کردستان

فقر روستایی و تاثیر آن بر تخریب منابع طبیعی یکی از چالش های عمده توسعیه پایدار است. هدف از انجام تحقیق حاضر، تحلیل رابطیه فقر روستایی و تخریب منابع طبیعی در جوامع روستایی استان کردستان است. جامعیه آماری 2726 خانوار روستایی شهرستان بیجار است که بر اساس فرمول کوکران و تطبیق با جدول کرجسی و مورگان، 336 خانوار به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامیه محقق ساخته است که پس از تأیید روایی با نظر متخصصان و تایید پایایی با ضریب آلفای کرونباخ (78/0)، مورد استفاده قرار گرفت. مصادیق تخریب منابع طبیعی از دیدگاه ساکنان روستایی در سه بخش عوامل مربوط به دام و دامداری، قطع و برداشت و تغییر کاربری ارزیابی شد. به منظور تفکیک افراد فقیر و غیر فقیر، از خط فقر نسبی و برای محاسبه آن، از روش 66 درصد میانگین کل هزینیه ماهانیه خانوار استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون های کای اسکوئر و t جفتی تحلیل شدند. بر اساس نتایج، خط فقر نسبی سرانه در منطقه مورد مطالعه در سال 1398، مبلغ 2.465.460 ریال محاسبه شد که بر اساس آن، 9/33 درصد روستاییان مشارکت کننده در پژوهش، از لحاظ مالی فقیر بودند. با توجه به نتایج، بین فقر ساکنان روستایی و متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل، بعد و درآمد خانوارها ارتباط آماری معناداری یافت شد. تخریب منابع طبیعی به توسط افراد فقیر به طور معناداری بیشتر از افراد غیر فقیر بود. بنابراین به منظور کاهش تخریب در منطقه مورد مطالعه، بهبود وضعیت اقتصادی ساکنان ضروری به نظر می رسد.

رفتار محیط زیستی را می توان متأثر از میزان آگاهی و دانش افراد نسبت به محیط زیست در نظر گرفت که می تواند منجر به ارتباط دوستانه تری نسبت به محیط زندگی شود. هدف از پژوهش حاضر، تدوین مدل علی رفتار محیط زیستی بر مبنای آگاهی محیط زیستی با مداخله گری نگرانی محیط زیستی و ارتباط با طبیعت در میان دانش آموزان استان کردستان بود. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه ی دانش آموزان مقطع متوسطه اول و دوم استان کردستان در سال 1398 که با روش نمونه گیری به روش ترکیبی (مرحله اول تصادفی خوشه ای و مرحله دوم در دسترس) تعداد 322 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های استاندارد استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها در چارچوب مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart PLS 3.2.8 نشان داد که مدل کلی پژوهش، به صورت مطلوبی با داده ها برازش دارد. نتایج شاخص های پایایی و روایی به منظور بررسی مدل بیرونی مطلوب می باشند. بر اساس نتایج اثر مستقیم آگاهی محیط زیستی بر نگرانی محیط زیستی، اثر مستقیم آگاهی محیط زیستی بر ارتباط با طبیعت، اثر مستقیم آگاهی محیط زیستی بر رفتار محیط زیستی، اثر مستقیم ارتباط با طبیعت بر رفتار محیط زیستی معنی دار می باشد (01/0P≤). نتایج این تحقیق بیانگر این است که متخصصان و کارشناسان این حوزه برای بهبود رفتار و آگاهی محیط زیستی و همچنین ارتباط با طبیعت دانش آموزان مدارس، بر روی "نگرانی محیط زیستی" تمرکز بیشتری داشته باشند.

ارزیابی مطلوبیت زیستگاه گونه های حیات وحش اطلاعات پایه ای مهم برای حفاظت و مدیریت آن ها فراهم می سازد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی زیستگاه گونه گرگ خاکستری و شناسایی متغیرهای مؤثر بر انتخاب زیستگاه توسط این گونه در منطقه حفاظت شده بیجار در استان کردستان طی سال های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ انجام شده است. اگرچه وضعیت جمعیتی گرگ خاکستری در ایران بحرانی نیست، اما تعارضات زیستگاهی ناشی از فعالیت های انسانی می تواند تهدیدی جدی برای پایداری جمعیت آن باشد. با توجه به اینکه گرگ خاکستری بزرگ ترین گونه گوشت خوار منطقه است و جمعیت قابل ملاحظه ای در این منطقه دارد، به عنوان گونه هدف مطالعه انتخاب شد. برای ارزیابی مطلوبیت زیستگاه این گونه، ۵۰ نقطه حضور از اداره محیط زیست و محیط بانی و ۹۸ نقطه از طریق پیمایش صحرایی با GPS ثبت گردید. در ادامه، ۳۰ متغیر محیطی شامل ۱۹ متغیر زیست اقلیمی، مدل رقومی ارتفاع، شیب، جهت شیب، تراکم پوشش گیاهی، کاربری اراضی، فاصله از طعمه ها، روستاها، چشمه ها، رودخانه ها، جاده و پاسگاه های محیط بانی به کار گرفته شد. پس از تحلیل هم بستگی، ۱۵ متغیر نهایی برای مدل انتخاب و از روش بی نظمی بیشینه با نرم افزار مکسنت برای مدل سازی استفاده شد. نتایج نشان داد که بخش مرکزی منطقه بیشترین تراکم حضور گونه را دارد و در بخش های شمالی، جنوبی و جنوب شرقی، تراکم کمتری مشاهده شد. همچنین، متغیرهای محیطی مانند توپوگرافی و دسترسی به طعمه بیشترین تأثیر را بر مطلوبیت زیستگاه داشتند. از مساحت ۳۱۷۶۹ هکتاری منطقه، ۱۱۹۵۵ هکتار (معادل ۳۷٫۶  درصد) به عنوان زیستگاه مطلوب برای گرگ خاکستری شناسایی شد. با توجه به نقش چتری گرگ، حفاظت از این زیستگاه ها می تواند به حفاظت سایر گوشت خواران هم زیست نیز کمک کند.

استان کردستان از نظر ژئومورفولوژی در واحد کوهستان قرار دارند و همین مسئله سبب شده است تا با محدودیت های زیادی جهت اشتغال در بخش های مختلف کشاورزی و صنایع همراه باشد. محدودیت در اشتغال، سبب کاهش اشتغال پایدار، افزایش اشتغال کاذب از جمله قاچاق کالا و همچنین افزایش مهاجرت شده است. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به تحلیل نقش ژئومورفولوژی در وضعیت اقتصادی نوار مرزی استان کردستان پرداخته شده است. در این تحقیق از روش های توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. مهم ترین داده های تحقیق، اطلاعات آماری مربوط به منطقه موردمطالعه، مدل رقومی ارتفاعی 30 متر، تصاویر گوگل ارث و نتایج حاصله از پرسشنامه بوده است. مهم ترین ابزارهای تحقیق، ArcGIS،Expert Choice ، SPSS و گوگل ارث است. این تحقیق در چند مرحله انجام شده است که در مرحله اول، به بررسی وضعیت ژئومورفولوژی و کارکردی روستاهای منطقه پرداخته شده است. در مرحله دوم، رابطه عوامل ژئومورفولوژی و وضعیت اقتصادی منطقه تشریح شده است و در مرحله سوم نیز به ارائه راهکارهای مؤثر جهت بهبود وضعیت اقتصادی منطقه پرداخته شده است. بر اساس نتایج حاصله، وضعیت ژئومورفولوژیکی نوار مرزی استان کردستان و عدم توجه به توانمندی های آن سبب کاهش درصد اشتغال و همچنین گرایش به مشاغل کاذب از جمله کولبری و قاچاق کالا شده است. همچنین بر اساس نتایج حاصله که مبتنی بر وضعیت ژئومورفولوژی منطقه و نظرات کارشناسان است، مهم ترین راهکارهای اقتصادی در نوار مرزی شهرستان های سروآباد و سقز، توسعه وضعیت گردشگری است و همچنین در نوار مرزی شهرستان های مریوان و بانه نیز تشویق برای جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی به عنوان مهم ترین راهکار انتخاب شده است. در مجموع، نتایج حاصله از این بخش نیز نشان داده است که یکی از مهم ترین مشکلات منطقه، عدم توجه به وضعیت ژئومورفولوژیکی و یا برنامه ریزی بدون توجه به وضعیت محیطی منطقه بوده است.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه نگرش فرهنگی، نظام باورها و تفکر انتقادی در بین معلمان اقلیم کردستان عراق و کردستان ایران انجام شده است. این پژوهش از لحاظ روش علی مقایسه ای و از نظر جمع آوری داده ها پیمایشی- توصیفی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه معلمان اقلیم کردستان عراق و استان کردستان در ایران بود. نمونه آماری پژوهش 350 نفر بود که برای انتخاب آنها از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. در این پژوهش برای اندازه گیری متغیرهای تحقیق از پرسشنامه نگرش فرهنگی هافستد (1980)، پرسشنامه نظام باورهای هالند (1998) و پرسشنامه تفکر انتقادی ریتکس (2003) استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده های استنباطی، آزمون مانوا به کمک نرم افزار SPSS 22 بکارگرفته شد. یافته ها نشان داد که فقط در زیرمقیاس نگرش فرهنگی (فاصله قدرت) بین دو گروه معلمان اقلیم کردستان عراق و استان کردستان در ایران تفاوت وجود دارد، در بقیه زیرمقیاس های نظام باورها و تفکر انتقادی در دو گروه معلمان اقلیم کردستان عراق و استان کردستان در ایران تفاوت وجود ندارد. معلمان اقلیم کردستان عراق در مقایسه با معلمان استان کردستان در ایران، توزیع قدرت را ناعادلانه تر ارزیابی کرده اند.