامین سازنده می باشد که شامل به کار گیری جهان بینی اسلامی در جهت شناخت انسان (اصول جهان بینی اسلامی ،انسان شناسی)، تحقق وظایف مدیریت مبتنی بر اصول مدیریت اسلامی (اصول زیر بنایی مدیریت ، وظایف سازمانی مدیران) ، تناسب اصول ارزشی با ویژگی های فردی مدیران (اصول ارزشی مدیران ، ویژگی های فردی مدیران)،، بهبود عملکرد اقتصادی و اجتماعی (بهره وری اقتصادی ، تحقق اهداف اجتماعی)، هدایت و هماهنگی بشردر جهت رشد و توسعه برای رسیدن به اهداف اسلامی (هدایت و هماهنگی بشر در جهت اهداف اسلامی ، رشد و توسعه انسان در جهت اهداف)، دستیابی به تمدن اسلامی با تاکید به بسترهای زمینه ای (دستیابی به تمدن اسلامی ، بسترهای زمینه ای جهت تحقق تمدن اسلامی) ، است.

مقدمه از مهم ترین پیامدهای تخلیه مراکز شهری می توان به رکود اقتصادی، تخلیه جمعیتی، حکمروایی نامطلوب شهری، کاهش تقاضای خرید و کمبود سرمایه گذاری های زیربنایی اشاره کرد؛ بنابراین احیا و باززنده سازی مراکز شهری، به عنوان قلب تپنده شهرها در بهبود کیفیت زندگی ساکنان نقش بسزایی دارد. بهبود فضای کسب وکار ((BID یکی از روش های موفق با رویکرد اقتصادی به مراکز شهری محسوب می شود. هدف تحقیق حاضر، سنجش و استخراج پیشران های بهبود نواحی کسب وکار در منطقه 6 شهر تهران با رویکرد آینده پژوهی است. در استفاده از روش بهبود فضای کسب وکار در احیای مراکز شهری، داشتن نگاه آینده پژوهی برای برنامه ریزی و سیاست گذاری امری منطقی و ضروری است. منطقه ۶ شهر تهران به علت قرارگیری در مرکز ثقل ارتباطی شهر تهران و رواج مشاغل اقتصادی غیررسمی، خصوصیات خاص ترافیکی را در این منطقه سبب شده است. با توجه به الگوی سفرهای روزانه شهر تهران، منطقه ۶ ضمن آنکه از بیشترین میزان جذب سفرهای روزانه برخوردار است. روش تحقیق این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش کمی و از نظر ماهیت، بر اساس روش جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی بوده که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش برای آینده پژوهی بهبود نواحی کسب وکار در منطقه 6 شهر تهران، تعداد 15 نفر از مدیران و کارشناسان متخصص در حوزه شهری بوده است. در پردازش اطلاعات از روش تحلیل اثرات متقابل  به متغیرها، بر مبنای تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مستقیم و غیرمستقیم هر یک از عناصر در نرم افزار MICMAC استفاده شده است. با استفاده از روش دلفی تعداد 31 پیشران اولیه شناسایی شده است.  یافته ها نتایج تحقیق بیانگر آن است که پیشران کلیدی تأثیرگذار بر ایجاد فضای کسب وکار در منطقه 6 تهران شناسایی نشده است. همچنین، عوامل دووجهی نظیر حکمروایی خوب شهری، عملکرد شهرداری در ارائه خدمات و تسهیلات، وضعیت سرمایه گذاری بخش خصوصی و دولتی، کیفیت ابنیه و مصالح بخش مسکن و ساختمان و غیره ظرفیت بسیار زیادی برای تبدیل شدن به بازیگران کلیدی سیستم را دار ند. متغیرهایی همچون بهره وری مناسب از ظرفیت های فرهنگی و تفریحی، میزان جذب سفر منطقه، میزان جذب مشتری منطقه، روند توسعه ساخت وسازهای تجاری منطقه و امنیت کل منطقه تحت عنوان «متغیرهای هدف» استخراج شده اند که نشان دهنده این است که می توان به تکامل سیستم مطابق برنامه و هدف خود دست یافت. سایر متغیرها تحت زیرمجموعه عوامل تنظیمی، مستقل و تأثیرپذیر استخراج شده اند که جایگاه تأثیرپذیر و منفعل دارند و نمی توانند در پویایی فضای کسب وکار منطقه نقش حیاتی داشته باشند. از این رو، ایجاد فضای کسب وکار در منطقه 6 شهر تهران تابع توجه ویژه به پیشران های کلیدی هستند که در مجموع روابط مستقیم بالقوه و روابط غیرمستقیم بالقوه بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده اند. از این رو، پیشران «نیروی انسانی ماهر و آموزش دیده» دارای بیشترین میزان تأثیرگذاری مستقیم بالقوه بر دیگر متغیرهای پژوهش است. در جایگاه دوم پیشران «میزان مشارکت اجتماعی» و «پیشران وضعیت ناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی» در مرتبه سوم اثرگذاری قرار دارد. از این رو، می توان گفت که در جهت مدیریت شهری بهتر و دیدگاه آینده پژوهی بر رویکرد فضای کسب وکار در منطقه 6 شهر تهران منطقی و عقلانی است که این سه شاخص به عنوان مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر پویایی و کسب وکار این منطقه در نظر گرفته شود. نتیجه گیری با اتخاذ رویکرد آینده پژوهی و با مد نظر قرار دادن پیشران های کلیدی به دست آمده در پژوهش حاضر، تصمیمات و برنامه ریزی های مدیریت شهری در راستای بهبود نواحی کسب وکار منطقه 6 شهر تهران جهت دار شده و در مسیر هدفمند قرار خواهد گرفت. در این راستا با گرفتن تصمیمات و انجام اقداماتی ازجمله تربیت و آموزش سرمایه انسانی متخصص، افزایش انگیزه، رقابت پذیری، مشارکت اجتماعی و کاستن ناهنجاری های اجتماعی در سطح منطقه می توان زمینه های پویایی و بهبود نواحی کسب وکار در محدوده مطالعاتی را فراهم آورد. این پژوهش می تواند آغازی برای پژوهشگران بعدی در زمینه بهبود نواحی کسب وکار باشد. ارزیابی وضعیت موجود پیشران های کلیدی استخراج شده در منطقه مطالعاتی و ارائه برنامه راهبردی به منظور پیاده سازی رویکرد بهبود نواحی کسب وکار در منطقه 6 شهر تهران می تواند به عنوان سرفصلی برای پژوهشگران در سال های آتی باشد.