فلسفه و منطق

ویلهم دیلتای از نظریه پردازان مهم علوم انسانی و مباحث هرمنوتیکی است که در علوم انسانی، معرفت شناسی مستقلی را ایجاد کرد. نگاه دیلتای به هرمنوتیک از زاویه عینیت بخشیدن به علوم انسانی است. هسته اصلی پروژه دیلتای، تفاوت گزاردن بین علوم انسانی و علوم طبیعی است؛ لذا موضوع اصلی در هرمنوتیک دیلتای، نه شناخت متن و نه شناخت معنای متن، بلکه شناخت زندگی و حیات متبلور شده و ظهور یافته در متن است. دغدغه مهم دیلتای، هجمه پوزیتیویسم بر عینیت و واقعیت علوم انسانی است. او تلاش کرد با ارائه ضابطه و ملاکی برای عینی کردن علوم انسانی، نشان دهد که این علوم نیز در ردیف علوم طبیعی، عینی، ارزشمند، معتبر و واقع نما هستند. از منظر دیلتای، معرفت به علوم انسانی از طریق جایگزینی خود به جای مؤلف (به معنای عام) صورت می گیرد و بطور کلی، پیش فرض هر علم انسانی، وجود قابلیت جایگزین کردن انسان در زندگی ذهنی و درونی دیگران است. به دیگر سخن از دیدگاه دیلتای فهمیدن عبارت است از کشف خود در درون مؤلف. این نوشتار ضمن پرداختن به پیش زمینه های اثرگذار بر هرمنوتیک دیلتای، گزارشی کوتاه از مبانی هرمنوتیکی وی را ارائه می کند.

۵۵۲.

جسم، روح و نفس از دیدگاه امام محمد غزالی و توماس آکویناس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوسعید داورپناه سید حمیدرضا علوی عباسعلی رستمی نسب

منبع: ادیان و عرفان سال چهل و چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: نفس انسان شناسی غزالی خداشناسی جسم روح آکویناس

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۰۴۰ تعداد دانلود : ۱۷۹۹

انسان شناسی یکی از مهمترین مباحث در مکاتب فلسفی ـ تربیتی است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی وجوه تفاوت و همانندی جسم و روح و نفس از دیدگاه غزالی و آکویناس است. روش پژوهش، تجزیه و تحلیل نظری ـ مروری و کتابخانه ای بوده است. این دو اندیشور دارای وجوه تفاوت و همانندی در زمینه ی جسم و روح و نفسند که وجوه همانندی بیش از وجوه تفاوت بوده است. از نظر هر دو، وجود انسان صرفاً مادی نبوده و ترکیبی از جسم و روح است. جسم و روح لازم و ملزوم یکدیگرند. روح جاودانه، ملکوتی و عقلانی است. سرانجام روح در روز رستاخیز به بدن باز می گردد. جسم مادی و روح غیرمادی است. نفس اصالت دارد. عقل، غضب و شهوت مهمترین نیروهای باطنی نفس هستند. بین نفس و بدن رابطه ی مستقیم وجود دارد. اما غزالی برخلاف توماس، به آفرینش مرحله ای باور دارد. تقسیم بندی نفس از نگرگاه این دو اندیشور، متفاوت است. روح از نظر غزالی برخلاف توماس، ملکوتی و حیوانی است. غزالی برخلاف توماس شناخت نفس را لازمه ی تعالی می داند. ازین رو، وجوه اشتراک می تواند مقدمه ای برای طراحی یک مدل مشترک فلسفه ی تربیتی اسلام و مسیحیت قرار گیرد.

۵۵۳.

ارزیابی پوزیتویسم و متافیزیک در اندیشه نیوتن

نویسنده: محسن کدیور

منبع: کیهان اندیشه ۱۳۷۲ شماره ۴۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۰۲۴

۵۵۴.

‌دیدگاه‌های‌ چارلز پیرس‌ دربارة‌ صدق‌ و اهداف‌ پژوهش‌(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: غلامرضا نظریان

منبع: ذهن ۱۳۸۲ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۰۱۵

بررسی‌ دست‌نوشته‌های‌ چارلز پیرس‌ نشان‌ می‌دهد پس‌ از 1870 وی‌ می‌کوشد تا در دیدگاه‌هایش‌ درباره‌ واقعیت‌ بازنگری‌ کند. او از برخی‌ مشکلات‌ آگاه‌ بود و در جستجوی‌ نظریه‌ای‌ بود تا بتواند از آنها اجتناب‌ کند. وی‌ در دو مقالة‌ معروف‌ خود که‌ در سال‌ 1877 و 1878 نگاشت‌ اظهار نمود که‌ از آرای‌ گذشته‌اش‌ ناراضی‌ است. هنگامی‌ که‌ در 1890 به‌ بازبینی‌ مسائل‌ معرفت‌شناختی‌ پرداخت‌ مبناهای‌ جدیدی‌ را برای‌ نظریه‌اش‌ درباره‌ واقعیت‌ مطرح‌ ساخت. در این‌ مقاله، دیدگاه‌های‌ متقدم‌ و متاخر پیرس‌ درباره‌ صدق‌ و واقعیت‌ بررسی‌ می‌شود. در این‌ بررسی‌ها، نظریة‌ پراگماتیستی‌ صدق‌ وی‌ نیز تبیین‌ خواهد شد.

۵۵۵.

از ترس آگاهی تا غربت آگاهی

نویسنده: انشاءالله رحمتی

منبع: ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت اردیبهشت ۱۳۸۸ شماره ۲ (پیاپی ۳۸ )

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۰۱۴

۵۵۶.

معنا و ماهیت سود در نظر سودگرایان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: سید محمد حسینی سورکی

منبع: نقد و نظر ۱۳۸۴ شماره ۳۷ و ۳۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه اخلاق

تعداد بازدید : ۵۹۸۸

۵۵۷.

رولان بارت و اسطوره و مطالعات فرهنگی

نویسنده: یوسف علی اباذری

منبع: ارغنون ۱۳۸۰ شماره ۱۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۹۶۹ تعداد دانلود : ۳۲۵۸

۵۵۸.

اشاره به علم دلالت و هرمنوتیک و مسأله اصطلاحات علوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعلی الحسینی مترجم: عباسعلی براتی

منبع: قبسات ۱۳۷۹ شماره ۱۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای هرمنوتیک

تعداد بازدید : ۵۹۶۵

۵۵۹.

اصناف دین ورزی

نویسنده: عبدالکریم سروش

منبع: کیان ۱۳۷۸ شماره ۵۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۵۹۶۱ تعداد دانلود : ۲۹۴۱

۵۶۰.

نقش عصبیت در تاریخ از دیدگاه ابن خلدون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی فراهانی منفرد سیمین قربان پور دشتکی

منبع: قبسات ۱۳۸۵ شماره ۴۲

کلیدواژه‌ها: ابن خلدون تاریخ سنتی نظریه عصبیت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی فلسفه های مضاف فلسفه تاریخ

تعداد بازدید : ۵۹۶۰ تعداد دانلود : ۲۸۸۶

ابن‌خلدون، یکی از محدود مورخانی است که توانست دخالت دادن عقل و استدلال در تاریخ را از آن جنبه یاریگری چون جغرافیا به تأثیر اقلیم‌ها بر زندگی بشر و ساختن تاریخ توجه کند. نظریه عصبیت در تاریخ و تأثیر روحی و روانی آن بر تشکیل حکومت‌ها از جمله دستاوردهای مهم ابن خلدون است که توجه به آن برای پژوهشگران تاریخ جهت بررسی علل و عوامل ظهور و سقوط حکومت‌هایی که از متن قبایل بدوی برخاسته‌اند، اهمیت فراوانی دارد.

درخت حوزه‌های تخصصی